Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 września 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z dnia 23 lutego 2016 roku nr (...)-SER- (...) i przyznał od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na rzecz wnioskodawczyni, E. O. kwotę 18.925 zł tytułem podwyższonego jednorazowego odszkodowania za dodatkowe 25% uszczerbku na zdrowiu będącego następstwem choroby zawodowej.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Decyzją z dnia 17 grudnia 2013 roku Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny stwierdził u E. O. chorobę zawodową – przewlekłą chorobę układu nerwowego pod postacią zespołu cieśni nadgarstka. Decyzją z dnia 28 kwietnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał E. O. prawo do jednorazowego odszkodowania za 5% uszczerbku na zdrowiu, będącym następstwem choroby zawodowej. W dniu 30 listopada 2015 roku E. O. złożyła wniosek o ponowne ustalenie uszczerbku na zdrowiu z tytułu choroby zawodowej w związku z pogarszającym się stanem zdrowia. Orzeczeniem z dnia 11 stycznia 2016 roku lekarz orzecznik ZUS ustalił 5% uszczerbku na zdrowiu wnioskodawczyni w związku z chorobą zawodową, z pozycji 193 tabeli uszczerbków. Analogicznie, orzeczeniem z dnia 17 lutego 2016 roku komisja lekarska ZUS ustaliła 5% uszczerbku na zdrowiu, z tej samej pozycji tabeli.

Biegły lekarz z zakresu neurologii rozpoznał u wnioskodawczyni chorobę zawodową obwodowego układu nerwowego pod postacią zespołu cieśni nadgarstka, stan po leczeniu operacyjnym zespołu cieśni nadgarstka prawego (11 maja 2012 roku), nawrotowy zespół cieśni nadgarstka prawego z narastaniem zmian elektrofizjologicznych w obrazie (...)/EneG (1 maja 2015 roku) zakwalifikowany do reoperacji, elektrofizjologiczne cechy (...) lewego w obrazie (...)/EneG (11 marca 2015 roku) bez zmian ubytkowych w układzie nerwowym, zespół bólowy szyjny i lędźwiowo-krzyżowy w wywiadzie, aktualnie bez klinicznych objawów korzeniowych. Przeprowadzonym aktualnie badaniem przedmiotowym neurologicznym (z uwzględnieniem testów diagnostycznych O., T.) stwierdzono kliniczne objawy uszkodzenia nerwu pośrodkowego prawego z cechami początkowego zaniku mięśni kłębku kciuka prawej ręki, co odpowiada 2-3 stadium choroby wg trzystopniowej kwalifikacji wg P.. Obiektywnym potwierdzeniem postępującej dysfunkcji nerwu pośrodkowego prawego rozpoznanego jako zespół cieśni nadgarstka są zmiany zarejestrowane w badaniu EneG, które jest niezawodnym elementem diagnostyki zespołu cieśni nadgarstka. U wnioskodawczyni występuje długotrwały uszczerbek na zdrowiu w związku ze stwierdzoną choroba zawodową w wysokości 30% z punktu 193 tabeli uszczerbkowej. Podkreślenia wymaga przewlekły nawracający charakter objawów chorobowych, wystąpienie objawów (...) prawego u osoby praworęcznej, brak skuteczności leczenia operacyjnego i zakwalifikowanie do reoperacji, obciążenie zawodowe (szwaczka filtrów przemysłowych w systemie akordowym).

Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego neurologa, gdyż nie było ku temu podstaw. Nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy opinia złożona jest niekorzystna dla strony. W świetle art. 286 k.p.c. sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z dalszych biegłych lub z opinii instytutu, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności. Sąd I instancji nie podzielił stanowiska pozwanego co do tego, iż biegła w sposób nieprawidłowy dokonała przyporządkowania stwierdzonego uszczerbku z tytułu choroby zawodowej do pozycji tabeli uszczerbków. Zdaniem Sądu po pierwsze należy zauważyć, iż zarówno lekarz orzecznik ZUS jak i Komisja Lekarska ZUS dokonały kwalifikacji uszczerbku na zdrowiu wnioskodawczyni dokładnie z tej samej pozycji (tj.193), z której to pozycji uszczerbek na zdrowiu oceniała biegła. W tej sytuacji argument pozwanego, który najpierw sam dokonuje kwalifikacji z pozycji 193, by następnie zakwestionować to przyporządkowanie dokonane przez biegłą, wydaje się nieracjonalny i nielogiczny. Zwłaszcza, że biegły J. Z. wydający opinię w sprawie z odwołania od poprzedniej decyzji ustalającej 5% uszczerbek na zdrowiu, na którą to opinię obecnie powołuje się pozwany, ustalał uszczerbek także z pozycji 193. Sąd zwrócił także uwagę, iż tabela uszczerbków zawiera oddzielny rozdział dotyczący chorób zawodowych. Można oceniać uszczerbek na zdrowiu z pozycji znajdujących się we wcześniejszych częściach tabeli, ale tylko o tyle, o ile znajduje się takie odesłanie w rozdziale O. takie odesłanie mamy przykładowo odnośnie pozycji 183 czy 194. W braku takiego odesłania, nie ma podstaw kwalifikowania uszczerbku na zdrowiu z tytułu choroby zawodowej z pozycji dotyczących uszczerbków na zdrowiu pozostających w związku z wypadkami przy pracy. Ponieważ w przypadku rozpoznanego u wnioskodawczyni schorzenia przyporządkowanego do pozycji 193, brak jest takiego odesłania, to oznacza, że pozycja ta wyczerpuje i reguluje w pełni dane zagadnienie. Pozycja 193 przewiduje możliwość orzekania uszczerbku w granicach od 5 do 50%, a zatem biegła, która ustaliła 30% uszczerbek na zdrowiu wnioskodawczyni nie wyszła poza regulacje prawne. Tym samym niezasadny jest zarzut pozwanego w tym zakresie.

Sąd nie znalazł także podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego lekarza neurologa, w szczególności biegłego J. Z., który wydawał opinię w sprawie z odwołania od pierwszej decyzji ustalającej 5% uszczerbek na zdrowiu wnioskodawczyni. Zauważyć należy, iż dr J. Z. wydawał swoją opinię w 2014 roku, a więc dwa lata wcześniej. Biegła prof. nadzw. H. W. w sposób szczegółowy wyjaśniła wysokość stwierdzonego uszczerbku na zdrowiu. Powołała się przy tym m.in. na przewlekły nawracający charakter objawów chorobowych, wystąpienie objawów (...) prawego u osoby praworęcznej, brak skuteczności leczenia operacyjnego i zakwalifikowanie do reoperacji, obciążenie zawodowe (szwaczka filtrów przemysłowych w systemie akordowym). Sąd Rejonowy podkreślił, iż biegła jest jednocześnie specjalistą neurofizjologii klinicznej. Posiada zatem szerszą specjalizację i rozleglejszą wiedzę w zakresie będącym przedmiotem rozpoznania niż biegły J. Z..

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż odwołanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Sąd I instancji przytaczając treść art. 11 ust.1, 2 i 3 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j.Dz. U. z 2015 roku, poz.1242) wskazał, że w przedmiotowej sprawie lekarz orzecznik ZUS oraz komisja lekarska ZUS uznali, iż u wnioskodawczyni nie doszło do pogorszenia stanu zdrowia, a tym samym zwiększenia uszczerbku na zdrowiu. Wskazali, iż nadal utrzymuje się 5% uszczerbku na zdrowiu z pozycji 193 tabeli – załącznika oceny procentowej stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. Nr 234 poz.1974). Pozycja 193 omawianego załącznika stanowi, iż schorzenia nerwów, mięśni, ścięgien, pochewek ścięgnistych, kaletek maziowych, tkanek okołostawowych – powodujące nieodwracalne zmiany w układzie ruchowym, wywołane sposobem wykonywania pracy skutkują uszczerbkiem na zdrowiu w granicach 5-50%. Brak jest w omawianej pozycji odesłania do jakiejkolwiek innej pozycji tabeli, w szczególności do pozycji 181j.

W toku niniejszej sprawy Sąd Rejonowy ustalił, iż wbrew twierdzeniu strony pozwanej, wnioskodawczyni doznała wyższego uszczerbku na zdrowiu niż to ustalił pozwany w swej decyzji na podstawie orzeczenia lekarza orzecznika i komisji lekarskiej. Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł organ rentowy.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku bez wyjaśnienia istotnych dla rozpoznania sprawy okoliczności i w wyniku tego ustalenie, że ubezpieczona doznała dodatkowo 25 % uszczerbku na zdrowiu będącego następstwem choroby zawodowej. W uzasadnieniu swego stanowiska skarżący podniósł, iż organ rentowy w odniesieniu do opinii biegłej wskazywał na rażąco wysokie przekroczenie przez biegłą maksymalnej wysokości uszczerbku odpowiadającej zespołowi cieśni nadgarstka. Kwestią bezsporną jest zastosowanie przez biegłą w tym przypadku pozycji 193 tabeli uszczerbkowej. Jednakże wyraźny sprzeciw wywołuje dowolność w określeniu jego wysokości. Chodzi tu o zawyżenie dla tego rodzaju schorzenia maksymalnej granicy uszczerbku, którego „widełki” w części szczegółowej tabeli - pkt 181 j — uszkodzenie nerwu pośrodkowego dla kończyny dominującej, zostały zakreślone w przedziale od 5 do 25 %.

Mając powyższe na uwadze skarżący wniósł o zamianę wyroku w całości i oddalenie w tym zakresie odwołania od decyzji z dnia 23 lutego 2016 roku ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazani sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Ponadto skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu w opinii innego biegłego z zakresu neurologii.

W dniu 25 listopada 2016 roku wnioskodawczyni złożyła odpowiedź na apelację wnosząc o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd pierwszej instancji wydał prawidłowe rozstrzygnięcie, znajdujące oparcie zarówno w obowiązujących przepisach prawa jak i w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym.

Wbrew twierdzeniom apelacji, Sąd drugiej instancji nie dopatrzył się w postępowaniu pierwszo instancyjnym naruszenia przepisów postępowania, polegających na nierozpoznaniu kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia, skutkujących koniecznością zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku.

Art. 233 § 1 k.p.c. stanowi, iż Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów, według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału.

Zgodnie z zaś z treścią art. 278 § 1 k.p.c. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego następuje w wypadkach, gdy dla rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości „specjalne”, czyli wiedza z różnych dziedzin nauki, techniki czy sztuki.

W ramach przyznanej swobody w ocenie dowodów – art. 233 k.p.c., Sąd I instancji powinien zbadać wiarygodność i moc dowodu z opinii biegłego sądowego, dokonując oceny tego dowodu według własnego przekonania i na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (wyrok SN z 2003-10-30 IV CK 138/02 L.). Niemniej jednak polemika z opinią biegłego nie uzasadnia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. (wyrok SN z 2002-01-09 II UKN 708/00 L.).

Dowód z opinii biegłych jest przeprowadzony prawidłowo, jeżeli sądy uzyskały od biegłych wiadomości specjalne, niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, a tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26).

Samo niezadowolenie strony z oceny przedstawionej przez biegłych nie uzasadnia potrzeby dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii innych biegłych (wyr. SN z 6.10.2009 r., II UK 47/09, L.).

Podkreślić należy również, iż dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok SN z 28 lutego 2001 roku, II UKN 233/00 L.). Zwraca na to także uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z 8 lipca 1999 roku, II UKN 37/99 OSNAPiUS 2000/20/741 wskazując, że sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (art. 217 § 2 i 3 k.p.c.).

Z kolei w myśl art. 217 § 1 i 3 k.p.c. strona może aż do zamknięcia rozprawy przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej. Sąd pomija twierdzenia i dowody, jeżeli są powoływane jedynie dla zwłoki lub okoliczności sporne zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Zdaniem Sądu II instancji niewątpliwym jest, że ocena stanu zdrowia wnioskodawczyni, w związku ze zgłoszonym żądaniem przyznania prawa do jednorazowego odszkodowania w zwiększonej wysokości wymaga wiadomości specjalnych i musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uczynił podstawą swego rozstrzygnięcia opinię biegłego lekarza neurologa.

Biegły wskazanej specjalności jednoznacznie stwierdził, iż rozpoznane uszkodzenie nerwu pośrodkowego prawego nosi cechy początkowego zaniku mięśni kłębku kciuka prawej ręki, co odpowiada 2-3 stadium choroby wg trzystopniowej kwalifikacji wg P.. U wnioskodawczyni występuje długotrwały uszczerbek na zdrowiu w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową, w wysokości 30% z punktu 193 tabeli uszczerbkowej.

Podkreślenia wymaga fakt, iż w postępowaniu przed Sądem I instancji strona pozwana nie była ograniczona co do możliwości przedstawienia swych twierdzeń i dowodów w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia. Przedstawiła zarzuty odnośnie opinii biegłego neurologa, do których biegła skrupulatnie i rzeczowo ustosunkowała się w uzupełniającej opinii pisemnej, podkreślając, iż obiektywnym potwierdzeniem postępującej dysfunkcji nerwu pośrodkowego prawego, rozpoznanego jako zespół cieśni nadgarstka, są zmiany zarejestrowane w badaniu EneG, które jest niezawodnym elementem diagnostyki zespołu cieśni nadgarstka. U wnioskodawczyni występuje długotrwały uszczerbek na zdrowiu w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową w wysokości 30% z punktu 193 tabeli uszczerbkowej. Biegła zwróciła uwagę, że pod pozycją 193 (powołanej również przez ZUS oraz opiniującego w poprzedniej sprawie neurologa dr J. Z.) brak jest uwagi, że należy posiłkować się ustaleniami z pozycji 181j. Przy czym zauważyć należy, że poz. 181j dotyczy wyłącznie nerwu pośrodkowego w zakresie nadgarstka. Natomiast poz. 193 ma znacznie szerszy zakres gdyż dotyczy „schorzeń nerwów, mięśni, ścięgien, pochewek ścięgnistych, kaletek maziowych, tkanek okołostawowych oraz wskazuje na nieodwracalne zmiany w układzie ruchowym , wywołane sposobem wykonywanej pracy ”. Zatem biegła, powołując się na wskazany pkt tabeli, w sposób wystarczający uzasadniła, dlaczego winien on mieć zastosowanie w tej sprawie. To przewlekły, nawracający charakter objawów chorobowych, wystąpienie objawów (...) prawego u osoby praworęcznej, brak skuteczności leczenia operacyjnego i zakwalifikowanie do reoperacji, obciążenie zawodowe (szwaczka filtrów przemysłowych w systemie akordowym) sprawiło, że stwierdzony uszczerbek na zdrowiu należało określić z pkt 193 na poziomie 30%. Przy czym tak określony uszczerbek - wbrew twierdzeniom strony skarżącej - nie jest wygórowanym czy przesadzonym, ale adekwatnym do stwierdzonych schorzeń, ich nasilenia oraz charakteru, tj. nieodwracalności zmian w zakresie układu ruchowego, związanych ze sposobem wykonywania pracy. Dlatego też zastosowanie wskazanego pkt rozporządzenia przez biegłego neurologa było jak najbardziej prawidłowe. Zdaniem Sądu Okręgowego wyjaśnienia biegłego w tym zakresie są spójne i precyzyjne. Tym samym nie sposób uznać, iż przedmiotowa opinia nie jest miarodajna dla rozstrzygnięcia bo zawiera wnioski nie znajdujące uzasadnienia medycznego.

Skarżący w apelacji generalnie podtrzymując tożsame zastrzeżenia do opinii biegłego, nie wskazał, jakie aspekty dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni nadal nie zostały w sprawie wyjaśnione. Nie podważył też skutecznie spójności i rzetelności wniosków biegłego neurologa. Z tych też względów, w ocenie Sądu Okręgowego brak postaw do przyjęcia, iż uzyskane od tego biegłego wiadomości specjalne, nie były wystarczające do merytorycznego i prawidłowego orzekania. Twierdzenia organu rentowego, poparte tylko i wyłącznie jego subiektywnym stanowiskiem, iż okoliczności dotyczące stanu zdrowia wnioskodawczyni wyglądały inaczej, jako bezzasadna polemika z opinią biegłego nie mogły zatem przynieść spodziewanego przez skarżącego skutku procesowego. Natomiast zgłoszony przez apelującego wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności, jako oparty na tych samych zarzutach, jednostronnym przeświadczeniu strony co do wyprowadzenia przez Sąd błędnych wniosków z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych, jako zmierzający do zbędnego przedłużania postępowania -wobec wyjaśnienia wszystkich okoliczności spornych, należało oddalić (art. 217 § 1 i 3 k.p.c.).

Ponadto, nawet gdyby nie zgodzić się z powyższym założeniem, brak było podstaw do uwzględnienia wniosków w tym przedmiocie. Zgodnie z art. 162 k.p.c. strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisom postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Prekluzja przewidziana w art. 162 k.p.c. obejmuje zatem swym zakresem wszystkie uchybienia procesowe, w tym i te, które miały wpływ na wynik sprawy, w tym również w zakresie postępowania dowodowego, gdy naruszenie przepisów postępowania znalazło wyraz w wydanym w tej materii postanowieniu (wyrok s.apel. w Katowicach 27-05-2010 V ACa 597/09 LEX nr 686895). Jeżeli uchybienie "utrwalone" w postanowieniu nie zostanie zgłoszone w terminie określonym w art. 162 k.p.c., strona utraci możliwość powołania się na nie w drodze zarzutu apelacyjnego, a tym samym wyłączona zostanie także kontrola przewidziana w art. 380 k.p.c. (por. wyrok s.apel. w Gdańsku 18-03-2013 V ACa 85/13 LEX nr 1353714).

Na gruncie rozpoznawanej sprawy strona pozwana, wobec bezpodstawnego w jej ocenie oddalenia przez Sąd Rejonowy wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego lekarza neurologa, powołanych zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c. nie złożyła. Stwierdzić zatem należy, iż nie przysługuje jej prawo powoływania się na te uchybienia i wnioskowania o przeprowadzenie wskazanego dowodu w postępowaniu apelacyjnym.

Reasumując, żaden z zarzutów apelacji nie zasługiwał na uwzględnienie. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie i na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego trafnie wywiódł, iż wnioskodawczyni z tytułu choroby zawodowej doznała dodatkowo 25 % uszczerbku na zdrowiu z przyczyn neurologicznych – pkt. 193 tabeli uszczerbkowej.

Zaskarżony wyrok w pełni zatem odpowiada prawu.

W konsekwencji Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k. p. c. oddalił apelację uznając, iż jest ona bezzasadna.

E.W.