Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. R. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

o emeryturę

na skutek odwołania J. R. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M..

z dnia 22 maja 2013 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy J. R. (1) prawo do emerytury z dniem (...)

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. na rzecz wnioskodawcy J. R. (1) kwotę 60 ( sześćdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 863/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 maja 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. odmówił J. R. (1) prawa do emerytury.

Od powyższej decyzji J. R. (1) odwołał się w dniu 5 czerwca 2013 roku wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury.

Na rozprawie w dniu 5 września 2013r. pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował odwołanie w ten sposób, że wniósł o zaliczenie swojemu mocodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w P. od dnia 12 maja do 21 października 1975 roku oraz od dnia 15 października 1977r. do 28 lutego 1993 roku na stanowisku kontrolera jakości produkcji, zgodnie ze świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 26 marca 2001r..

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, kwestionując aby wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych w okresie od dnia 12 maja 1975r. do 21 października 1975 roku oraz od dnia 15 października 1977r. do 28 lutego 1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w P., bowiem z dokumentów jakimi dysponuje organ rentowy nie wynika charakter, ani rodzaj pracy wykonywanej przez wnioskodawcę

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. R. (1), urodził się w dniu(...). W dniu 29 marca 2013 roku złożył wniosek o przyznanie emerytury, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akta ZUS)

J. R. (1) na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się okresem ubezpieczenia wynoszącym 25 lat 9 miesięcy i 5 dni.

(dowód: decyzja z dnia 22.05.2013 r. k. 65 akt emerytalnych)

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych jakiegokolwiek okresu zatrudnienia (okoliczność bezsporna).

W okresie od dnia 12 maja 1975 roku do dnia 28 lutego 1993 roku J. R. (1) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w P. na stanowisku kontrolera jakości produkcji. W okresie od dnia 23 października 1975r. do 15 października 1977r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Zarówno przed wojskiem jak i pod odbyciu służby wojskowej wnioskodawca pracował na tym samym stanowisku kontrolera jakości produkcji i miał takie same obowiązki.

(dowód: świadectwa pracy z 28.02.1993r. – k. 54 akt, zeznania wnioskodawcy -protokół rozprawy z dnia 22 października 2013 roku od minuty 23.00 do minuty 36.00)

W dniu 26 marca 2001 roku Zakład (...) przy (...) Urzędzie Wojewódzkim w Ł. Archiwum Zakładowe wystawiło świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczyło, że J. R. (1) w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P. od dnia 12 maja 1975r. do 21 października 1975r. i od dnia 15 października 1977r. do dnia 28 lutego 1993r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace kontrolera jakości produkcji i usług wymienione w wykazie A dział XIV pkt 24 stanowiącym załącznik do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r.

w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę..

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 26.03.2001 r.- k. 55 akt)

Przedsiębiorstwo (...) w P. zajmowało się produkcją elementów budowlanych służących do budowy bloków mieszkalnych z dużej płyty i budowaniem tych bloków.

Do podstawowych obowiązków wnioskodawcy zatrudnionego w charakterze kontrolera jakości produkcji w spornym okresie należało:

- prowadzenie wyrywkowo kontroli międzyoperacyjnej całego procesu produkcyjnego;

- odbiór jakościowy elementów przekazywanych z oddziałów produkcyjnych na magazyn wyrobów gotowych i uczestniczenie w przekazywaniu w/w elementów;

- ocena jakościowa elementów pod względem cech zewnętrznych i kwalifikowanie ich na dobre, do poprawy lub braki nienaprawialne;

- uzgadnianie ilościowych braków na dokumentach, sporządzanie protokołów zbrakowania wyrobów;

- prowadzenie okresowych pomiarów elementów pod względem zgodności z dokumentacją wymiarów zewnętrznych i dopuszczalnych tolerancji;

- uczestniczenie w procesie wysyłki elementów na budowy – wystawianie protokołów załadowania;

Wnioskodawca kontrolował jakość wytworzonych elementów budowlanych przez zbrojarzy i betoniarzy. Swoje obowiązki wykonywał bezpośrednio na oddziałach produkcyjnych, gdzie pracowali zbrojarze i betoniarze. Kontrolował cztery oddziały betoniarskie i jeden zbrojarski.

Pracownicy pracujący przy pracach zbrojarskich i betoniarskich pracowali w szczególnych warunkach.

Praca zbrojarzy polegała na cięciu metalowych prętów i ich łączeniu ze sobą za pomocą zgrzewania lub przy pomocy spawania. Następnie wykonane przez zbrojarzy zbrojenia pod ściany, stropy szły na oddział betoniarski, gdzie były wkładane do gotowych form i zalewane betonem przez betoniarzy. Beton był wytwarzany w węźle betoniarskim.

Wnioskodawca sprawdzał jakość wykonanych zbrojeń , kontrolował ułożenie zbrojeń w gotowych formach przed zalaniem oraz wymiary i gabaryty gotowych elementów budowlanych, po ich zalaniu betonem i wyschnięciu.

(dowód: zeznania świadka J. R. (2) - protokół rozprawy z dnia 5 września 2013 roku od minuty 10.36 do minuty 24.00, zeznania świadka B. B. -protokół rozprawy z dnia 5 września 2013 roku od minuty 24.37 do minuty 43.00, zeznania świadka W. J.- protokół rozprawy z dnia 5 września 2013 roku od minuty 43.21 do minuty 51.00, zeznania świadka M. G. (1) - protokół rozprawy z dnia 22 października 2013 roku od minuty 4.37 do minuty 15.00 , zeznania świadka A. T. - protokół rozprawy z dnia 22 października 2013 roku od minuty 15.50 do minuty 22.33, zeznania wnioskodawcy -protokół rozprawy z dnia 22 października 2013 roku od minuty 23.00 do minuty 36.00., zakres obowiązków wnioskodawcy z 21 czerwca 1980r. – k. 37-39 akt, zakres obowiązków z 17.05.1978r. – k. 46- 51 akt, świadectwo pracy M. G. (1) – k. 9 akt rentowych M. G., notatka na posiedzenie kolegialne z 25.05.2009r. – k.33 akt rentowych M. G., decyzja ZUS z dnia 2 lipca 2009r. – k. 57-58 akt rentowych M. G. )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie(...) w P. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie od dnia 12 maja 1975r. do dnia 21 października 1975 roku oraz od dnia 15 października 1977r. do 28 lutego 1993 roku tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za sporny okres. Organ rentowy zakwestionował jednak prawdziwość tego dokumentu. Ponieważ świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. , a zatem nie korzysta z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone, a ma jedynie charakter informacyjny, samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Tym samym świadectwo pracy nie stwarza cech wyłączności w zakresie dowodowym w postępowaniu o realizację tych praw. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i jako takie stanowi dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego, co do zasady, obowiązana jest te okoliczności udowodnić. Nie mniej w niniejszej sprawie spór dotyczy dokumentu prywatnego w postaci świadectwa pracy sporządzonego przez pracodawcę, a więc przez inną osobę niż osoba zaprzeczająca (ZUS). W takiej sytuacji, gdy spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu prywatnego winna udowodnić osoba, która chce z niego skorzystać, a zatem wnioskodawca (art. 253 k.p.c.).

Skarżący w postępowaniu sądowym może dowodzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą bowiem wyłącznie postępowania przed tymi organami. (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 )

Skarżący sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu. Charakter wykonywanej przez niego pracy w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie(...) w P. od 12 maja 1975r. do 21 października 1975r. i od dnia 15 października 1977r. do dnia 28 lutego 1993r. Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków: J. R. (2), B. B., W. J., A. T. i M. G. (1) oraz zeznań wnioskodawcy.

Świadkowie potwierdzili, że w spornych okresach wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kontrolował jakość elementów budowlanych wykonywanych przez zbrojarzy i betoniarzy. Świadkowie J. R. (2), B. B. i W. J. w spornym okresie, podobnie jak wnioskodawca, byli kontrolerami jakości produkcji, a zatem dysponują bezpośrednią i wiarygodną wiedzą na temat wykonywanych przez niego obowiązków, a także warunków, w jakich praca była świadczona. Z kolei świadkowie: A. T. i M. G. (1) pracowali jako zbrojarze i betoniarze. Wnioskodawca kontrolował jakość wytworzonych przez nich produktów tj. zbrojeń i gotowych elementów budowlanych w postaci ścian i stropów składających się z metalowych zbrojeń zalanych w odpowiednich formach betonem. Co znamienne, M. G. (1), który pracował w spornym okresie zarówno jako zbrojarz jak i betoniarz w Przedsiębiorstwie (...) w P. miał swoją pracę zaliczoną przez pracodawcę do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, co znalazło wyraz w wystawionym mu świadectwie pracy. Organ rentowy nie kwestionował szczególnych warunków pracy M. G. (1) w charakterze zbrojarza i betoniarza w okresie od 15 września 1967r. do 28 lutego 1993r., gdyż decyzją z dnia 2 lipca 2009r. przyznał mu emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym, uznając że w w/w okresach wykonywał on prace wymienione w wykazie A dział V pkt 4 (decyzja k. 57-58 akt emerytalnych M. G., notatka na posiedzenie kolegialne- k. 33 akt emerytalnych M. G.)

Z zeznań świadków oraz wnioskodawcy, które są logiczne i wzajemnie ze sobą korespondują, wynika iż J. R. (1) sprawdzał i nadzorował jakość produkcji wytwarzanej przez zbrojarzy i betoniarzy bezpośrednio na oddziałach produkcyjnych, gdzie pracowali w/w pracownicy. Cały czas był zatem narażony na takie same uciążliwe warunki pracy jak zbrojarze i betoniarze. Ilość oddziałów produkcyjnych (łącznie 5), na których skarżący kontrolował jakość produkcji, wymuszała jego stały na nich pobyt, co potwierdzili wszyscy przesłuchani w sprawie świadkowie. Przedsiębiorstwo(...) w P., jak sama nazwa wskazuje, zajmowało się produkcją półfabrykatów służących do budowy bloków mieszkalnych z dużej płyty (produkcja ścian, stropów) oraz budową bloków z w/w elementów, a zbrojarze i betoniarze pracowali przy produkcji półfabrykatów służących do ich budowy (wytwarzali ściany, stropy). W spornych okresach było bardzo duże zapotrzebowanie na w/w elementy budowlane, o czy świadczy ilość powstałych w tym okresie bloków.

Praca wykonywana przez zbrojarzy i betoniarzy jest pracą w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział V ( w budownictwie i przemyśle budowlanym) poz. 4 (prace zbrojarskie i betoniarskie) będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r. Biorąc pod uwagę, że prace zbrojarskie i betoniarskie są pracami w szczególnych warunkach, to również pracę wnioskodawcy kontrolującego jakość produkcji wytwarzanej przez zbrojarzy i betoniarzy, jako pracujących na oddziałach będących w ruchu, gdzie jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie A dziale V ( w budownictwie i przemyśle budowlanym) poz. 4, należy zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach zgodnie z działem XIV poz. 24 tj. prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-technicznym na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Sporządzanie przez skarżącego także dokumentacji, jak wynika z zakresu jego obowiązków, nie zmienia szczególnych warunków jego pracy. Sąd Okręgowy podziela w pełni pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 stycznia 2008 roku w sprawie I UK 195/07, LEX nr 375610, zgodnie z którym: „Osoba wykonująca nadzór inżynieryjno-techniczny nie musi stale przebywać na stanowiskach, gdzie wykonywana jest praca, w zakresie jej obowiązków musi być przewidziane sporządzanie dokumentacji, planów organizacyjnych i innych czynności. Ponoszenie odpowiedzialności za wykonywanie pracy, w której każdy błąd techniczny może narazić na niebezpieczeństwo pracowników i inne osoby, zostało uznane za wykonywanie pracy w warunkach szczególnych.” Powyższe dotyczy także kontroli międzyoperacyjnej i kontroli jakości produkcji, którą zajmował się wnioskodawca.

Wnioskodawca wykazał zatem, że zarówno ze względu na rodzaj pracy jak i warunki, w których praca była świadczona, wykonywał w spornych okresach od dnia 12 maja 1975r. do dnia 21 października 1975r. i od dnia 15 października 1977r. do dnia 28 lutego 1993r., prace w szczególnych warunkach, których łączny czas przekracza 15 lat.

Biorąc jednocześnie pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia (...) (tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego).

Konsekwencją powyższego było zasądzenie od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. M.. na rzecz wnioskodawcy kwoty 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 12 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu( Dz.U. z 2013 poz. 461)