Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: sekr. sądowy Monika Bąk - Rokicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 r. w Warszawie

sprawy J. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę

na skutek odwołania J. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje J. W. prawo do emerytury od dnia 04 lutego 2016 roku.

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz J. W. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 482/16

UZASADNIENIE

J. W. w dniu 11 marca 2016 r. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...), na mocy której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na wykonywanie pracy w warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji organu rentowego oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: R. Ż., W. S. oraz E. S. (1), na okoliczność pracy odwołującego w okresie od 5 lutego 1972 r. do 1 sierpnia 1974 r., w gospodarstwie rolnym oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań odwołującego (odwołanie k.2-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 16 marca 2016 r. wniósł o jego oddalenie.

Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie podniósł między innymi, że ubezpieczony ma ukończone 60 lat życia, udokumentował 15-letni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych, nie spełnia jednak warunku dotyczącego udowodnienia na dzień 1 stycznia 1999 r. okresu zatrudnienia wynoszącego 25 lat, bowiem na podstawie przedłożonych dokumentów organ rentowy uznał za udokumentowany staż pracy wynoszący 24 lata, 4 miesiące i 17 dni. Ponadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. nie rozpatrywał możliwości uwzględnienia stażu pracy w gospodarstwie rolnym, w okresie od 5 lutego 1972 r. do 1 sierpnia 1974 r., ponieważ z dokumentów przedłożonych przez ubezpieczonego wynika, że był on zameldowany w miejscowości gdzie znajdowało się gospodarstwo rolne jedynie do dnia 28 września 1972r., ponadto wnioskodawca nie jest spokrewniony z osobą prowadzącą gospodarstwo rolne ( odpowiedź na odwołanie k.20 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. W., urodzony w dniu (...), w dniu 8 stycznia 2016 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy ( wniosek o emeryturę wraz załącznikami, k. 1-67 a.r.).

Organ rentowy po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, ustalił, że ubezpieczony nie udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Ponadto organ rentowy wskazał, że ubezpieczony udowodnił 24 lata, 4 miesiące i 17 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 20 lat, 2 miesiące i 1 dzień wynosi jego staż pracy w warunkach szczególnych. Z tych też względów Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. decyzją z dnia 10 lutego 2016 r. znak: (...) odmówił ubezpieczonemu prawa do dochodzonej emerytury ( decyzja z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...) k. 71 a.r).

Ubezpieczony J. W. od niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...), złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując niniejsze postępowanie sądowe, w którym ustalono, że:

J. W. w dniu 24 czerwca 1972 r. ukończył naukę w 5 klasie szkoły podstawowej.

W okresie od 1972 r. do 1974 r. mieszkał z matką oraz dwiema siostrami w miejscowości P.. W związku z trudną sytuacją materialną w 1974 r. ubezpieczony podjął pracę na gospodarstwie rolnym swojego wuja E. S. (1), w którym pomieszkiwał.

Gospodarstwo E. S. (1) oraz jego żony K. oddalone było o około 1 km od miejsca zamieszkania ubezpieczonego, we wsi P..

Gospodarstwo to miało powierzchnię 7,5 ha, w tym 3 ha zbóż, 1 ha ziemniaków i w pozostałej części uprawniane były maliny, truskawki, buraki oraz ogórki.W gospodarstwie były także zwierzęta gospodarskie takie: krowy, konie, świnie, drób.

Do obowiązków odwołującego należała praca w polu, przy żniwach, sianokosach, bronowanie koniem, prace porządkowe takie jak: rąbanie i układanie drewna. Ubezpieczony zajmował się także trzodą chlewną, krowami, świniami oraz koniem, karmił je, wyprowadzał oraz poił. Wykonywał również inne prace gospodarskie na roli np. pielił buraki, zbierał truskawki, maliny, sadził ziemniaki. Plony zawoził na skup.

Praca ubezpieczonego odbywała się przez 6 dni w tygodniu, po nie mniej niż 4 godziny dziennie, niezależnie od pory roku.

W dniu 20 stycznia 1975 r. J. W. ukończył naukę w szkole podstawowej dla dorosłych w W. ( zeznania świadków: W. S., k.57-58 a.s., E. S. (1), k.58-59 a.s., R. R., k.62-63 a.s., zeznania odwołującego, k.56-57, 62-63 a.s., dokumentacja znajdująca się w aktach rentowych odwołującego, świadectwo ukończenia szkoły podstawowej dla dorosłych).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych odwołującego, a także na podstawie przesłuchania ubezpieczonego J. W. oraz zeznań świadków: W. S., E. S. (1) oraz R. R.. Wszyscy wskazani powyżej świadkowie wyjaśnili na czym dokładnie polegała praca J. W. w gospodarstwie rolnym jego wuja.

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dokumenty te nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...) jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem żądania odwołującego J. W. w niniejszej sprawie było zaliczenie do jego stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym, tj. okresu 5 lutego 1972 r. do 1 sierpnia 1974 r.

W myśl art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Przepis art. 184 ust. 2 powołanej ustawy stanowi natomiast, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Szczegółowe warunki przyznania prawa do wcześniejszej emerytury określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które zachowuje moc obowiązującą również pod rządami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie, bezsporne było między stronami, że odwołujący J. W. ukończył 60 lat oraz udowodnił staż pracy w wymiarze 24 lat,4miesięcy i 17 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 20 lat, 2 miesięcy i 1 dnia. Kwestię sporną stanowiło natomiast posiadanie przez odwołującego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1)  okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki;

2)  przypadające przed dniem 01 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia;

3)  przypadające przed dniem 01 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W niniejszej sprawie odwołujący domagał się uwzględnienia przy ustalaniu prawa do emerytury przypadającego przed dniem 01 stycznia 1983 r. okresu pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, tj. okresów pracy od dnia okresu od 5 lutego 1972 r. do 1 sierpnia 1974 r.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 25 marca 2014 r., (I UK 340/13) Sąd Najwyższy wskazał, że na gruncie systemu świadczeń z ubezpieczenia społecznego obowiązującego od dnia 1 stycznia 1999 r., zagadnienie, czy praca w gospodarstwie rolnym, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach, zaliczana jest pod jakimikolwiek warunkami, w szczególności wymaganego wymiaru, rozpatrywane było w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r., (II UKN 535/99), z dnia 19 grudnia 2000 r., (II UKN 155/00) , z dnia 17 października 2008 r., (II UK 61/08) oraz z dnia 8 marca 2011 r., (II UK 305/10) Sąd Najwyższy brał pod uwagę, że praca w gospodarstwie rolnym nie może być traktowana inaczej, niż przebyte w poprzednim stanie prawnym okresy ubezpieczenia, a przynajmniej powinna być ekwiwalentna tytułowi ubezpieczenia. Przyjmował, że skoro w art. 6 ust. 2 pkt. 1 ustawy o emeryturach i rentach do uwzględnienia okresów pracy przed dniem 15 listopada 1991 r. wymagane jest wykonywanie jej w wymiarze przynajmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, to świadczenie pracy na rzecz gospodarstwa rolnego osoby bliskiej powinno odpowiadać co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., II UK 42/06 i z dnia 21 kwietnia 1998 r., II UKN 3/98).

Według utrwalonego w wymienionych orzeczeniach poglądu, w stażu emerytalnym uwzględnia się – jak okresy składkowe – nie okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej.

W omawianej sprawie pierwszą istotną kwestią było ustalenie, czy wujek odwołującego E. S. (1) posiadał gospodarstwo rolne.

Z akt sprawy wynika, że Starosta P. wydał zaświadczenie, iż w rejestrze gruntów obrębu P., w latach 1961 – 1997 zapisane są/były grunty o powierzchni 7,44 ha na nazwisko E. i K. S..

Druga kwestią jaką zajął się Sąd Okręgowy było ustalenie, czy praca wykonywana przez J. W. w gospodarstwie rolnym była pracą wykonywaną w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Biorąc pod uwagę materiał dowodowy zebrany w sprawie w postaci zeznań ubezpieczonego J. W. oraz zeznań świadków: W. S., E. S. (1) oraz R. R., wykazał w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, iż ubezpieczony w okresie od 5 lutego 1972 r. do 1 sierpnia 1974 r. pracował w gospodarstwie rolnym swojego wujka E. S. (1) w wymiarze przekraczającym cztery godziny dziennie. Ubezpieczony pracował w gospodarstwie rolnym przy wszystkich pracach polowych takich jak: sianokosy, żniwa, orka, a także przy inwentarzu żywym rano i wieczorem oraz zbiorach malin, truskawek oraz ogórków. Sąd obdarzył wiarygodnością dowód z zeznań wymienionych świadków oraz dowód z przesłuchania ubezpieczonego. Wymienione dowody są spójne, logiczne i korespondują ze sobą. Mając na uwadze realia pracy w gospodarstwie rolnym w tamtym czasie, kiedy to wszystkie prace wykonywane były ręcznie, a rolnicy dysponowali jedynie sprzętem konnym do pracy w gospodarstwie angażowane były całe rodziny w tym dzieci, które pracowały jak dorośli przy wszystkich pracach polowych i przydomowych. Należy mieć również na uwadze, że ze względu na brak mechanizacji prace rolnicze były wykonywane znacznie dłużej niż obecnie, szczególnie w okresie letnim prace były prowadzone od rana do wieczora. W ocenie Sądu zatem zebrany w sprawie materiał dowodowy daje podstawy do zaliczenia ubezpieczonemu okresu pracy w gospodarstwie rolnym wujka E. S. (1) w wymiarze ponad 10 miesięcy, czyli nawet więcej niż to jest niezbędne dla udowodnienia przez ubezpieczonego przesłanki „ogólnego stażu ubezpieczenia” 25 lat.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 10 lutego 2016 r., znak: (...) w ten sposób, że przyznał odwołującemu J. W. prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 4 lutego 2016 r. tj. od miesiąca, w którym ubezpieczony osiągnął powszechny wiek emerytalny, o czym orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...).