Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 listopada 2016r. w Gliwicach

sprawy z powództwa L. Z. (Z.)

przeciwko B. B.

o świadczenia związane z podróżą służbową

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w T. G.

z dnia 4 kwietnia 2016 r. sygn. akt IV P 244/15

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w T. G., pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie
o kosztach za I i II instancję.

(-) SSO Joanna Smycz (spr.) (-) SSO Grażyna Łazowska (-) SSO Jolanta Łanowy-Klimek

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt: VIII Pa 78/16

UZASADNIENIE

Powód L. Z. wniósł w dniu 6 maja 2015 roku pozew przeciwko pozwanej B. B. o zasądzenie kwoty 20.027,74 zł tytułem ryczałtów za noclegi w trakcie podróży służbowych.Powód argumentował swoje stanowisko tym, iż był zatrudniony u pozwanej na podstawie umowy o pracę i wykonywał podróże służbowe w transporcie międzynarodowym odbywając noclegi w kabinie samochodu.

Pozwana B. B. wniosła o oddalenie powództwa. Wskazała, że powodowi wypłacono wszystkie świadczenia wynikające ze stosunku pracy, w tym za noclegi zgodnie z regulaminem wynagradzania funkcjonującym w firmie.

Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2016 roku Sąd Rejonowy w T. G., sygn. akt: IV P 244/15 w pkt. 1 oddalił powództwo w całości. W punkcie 2 wyroku Sąd zasądził od powoda L. Z. na rzecz pozwanej B. B. kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd I instancji ustalił, że powód L. Z. był zatrudniony u pozwanej B. B. jako kierowca samochodu ciężarowego w okresie od 5 lutego 2013 roku do 30 listopada 2013 roku w pełnym wymiarze czasu pracy. Powód świadczył pracę w transporcie międzynarodowym i wyjeżdżał w spornym okresie w podróże służbowe.

Jak ustalił Sąd Rejonowy w T. G. w spornym okresie pozwana wypłaciła powodowi kwotę 4895 euro i 6000 zł jako należności za podróże służbowe, w tym za noclegi. Zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji u pozwanej obowiązywał regulamin wynagradzania, zgodnie z którym ryczałt za noclegi wynosił 25% limitu z § 16 ust. 2 rozporządzenia w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, jak również regulamin pracy. Powód w momencie przyjęcia do pracy zapoznał się z regulaminem wynagradzania, regulaminem pracy oraz przepisami o równym traktowaniu kobiet i mężczyzn, co potwierdził na piśmie.

Jak ustalił Sąd I instancji powodowi w spornym okresie przysługiwałyby 193 ryczałty za noclegi o łącznej wysokości 22.651,02 zł. Strona pozwana wypłaciła powodowi za podróże służbowe diety w kwocie 29.647,45 zł. Gdyby u pozwanej nie było regulaminu wynagradzania powodowi przysługiwałyby ryczałty w kwocie 15.376,78 zł. Wobec uregulowania ryczałtów za noclegi zgodnie z regulaminem zdaniem Sądu meriti ryczałt ten strona pozwana wypłaciła powodowi w całości.

Sąd I instancji podał, że stan faktyczny ustalił na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów z dokumentów i zeznań świadków. Argumentował, że autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana, dlatego Sąd dał im wiarę w całości, podobnie jak dał wiarę świadkom. Sąd orzekający w I instancji wskazał, iż w zakresie zeznań powoda Sąd nie dał wiary jedynie powodowi odnośnie tego, że nie wiedział o regulaminie wynagradzania, bowiem w aktach osobowych jest oświadczenie powoda o zapoznaniu się z treścią regulaminu wynagradzania. Sąd I instancji oparł się również na opinii biegłego, która jego zdaniem została sporządzona zgodnie z zasadami sztuki, jest pełna, nie zawiera sprzeczności i nie wymaga uzupełnienia.

W opinii Sądu I instancji powództwo należało oddalić.

Sąd I instancji wskazał na dyspozycję przepisu art. 77 ⁵ § 1 k.p. i wskazał, że norma ta jest podstawą dochodzonego roszczenia. Zacytował także przepis art. 77 ⁵ § 3 i 4 k.p. oraz § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej.

Sąd Rejonowy zauważył, że jak wynika z opinii biegłego powodowi wypłacono zgodnie z Regulaminem wynagradzania diety, a także ryczałt za noclegi za sporny okres, a zatem powództwo nie mogło zostać uwzględnione. Sąd orzekający rozstrzygnął o kosztach procesu w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i obciążył powoda jako stronę przegrywającą kosztami procesu w wysokości 1800 zł (75% stawki minimalnej wynagrodzenia pełnomocnika z wyboru).

Powód zaskarżył wyrok Sądu Rejonowego w T. G. z dnia 4 kwietnia 2016 roku, sygn. akt: IV P 244/16 i zarzucił mu niezgodność ustaleń faktycznych, z materiałem zgromadzonym w toku postępowania, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegającą na błędnych założeniach, że:

- w firmie (...) obowiązywał aneks nr (...) do regulaminu wynagradzania,

- potraktował jako wiarygodne zeznania świadków,

- nie uwzględnił faktu, że pozwana nie udowodniła faktu obowiązywania aneksu, któremu przeczą kwoty rozliczeń po dacie jego wprowadzenia- co szczegółowo uzasadnił.

W związku z tym powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku I instancji w całości względnie jego uchylenie.

Sąd II instancji zważył, co następuje:

Apelacja powoda była zasadna i skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd I instancji w przedmiotowej sprawie nie rozpoznał istoty sprawy, którą było ustalenie czy u pozwanej obowiązywał aneks nr (...) z dn.29.01.2013r. do regulaminu wynagradzania w czasie zatrudnienia powoda czy też został wprowadzony na potrzeby postępowania, co miało istotne znaczenie dla oceny zgłoszonego przez powoda roszczenia. Sąd Rejonowy nie ustalił też należycie czy powód był zapoznany z aneksem do regulaminu. W sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania opinii biegłego M. L. z dnia 5 marca 2016r. przyjął on, iż w spornym okresie powodowi przysługiwałyby 193 ryczałty za noclegi o łącznej wysokości 22.651,02 zł. Strona pozwana wypłaciła powodowi za podróże służbowe diety w kwocie 29.647,45 zł. Biegły w opinii przyjął dwa warianty ustaleń. W wariancie I ustaleń przyjął założenie, że u pozwanej obowiązuje regulamin wynagradzania i należności z tytułu podróży służbowych ustalone powinny być zgodnie z tym regulaminem. We wskazanym wariancie I biegły uznał, że w spornym okresie należne były ryczałty za noclegi w kwocie 29.647,45 zł w całości wypłacone przez pozwaną. W wariancie II ustaleń biegły przyjął założenie, że u pozwanej nie obowiązuje regulamin wynagradzania i należności z tytułu podróży służbowych powinny być wypłacane w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. We wskazanym wariancie II biegły uznał, że w spornym okresie powodowi należne były ryczałty za noclegi w kwocie 22.651,02 zł, które zostały wypłacone powodowi w kwocie 7.274,24 zł i występuje w tym zakresie niedopłata w sumie 15.376,78 zł. W przedmiotowej sprawie Sąd nie poczynił żadnych ustaleń i nie przedstawił żadnych wyjaśnień dlaczego przyjął wariant I opinii biegłego przy budowaniu stanu faktycznego sprawy. Nadto Sąd I instancji oddalił wniosek dowodowy strony pozwanej o przesłuchanie świadka B. W. (1) na okoliczność, iż aneks nr (...) do regulaminu wynagradzania obowiązywał powoda co uniemożliwia Sądowi Okręgowemu zbadanie czy faktycznie powód miał możliwość zapoznania się z tym aneksem.

Podejmując rozważania przypomnieć należy, iż stosownie do treści art. 328
§ 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Nie budzi jakichkolwiek wątpliwości, iż uzasadnienie wyroku pełni ważną rolę procesową. Umożliwia bowiem sprawowanie nadzoru judykacyjnego przez sąd wyższej instancji, a wyjątkowo, w razie wątpliwości, służy także do ustalenia granic powagi rzeczy osądzonej.

Powołany przepis wskazuje obligatoryjną treść uzasadnienia, co w praktyce oznacza, iż uzasadnienie składa się z trzech części, tj. tzw. części historycznej (opisowej), w której sąd przedstawia zwięźle stanowiska stron; przytoczenia ustalonego przez sąd stanu faktycznego oraz z wywodu prawnego, w którym sąd omawia podstawę prawną wyroku, czyli wskazuje zastosowane przepisy oraz wyjaśnia sposób ich wykładni.

W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, iż z natury rzeczy sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Z tego względu zarzut naruszenia przepisu art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia. Inaczej rzecz ujmując, powołanie się w środku odwoławczym na podstawę naruszenia prawa procesowego w postaci art.328 § 2 k.p.c. może być usprawiedliwione tylko w wyjątkowych okolicznościach, w których treść uzasadnienia kontrolowanego orzeczenia uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do jego wydania lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego, a także, gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia (por. m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001r., (...), (...),nr7 , poz. 182; z dnia 5 września 2001r., I PKN 615/00, OSNAPiUS nr 15, poz. 352; z dnia 24 lutego 2006r., II CSK 136/05, LEX nr 200973 z dnia 5 czerwca 2009r., I UK 21/09, LEX nr 515699 oraz z dnia 4 marca 2009r., II PK 210/08, LEX nr 523527 i orzeczenia tam powołane).

Rola uzasadnienia nie ogranicza się wszak jedynie do przekonania stron
co do słuszności stanowiska sądu i zgodności z prawem orzeczenia, ale jego zadaniem jest także umożliwienie przeprowadzenia kontroli instancyjnej. Spełnia ono także funkcję porządkującą, obligując stosujący prawo sąd do prawidłowej i pełnej rekonstrukcji stanu faktycznego i jego subsumcji do miarodajnej normy prawa materialnego, w następstwie czego dochodzi do jej konkretyzacji w sentencji wyroku. Dlatego też dwie podstawy rozstrzygnięcia: faktyczna i prawna powinny być spójne, tworząc logiczną całość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013r., I CSK 314/12, LEX nr 1307999), zaś braki w uzasadnieniu uniemożliwiające odczytanie motywów rozstrzygnięcia są wystarczającym powodem uchylenia werdyktu i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2007r., V CSK 115/07, LEX nr 291767).

Taka też sytuacja, zdaniem Sądu Okręgowego , zaistniała w rozpatrywanym przypadku, w którym Sąd I instancji przyjął za podstawę rozstrzygnięcia I wariant opinii biegłego, w żaden sposób nie uzasadniając dlaczego akurat ten wariant i nie przeprowadził dowodów pozwalających na stwierdzenie, czy powód był zapoznany z aneksem do regulaminu z dn. 29.01.2013r oraz nie uzasadnił należycie dlaczego oddalił wniosek pozwanej odnośnie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadka B. W. (1) na okoliczność, iż aneks nr (...) do regulaminu wynagradzania obowiązywał powoda .Nie można zgodzić się bowiem ze stwierdzeniem Sądu meriti , że wniosek ten był spóźniony skoro odnosił się on do treści sporządzonej przez biegłego opinii w dwóch wariantach.

Sąd Rejonowy nie uzasadnił również należycie dlaczego dał wiarę zeznaniom świadka P. O. który pracował u pozwanej jedynie do czerwca 2010r , podczas gdy powód był tam zatrudniony od 5 lutego 2013r.Sąd I instancji zupełnie nie ustosunkował się co do rozbieżności w zeznaniach świadków M. O. i B. W. (2) odnośnie ustaleń która z pracownic zajmowała się rozliczeniami ryczałtów za noclegi bezpodstawnie dając wiarę obu tym świadkom.

Ponadto Sąd Rejonowy nie przeprowadził dowodu zawnioskowanego przez powoda z akt o sygn. I C 150/15 , gdzie jak wywodził powód świadek A. B. (1) ( mąż pozwanej) zeznał , że nie był zatrudniony i zorientowany w działalności firmy żony , co poddaje w wątpliwość jego wiarygodność odnośnie zeznań składanych na potrzeby niniejszej sprawy. A ponadto powód wnioskował o przeprowadzenie dowodu z tych akt na okoliczność ustalenia , iż wypłacona mu kwota 5000 zł jest wykonaniem przez pozwaną innego zobowiązania pomiędzy stronami i nie można jej zaliczyć na poczet należności z tytułu stosunku pracy.

Zgodnie z art. 77 ⁵ § 1 k.p., pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Chociaż każdemu pracownikowi należą się diety, a także zwrot kosztów przejazdu, noclegów i innych wydatków związanych z podróżą służbową, to art. 77 ⁵ k.p. odmiennie reguluje w tym zakresie sytuację prawną pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej i pracowników zatrudnionych u innych pracodawców. W odniesieniu do pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej zastosowanie mają przepisy rozporządzeń ministra właściwego do spraw pracy, określające wysokość oraz warunki ustalania należności przysługującej pracownikowi z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju (art. 77 ⁵ § 2 k.p.). Na podstawie art. 77 ⁵ § 2 k.p. zostały wydane przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej dwa rozporządzenia: z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1990 z późn. zm.) oraz z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. Nr 236, poz. 1991 z późn. zm.), obydwa z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2003 r.

Jeżeli pracodawca nie należy do kategorii podmiotów publicznej (państwowej lub samorządowej) sfery budżetowej, warunki wypłacania jego pracownikom należności z tytułu podróży służbowej zasadniczo powinny być określone w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, z tym że określenie ich w umowie o pracę może nastąpić tylko wtedy, gdy pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania (art. 77 ⁵ § 3 k.p.). Odmienna regulacja dotycząca pracodawców niebędących państwowymi lub samorządowymi jednostkami sfery budżetowej oznacza, że mogą oni uregulować należności pracowników na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracowników od tego, jaki wynika z odpowiedniego rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy. Od zasady, że pracodawca spoza kręgu podmiotów publicznej sfery budżetowej może przy kształtowaniu (w regulaminie wynagradzania) lub współkształtowaniu (w układzie zbiorowym pracy, w umowie o pracę) należności z tytułu podróży służbowych nie kierować się regulacjami rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy i w związku z tym może wprowadzać rozwiązania zarówno korzystniejsze, jak i mniej korzystne dla pracowników, przewidziany jest jeden wyjątek. Mianowicie, postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika publicznej sfery budżetowej w stosownym rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy (art. 77 ⁵ § 4 k.p.). Oznacza to, że należności z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (w szczególności diety) przyjęte u prywatnego pracodawcy nie mogą być niższe niż ustalone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw pracy. Podobnie rzecz się ma z należnościami za podróże służbowe poza granicami kraju.

Strona pozwana (pracodawca prywatny) mogła więc w regulaminie wynagradzania ustalić dietę z tytułu podróży służbowej za granicą na poziomie diety przysługującej z tytułu podróży służbowej na terenie kraju. Jednakże fakt ten musiała udowodnić poprzez wykazanie, że powód był zapoznany z aneksem do regulaminu z dn. 29.01.2013r.

W trakcie ponownego rozpoznania sprawy Sąd pierwszej instancji w pierwszej kolejności musi ustalić i wskazać czy powód faktycznie był zapoznany z aneksem do regulaminu z dn. 29.01.2013r. , przesłuchać w tym celu świadka B. W. (1) zawnioskowanego przez pozwaną oraz ponownie rozważyć wiarygodność świadków A. B. (2), M. O., P. O. i B. W. (2).

Ponadto Sąd winien zbadać zarzuty strony powodowej odnośnie rzetelności zeznań świadka A. B. (2) i wyjaśnić z jakiego tytułu powodowi była wypłacona kwota 5000 zł , przeprowadzając w tym celu zawnioskowany przez powoda dowód z akt o sygn. I C 150/15.Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy musi mieć na uwadze, że podstawy faktyczna i prawna rozstrzygnięcia powinny być spójne i tworzyć logiczną całość, gdyż nie można stosować prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego,

Mając powyższe na uwadze, w związku z nierozpoznaniem istoty sprawy, Sąd Okręgowy na mocy art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok przekazując sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, pozostawiając mu rozstrzygnięcie o kosztach za I i II instancję.

(-) SSO Joanna Smycz (spr.) (-) SSO Grażyna Łazowska (-) SSO Jolanta Łanowy-Klimek

Sędzia Przewodniczący Sędzia