Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2017 roku.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodniczący – Sędzia S.O. Jacek Chaciński

Protokolant – protokolant sąd. Przemysław Ochal

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2017 roku w Lublinie

sprawy z odwołania (...) Spółki Akcyjnej w B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

na skutek odwołania (...) Spółki Akcyjnej w B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 18 czerwca 2014 roku numer (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że:

- (...) Spółka Akcyjna w B. nie ma obowiązku opłacenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe podwyższonej o 50% w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku i w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku;

- stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe (...) Spółki Akcyjnej w B. w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku wynosi 3,09%, a w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku wynosi 2,7%.

Sygn. akt VIII U 1549/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L., działając na podstawie art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2009, Nr 167, poz. 1322 ze zm.) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm.) ustalił, że stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek (...) S.A., podwyższa się o 50,00% w roku składkowym od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia 31 marca 2014 roku oraz od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku do wysokości 4,64%. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał m.in., że płatnik nie posiadał uprawnień do przekwalifikowania wypadków przy pracy T. W. oraz K. M. z ciężkich na lekkie odpowiednio w rok i trzy lata po sporządzeniu przez zespół powypadkowy protokołów wypadków, a tym samym do korygowania dokumentów ZUS IWA. Nieuprawniona zmiana kwalifikacji wypadków przez pracodawcę w informacji ZUS IWA za 2011 rok oraz brak wykazania wypadku ciężkiego w ZUS IWA za 2012 rok i w konsekwencji przekazanie do organu rentowego nieprawdziwych danych, spowodowało zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W konkluzji uznał, że zaniżone wyliczenie stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe spowodowane zostało przekazaniem przez płatnika nieprawdziwych informacji, to jest liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich w informacji ZUS IWA przekazanej za 2011 rok z identyfikatorem (...) i brakiem wykazania wypadku ciężkiego w ZUS IWA za 2012 rok z identyfikatorem (...), wobec czego obowiązkiem organu, stosownie do dyspozycji art. 34 ust. 1 powołanej ustawy, było ustalenie stopy procentowej w wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych (decyzja k. 1-3 akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł pełnomocnik płatnika składek. Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. w zw. z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez zaniechanie wszechstronnego i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego niezbędnego do rozstrzygnięcia sprawy i w konsekwencji dokonanie błędnych ustaleń faktycznych, w zakresie dotyczącym ustalenia prawidłowej kwalifikacji prawnej wypadków, którym ulegli pracownicy, co w dalszej konsekwencji doprowadziło do błędnego ustalenia, że odwołujący w dokumencie ZUS IWA za 2012 rok oraz w korektach dokumentów ZUS IWA za 2011 rok i za 2012 rok przekazał organowi nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31 ust. 3 pkt 2 ustawy wypadkowej, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 roku; a także art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej poprzez dokonanie błędnej wykładni tego przepisu polegającej na przyjęciu, że dopuszczalne jest ustalenie wobec płatnika sankcyjnej stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe (wysokości 150 % prawidłowo ustalonej stopy tej składki), za okres dłuższy niż jeden rok składkowy, nadto dokonanie błędnej wykładni tego przepisu polegającej na przyjęciu, że w każdym przypadku stwierdzenia przekazania organowi przez płatnika nieprawdziwych danych, o których mowa w art. 31 ustawy wypadkowej, które spowodowało zaniżenie stopy procentowej składki, bez względu na to czy zachowanie płatnika było zawinione, czy też nie.

Wniósł o uchylenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w całości zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania, zaś w przypadku nie uznania odwołania za słuszne- o zmianę przez Sąd Okręgowy zaskarżonej decyzji i orzeczenie, że płatnik nie jest zobowiązany do opłacenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości 150% (odwołanie k. 2-33 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wywodził, że wypadek uznany przez zespół powypadkowy jako ciężki nie mógł być samodzielnie zmieniony przez pracodawcę. Płatnik składek bezpodstawnie przekwalifikował wypadki przy pracy T. W. oraz K. M. z ciężkich na lekkie (odpowiedź na odwołanie k. 36-37 a.s.).

W toku postępowania strony popierały stanowisko prezentowane w sprawie (k. 49 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił następujący stan faktyczny:

Nie jest kwestionowane w sprawie, iż w postępowaniu powypadkowym dotyczącym wypadku K. M., który wydarzył się w dniu (...) roku oraz wypadku T. W., który wydarzył się w dniu 14 czerwca 2012 roku, zespół powypadkowy płatnika składek (...) S.A. zakwalifikował oba wypadki jako ciężkie, sporządzając odpowiednio w dniu 12 maja 2011 roku i w dniu 31 maja 2012 roku protokoły z ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy numer (...) i numer (...). W dniu 17 maja 2011 roku i 19 czerwca 2012 roku protokoły powypadkowe zostały zatwierdzone przez pracodawcę reprezentowanego przez zastępcę prezesa zarządu Z. S..

Poza sporem pozostaje również, że powyższe protokoły stanowiły podstawę orzeczenia Komisji Lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która w dniu 14 grudnia 2012 roku ustaliła dla K. M. długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 37%, zaś w dniu 11 stycznia 2013 roku dla T. W. w wysokości 35 %.

Na podstawie zaświadczeń wydanych przez lekarza medycyny pracy z dnia 22 października 2012 roku wystawionym dla K. M. oraz z dnia 26 listopada 2012 roku wystawionym dla T. W., zespół powypadkowy płatnika dokonał przekwalifikowania stopnia ciężkości obu wypadków z ciężkich na lekkie (specjalistyczna opinia zespołu lekarskiego z dnia 17 lipca 2014 roku w sprawie kwalifikacji wypadku K. M., specjalistyczna opinia zespołu lekarskiego z dnia 17 lipca 2014 roku w sprawie wypadku T. W., protokół powypadkowy numer (...) z dnia 12 maja 2011 roku, protokół powypadkowy numer (...) z dnia 14 czerwca 2012 roku wraz z aneksem z dnia 22 lipca 2014 roku, zaświadczenie o stanie zdrowia K. M. z dnia 4 października 2012 roku, zaświadczenie o stanie zdrowia T. W. z dnia 27 listopada 2012 roku, orzeczenie psychologiczne numer (...) z dnia 29 listopada 2012 roku dotyczące T. W. koperta k. 33 a.s.).

Pismem z dnia 31 marca 2014 roku (...) S.A. poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. o dokonaniu weryfikacji wysokości stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe. Wyjaśnił, że dane wykazane w informacjach IWA za 2011 i 2012 rok dotyczące liczby poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich ustalone zostały po przeprowadzonym wewnętrznym audycie i dokonaniu innej kwalifikacji zdarzenia.

W piśmie z dnia 15 kwietnia 2014 roku płatnik wywodził, że przy sporządzeniu w dniu 30 stycznia 2013 roku dokumentu IWA za rok 2012 uwzględniono zmianę przekwalifikowania wypadku, któremu uległ w dniu (...) roku pracownik T. W., dlatego też nie składano korekty tej deklaracji. Z kolei korekta dokumentu IWA za 2011 rok sporządzona została po analizie definicji wypadku ciężkiego (pismo k. 7 akt ZUS).

Organ rentowy wszczął z urzędu postępowania wyjaśniające w zakresie zasadności przekwalifikowania wypadku uznanego jako ciężki, a w konsekwencji zasadności korekty informacji ZUS IWA za 2011 oraz braku wykazania wypadku ciężkiego w ZUS IWA za 2012 rok (bezsporne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił, że wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dokonanych przez Zakład na podstawie prawidłowych danych za okres rozliczeniowy od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia 31 marca 2014 roku wynosi 3,47% (przed korektą ZUS 3,09%) i na okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku wynosi 3,09 % (przed korektą ZUS 2,70 %) (pismo k. 181 a.s.).

W dniu 18 czerwca 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję.

Celem weryfikacji, czy wypadek przy pracy K. M. z dnia (...) roku oraz T. W. z dnia (...)roku był ciężkim wypadkiem przy pracy, w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. 2009, Nr 167, poz. 132 ze zm.), postanowieniem z dnia 6 lutego 2015 roku Sąd Okręgowy w Lublinie dopuścił dowód z łącznej opinii biegłych sądowych chirurga ogólnego, ortopedy- traumatologa, neurologa, psychiatry, otolaryngologa, okulisty oraz specjalisty medycyny pracy, którym zlecił zbadanie K. M. oraz T. W. (postanowienie k 54 a.s.).

W opinii sporządzonej dniu 18 marca 2015 roku biegli sądowi chirurg ogólny, neurolog, laryngolog, ortopeda-traumatolog i psychiatra wskazali, że przebyty (...) którego K. M. doznał w czasie pracy w dniu (...)roku nie spowodował utraty wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczych lub innych uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia naruszającego podstawowe funkcje organizmu, a także choroby nieuleczalnej lub zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy w czasie pracy w kopalni. Tym samym nie spełnia on wymogów do uznania go jako ciężki w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku.

W uzasadnieniu biegli wskazali, że wymieniony w dniu(...) roku podczas wciągania do podnośnika taśmy gumowej służącej do transportu urobku uległ wypadkowi. Gumowy fragment tej taśmy uderzył go w(...) (...). Bezpośrednio po wypadku został przetransportowany do Wojewódzkiego Szpitala (...) w L. na oddział (...) K. M. był doraźnie leczony operacyjnie (...) W leczeniu stosowano także w początkowym okresie(...)ortopedycznym utrzymywanym przez okres 6 miesięcy. Przebył również leczenie usprawniające. Biegli wskazali, że w czasie kontrolnych badań przeprowadzonych w lipcu 2014 roku przez różnych specjalistów został on uznany za zdolnego do pracy w swoim zawodzie. Obecnie nadal pracuje jako górnik dołowy. W badaniu chirurgicznym, biegły stwierdził na(...)W ocenie biegłego neurologa, a także ortopedy, stan ogólny K. M. jest prawidłowy, bez trwałych następstw powypadkowych. W czasie (...)(opinia k. 67-68 a.s.).

W opinii sporządzonej w dniu 18 marca 2015 roku biegli sądowi: chirurg, neurolog i laryngolog wskazali, że obrażenia ciała, których doznał T. W. w wyniku wypadku w pracy w dniu (...) roku były rozległe, sprawiały duże dolegliwości, wymagały długotrwałego leczenia i rehabilitacji. Dotyczyły głównie (...) albo rozstroju zdrowia naruszającego w sposób trwały podstawowe funkcje organizmu. Nastąpił całkowity powrót do pracy w zawodzie bez istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała. Biegli uznali, że wypadek któremu uległ T. W. nie spełniał warunków, by uznać go za ciężki w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku (Dz. U. 2009, nr 167, poz. 1322 ze zm.).

W uzasadnieniu biegli wskazali, że dniu(...) roku wymieniony uległ wypadkowi przy pracy. Na skutek dociśnięcia do ociosu węglowego połamanymi filarówkami i opadniętymi skałami stropowymi doznał poważnego obrażenia ciała, bez utraty przytomności. Bezpośrednio po wypadku został przewieziony do Szpitala (...) w Ł. na oddział chirurgii ogólnej i małoinwazyjnej. Po zbadaniu pacjenta i wykonaniu badań uzupełniających, rozpoznano(...)Po ustabilizowaniu stanu ogólnego przesłano go do (...) 4 w L.. Został przyjęty do Kliniki (...), gdzie przebywał w okresie od 2 do 6 czerwca 2012 roku. Ze względu na rozległe (...) po konsultacji ortopedycznej przeniesiono go w dniu 6 czerwca 2012 roku do Kliniki (...) celem dalszego leczenia. W dniu 18 lipca 2012 roku został on wypisany do domu z zaleceniami kontynuacji ćwiczeń. Podczas kontrolnego badania w dniu 17 lipca 2014 roku lekarz ortopeda-traumatolog nie stwierdził przeciwwskazań do pracy. Po zakończeniu leczenia usprawniającego, T. W. powrócił do pracy w swoim zawodzie. W badaniu chirurgicznym, laryngologicznym oraz neurologicznym stan ogólny wymienionego określono jako prawidłowy, bez trwałych następstw powypadkowych (opinia k. 82-83 a.s.).

W opinii sporządzonej w dniu 22 czerwca 2015 roku biegli specjalista chorób oczu oraz z zakresu medycyny pracy rozpoznali u T. W. stan po(...). Biegli nie uznali wypadku z dnia 31 maja 2012 roku za ciężki wypadek przy pracy. W uzasadnieniu opinii biegli wskazali, że wypadek ten nie spowodował u opiniowanego, opisanych w ustawie następstw. Biegła z zakresu okulistyki nie zaobserwowała odchyleń w badaniu okulistycznym. W opinii biegłej z zakresu medycyny pracy, nie doszło do powstania ani całkowitej, ani częściowej niezdolność do pracy w zawodzie. Stan zdrowia opiniowanego nie ujawniał istotnych odchyleń zdrowotnych (opinia k. 97-99 a.s.).

W opinii z dnia 12 października 2015 roku, dotyczącej K. M. biegli okulista oraz specjalista medycyny pracy rozpoznali stan po (...) Nie uznali wypadku z dnia(...) roku za ciężki wypadek przy pracy. W uzasadnieniu biegli wskazali, powołując się na definicję ciężkiego wypadku przy pracy sformułowaną w ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, że wypadek, który miał miejsce w dniu 28 kwietnia 2011 roku nie spowodował u opiniowanego następstw w aspekcie okulistycznym. W opinii biegłej z zakresu medycyny pracy nie doszło również do powstania ani całkowitej ani częściowej niezdolność do pracy w zawodzie. Wnioskodawca wrócił do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko po okresie zasiłku chorobowego i świadczeniu rehabilitacyjnym. Biegła wskazała, że praca pod ziemią, w zawodzie górnika, należy do najbardziej wymagających pod kątem kryteriów zdrowotnych. Istniejące u wnioskodawcy nieznaczne deficyty czynnościowe o obrębie układu ruchu, w żaden sposób nie upośledzają, w ocenie biegłej, jego zdolności do pracy, gdyż zatrudnienie w tym charakterze wykonuje do chwili obecnej (opinia k. 111-112 a.s.).

W opinii z dnia 27 kwietnia 2016 roku dotyczącej T. W. biegli psychiatra oraz ortopeda rozpoznali u wymienionego (...) Uznali, że wypadek T. W. w dniu(...) roku nie spełniał warunków ciężkiego wypadku przy pracy w rozumieniu art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W uzasadnieniu biegli wskazali, że w przypadku wnioskodawcy (...)nie mogło być uznane za ciężkie uszkodzenie ciała o jakim mowa w art. 3 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Doznane w dniu (...)roku obrażenia narządów ruchu nie pozbawiły wnioskodawcy wzroku, słuchu, mowy, czynności rozrodczej, nie wystąpiło też uszkodzenie ciała naruszające podstawowe funkcje organizmu. Jednocześnie(...)w przypadku wnioskodawcy, nie było chorobą nieuleczalną, zagrażającą życiu, trwałą chorobą psychiczną, nie sprowadzało całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, a także istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała. Biegła z zakresu psychiatrii stwierdziła jednocześnie, że T. W. nie był leczony psychiatrycznie, ambulatoryjnie, ani szpitalnie. Nie ujawniał objawów psychopatologicznych, ani luk pamięciowych. W ocenie biegłej wnioskodawca opiniowany nie wymaga leczenia psychiatrycznego. Biegła jednoznacznie stwierdziła brak schorzeń psychiatrycznych (opinia k. 146-147 a.s.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o przytoczone dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz organu rentowego, a także z opinii biegłych lekarzy sądowych, które obdarzono wiarą w całości. Zostały one sporządzone w przepisanej formie, w oparciu o obowiązujące w dacie ich wydania przepisy prawne, przez kompetentne osoby w ramach przysługujących im uprawnień.

Rozstrzygając w sprawie, Sąd Okręgowy oparł się na wnioskach zawartych w opiniach biegłych sądowych sporządzonych w toku postępowania. Biegli przeprowadzili bezpośrednie badanie ubezpieczonych K. M. oraz T. W., wnikliwie przeanalizowali dokumentację medyczną, na co w sposób jednoznaczny wskazuje treść wywołanych w sprawie opinii. Wskazali oni, że wypadki przy pracy, któremu uległ w dniu(...) roku K. M. oraz w dniu(...) roku, któremu uległ T. W. nie były ciężkimi wypadkami przy pracy. W ocenie Sądu Okręgowego, wnioski zawarte w powołanych wyżej opiniach, którym Sąd dał wiarę, zostały wystarczająco uzasadnione. Z tych względów Sąd uznał wskazane opinie za wiarygodne, miarodajne i wyczerpujące, a przez to przedstawiające wystarczające wiadomości specjalne, niezbędne do ustalenia rodzaju wypadków przy pracy.

Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2017 roku pełnomocnik płatnika składek popierał odwołanie i nie zgłosił wniosków dowodowych, pełnomocnik organu rentowego nie zakwestionował wniosków płynących z przedmiotowych opinii. Sąd uznał, że wywołane w sprawie opinie w sposób przejrzysty rozstrzygały kwestię charakteru wypadków, jakim ulegli K. M. oraz T. W.. Z tych też względów brak było podstaw do wywołania kolejnej opinii biegłych.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie pozostawała kwestia, czy zachodziły wynikające z art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t. j. Dz. U. 2015, poz. 1242 ze zm.) przesłanki do podwyższenia przez organ rentowy stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe o 50% obowiązującej u płatnika składek (...) S.A.

Sporna była również wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w okresach wskazanych w zaskarżonej decyzji.

Należy wskazać, iż przepis art. 28 ust. 1 i 2 ww. ustawy kreuje dwie kategorie płatników składek:

1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych,

2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych.

Dokonując takiego podziału ustawodawca posłużył się kryterium liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, które to kryterium doprecyzował w ust. 3 i 4 cytowanego artykułu. Dla każdej z wymienionych kategorii płatników określono odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki i inny tryb postępowania w tym zakresie.

W przypadku płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych (art. 28 ust. 1) stopa procentowa składki jest zryczałtowana. Wynosi ona dla każdego płatnika z tej kategorii, niezależnie od grupy działalności, do jakiej został zaliczony, 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności zgodnie z zasadami określonymi w art. 30 ustawy. Do płatników tych nie ma zastosowania art. 29 powołanego aktu, wskazujący podstawę klasyfikowania grup działalności ( (...)) i sposób ich kodowania (REGON) oraz art. 31 ust. 3 i 6, dotyczący danych, do jakich przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest płatnik.

W odniesieniu do drugiej kategorii płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych (art. 28 ust. 2) zasadą jest, że opłacają oni składkę według ustalanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i podawanej do wiadomości płatnika zindywidualizowanej stopy procentowej. Stanowi ona iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe właściwej dla grupy działalności, do której należy płatnik (ustalanej - zgodnie z art. 30 ustawy oraz § 4 i załącznika numer 1 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków - Dz. U. 2002 r., Nr 200, poz. 1692 ze zm. - według przypisanej dla każdej z grup działalności kategorii ryzyka określonego wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich, stwierdzonych chorób zawodowych i zatrudnionych w warunkach zagrożenia) i wskaźnika korygującego ustalanego dla danego płatnika stosownie do zasad określonych w art. 31 ustawy i § 5 - § 8 rozporządzenia, czyli według właściwej dla płatnika kategorii ryzyka mierzonej wskaźnikami częstości poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia.

W myśl art. 29 oraz art. 31 ust. 3 i 6 wymienionej ustawy, płatnicy należący do omawianej kategorii zobowiązani są zatem do przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych danych służących do ustalenia kategorii ryzyka dla swojej grupy działalności (takich jak rodzaj działalności według (...) ujęty w rejestrze REGON) oraz wskaźnika korygującego (liczba osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego oraz liczba poszkodowanych w wypadkach ogółem, poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych i ciężkich oraz zatrudnionych w warunkach zagrożenia).

Do nich ma zastosowanie regulacja art. 34 ust. 1 ustawy. Zgodnie z zawartą w tym przepisie normą prawną nieprzekazanie przez tychże płatników danych lub przekazanie nieprawdziwych danych, o jakich mowa w art. 31 i spowodowanie wskutek tego zaniżenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe implikuje obligatoryjne ustalenie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych stopy procentowej składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych, a nadto obowiązek zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami.

Wskazać należy, iż w art. 34 ust. 1 ustawy mowa jest o nieprzekazaniu danych lub przekazaniu nieprawdziwych danych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż to ten organ ustala dla płatników wymienionych w art. 28 ust. 2 ustawy stopę procentową składki i czyni to według reguł sprecyzowanych w tym przepisie oraz w oparciu o informacje wymienione w art. 31 ustawy. Wspomniana sankcja nie znajduje jednak zastosowania w każdej sytuacji zaniżenia stopy procentowej składki, ale tylko wówczas, gdy nieprawidłowe jej ustalenie jest konsekwencją zachowań płatnika opisanych hipotezą normy art. 34 ust. 1 ustawy.

Podkreślić wskazać, iż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza zaś przepisy kreujące sankcje dla płatników składek, powinny być interpretowane ściśle. Literalna wykładnia tychże przepisów prowadzi zaś do wniosku, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zastosować sankcję określoną w art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wobec płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego więcej niż 10 ubezpieczonych tylko wówczas, gdy płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W doktrynie podkreśla się przy tym, że przepis art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej stanowi swoistą sankcję wobec płatnika składek za podanie przez niego nieprawdziwych danych lub nieprzekazanie danych wymaganych ustawą (z art. 31 ustawy), a zatem do subsumcji niniejszego przepisu kwalifikuje się jedynie zawinione i umyślne zachowanie działanie płatnika składek (por. komentarz do art. 34 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych [w:] D.E. Lach, S. Samol, K. Ślebzak, Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Komentarz. Oficyna 2010 r.). Na tle dominującego orzecznictwa Sądu Najwyższego można przyjąć, iż realna sankcja o charakterze administracyjno-karnym wynikająca z art. 34 ust. 1 ustawy nakładana na płatnika powoduje konieczność zachowania co najmniej minimalnych standardów obrony płatnika. Płatnik który wadliwie wypełnia swój obowiązek, musi mieć zatem możliwość obrony i wykazania, że niedopełnienie tego obowiązku było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 207/11, LEX nr 1130156, z dnia 6 września 2012 roku, II UK 39/12, M.P.Pr. 2013, nr 1, s. 49-50 oraz z dnia 12 lutego 2013 roku, II UK 183/12, LEX nr 1360241). Przyjmuje się, że przesłanką odpowiedzialności z art. 34 ust. 1 ustawy jest możliwość przypisania płatnikowi winy w nieprzekazaniu danych lub przekaże nieprawdziwe danych. W orzecznictwie akcentuje się również, iż stwierdzenie czy strona nie ponosi, czy też ponosi, odpowiedzialność na zasadzie art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej musi być dokonywanie indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności, których dopiero łączna ocena może doprowadzić do konkluzji, że w konkretnej sprawie wymierzenie składki wypadkowej podwyższonej było zgodne lub nie do pogodzenia z normą prawną zawartą w powołanym przepisie i oceniane także przez pryzmat zasady zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez to państwo prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2013 roku, III UK 53/12, Legalis numer 636405; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2013 roku, II UK 431/12, OSNAPiUS 2014/11/159). Również Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 7 września 2011 roku, III AUa 345/11 uznał, iż przekazanie nieprawdziwych danych wymaga umyślnego, zawinionego zachowania płatnika składek. Taka sytuacja nie zachodzi w rozpoznanej sprawie.

W niniejszej sprawie, płatnik składek przekazał do organu rentowego formularze ZUS IWA za 2011 rok z identyfikatorem (...) i za 2012 rok z identyfikatorem (...), w którym nie wykazał wypadku przy pracy, któremu uległ pracownik T. W.. Wypadek pracowników K. M. oraz T. W. zakwalifikowany został przez zespół powypadkowy jako ciężki i płatnik nie miał danych, które podważałyby powyższe ustalenia. Podkreślić należy, iż płatnik składek działał w przekonaniu, iż dane te były prawdziwe, bowiem były podane w oparciu o posiadany materiał z postępowania powypadkowego. Na podstawie zaświadczeń wydanych przez lekarza medycyny pracy z dnia 22 października 2012 roku wystawionym dla K. M. oraz z dnia 26 listopada 2012 roku wystawionym dla T. W., okazało się, iż ustalenia dotychczasowego protokołu powypadkowego są nieprawidłowe i tym samym dane przekazane ZUS w drukach ZUS IWA są także nieprawidłowe. Zespół powypadkowy płatnika dokonał bowiem przekwalifikowania stopnia ciężkości obu wypadków z ciężkich na lekki.

Z powyższych względów, złożona przez płatnika korekta dokumentu IWA za 2011 rok sporządzona została po analizie definicji wypadku ciężkiego. Z kolei przy sporządzeniu w dniu 30 stycznia 2013 roku dokumentu IWA za rok 2012 płatnik nie wykazywał wypadku, któremu uległ w dniu(...)roku pracownik T. W. i nie składał korekty tej deklaracji.

Prawidłowość zmiany kwalifikacji prawnej wypadków została potwierdzona w toku niniejszego postępowania. Z wywołanych w rozpoznawanej sprawie opinii biegłych jednoznacznie wynikało, że zarówno wypadek przy pracy, któremu uległ K. M. w dniu (...)roku, jak też wypadek przy pracy, któremu uległ T. W. w dniu (...)roku nie były ciężkimi wypadkami przy pracy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Opinie te potwierdzają, że przekwalifikowanie przez zespół powypadkowy płatnika składek wypadków przy pracy z ciężkich na lekkie.

Tym samy, formularz ZUS IWA za 2011 rok z identyfikatorem (...) opierał się na danych posiadanych przez płatnika, które na czas wysłania druku były prawdziwe, acz – jak potwierdziło to postępowanie dowodowe w sprawie, były ostatecznie nieprawidłowe i zweryfikowane przez płatnika w dokonanej korekcie. Z kolei formularz ZUS IWA za 2012 rok z identyfikatorem (...) zawierał prawidłowe dane, gdyż uwzględniał zmianę przekwalifikowania wypadku, któremu uległ w dniu (...) roku pracownik T. W.. Z powyższych względów płatnik składek prawidłowo nie złożył korekty tej deklaracji.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Okręgowy nie dopatrzył się tym samym zawinienia płatnika składek poprzez uznanie, iż dopuścił się on przekazania danych niezgodnych z prawdą, powodujących celowe zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego, w którym wskazano, że prawidłowo sporządzony protokół powypadkowy stanowi dokument urzędowy (art. 244 § 2 k.p.c.), którego treść jest dowodem tego, że miały miejsce opisane w nim fakty oraz że zakwalifikowano je jako wypadek przy pracy (por. wyrok z dnia 25 maja 1999 roku, II UKN 658/98, OSNP 2000, nr 15, poz. 594). Stanowi on zarówno podstawę do ustalenia świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak i ewentualnych żądań odszkodowawczych wobec pracodawcy. Należy zgodzić się z twierdzeniem pozwanego organu, iż protokół powypadkowy jest szczególnym i istotnym środkiem dowodowym pełniącym funkcję dokumentacyjną i gwarancyjną, stanowiącym jednocześnie ważny dowód do przyznania i wypłaty świadczeń odszkodowawczych.

Wskazać jednak należy, iż zgodnie z art. 252 k.p.c. osoba, która wykaże, że posiada interes prawny, może żądać, aby ustalenia protokołu powypadkowego zostały zmienione, co oznacza, że nie są wiążące dla sądu powszechnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1973 roku, III PRN 35/73, OSNCP 1974/ 5/95 i z dnia 25 maja 1999 roku, II UKN 658/98, OSNP 2000/15/594). Tym samym, wbrew zapatrywaniu organu rentowego, w niniejszej sprawie Sąd nie był związany ustaleniami protokołu powypadkowego i mógł czynić własne ustalenia w tym zakresie.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2013 roku, III UK 53/12, Legalis numer 636405 uznał, iż płatnik składek może uwolnić się od odpowiedzialności przewidzianej w art. 34 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wyłącznie pod warunkiem, że wykaże, iż podał obiektywnie nieprawdziwe dane z przyczyn od niego niezależnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie płatnik powyższe przyczyny wykazał, natomiast pozwany nie przedstawił dowodów na podważenie powyższej konkluzji.

Reasumując, z powyższych względów, Sąd doszedł do przekonania, że odwołanie jest zasadne, wobec czego ustalił, że płatnik składek nie ma obowiązku opłacenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe podwyższonej o 50% w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku i w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku.

Ustalenie, że opisane wyżej wypadki nie miały charakteru ciężkich powoduje - co Sąd miał na względzie na dzień zamknięcia rozprawy (art.316 k.pc.) – że stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku wynosi 3,09%, a w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku wynosi 2,7%. Wysokość stopy procentowej winna bowiem odpowiadać rzeczywistemu stanowi rzeczy w zakresie liczby wypadków ciężkich.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. . 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.