Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 lutego 2016r. znak (...) - (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił M. O. prawa do odsetek od zasiłku macierzyńskiego wypłaconego za okres 30 kwietnia 2014r. – 28 kwietnia 2015r. Organ rentowy wskazał, iż dopiero w toku postępowania sądowego zostały poczynione dodatkowe ustalenia umożliwiające zmianę decyzji z dnia 12 sierpnia 2014r. Nr (...)- (...), która to zmiana warunkowała przyznanie zasiłku macierzyńskiego, nadto zaś nie została przez sąd stwierdzona odpowiedzialność organu rentowego za opóźnienie w przyznaniu lub wypłacie świadczenia. (nieoznaczona numerem pierwsza karta pliku akt organu obejmujących dokumentację zasiłkową, zwanych dalej aktami zasiłkowymi)

M. O. wniosła odwołanie od tej decyzji, domagając się przyznania prawa do odsetek w związku z wypłaceniem po terminie ustawowym zasiłku macierzyńskiego, nadto zaś wystąpiła o zasądzenie na jej rzecz od organu kosztów procesu według norm przepisanych. Odwołująca się wskazała, iż złożyła w organie rentowym w przewidzianym przepisami terminie wszystkie dokumenty pozwalające na przyznanie zasiłku macierzyńskiego, nadto terminowo składała dokumentację rozliczeniową i opłacała składki na ubezpieczenie społeczne. Tym samym organ miał wszelkie podstawy do wydania prawidłowej decyzji przyznającej świadczenie. To błędna ocena organu skutkowała uznaniem, iż M. O. nie podlega ubezpieczeniom społecznym, a w konsekwencji, iż nie ma prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego. W postępowaniu sądowym dotyczącym decyzji ustalającej niepodleganie ubezpieczeniu nie zostały ujawnione żadne nowe okoliczności, danymi przesłuchanych przez sąd świadków organ dysponował zaś jeszcze przed wydaniem decyzji. (k. 2 – 8)

Ostatecznie ubezpieczona dochodziła odsetek liczonych od następując kwot:

- 155,16 zł od 30 kwietnia 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 maja 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.654,80 zł od 30 czerwca 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 lipca 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 sierpnia 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 2.482,56 zł od 16 września 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 2.172,24 zł od 30 września 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.344,48 zł od 28 października 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 465,48 zł od 31 października 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.654,80 zł od 30 listopada 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 grudnia 2014r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 stycznia 2015r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.344,48 zł od 28 lutego 2015r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.809,96 zł od 31 marca 2015r. do 28 grudnia 2015r.,

- 4.344,48 zł od 28 kwietnia 2015r. do 28 grudnia 2015r.

nadto zaś odsetek od tych odsetek (wynoszących łącznie 5.622, 16 zł) od dnia 5 stycznia 2016r. do dnia zapłaty. (k. 42 – 43)

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania wskazując, iż sprawy sporne, w których postępowanie wyjaśniające organu (prowadzone według określonej procedury i z pewnymi ograniczeniami dowodowymi) nie daje możliwości jednoznacznego stwierdzenia prawa do świadczenia, kończą się decyzją odmowną. W niniejszej sprawie dopiero postępowanie dowodowe przed sądem przyczyniło się do szczegółowego rozpoznania sprawy. (k. 11) Organ rentowy zakwestionował nadto prawidłowość wyliczenia odsetek przez stronę (przyjętych dat początkowych ich naliczania) wskazując, iż łączna ich kwota, przy założeniu, że ubezpieczona ma do nich prawo, wynosiłaby 5.099, 84 zł. (k. 68 – 73)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

M. O. zgłosiła od 1 marca 2014r. prowadzenia działalności pozarolniczej, głównie w zakresie fizjoterapii określając jako miejsce wykonywania działalności C. 2C, (...)-(...) L., a jako adres do korespondencji W., ul. (...).

Niesporne, a nadto informacja z (...) k. 17 akt organu obejmującego dokumentację dotyczącą ustalania przebiegu ubezpieczeń, zwanego dalej aktami kontroli

Od dnia 1 marca 2014r. ubezpieczona zgłosiła się z tytułu tej działalności do ubezpieczeń społecznych, w tym do chorobowego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego.

Niesporne, a nadto zgłoszenie – k. 13 akt kontroli

Za marzec 2014 i kwiecień 2014r. M. O. terminowo i w należytej wysokości opłacała składki na ubezpieczenie społeczne, składała też do organu za te miesiące prawidłową dokumentację rozliczeniową.

Za marzec 2014r. ubezpieczona opłaciła składki od podstawy wymiaru w kwocie 6.742, 80 zł, a za kwiecień 2014r. od podstawy wymiaru w kwocie 6.518, 04 zł

Niesporne, nadto dokumentacja rozliczeniowa i potwierdzenia przelewów – k. 3 – 12 akt kontroli

W dniu 30 kwietnia 2014r. ubezpieczona urodziła dziecko córkę Z. O..

Niesporne, nadto odpis skrócony aktu urodzenia – nieoznaczona numerem przedostatnia karta akt zasiłkowych

Data porodu nie odbiegała istotnie od przewidywanej.

Niesporne, nadto oświadczenie ubezpieczonej z rozprawy w sprawie o sygn. akt IV U 113/14 toczącej się przed Sądem Okręgowym w Koszalinie – k. 52

W dniu 6 maja 2014r. M. O. złożyła do (...) Oddziału w K. dokumenty dotyczące wypłaty zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego, a to wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego w okresie 17 września 2014r. – 28 października 2014r. oraz rodzicielskiego w okresie 29 października 2014r. – 29 kwietnia 2015r., zaświadczenie płatnika składek dla celów zasiłkowych na druku ZUS Z – 3b oraz odpis skrócony aktu urodzenia dziecka.

Na zaświadczeniu ZUS Z – 3b przy swoim nazwisku zaznaczyła dwukrotnie „brak pieczątki” w miejscach przewidzianych w druku na dane płatnika i osoby podpisującej wniosek i ich pieczątki.

Niesporne, nadto dokumentacja złożona przez ubezpieczoną w dniu 6 maja 2014r. – nieoznaczone numerem 2, 3 i 4 od końca karty akt zasiłkowych

Wniosek ten przekazany zgodnie z właściwością miejscową, wpłynął do (...) Oddziału w L. w dniu 16 maja 2014r.

Niesporne, nadto pismo o przekazaniu z prezentatą wpływu – ostatnia karta akt zasiłkowych

Pismem z dnia 30 maja 2014r. Wydział Zasiłków Oddział w L. wystąpił do tamtejszego Wydziału (...) i Składek o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego wskazując, iż M. O. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych od dnia 1 marca 2014r. z podstawą 6.742, 80 zł, a w dniu 6 maja 2014r. przedstawiła dokumenty dotyczące wypłaty zasiłku macierzyńskiego od 30 kwietnia 2014r., co rodzi podejrzenie, iż zgłoszenie było ukierunkowane na pozyskanie korzystnych świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa.

Dowód: pismo z dnia 30 maja 2014r. – k. 1 pliku akt kontroli

W związku z prowadzonym postępowaniem wyjaśniającym Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. pismem z dnia 4 czerwca 2014r. wskazując na takie postępowanie zwrócił się do ubezpieczonej o przedłożenie za okres od 1 marca 2014r. następujących dokumentów:

- informacji o rodzaju prowadzonej działalności i wykonywanych z tego tytułu usługach/ zleceniach oraz sposobie pozyskiwania klientów,

- podpisanych umów/ zleceń z dostawcami,

- listy dostawców (nazwa, adres, nr telefonu),

- wystawionych i otrzymanych faktur/rachunków,

- ewidencji wydatków i przychodów z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej,

- wyciągów bankowych,

- dokumentów/ informacji składanych do Urzędu Skarbowego w okresie prowadzenia działalności,

- innych materiałów i dowodów potwierdzających wykonywanie zadań związanych z profilem działalności.

Niesporne, nadto pismo z dnia 4 czerwca 2014r. – k. 2 akt kontroli.

W dniu 13 czerwca 2014r. wpłynęło do organu oświadczenie M. O., w którym ta wskazała, iż:

- jest mgr fizjoterapii, co odpowiada głównemu rodzajowi prowadzonej przez nią działalności,

- od 1 marca 2014r. zajmowała się wykonywaniem masażu oraz różnych form terapii ruchowej w domach pacjentów,

- klientów pozyskiwała dzięki kontaktom z potrzebującymi rehabilitacji w jej poprzedniej pracy, gdzie zajmowała się usługami fizjoterapeutycznymi na podstawie umowy – zlecenia, już tam można się z nią było umówić za pośrednictwem jej telefonu i tak kontaktowała się z pacjentami w marcu i kwietniu 2014r.,

- nie podpisywała żadnych umów z dostawcami, nie wystawiała również rachunków, ponieważ pacjenci to osoby prywatne, a wykonywana praca to posługiwanie się wiedzą i umiejętnościami,

- dowodem potwierdzającym jej dochody i wydatki związane z wykonywaną działalnością jest podatkowa księga przychodów i rozchodów,

- zgłoszenia do ubezpieczeń dokonała w terminie i co miesiąc wypełniała deklarację ZUS DRA oraz opłacała składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy.

- ubezpieczeniem chorobowym była już objęta od 17 maja 2010r., gdy podjęła pierwsza pracę w (...) sp. z o.o. w K. i dobrowolnie opłacała składki przez cały okres pracy w Zakładzie (...)-rehabilitacyjnym PULS w W..

Niesporne, nadto oświadczenie – k. 29 akt kontroli

Wraz z oświadczeniem ubezpieczona przedłożyła organowi:

- potwierdzenia przelewu składek i składane organowi dokumenty rozliczeniowe,

- dokumentację dotyczącą wcześniejszych tytułów ubezpieczenia, w tym świadectwo pracy za okres 17 maja 2010r. – 17 czerwca 2013r. dotyczące zatrudnienia na stanowisku recepcjonistki, umowę zlecenia na okres 17 czerwca 2013r. – 31 grudnia 2013r. na świadczenie usług rehabilitacyjnych dla Centrum (...) Rehabilitacyjnego (...) (w umowie dwie różne siedziby Centrum: Walcz i L.), wystawiane przez ubezpieczoną rachunki do tej umowy,

- informację z (...),

- zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o opodatkowaniu działalności na zasadach ogólnych,

- faktury za telefon i prenumeratę czasopism dotyczących fizjoterapii wystawione na adres w C. (poczta L.),

- umowę użyczenia lokalu na cele mieszkalne i do prowadzenia działalności gospodarczej z dnia 28 stycznia 2014r. zawartą z rodzicami: T. M. i W. M., a dotyczącą pomieszczenia położonego w miejscowości C.,

- książkę przychodów i rozchodów, w której ujęto po stronie przychodów 640 zł (3 pozycje w marcu 2014r. po 260, 20 i 190 zł i 3 pozycje w kwietniu 2014r. po 50, 50, 70 zł). W książce wskazane były dane kontrahentów i ich adresy: A. K. (W., adres pełny), A. W. (W., adres pełny), N. i H. W. (J., adres niepełny), D. P. (L.)

Niesporne, nadto dokumentacja nadesłana przez ubezpieczoną – k. 3 – 30 akt kontroli, odwołanie – k. 2 akt IV U 1113/14 Sądu Okręgowego w Koszalinie

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2014r. nr (...)- (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. stwierdził, iż M. O. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od dnia 1 marca 2014r.

Organ wskazał w uzasadnieniu tej decyzji, iż jej adresatka nie dążyła do prowadzenia działalności w sposób ciągły oraz w celach zarobkowych. Zaznaczył, że przedsiębiorca w pierwszych miesiącach działalności generujących najczęściej niskie dochody dążyć winien do jak najmniejszych obciążeń publiczno –prawnych, co w tej sprawie nie miało miejsca. Ubezpieczona nie przedstawiła żadnych dowodów świadczących o staraniach dotyczących pozyskania klientów, a w książce przychodów dokonano wpisu jedynie 5 usług bez podania klientów, którzy je zakupili. Organ zauważył nadto, iż w książce przychodów i rozchodów nie ujęto po stronie obciążeń uiszczonych składek na ubezpieczenie społeczne,

Niesporne, a nadto decyzja z dnia 12 sierpnia 2014r. – k. 34 – 36 akt kontroli

Konsekwencją wydania tej decyzji było odmówienie ubezpieczonej prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres 30 kwietnia 2014r. – 28 kwietnia 2015r. Kwestię tę organ rozstrzygnął decyzją z dnia 29 sierpnia 2014r. nr sprawy (...).

Niesporne, nadto decyzja organu z dnia 29 sierpnia 2014r. – nienumerowana, 5 od końca karta akt zasiłkowych

Ubezpieczona zakwestionowała prawidłowość obu tych decyzji wnosząc od niech odwołania.

W odwołaniu od decyzji wyłączającej ją z ubezpieczeń M. O. wniosła o przesłuchanie świadków: A. W., J. W. (1) i A. K.. Do odwołania dotyczyła też oświadczenia wymienionych osób z 21 sierpnia 2014r. o korzystaniu przez nie w marcu i kwietniu 2014r. z usług ubezpieczonej.

Niesporne, nadto k. 2 - 5 akt IV U 368/14 Sądu Rejonowego w Koszalinie, k. 2 – 5 akt IV U 1113/14 Sądu Okręgowego w Koszalinie

W sprawie dotyczącej prawidłowości decyzji zasiłkowej nie było prowadzone postępowanie dowodowe, Sąd Rejonowy w Koszalinie, przed którym toczyła się sprawa, zawiesił bowiem postępowanie postanowieniem z dnia 19 grudnia 2014r. do czasu zakończenia sprawy dotyczącej podlegania przez M. O. ubezpieczeniom społecznym.

Niesporne, nadto postanowienie z dnia 19 grudnia 2014r. – k. 25 akt IV U 368/14 Sądu Rejonowego w Koszalinie

Postępowanie zainicjowane odwołaniem ubezpieczonej od decyzji organu z dnia 12 sierpnia 2014r. toczyło się przed Sądem Okręgowym w Koszalinie pod sygn. akt IV U 1113/14. W postępowaniu tym przesłuchani zostali zawnioskowani w odwołaniu świadkowie A. W., J. W. (2) i A. K., którzy potwierdzili wykonanie przez ubezpieczoną na ich rzecz usług w zakresie fizjoterapii. Sąd przesłuchał nadto ubezpieczoną, która w swoich zeznaniach wyjaśniła m.in. kwestię siedziby firmy innej niż miejsce zamieszkania i i faktyczne miejsce świadczenia usług. Zeznania te poparła dokumentacją dot. służby męża – żołnierza zawodowego warunkującą zmiany miejsc pobytu.

Wyrokiem z dnia 16 stycznia 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie zmienił decyzję organu ustalając, iż M. O. jako osoba prowadząca pozarolnicza działalność podlega od dnia 1 marca 2014r. obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu. Ustalenia warunkujące wskazane rozstrzygniecie sąd oparł na dokumentacji w aktach organu, zeznaniach ubezpieczonej i świadków oraz przedłożonym na rozprawie rozkazie personalnym dot. męża ubezpieczonej.

Apelacja organu rentowego od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 1 grudnia 2015r . sygn. akt III AUa 307/15

Niesporne, a nadto dokumentacja w aktach IV U 1113/14 Sądu Okręgowego w Koszalinie: odwołanie – k. 2-5, protokół rozprawy – k. 51 – 56a, wyrok z dnia 16 stycznia 2015 r. – k. 57 z uzasadnieniem – k. 74 – 78, apelacja – k. 83-85, wyrok z dnia 1 grudnia 2015r. – k. 115.

W związku z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie organ rentowy decyzją z dnia 21 grudnia 2015r. nr (...) przyznał M. O. prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres 30 kwietnia 2014r. - 28 kwietnia 2015r.

Niesporne, a nadto decyzja z dnia 21 grudnia 2015r. – nienumerowana, 16 z kolei karta akt zasiłkowych

Wydanie tej decyzji skutkowało umorzeniem w dniu 14 stycznia 2016r. postępowania w sprawie IV U 368/14.

Niesporne, nadto postanowienie z dnia 14 stycznia 2016r. – k. 36 akt IV U 368/14 Sadu Rejonowego w Koszalinie

Wypłata zasiłku macierzyńskiego na rzecz ubezpieczonej w łącznej wysokości 56.478, 24 zł brutto (46.312, 24 zł netto) nastąpiła w dniu 28 grudnia 2015r.

Dzienna stawka świadczenia wynosiła 155, 16 zł.

Niesporne, nadto karta zasiłkowa – k. 33 – 34 akt zasiłkowych

Sąd zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się nieuzasadnione.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie, ustalony przez sąd w oparciu o zgromadzone dokumenty, niekwestionowane przez strony, leżał poza sporem.

Spornym na tle dokonanych ustaleń pozostawało natomiast prawo odwołującej się do odsetek od wypłaconego jej przez organ zasiłku macierzyńskiego.

Zgodnie z art. 85 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j.2016.963 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą systemową, jeżeli ZUS – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Przez nieustalenie prawa do świadczenia, o jakim mowa w przytoczonym przepisie, należy rozumieć zarówno niewydanie w terminie decyzji w przedmiocie prawa do świadczenia, jak i wydanie decyzji odmawiającej świadczenia mimo spełnienia przez ubezpieczonego warunków do jego uzyskania. (taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2001r. II UKN 402/00 OSNP 2002/20/501).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy decyzją z dnia 29 sierpnia 2014r. odmówił ubezpieczonej prawa do zasiłku macierzyńskiego pomimo istnienia po jej stronie ustawowych przesłanek do uzyskania wymienionego świadczenia stwierdzonych kolejną decyzją tego organu z dnia 21 grudnia 2015r. wydaną w związku z oddaleniem apelacji organu od zmieniającego decyzję w przedmiocie podlegania M. O. ubezpieczeniom społecznym wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie z dnia 16 stycznia 2015r. Należy zatem uznać, iż organ rentowy nie ustalił w terminie prawa M. O. do zasiłku macierzyńskiego, co uzasadniałoby żądanie odsetek w sytuacji niewykazania przez ten organ że nie ponosi on odpowiedzialności za taki stan rzeczy. Zgodnie bowiem z art. 64 ust. 1 ustawy 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U.2016.372), zwanej dalej ustawą zasiłkową, wypłata zasiłku macierzyńskiego następuje bieżąco po stwierdzeniu uprawnień nie później jednak niż 30 dni od daty złożenia dokumentów niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłku.

Przez okoliczności, za które organ nie ponosi odpowiedzialności, rozumieć należy okoliczności od niego niezależne. Niewystarczające jest tu stwierdzenie braku winy organu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2004r. II UK 485/03 OSNP 2005/10/147. ) Takie przyczyny odmowy prawa do świadczenia jak błędna ocena stanu faktycznego czy niewłaściwa interpretacja przepisów prawa stanowią przyczyny leżące po stronie organu i uzasadniające żądanie odsetek. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 stycznia 2005r. I UK 159/04 (...) wydanie przez organ rentowy niezgodnej z prawem decyzji odmawiającej wypłaty świadczenia w sytuacji, gdy było możliwe wydanie decyzji zgodnej z prawem, w szczególności gdy ubezpieczony wykazał wszystkie przesłanki świadczenia oznacza, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność, choćby nie można było mu zarzucić niestaranności w wykładni i zastosowaniu prawa.

Przyczynami niezależnymi od organu rentowego są takie okoliczności, które rodzą konieczność wydania decyzji odmawiającej prawa do świadczenia (czy określającej świadczenie w wysokości niższej niż wskazywana przez ubezpieczonego) lub przemawiają za wydaniem takiej decyzji. Do pierwszych należy przykładowo nieprzedłożenie protokołu powypadkowego przez osobę ubiegającą się o świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego (w takiej sytuacji zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych /t.j.2015. (...) organ rentowy zobligowany jest do wydania decyzji odmawiającej świadczenia), do drugich złożenie przez dochodzącego świadczeń sprzecznych lub niekompletnych dokumentów budzących uzasadnione wątpliwości co do przesłanek prawa do świadczenia. Zawsze zatem, gdy organ rentowy zobowiązany jest przepisami prawa do wydania decyzji odmawiającej prawa do świadczenia (lub ustalającej określoną jego wysokość) w związku z niezłożeniem określonych dowodów albo gdy wprawdzie przepisy nie wskazują na konieczność wydania takiej decyzji, ale jest ona uzasadniona przy uwzględnieniu materiału dowodowego, którym dysponuje organ, brak jest podstaw do przyznania odsetek w razie zmiany niekorzystnej decyzji w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem ubezpieczonego.

W niniejszej sprawie odmowną decyzję organu warunkowało uprzednie wyłącznie M. O. z ubezpieczeń społecznych. Stwierdzając po stronie występującej o zasiłek brak statusu ubezpieczonej organ nie miał podstaw do wypłaty jej świadczenia. Zgodnie z art. 29 ust. 1 i art. 1 ust. 1 tej ustawy zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej czyli osobie objętej ubezpieczeniem chorobowym.

Decyzja wyłączająca z ubezpieczeń społecznych pochodziła jednak od tego samego organu, dlatego też prawo ubezpieczonej do odsetek uzależnione było od oceny, czy organ miał podstawy do wydania tej właśnie decyzji.

Zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy systemowej ZUS wydaje decyzje m.in. w sprawach zgłaszania do ubezpieczeń i przebiegu ubezpieczeń. W sprawach budzących wątpliwości organ ma nie tylko prawo, ale i obowiązek przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, a jeśli wynik postępowania za tym przemawia wyłączyć daną osobę z ubezpieczeń. Podkreślenia wymaga, iż wysokość wypłacanych danemu ubezpieczonemu świadczeń z ubezpieczeń społecznych nie pozostaje ograniczona do wysokości składek przez niego uiszczonych ani nawet podstaw ich wymiaru w okresie ubezpieczenia, okres wypłaty może zaś być dłuższy od okresu ubezpieczenia. Świadczenia wypłacane są ze środków zgromadzonych od wszystkich ubezpieczonych i organ musi czuwać nad prawidłowością ich przyznawania.

W przypadku kobiet zgłaszających się do ubezpieczeń społecznych z tytułu działalności pozarolniczej rozpoczętej w ciąży w zasadzie pewnym jest wystąpienie po krótkim okresie ubezpieczenia zdarzenia warunkującego długotrwałą wypłatę świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Przedsiębiorcy opłacający składki za siebie mogą, w granicach przewidzianych ustawą, swobodnie kształtować podstawy wymiaru składek niezależnie od rzeczywiście osiąganych dochodów, co pozwala im na uzyskiwanie później wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych w istocie nie rekompensujących utraconych dochodów, a istotnie je przewyższających. Tak było zwłaszcza przed niedawną zmianą przepisów dotyczących liczenia podstaw zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, gdy po pełnym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia można było pobierać przez rok zasiłek macierzyński liczony od tej miesięcznej podstawy wymiaru składek. Taki sposób liczenia zasiłków odnosił się również do okresu, za który M. O. otrzymała ostatecznie zasiłek macierzyński. Wskazane wyżej okoliczności w określonych sytuacjach mogą warunkować wątpliwości co do faktycznego istnienia tytułu ubezpieczenia osoby rejestrującej w ciąży działalność pozarolniczą. Oczywiście nie ma żadnych podstaw, by kwestionować tytuł ubezpieczenia każdej kobiety w takiej sytuacji, byłoby to zresztą naruszenie zasady równego traktowania określonej w art. 2a ustawy systemowej. W pojedynczych przypadkach jednak, gdy działalność rozpoczęta zostaje krótko przed terminem porodu, ubezpieczona odprowadza w jej ramach składki tylko za siebie, a rodzaj działalności nasuwa wątpliwości co do możliwości osobistego wykonywania czynności z niej wynikających w zaawansowanej ciąży, dodatkowo zaś składki odprowadzane są od wysokiej podstawy, wszczęcie postępowania kontrolnego przez organ wydaje się celowe ze względu na ochronę interesu wszystkich ubezpieczonych.

Wszystkie te okoliczności zaistniały w sprawie niniejszej.

Wydanie decyzji wyłączającej M. O. z ubezpieczeń poprzedziło postępowanie wyjaśniające. Organ poinformował ubezpieczoną o swoich wątpliwościach i zażądał od niej określonych dowodów. Dokumentacja przedstawiona przez ubezpieczoną nie usunęła istniejących wątpliwości, a wręcz przeciwnie. M. O. nie przedstawiła żadnych rachunków wystawionych za wykonane usługi, liczba tych usług i przychód z nich były niewielkie, dodatkowo zaś, co istotne, nieomal wszyscy kontrahenci pochodzili z W. i okolic, tymczasem ubezpieczona przedstawiła umowę użyczenia lokalu przeznaczonego do wykonywania działalności usytuowanego w okolicach L. (ponad 200 km w linii prostej dalej). Oświadczenie M. O. w żaden sposób nie wyjaśniało tego, dlaczego miejsce prowadzenia działalności usytuowane jest w znacznej odległości od miejsca świadczenia usług. Ubezpieczona nie przedstawiła też żadnych dowodów na podjęcie działań mających na celu zdobycie klientów – posiadania chociażby strony internetowej, ulotek, wizytówek itp. Przedstawione w oświadczeniu pozyskiwanie klientów dzięki pośrednictwu osób poznanych w poprzedniej pracy nie było zaś klarowne, a tym samym przekonujące. Jeśli dodać do tego brak pieczątki (którą z zasady posiadają przedsiębiorcy z uwagi na przynajmniej ewentualną potrzebę wystawiania rachunków) oraz rodzaj działalności wymagający, jak się wydaje sprawności wykonującego czynności (w oczywisty sposób ograniczonej w wysokiej ciąży) organ nie miał dostatecznych podstaw do uznania, że działalność faktycznie była wykonywana, zwłaszcza w sytuacji, gdy koszty działalności związane z opłacaniem składek były nieporównywalnie większe od osiąganych przychodów, co z ekonomicznego punktu widzenia pozostawało nieuzasadnione i przeczyło zarobkowemu celowi działalności.

Ubezpieczona nie wykazała zatem w toku postępowania wyjaśniającego, iż w istocie spełniała warunki do objęcia jej ubezpieczeniem społecznym. Samo zarejestrowanie działalności czy zgłoszenie się do ubezpieczeń społecznych nie przesądzają o faktycznym jej wykonywaniu, są to czynności zależne wyłącznie od dokonującego zgłoszeń, a ich rzetelność na tym etapie nie podlega kontroli organów.

M. O. dopiero w postępowaniu odwoławczym przed Sądem Okręgowym w Koszalinie powołała dowód z zeznań trzech świadków, który miał istotne znaczenie dla wyjaśnienia sprawy (pisemne oświadczenia tych świadków złożyła też dopiero wraz z odwołaniem), nadto sama złożyła zeznania, w którym przedstawiła istotne dla sprawy okoliczności i poparła je (w zakresie wyjaśniającym wybór siedziby firmy) stosownym dokumentem.

Przemawia to za uznaniem, iż stwierdzenie niepodlegania ubezpieczeniom, a w konsekwencji odmowa zasiłku macierzyńskiego wynikały z okoliczności, za które organ nie ponosi odpowiedzialności (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 2014r. II UK 40/14).

Dopiero prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego przesądzający kwestię podlegania ubezpieczeniom stanowił wyjaśnienie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Wypłata świadczeń nastąpiła zaś przed upływem miesiąca od wydania tego wyroku. Tym samym nie zachodzą warunki do przyznania ubezpieczonej odsetek.

Mając na uwadze wszystko powyższe sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako nieuzasadnione.

Marginalnie można tylko zauważyć, iż przepisy ubezpieczeń społecznych regulują kwestię odsetek kompleksowo, w ścisłym tylko zakresie odsyłając do regulacji prawa cywilnego. Nie ma zatem podstaw, by dochodzić od organu, jak czyni to odwołująca się, odsetek od tych (skapitalizowanych) odsetek.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonej

3.  przedłożyć z apelacją lub za 21 dni.

4.  Asystent sporządzał projekt, choć został on dość istotnie zmieniony

SSR M. Ż.