Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 lutego 2017 r. w Warszawie

sprawy T. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania T. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 26 sierpnia 2016 r., znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. w dniu 26 sierpnia 2016 roku wydał decyzję znak: (...), którą odmówił T. Ś. prawa do wcześniejszej emerytury z warunków szczególnych. W treści decyzji organ rentowy wyjaśnił, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach ( decyzja z dnia 26 sierpnia 2016 roku, k. 17 – 17v a.r.).

Ubezpieczony T. Ś. w dniu 9 września 2016 roku odwołał się od decyzji z dnia 26 sierpnia 2016 roku i wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury. W treści odwołania T. Ś. wskazał, że okres pracy w (...) Zakładach (...) od 1 września 1970 roku do 31 sierpnia 1992 roku należy zaliczyć mu do okresu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto w uzasadnieniu odwołania ubezpieczony szczegółowo opisał czynności, które wykonywał w trakcie zatrudnienia w (...) Zakładach (...) ( odwołanie z dnia 9 września 2015 roku, k. 2 - 3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. , w odpowiedzi na odwołanie z dnia 21 września 2016 roku, wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy w uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie w całości podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko zaprezentowane w decyzji z dnia 26 sierpnia 2016 roku i ponownie podniósł, że ubezpieczony nie spełnił (na dzień 1 stycznia 1999 roku) wymogu legitymowania się 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od 1 września 1970 roku do 31 sierpnia 1992 roku, ponieważ odwołujący nie przedłożył świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych ( odpowiedź na odwołanie z dnia 23 kwietnia 2015 roku, k. 28 a.s.).

Strony do zamknięcia rozprawy w dniu 28 lutego 2017 roku nie modyfikowały zgłoszonego stanowiska i wywodziły jak dotychczas ( protokół z rozprawy z dnia 28 lutego 2017 roku, k. 84 - 85 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony T. Ś. – urodzony w dniu (...) – w dniu 18 sierpnia 2016 roku złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o ustalenie prawa do wcześniejszej emerytury ( wniosek o emeryturę z dnia 18 sierpnia 2016 roku, k. 1 – 6 a.r.).

Powyższe skutkowało zainicjowaniem postępowania wyjaśniającego, po przeprowadzeniu którego organ rentowy ustalił, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze 27 lat, 11 miesięcy i 16 dni. Organ rentowy na podstawie posiadanej dokumentacji ustalił też, że ubezpieczony nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Na podstawie powyższych ustaleń organ rentowy w dniu 26 sierpnia 2016 roku wydał decyzję znak: (...), którą odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. Jako przyczynę wydania decyzji odmownej organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki dotyczącej wykazania stażu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. ( decyzja organu rentowego z dnia 26 sierpnia 2016 roku, k. 17- 17v a.r.).

T. Ś. od powyższej niekorzystnej dla niego decyzji organu rentowego odwołał się inicjując postępowanie sądowe w toku którego ustalono, że ubezpieczony z zawodu jest inżynierem elektronikiem. Od dnia 1 września 1970 roku do dnia 31 sierpnia 1992 roku odwołujący był zatrudniony w (...) Zakładach (...). Natomiast od 29 września 1993 roku do 30 września 1998 roku prowadził działalność gospodarczą. Ponadto w okresie od dnia 26 października 1976 roku do 20 października 1978 roku odbywał służbę wojskową.

W zakresie objętym odwołaniem ustalono, że ubezpieczony do 1 września 1970 roku pracował w Wydziale Produkcji Głowic Zintegrowanych (...) Zakładów (...). Odwołujący pracował na stanowisku zestrajacz-brygadzista. Praca odwołującego w (...) Zakładach (...) polegała na naprawie głowic telewizorów. Naprawa głowic polegała na wymianie uszkodzonych elementów poprzez wylutowanie uszkodzonego elementu i wlutowaniu prawidłowego. Najczęściej wlutowywanym elementem był tranzystor, kondensator lub rezystor. Do lutowania odwołujący używał cyny albo lutownicy. Odwołujący w okresie od 1980 roku przez około 10-12 lat wykonywał również zadania brygadzisty. Do zadań odwołującego jako brygadzisty należało przydzielanie pracy pracownikom, wydawanie im głowic do naprawy, a także rozliczanie pensji i urlopów. Odwołujący część swoich obowiązków jako brygadzisty wykonywał w godzinach nadliczbowych. Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych (częściowo zeznania odwołującego k. 32 - 33 a.s., świadectwo pracy k. 11 a.r., książeczka wojskowa k. 12 a.r., częściowo zeznania świadka D. G. k. 29 – 30 a.s., częściowo zeznania świadka J. K. k. 31 a.s., opinia biegłego z zakresu bhp z dnia 31 grudnia 2016 roku k. 39 - 59 a.s).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie: dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, dokumentów znajdujących się w aktach rentowych oraz dołączonych akt osobowych, częściowo zeznań świadka D. G., świadka J. K. oraz częściowo zeznań ubezpieczonego T. Ś. złożonych przez niego w charakterze strony, jak również na podstawie dowodu z opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu bhp A. P. z dnia 31 grudnia 2016 roku.

Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny.

Z zeznań świadków D. G., J. K. oraz z zeznań odwołującego złożonych w charakterze strony wynika, że odwołujący był zatrudniony w (...) Zakładach (...) w W. na stanowisku zestrajacza-brygadzisty w okresie od 1 września 1970 roku do 31 sierpnia 1992 roku. Świadkowie jak i odwołujący w swoich zeznaniach twierdzili, że była to praca w szczególnych warunkach, gdyż odwołujący miał styczność przy lutowaniu podzespołów styczność ze szkodliwym dla zdrowia ołowiem.

Sąd dał wiarę zeznaniom zarówno świadków jak i odwołującego w zakresie w jakim opisywali oni konkretne czynności wykonywane przez odwołującego w ramach zatrudnienia w (...) Zakładach (...). Zeznania świadków znajdują potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w aktach osobowych oraz częściowo w opinii biegłego z zakresu bhp.

Sąd w toku sprawy odwołał się do wiadomości specjalnych biegłego sądowego z zakresu bhp. W ocenie Sądu sporządzona przez biegłego opinia z dnia 31 grudnia 2016 roku uwzględnia i odnosi się do rzeczywistego charakteru pracy odwołującego w spornym okresie czasu i wykonywanych przez niego obowiązków, co biegły szczegółowo w jej treści omówił. W tym zakresie Sąd uznał przedmiotową opinię za przekonującą i merytorycznie uzasadnioną, a także co do zasady zgodną z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym przede wszystkim z zeznaniami świadków a także samego odwołującego.

Sąd zważył też, że strona odwołująca w toku sprawy zgłaszała zastrzeżenia i uwagi co do opinii powołanego w sprawie biegłego to jednak w świetle całokształtu materiału dowodowego uwagi te należało uznać za niezasadne. Należy także stwierdzić, że orzecznictwo sądowe wypowiada się jednoznacznie co do kwestii, że nie można przyjąć, iż sąd zobowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym przypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, sygn. akt II CR 817/73, LEX nr 7404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 1974 roku, sygn. akt II CR 5/74, LEX nr 7407; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 roku, sygn. akt II UKN 604/00, PPiPS 2003, nr 9, poz. 67). Potrzeba powołania innego biegłego powinna zatem wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej złożonej opinii (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1974 roku, sygn. akt I CR 562/74, LEX nr 7607; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 roku, sygn. akt I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000, nr 22, poz. 807; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2001 roku, sygn. akt II CKN 639/99, LEX nr 53135). Przy czym potrzebą taką nie może być przeświadczenie strony, że dalsze opinie pozwolą na udowodnienie korzystnej dla strony tezy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2001 roku, sygn. akt II UKN 446/00, OSNAPiUS 2003, nr 7, poz. 182). Dlatego też Sąd na rozprawie w dniu 28 lutego 2017 roku oddalił wniosek odwołującego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego z zakresu bhp.

Zdaniem Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie T. Ś. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 26 sierpnia 2016 roku, znak: (...) jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (aktualnie Dz.U. z 2016 r. poz. 887 t.j.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. zgodnie z art.196 ustawy - w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (tj. co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn).

Na mocy powyższego odesłania również w stosunku do ubezpieczonego dopuszczalne jest zatem badanie możliwości zastosowania art. 32 ustawy, w myśl którego ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 natomiast ust. 4 cytowanego artykułu stanowi, że wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie których tym osobom przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W związku z powyższym w sprawie odpowiednie zastosowanie mają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, ze zm.). W myśl § 3 i 4 w/w rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku emerytura przysługuje mężczyźnie zatrudnionemu w szczególnych warunkach, który

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia wynoszący 25 lat, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

3)  nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego,

4)  warunki do uzyskania emerytury spełnił do 31 grudnia 2007 roku.

Przy czym okres wykonywania tego rodzaju zatrudnienia stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy zgodnie z § 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Tym samym zgodnie z przepisami § 2 rozporządzenia, tylko praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy może zostać uznana za pracę wykonywaną w warunkach szczególnych.

Sąd zauważył, że w dacie wydania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji możliwość dowodzenia była ściśle ograniczona przepisami Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011r., Nr 237, poz.1412). Z tego też powodu ubezpieczony ubiegając się o świadczenie obowiązany był do złożenia na etapie postępowania wyjaśniającego przed organem rentowym zgodnej z przepisami dokumentacji potwierdzającej jego zatrudnienie w warunkach szczególnych. Jednak jak wynika to z materiału dowodowego wnioskodawca nie otrzymał od pracodawcy świadectwa potwierdzającego zatrudnienie w warunkach szczególnych (podobnie jak inni pracownicy (...) Zakładów (...)) i w konsekwencji - wobec ograniczonej dopuszczalności zastosowania innych środków dowodowych w postępowaniu przed organem rentowym (np. zeznań świadków czy ogólnych wpisów w książeczce ubezpieczeniowej) – nie mógł nabyć prawa do świadczenia.

Sąd zważył jednak, że zgodnie z utrwalonym i zachowującym dalszą aktualność stanowiskiem orzecznictwa (odnoszącym się bezpośrednio do wcześniej obowiązującego aktu prawnego regulującego kwestię postępowania przed organami rentowymi tj. Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń - Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm., które zostało następnie zastąpione Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz.1412) - w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności, mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w treści Rozporządzenia w sprawie postępowania dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, sygn. akt II URN 3/95). W postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązują odstępstwa od ogólnych zasad dowodzenia podyktowane dążeniem do pełnego i wszechstronnego rozstrzygnięcia wszystkich kwestii spornych. W praktyce oznacza to, że w postępowaniu tym dopuszczalne jest wykazanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, także wówczas, gdy z dokumentów wynika co innego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 1995 roku, sygn. akt II URN 23/95). W trakcie postępowania dowodowego w sprawach z ubezpieczenia społecznego, mogą być przeprowadzane wszelkie dowody przewidziane przepisami kodeksu postępowania cywilnego, w tym także dowód z zeznań świadków, w celu udowodnienia wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia (odmiennie niż w trakcie postępowania przed organem rentowym), ale wiarygodność i moc wszystkich dowodów jest oceniana przez Sąd według jego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 roku, sygn. akt III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154). W ocenie Sądu Okręgowego powołane powyżej tezy, wyrażone w orzecznictwie, w sposób jednoznaczny wskazują te okoliczności, których spełnienie jest niezbędne dla ustalenia prawa do świadczenia zgodnie z przepisami ustawy o Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a ponadto wskazują te uprawnienia strony, które umożliwiają dowodzenie swoich racji zarówno w postępowaniu administracyjnym, jak też w postępowaniu przed sądem powszechnym.

Przechodząc do meritum Sąd zważył, że ze zgormadzonego materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony w okresie od dnia 1 września 1970 roku do dnia 31 sierpnia 1992 roku nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze w (...) Zakładach (...).

Jak wynika z utrwalonego poglądu orzecznictwa - w świetle § 2 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), warunkiem uznania danego okresu pracy za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest to, aby była ona wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 września 2015 roku, sygn. akt III AUa 378/15).

Jednocześnie jak zauważył to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2015 roku (sygn. akt III UK 82/15) - pracownik nie może się ubiegać o wcześniejszą emeryturę, jeśli nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego w tym również zeznań samego odwołującego rzeczywisty zakres obowiązków odwołującego i charakter jego pracy w spornym okresie nie pozwala na zakwalifikowanie go zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego do pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd w pełni podzielił stanowisko biegłego specjalisty z zakresu BHP A. P., który w sporządzonej opinii jasno wskazał, że brak podstaw do zakwalifikowania pracy ubezpieczonego w (...) Zakładach (...), jako pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A, dziale III, poz. 83 załącznika do w/w rozporządzenia. Powyższe wynika z faktu, że wymienione tam prace polegające na „lutowaniu płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych” zostały przypisane hutnictwu i przemysłowi metalowemu, a to oznacza, że nie mogą być identyfikowane z pracami wykonywanymi w przemyśle elektronicznym, który wchodzi w skład przemysłu elektromaszynowego (nie metalowego). Zgodnie bowiem z ukształtowanym i utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego „przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości do oddzielnych działów oraz poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki” (wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2012 roku, sygn. akt II UK 166/11 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2014 roku, sygn. akt II UK 224/13, Legalis).

Biegły w swojej opinii bardzo szeroko omówił kwestię szkodliwości promieniowania jonizującego. Jednak w niniejszej sprawie nie było to istotne z punku widzenia treści wykazu A rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rozważanie biegłego w tym zakresie wynikało z tego, że odwołujący w toku postępowania mylił pojęcie „szkodliwych warunków pracy” z pojęciem „pracy wykonywanej w warunkach szczególnych”. Czym innym jest bowiem praca w warunkach szkodliwych, a czym innym jest praca w szczególnych warunkach. Sam fakt pobierania dodatku z tytułu pracy w warunkach szkodliwych, nie świadczy jeszcze że odwołujący pracował w warunkach szczególnych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 21 listopada 2012 roku, sygn. akt III AUa 663/12. Legalis). Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach sam przez się nie dowodzi pracy w szczególnych warunkach, tak samo jak jego brak nie oznacza, że pracownik nie pracował w szczególnych warunkach. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2014 roku, sygn. akt I UK 388/13, Legalis).

Tym samym, niniejsze postępowanie wykazało, że ubezpieczony nie spełnia naczelnej przesłanki warunkującej prawo do wcześniejszej emerytury wynikającej z art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - a mianowicie nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Z tych przyczyn, jak zasadnie przyjął to organ rentowy w decyzji z 26 sierpnia 2016 roku, że ubezpieczony nie ma prawa do wcześniejszej emerytury. Tym samym decyzja organu rentowego okazała się słuszna i odpowiada ona prawu.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.