Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił przyznania ubezpieczonemu K. Ł. prawa do emerytury w wieku obniżonym. Organ rentowy powołał się na przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm., dalej jako: „ustawa emerytalna”) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm., dalej jako: „rozporządzenie z 1983 r.”). W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że podstawą odmowy przyznania emerytury było przede wszystkim uznanie, że do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

Ubezpieczony złożył odwołanie od tej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do emerytury.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. (ur. dnia (...)), dnia 13 maja 2013 r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury, po ukończeniu 60 roku życia, ze względu na zatrudnienie w warunkach szczególnych. Organ rentowy uznał za udowodniony staż ubezpieczeniowy na dzień 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 19 lat, 4 miesięcy i 12 dni. Sąd dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o dowody osobowe odnośnie kwestionowanego przez organ rentowy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 4.02.1968 r. do 16.02.1972 r., kiedy to wnioskodawca został przyjęty na stan ewidencji jako żołnierz zasadniczej służby wojskowej.

Praca w gospodarstwie rolnym rodziców od (...)a więc od dnia ukończenia 16 roku życia przez wnioskodawcę do dnia powołania do służby wojskowej (16.02.1972 r.) do 27 czerwca 1972 r. w ocenie Sądu może zostać zaliczona jako okres uzupełniający do stażu ubezpieczeniowego. Sąd ustalił, że ubezpieczony w tym okresie uczył się zaocznie w szkole zawodowej w R., podejmował się dorywczych prac zarobkowych i jednocześnie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, które znajdowało się w M.. Wnioskodawca mieszkał tam wraz z dziadkami. Następnie dołączyli do niego rodzice i we wskazanym okresie to oni, ze względu na podeszły wiek babci wnioskodawcy, przejęli prowadzenie gospodarstwa rolnego. Wielkość gospodarstwa obejmowała nieruchomość rolną o powierzchni około 4 ha wraz z zabudowaniami gospodarczymi i mieszkalnymi. Większość prac była wykonywana ręcznie, nie było wówczas maszyn. Ubezpieczony w okresie nauki w szkole był w stanie poświęcić na pracę w gospodarstwie nie mniej niż cztery godziny dziennie a nauka w oddalonej o około 7 km szkole zawodowej nie była przeszkodą w stałej pracy ponieważ zajęcia odbywały się w systemie zaocznym.

- dowody: zaświadczenie Starosty (...) – k. 14 akt rentowych; zaświadczenia o zameldowaniu – k. 11-13 akt rentowych; wyciąg z książeczki wojskowej – k. 5-7 akt rentowych; karta przebiegu zatrudnienia – k. 32 akt rentowych; kwestionariusz okresów składkowych i nieskładkowych – k. 6 akt rentowych; zeznania świadków H. K., A. W. oraz przesłuchanie wnioskodawcy – zapis A/V na płycie CD na k. 17 akt sądowych.

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty znajdujące się w aktach emerytalno-rentowych ZUS oraz osobowych, gdyż żadna ze stron nie zakwestionowała ich autentyczności i nie było wątpliwości co do prawdziwości zawartych w nich treści. Sąd uznał zeznania świadków oraz zeznania powoda za wiarygodne. Zeznania świadków i zeznania ubezpieczonego były jasne, logiczne i korespondowały z treścią dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: 1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu. Na podstawie art. 32 ust 1 cytowanej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym, czyli w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Dla celów ustalenia uprawnień emerytalnych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Przepisy rozporządzenia z 1983 r. mają zastosowanie do wszystkich pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 2 tego rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku, a okresy te stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

Pozwany organ rentowy zakwestionował staż ubezpieczeniowy odwołującego. W jego ocenie wynosi on 19 lat, 4 miesiące i 12 dni i nie może zostać uzupełniony o okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Przypomnieć należy, że art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej daje możliwość uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu przez ubezpieczonego 16 roku życia. Zgodnie z powołanym przepisem przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując jako okresy składkowe, przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Wcześniej analogiczne unormowanie zawarte było w art. 5 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 z późn. zm.). Niewątpliwie aby praca w gospodarstwie rolnym rodziców mogła zostać uznana za okres uzupełniający powinna być wykonywana przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy (a więc co najmniej w rozmiarze 4 godzin dziennie). Praca ta musi mieć przy tym charakter stały, co oznacza gotowość (dyspozycyjność) do wykonywania pracy rolniczej, gdy wymaga tego sytuacja (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 oraz wyrok z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00). W orzecznictwie zauważono, że stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu (zob. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1997 r., II UKN 96/96, z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00). Te wymogi spełnia w ocenie Sądu praca ubezpieczonego wykonywana w okresie od 4.02.1968 r. do 15.02.1972 r. w gospodarstwie rolnym rodziców. Niemniej jednak powyższy okres uzupełniający nie pozwala na przyjęcie, że wymóg 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego do 1 stycznia 1999 r. został spełniony. Doliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców uprawnia do przyjęcia, że wnioskodawca legitymuje się stażem ubezpieczeniowym wynoszącym 23 lata, 4 miesiące i 12 dni. Jak wynika natomiast z karty przebiegu zatrudnienia okres pracy od 4 kwietnia 1977 r. do 18 maja 1978 r. został już uwzględniony przez organ rentowy przy wydaniu zaskarżonej decyzji. Zatem powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że nawet przy doliczeniu okresu uzupełniającego do stażu ubezpieczeniowego odwołujący w dalszym ciągu nie spełnia wymogu 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego przypadającego przed 1 stycznia 1999 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie.

SSO Joanna Siupka-Mróz