Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 09 września 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił J. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca udokumentował ogólny staż pracy w wymiarze 26 lat, 3 miesiące, 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 14 lat, 2 miesiące i 28 dni

/decyzja – k. 16 akt ZUS/

W dniu 17 października 2016 roku J. W. reprezentowany przez pełnomocnika adwokata K. S., złożył odwołanie od powyższej decyzji uznając ją za krzywdzącą. W uzasadnieniu wskazano, że w okresie zatrudnienia w MPK w Ł. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu prawa do emerytury.

/odwołanie k. 2 – 3/

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Nadto wskazano, że dokument w postaci świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 13.12. 2012 r określa jedynie wykonywanie takich prac w okresie od 1 września 1984 r. do 31 marca 1990 r.

/odpowiedź na odwołanie k. 5/.

Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2017 roku, poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku, pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie precyzując, że wnosi o zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1 września 1975 roku, kiedy to skarżący ukończył już szkołę, natomiast pełnomocnik organu rentowego wnosił o jego oddalenie.

/stanowisko stron – protokół z rozprawy z 25.04.2017 r. k. 24 verte, 26 verte/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. W. urodził się (...)

/bezsporne/

W dniu 08 sierpnia 2016 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę.

/wniosek – k. 1 – 4 akt ZUS/

Obecnie wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

/bezsporne/

Wnioskodawca udokumentował 26 lat, 3 miesiące i 9 dni ogólnego stażu pracy, w tym: 26 lat, 2miesiące i 5 dni okresów składkowych, 1 miesiąc i 4 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu jego pracy w wymiarze 14 lat , 2 miesięcy i 28 dni

/bezsporne/

W zaświadczeniu z dnia 13 grudnia 2012 r wydanym przez Miejskie Przedsiębiorstwo (...) w Ł. wskazano, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 września 1984 r do dnia 31 marca 1990 r stale i w pełnym wymiarze wykonywał prace w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych, wymienione w wykazie A działu XIV poz. 16 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 na stanowisku elektromontera zatrudnionego wyłącznie w kanałach remontowych, wymienionym w wykazie A dziale XIV poz16 pkt 2 Zarządzenia Nr 9 Ministra Administracji, Gospodarski Terenowej i Ochrony (...) z dnia 1 lipca 1983 r w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego

/ świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych k. 8 akt ZUS/.

Wnioskodawca w okresie od 1 września 1972 r. do 31marca 1990 r. pracował w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku:

- ucznia – elektromontera taboru tramwajów od 1 września 1972 r. do 31 sierpnia 1975 r ,

- elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej - od 1 września 1975 r. do 31 marca 1990 r

/ umowa o naukę zawodu k.7, angaże akta osobowe koperta k. 17, świadectwo pracy k. 13 plik II akt ZUS/.

Podczas zatrudnienia w w/w przedsiębiorstwie w okresie od 1 września 1972 r. do 1 września 1975 r. ubezpieczony pracował jako uczeń zawodu –elektromonter taboru tramwajów. Jednocześnie uczęszczał do szkoły przyzakładowej.

/umowa – akta osobowe koperta – k.17/.

Podczas zatrudnienia ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową od 28 października 1976 r. do 14 października 1978 r. Po odbyciu służby wojskowej do pracy powrócił 8 listopada 1978 r.

/ karta obiegowa zmiany w stosunku pracy k. 31, k. 34, umowa o pracę k. 35 akta osobowe koperta k. 17, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 25.04.2017 r k. 24 odwrót w zw. z k.26 odwrót /.

Do obowiązków wnioskodawcy w ramach zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej należało wykonywanie czynności polegających na naprawie tramwajów w kanale. Napraw wnioskodawca dokonywał na hali kanałowej, gdzie znajdowało się 21 kanałów, na które wprowadzano zepsute tramwaje. Skarżący zajmował się naprawą tylko elementów związanych z elektrycznością tramwaju. Urządzenia, które naprawiał wnioskodawca wszystkie znajdują się pod spodem tramwaju, dlatego nie ma innej możliwości, jak dokonywanie ich naprawy czy też wymiany w kanale. Odwołujący się dokonywał w związku z tym wyłącznie napraw związanych z dolną częścią tramwaju. G. tramwaju naprawiały inne brygady. W hali kanałowej nie było żadnego warsztatu do naprawy urządzeń. Jeżeli któreś z urządzeń uległo poważnemu uszkodzeniu, którego nie dało się usunąć na miejscu, wówczas elektromonterzy wymieniali je i w miejsce zużytego montowali nowe.

W hali było około 21 kanałów. Wnioskodawca pracował w kanale remontowym stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do obsługi były wyznaczone brygady, w których znajdowało się około 10-12 elektromonterów i ślusarze. Na jednej zmianie było w sumie około 20 – 25 osób. Wnioskodawca również pracował w brygadzie, w systemie ciągłym, wielozmianowym.

/ zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 25.04.2017 r k. 24 odwrót w zw. z k.26 odwrót, zeznania świadka G. S. protokół rozprawy z dnia 25.04.2017 r k. 25 – 25 odwrót, zeznania świadka J. S. (1) protokół rozprawy z dnia 25.04.2017 r k. 25 - 26, zeznania świadka A. L. protokół rozprawy z dnia 25.04.2017r k. 26, zeznania świadka J. S. (2) protokół rozprawy z dnia 25.04.2017r k.26 /.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, jak i osobowych źródeł dowodowych to jest zeznań wnioskodawcy oraz świadków G. S., J. S. (1), A. L., J. S. (2). Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Zeznania świadków – osób niezainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy na korzyść którejkolwiek ze stron, a jednocześnie pracowników tego samego zakładu w tym samym czasie co wnioskodawca, nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, nie są wzajemnie ze sobą ani z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów sprzeczne, wzajemnie ze sobą korespondują. W ocenie Sądu zeznania wnioskodawcy, świadków potwierdzają jednoznacznie, że ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach w w/w spornym okresie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 roku, poz.887 – j.t. ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art. 184 ust. 2 ww. ustawy, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art. 184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art. 32 ust. 2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art. 32 ust. 4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art. 32 ust. 4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Prawo do emerytury przewidziane w art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art. 32 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl § 2 ust. 2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art. 473 §1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art. 246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony.” W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków przewidzianych normą § 2 ww. rozporządzenia stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo jednakże posiadanie świadectwa pracy potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych organu rentowego nie wiąże i nie przesądza automatycznie o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60). Sąd nie jest zatem w żaden sposób związany oceną charakteru zatrudnienia pracownika dokonaną przez pracodawcę w wystawionym pracownikowi świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Ma ono służyć jedynie celom dowodowym. Dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód art. 233§1 kpc – vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2009 r., sygn. I UK 316/08, LEX nr 707858, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011r., sygn. akt III UK 213/10, LEX nr 950436).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do: wieku – wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu 08 września 1956 roku, braku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym oraz wymaganych na dzień 1 stycznia 1999 roku okresów składkowych i nieskładkowych. W ocenie Sądu – wbrew stanowisku organu rentowego - wnioskodawca spełnia również warunek, co do posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód z zeznań świadków i z przesłuchania wnioskodawcy oraz przeprowadził dowód z dokumentacji osobowej ze spornego okresu zatrudnienia.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w spornym okresie zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, w tym samym miejscu pracy, te same prace, tj. prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych. Z poczynionych ustaleń faktycznych wynika, że wnioskodawca w ramach w/w zatrudniania na stanowisku pracy jako elektromonter urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej wykonywał wyłącznie czynności polegających na naprawie tramwajów w kanale. Wnioskodawca pracował w kanale w pełnym wymiarze czasu pracy. Dokonywał napraw tramwajów na hali kanałowej. Do obowiązków wnioskodawcy należały naprawy tylko elementów związanych z elektrycznością tramwaju, a one wszystkie były umiejscowione pod podwoziem. Dlatego jedyną możliwością naprawy była naprawa w kanale. Naprawami górnych części tramwajów zajmowały się inne brygady. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika, aby wnioskodawca był oddelegowany do innych czynności, ani też aby w pracy zakładu występowały przestoje – przeciwnie Miejskie Przedsiębiorstwo (...) pracowało ciągle w systemie wielozmianowym.

Warto również zwrócić uwagę na to, że wnioskodawca otrzymał od pracodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych za okres od 1 września 1984 roku do 31 marca 1990 roku. Jednakże, jak wynika wprost z dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych skarżącego, w okresie od 1 września 1975 roku zajmował on tożsame stanowiska, jak w okresie od 1 września 1984 roku. Również świadkowie jednoznacznie potwierdzili, że skarżący, po ukończeniu szkoły, nie wykonywał żadnych innych prac, a od 1 września 1975 roku do 31 marca 1990 roku przez cały czas wykonywał pracę elektromontera pojazdów szynowych w kanałach. Tym samym niezrozumiałym i niejasnym jest przyczyna, dla której pracodawca wydał wnioskodawcy świadectwo pracy w warunkach szczególnych jedynie za fragment okresu świadczenia takiej pracy. Również organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wskazał wprost, że w spornym okresie od 1 września 1975 roku do 31 marca 1990 roku skarżący przez cały okres zajmował stanowisko elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej. Tym samym brak jest jakichkolwiek podstaw do twierdzenia, że wnioskodawca od 1 września 1984 roku do 31 marca 1990 roku wykonywał pracę w warunkach szczególnych dokonując napraw pojazdów szynowych w kanałach, zaś w okresie spornym, bezpośrednio poprzedzającym wskazany czas, gdzie skarżący był zatrudniony na tym samym stanowisku i wykonywał te same czynności, już takich prac nie wykonywał.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wykonywane przez wnioskodawcę prace odpowiadają pracom wymienionym w Dziale XIV ( ,, Prace różne’’ ) pod poz. 16 ( ‘’ prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych ).

Przy kwalifikacji pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w spornym okresie w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł., jako pracy w warunkach szczególnych, pomocnicze znaczenie ma również branżowe (odpowiednie dla branży przemysłu, w której działalność prowadził ww. zakład) Zarządzenie Nr 9 Ministra Administracji, Gospodarski Terenowej i Ochrony (...) z dnia 1 lipca 1983 r w sprawie stanowisk pracy w zakładach pracy resortu administracji, gospodarki terenowej i ochrony środowiska, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego w Dziale XIV Załącznika Nr 1 do w/w zarządzenia pod poz. 16 ( ‘’ prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych ‘’ ) w punkcie 2 wymienione jest stanowisko pracy elektromontera zatrudnionego wyłącznie w kanałach remontowych, jako praca w szczególnych warunkach.

Podczas zatrudnienia w w/w zakładzie pracy ubezpieczony odbywał służbę wojskową w okresie od 24 października 1975 r. do 13 października 1977 r. i okres ten także należy zaliczyć do pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie bowiem z orzecznictwem Sądu Najwyższego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/108, M.P.Pr. (...)).

Należy rozstrzygnąć w tym stanie faktycznym o kwalifikacji prawnej okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej, który przypadł w czasie trwania stosunku pracy o szczególnym charakterze, w ramach którego pracownik – powołany następnie do odbycia tej służby wojskowej świadczył pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zasadniczo przerwę w wykonywaniu zatrudnienia w ramach stosunku pracy wywołaną odbywaniem zasadniczej służby wojskowej uznaje się za zawieszenie realizacji nadal trwającego stosunku pracy z tego względu, że w okresie odbywania tej służby nie są wykonywane zobowiązania stron stosunku pracy, ponieważ pracownik doznaje przeszkód w świadczeniu pracy z powodu odbywania zasadniczej służby wojskowej, co prowadzi do zawieszenia świadczeń pracodawcy, które na ogół są ekwiwalentami za pracę wykonaną.

Równocześnie trzeba podkreślić, jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w w/w wyroku, że obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, a zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa (art. 85 ust. 1 i 2 Konstytucji RP). Ponadto konstytucyjna zasada demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2), zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji), wymuszają na gruncie Konstytucji, będącej najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej (art. 8 Konstytucji RP), ustanawianie takich regulacji ustawowych lub dokonywanie wykładni przepisów prawa powszechnie obowiązującego, które wykluczają jakiekolwiek pokrzywdzenie obywatela z powodu wykonywania publicznego obowiązku obrony ojczyzny. W konsekwencji na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne są zawsze okresami składkowymi (art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach), bez potrzeby wypełnienia jakichkolwiek dalszych warunków, a w szczególności bez względu na to, czy okresy odbytej służby były poprzedzone stosunkiem pracy lub innym stosunkiem prawnym kreującym tytuł obowiązkowego ubezpieczenia społecznego. Oznacza to, że okres czynnej służby wojskowej jest składkowym okresem ubezpieczenia dla każdego ubezpieczonego, który odbył taką służbę.

W tym zakresie organ rentowy zaliczył okres odbywania przez skarżącego służby wojskowej do okresu składkowego.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. „o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” (Dz.U.67.44.220 ) w brzmieniu obowiązującym w okresie 1967 – 1974 okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracowników, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy.

Zgodnie z art. 124 ust. 1 nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz.U. z 1963 r. Nr 20, poz. 108), zakład pracy, który zatrudniał pracownika w chwili powołania do czynnej służby wojskowej, obowiązany był go zatrudnić na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli pracownik najpóźniej w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej zgłosił swój powrót do pracy. Dopiero niezachowanie tego terminu powodowało rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn od pracownika niezależnych (ust. 2).

Na mocy wyraźnego brzmienia art. 125 tej ustawy, pracownikowi, który zgłosił się do pracy w terminie określonym w art. 124 ust. 1 zalicza się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy albo od ciągłości pracy w danym zawodzie lub służbie, bądź w szczególnych warunkach, od których zależy nabycie tych uprawnień.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia w terminie 30 dni od zakończenia służby wojskowej, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy, a skoro okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 124 i 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach). Jak wskazał Sąd Najwyższy taką językową wykładnię zdecydowanie wzmacniają powołane wyżej dyrektywy (zasady) konstytucyjne uzasadniające i usprawiedliwiające traktowanie okresu zasadniczej służby wojskowej przypadającego w okresie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia jako składkowego okresu pracy w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych.

Ponadto, zdaniem Sądu Najwyższego, za przyjętą wykładnią przemawiają także regulacje szczególne dotyczące przesłanek nabycia prawa do szczególnych rodzajów emerytur: górniczej (art. 34, 35 i 38 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) lub emerytury kolejowej (art. 40, 41 i 45 tej ustawy) przez pracowników urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r., zważywszy że powołane unormowania expressis verbis okresy służby wojskowej uznają za okresy zaliczalne do okresów rodzajów zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach (pracy górniczej lub zatrudnienia na kolei), wymaganych do nabycia emerytury w niższym od powszechnego wieku emerytalnym.

Wnioskodawca został powołany do zasadniczej służby wojskowej w czasie trwania zatrudnienia w MPK w Ł.. Po zakończeniu służby wojskowej (14 października 1978 r.) podjął pracę z dniem 8 listopada 1978 r. i niniejszym zachował wymagany 30 dniowy termin zgłoszenia powrotu do pracy po odbyciu służby.

Na podstawie powyższych ustaleń należy zaliczyć skarżącemu okres pełnienia służby wojskowej od 28 października 1976r. do 14 października 1978 r. do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do zatrudnienia w szczególnych warunkach okresu jego pracy w wymiarze 14 lat , 2 miesięcy i 28 dni. Skarżący udowodnił w niniejszym postępowaniu kolejny okres pracy w warunkach szczególnych w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od dnia 1 września 1975 r do dnia 31 sierpnia 1984 r na stanowisku elektromontera urządzeń i aparatury trakcji elektrycznej, którą to pracę wykonywał tylko w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów szynowych. Tym samym spełnił on warunek posiadania ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca spełnia także wszystkie pozostałe wymagane przepisami prawa przesłanki w zakresie stażu pracy, wieku, jak również nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Na podstawie art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia.

Zgodnie zaś z art. 129 ust. 1 świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Wnioskodawca wystąpił z wnioskiem o rozpatrzenie prawa do emerytury w dniu 08 sierpnia 2016 r., zaś wiek 60 lat osiągnął w dniu 08 września 2016 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 08 września 2016 roku i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy rozstrzygnął w punkcie 2 wyroku stosownie do wyników postępowania i na podstawie art. 98 k.p.c. zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz J. W. kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika procesowego skarżącego Sąd ustalił na podstawie § 9 ust. 2 (w brzmieniu obowiązującym do spraw wszczętych przed dniem 27 października 2016 r.) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. ( Dz. U. z 2015 roku , poz.1800), mając na uwadze, że zgodnie z § 2 obowiązującego od dnia 27 października 2016 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2016.1668) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć organowi rentowemu, wypożyczając akta rentowe.

/ D.D-Z/.