Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR (del.) Robert Masznicz

Protokolant: sekretarz sądowy Kamila Osica

po rozpoznaniu w dniu 5 grudnia 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa osoby o imieniu i nazwisku K. O.

przeciwko spółce akcyjnej pod firmą

Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zapłatę oraz ustalenie odpowiedzialności

1)  zasądza od pozwanej spółki akcyjnej na rzecz powódki kwotę 47.000,00 (czterdzieści siedem tysięcy 00/100) zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 grudnia 2016 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę;

2)  zasądza od pozwanej spółki akcyjnej na rzecz powódki kwotę 28.442,24 (dwadzieścia osiem tysięcy czterysta czterdzieści dwa 24/100) zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (do dnia 31 grudnia 2015 r. są to odsetki ustawowe):

a)  liczonymi od kwoty 21.750,00 (dwadzieścia jeden tysięcy siedemset pięćdziesiąt 00/100) zł od dnia 29 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty,

b)  liczonymi od kwoty 6.692,24 (sześć tysięcy sześćset dziewięćdziesiąt dwa 24/100) zł od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty

3)  ustala odpowiedzialność spółki akcyjnej za szkody, jakich powódka może doznać w przyszłości w związku z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu uległa dnia 5 grudnia 2012 r.;

4)  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

5)  wzajemnie znosi między stronami koszty postępowania;

6)  nakazuje pobranie od pozwanej spółki akcyjnej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Warszawie kwoty 3773,00 (trzy tysiące siedemset siedemdziesiąt trzy 00/100) zł tytułem odpowiedniej części opłaty stosunkowej od pozwu, od której powódka została zwolniona;

7)  nie obciąża powódki ani pozwanej kosztami sądowymi w pozostałym zakresie.

SSR (del.) Robert Masznicz

Sygn. akt IV C 106/15

UZASADNIENIE WYROKU

Pozwem z dnia 29 stycznia 2015 r. (data złożenia) K. O. (powódka) wniosła o:

a)  zasądzenie od spółki akcyjnej pod firmą Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (pozwana) kwoty 122.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 listopada 2013 r. do dnia zapłaty tytułem zadośćuczynienia,

b)  zasądzenie od pozwanej kwoty 30.090,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem odszkodowania,

c)  ustalenie odpowiedzialności pozwanej za szkody, jakich powódka może doznać w przyszłości w związku z wypadkiem komunikacyjnym, któremu uległa dnia 5 grudnia 2012 r.,

d)  zasądzenie od pozwanej na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że dochodzi od pozwanej wskazanych roszczeń wskutek wypadku komunikacyjnego, w którym ucierpiała 5 grudnia 2012 r..

(pozew - k. 4 i n.)

W odpowiedzi na pozew z dnia 2 czerwca 2015 r. (data stempla pocztowego) pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki zwrotu kosztów procesu, według norm przepisanych. Pozwana nie zaprzeczała podstawie faktycznej i prawnej powództwa oraz własnej odpowiedzialności za skutki wypadku na podstawie odpowiedniej umowy. Żądała jednak oddalenia powództwa, gdyż uznała, że wypłacone powódce przed wszczęciem procesu kwoty 28.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 10.129,15 zł tytułem odszkodowania stanowią odpowiednią kwotę rekompensaty za krzywdę oraz szkody, które powódka doznała w związku ze swoim wypadkiem komunikacyjnym dnia 5 grudnia 2016 r.

(odpowiedź na pozew – k. 112 i n)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Pozwana przejęła poprzez przeniesienie całego majątku spółkę akcyjną pod firmą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.. Przedmiotem działalności pozwanej jest wykonywanie działalności ubezpieczeniowej i bezpośrednio z nią związanej, w tym ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wszelkiego rodzaju, wynikającej z posiadania i użytkowania pojazdów lądowych z napędem własnym.

(dowód: Informacja odpowiadająca odpisowi z rejestru przedsiębiorców - k. 128 i n.)

W dniu 5 grudnia 2012 r. posiadacz samochodu marki T. (...) o numerze rejestracyjnym (...) był objęty ochroną ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego na podstawie umowy ze spółką akcyjną pod firmą (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

(okoliczność bezsporna)

Dnia 5 grudnia 2012 r. w miejscowości L., kierujący tym samochodem M. C., potrącił powódkę na oznakowanym przejściu dla pieszych. W wyniku potrącenia powódka doznała wielonarządowego złamania bliższego końca kości ramieniowej prawej, niestabilności obu stawów kolanowych. Po wypadku powódka została przewieziona do (...) Szpitala (...) w W., gdzie przebywała w okresie od dnia 5 grudnia 2012 r. do dnia 14 grudnia 2012 r. Tam w dniu 12 grudnia 2012 r. przeszła operację stabilizacji złamania płytą (...).

(dowód: karta informacyjna leczenia szpitalnego - k. 30 i n.)

Dnia 31 października 2013 r. powódka przeszła zabieg operacyjny artroskopii barku prawego, artrolizy artroskopowej barku oraz usunięcie płyty zespalającej mający na celu leczenie złamania operacyjnego wielofragmentowego końca bliższego kości ramiennej prawej. Zabieg ten został wykonany na prywatne zlecenie, w związku z czym powódka poniosła z tego tytułu łączny koszt w wysokości 10.550,00 zł, w tym 9.800,00 zł za zabieg operacyjny oraz 750,00 zł za dobę hospitalizacji.

(dowód: skierowanie na leczenie operacyjne - k. 46, umowa na zabieg operacyjny - k. 50 i n., karta informacyjna - k. 53, faktura VAT nr (...) - k. 54, powtórny wydruk potwierdzenia wykonania przelewu - k. 55, faktura VAT nr (...) - k. 56, powtórny wydruk potwierdzenia wykonania przelewu - k. 57)

Po wyjściu z (...) Szpitala (...) w W. powódka w okresie od lutego 2013 r. do maja 2014 r. odbywała rehabilitację. W okresie od dnia 5 lutego 2013 r. do dnia 14 marca 2013 r. powódka odbywała rehabilitację w trybie stacjonarnym na oddziale rehabilitacyjnym Centrum (...) Sp. z o.o. Niepublicznego Zespołu (...) w K.. W okresie od kwietnia 2013 r. do maja 2014 r. powódka korzystała z usług fizjoterapeutyczno-rehabilitacyjnych w zakładzie (...). W związku z odbywaną rehabilitacją powódka w okresie od kwietnia 2013 r. do maja 2014 r. poniosła łączny koszt 19 000,00 zł, na co składały się należności wynikające z rachunków: nr (...) z dnia 16 kwietnia 2013 r., nr (...) z dnia 11 września 2013 r., nr (...) z dnia 15 stycznia 2014 r. oraz rachunku nr (...) z dnia 31 maja 2014 r..

(dowód: karta informacyjna - k. 41 i n., rachunek nr (...) z 16 kwietnia 2013 r. - k. 43, rachunek nr (...) z dnia 11 września 2013 r. - k. 44, zaświadczenie - k. 45, zaświadczenie - k. 58, rachunek nr (...) z dnia 15 stycznia 2014 r. - k. 59, rachunek nr (...) z dnia 31 maja 2014 r. - k. 60)

Po zakończeniu rehabilitacji Centrum (...) Sp. z o.o. Niepublicznego Zespołu (...) w K. w marcu 2013 r. powódce zalecono rehabilitację w runkach ambulatoryjnych oraz sanatorium. W związku z otrzymanymi zaleceniami powódka udała się do sanatorium (...) w K., gdzie przebywała w okresie od dnia 15 czerwca 2013 r. do dnia 29 czerwca 2013 r. Za pobyt w sanatorium powódka zapłaciła 2.380,00 zł.

(dowód: karta informacyjna - k. 44, faktura VAT (...) - k. 66, zeznania świadka M. O. - k. 108)

Powódka urodziła w (...) r. Przed wypadkiem była osobą w pełni samodzielną oraz aktywną. W chwili wypadku była zatrudniona w C. w L. na stanowisku pracownik policji. Z powodu przebywania na zwolnieniu lekarskim w 2013 r. przez okres przekraczający 180 dni powódka w 2013 r. nie otrzymała dodatkowego wynagrodzenia za rok 2013 r. w wysokości 2.218,74 zł brutto.

(dowód: zaświadczenie - k. 79; zaświadczenie - k. 273)

Po wypadku komunikacyjnym z dnia 5 grudnia 2012 r. przez wiele tygodni powódka pozostawała w złym stanie psychicznym wywołanym bólem i niesprawnością. Przez okres 6 tygodni leżała w doku i była unieruchomiona. Podczas unieruchomienia potrzeby fizjologiczne powódka załatwiała do basenu. W okresie leczenia powódka przyjmowała leki przeciwbólowe. Po wyjściu ze szpitala powódka mieszkała u swojego syna P. O., ponieważ potrzebowała pomocy oraz opieki przy czynnościach życia codziennego, takich jak jedzenie, ubieranie się czy w czynnościach z podstawowego zakresu higieny osobistej. Gdy syn powódki pracował, a osoba zajmująca się powódką kończyła pracę, powódka długimi godzinami leżała sama. Po zakończeniu leczenia szpitalnego powódka rozpoczęła proces rehabilitacji. Ćwiczenia rehabilitacyjne były długotrwałe i bolesne.

Operacje medyczne oraz zabiegi rehabilitacyjne były niezbędne do zachowania prawidłowych funkcji barku i kolan. Brak ciągłości i intensywności leczenia spowodowałby zmniejszenie rezultatów leczenia. Operacje i zabiegi rehabilitacyjne były bardzo bolesne w przebiegu lub skutkach. Okres po operacji charakteryzował się nasilonym permanentnym bólem powódki uśmierzonym jedynie farmakologicznie. U powódki występują trwałe skutki doznanego urazu w postaci okresowych dolegliwości bólowych obręczy barkowej prawej, zanik mięśni obręczy barkowej prawej i bóle stawu kolanowego prawego.

Powódka nadal odczuwa ograniczenia w pracy. W wielu czynnościach potrzebuje pomocy innych pracowników. Występują u niej w szczególności ograniczenia ruchomości w zakresie prawego stawu barkowego oraz cechy pourazowej cieśni barku po stronie prawej. Wskutek wypadku doznała też niewielkich ograniczeń ruchomości kręgosłupa we wszystkich odcinkach i niewielkich ograniczeń ruchomości prawego stawu kolanowego.

Rokowania powódki do powrotu do stanu zdrowia oraz odzyskania sprawności fizycznej sprzed wypadku są złe.

(dowód: zeznania świadka M. O. - k. 108-109, zeznania P. O. - k. 283-284, opinia biegłego sądowego z zakresu rehabilitacji - k. 312-318, opinia biegłego sądowego z zakresu traumatologii i ortopedii - k. 326-350, opinia uzupełniająca biegłego z zakresu rehabilitacji - k. 369 , zeznania powódki - k. 394-395 )

W chwili zamknięcia rozprawy powódka utrzymywała się z renty rodzinnej w wymiarze ok. 1.800 zł miesięcznie oraz wynagrodzenia za pracę w wysokości ok. 1.600 zł. Planowała zakończenie pracy z końcem 2016 r. i przejście na emeryturę.

(dowód: oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania - k. 18 i n., zeznania powódki - k. 394 i n. )

Dnia 13 maja 2013 r. pozwana otrzymała zgłoszenie szkody od powódki. Powódka zgłosiła żądanie kwoty 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, kwoty 26.948,13 zł tytułem odszkodowania oraz kwoty 1.500 zł miesięcznie tytułem renty.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwana decyzjami z dnia 29 lipca 2013 r. oraz dnia 12 listopada 2013 r. przyznała oraz wypłaciła powódce łącznie 28.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz 10.129,15 zł tytułem odszkodowania.

Na przyznaną kwotę odszkodowania składały kwoty:

a)  410,00 zł za badanie MR stawu kolanowego,

b)  120,00 zł za konsultację w (...),

c)  270,00 zł z tytułu USG K.,

d)  240,00 zł za tutor kolanowy,

e)  97,30 zł za leki wynikające faktury VAT nr (...),

f)  96,40 zł za leki wynikające z faktury VAT nr (...),

g)  170,00 zł za RTG obu kończyn dolnych,

h)  170,00 zł za konsultację ortopedy,

i)  130,00 zł za konsultację ortopedyczną,

j)  43,55 zł za leki,

k)  50,90 zł za leki,

l)  130,00 zł za należności wynikające z faktury (...),

m)  1380,00 zł za pobyt w sanatorium,

n)  39,00 zł za opłatę uzdrowiskową wynikające z (...) ,

o)  200,00 zł za konsultację lekarską,

p)  130,00 zł za badanie AP Bark oraz Pachowa Bark,

q)  130,00 zł za konsultację ortopedyczną stawów oraz ścięgien,

r)  4000,00 zł za usługi fizjoterapeutyczno- rehabilitacja stawu barkowego,

s)  200,00 zł za należności wynikające z faktury nr (...),

t)  700,00 zł za zniszczoną w wypadku odzież,

u)  450,00 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdów,

v)  972,00 zł tytułem zwrotu kosztów opieki za okres od dnia 14 grudnia 2012 r. do dnia 5 lutego 2013 r. przy zastosowanym przez pozwaną przeliczniku potrzebnej powódce pomocy w wymiarze 3 godzin dziennie przy wynagrodzeniu 6 zł za godzinę tejże opieki.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany nie uznał, jak również nie wypłacił powódce kwot wynikających z następujących tytułów

- za rehabilitację z rachunku nr (...) z dnia 14 kwietnia 2013 r. oraz rachunku nr (...) z dnia 15 stycznia 2014 r. na łączną kwotę 10.000,00 zł,

- za operację powódki z dnia 31 października 2013 r. oraz hospitalizację w łącznej wysokości 10.550,00 zł,

- z tytułu niezrekompensowania przez pozwaną poniesionej przez powódkę zaliczki na pobyt sanatorium zaliczki zapłaconej przez powódkę za sanatorium oraz faktury VAT nr (...) z dnia 12 grudnia 2013 r.

Powódka dnia 6 marca 2014 r. odwołała się od decyzji pozwanej.

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2014 r. pozwana odmówiła jakichkolwiek dopłat.

(dowód: rachunek nr (...) r. - k. 44, rachunek nr (...) z dnia 15 stycznia 2014 r. - k. 59, faktura VAT nr (...) z dnia 12 grudnia 2013 r. - k. 62, faktura (...) - k. 66, decyzja pozwanej z dnia 12 listopada 2013 r. - k. 75 i n., decyzja pozwanej z dnia 4 kwietnia 2014 r. - k. 140 i n., odwołanie powódki z dnia 6 marca 2014 r. - k. 142 i n., decyzja pozwanej z dnia 29 lipca 2013 r. - k. 166, faktura VAT nr: (...) - k. 172, faktura VAT nr (...) - k. 173, faktura VAT nr (...) - k. 174, rachunek (...) - k. 176 , faktura (...) nr (...) - k. 226, faktura VAT nr (...) - k. 227, faktura VAT nr: (...) - k. 228, faktura VAT nr (...) - k. 229, faktura VAT nr (...) - k. 230, faktura VAT nr (...) - k. 231, faktura VAT nr (...) - k. 232, faktura VAT nr (...) - k. 233, faktura VAT nr: (...) - k. 234, dowód wpłaty KP nr 26/2013 r. - k. 235, faktura nr (...) - k. 236, zgłoszenie szkody osobowej i wniosek o wypłatę odszkodowania z polisy ubezpieczeniowej OC sprawcy szkody - k.258 i n., kopie odpowiednich decyzji – k. 399 i n.)

Niektóre z żądań odszkodowawczych objętych pozwem nie zostały zgłoszone pozwanemu w toku postępowania likwidacyjnego. W szczególności, dopiero w pozwie powódka zgłosiła roszczenia następujące

- kwotę 5000 zł na podstawie rachunku nr (...) z dnia 31 maja 2014 r. z tytułu poniesionych przez powódkę kosztów rehabilitacji,

- kwotę 80 zł na podstawie faktury nr (...) z dnia 16 października 2013 r. za badania lekarskie

- kwotę z tytułu nieotrzymania przez powódkę dodatkowego wynagrodzenia za 2013 r.

W dnia 19 maja 2015 r. pozwanej doręczono odpis pozwu, obejmującego te dodatkowe żądania odszkodowawcze.

(dowód: pozew k. 2 i n., zwrotne potwierdzenie odbioru - k. 105)

Stan faktyczny nie był przedmiotem sporu między stronami. Został potwierdzony odpisami i kopiami dokumentów załączonych do pozwu oraz opiniami biegłych z zakresu rehabilitacji oraz ortopedii i traumatologii. Opinie przygotowane przez biegłych zostały wykonane w zakresie ich specjalizacji oraz zgodnie z tezą dowodową. Opinie nie były kwestionowane przez strony. Podstawą ustaleń faktycznych były również niesprzeczne z tymi dokumentami i opiniami zeznania świadków (synowie powódki) oraz zeznania powódki przesłuchanej w charakterze strony,.

W oparciu o te dowody Sąd Okręgowy poczynił odpowiednie ustalenia zgodnie z art. 245, 258, 278 i 299 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.), z uwzględnieniem faktów przyznanych i bezspornych zgodnie z art. 229 i 230 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo było usprawiedliwione co do zasady i podlega ochronie w części następującej

- co do zasądzenia kwoty 47.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od chwili wyrokowania,

- co do zasądzenia sumy 28.442,24 zł tytułem odszkodowania wraz z odsetkami za opóźnienie od kwoty 21.750 zł od dnia wniesienia pozwu oraz odsetkami za opóźnienie od pozostałej części tej sumy od upływu dnia 30 następującego po dacie doręczenia pozwu

- co do ustalenia odpowiedzialności pozwanej za szkody, jakich powódka może doznać w przyszłości w związku z wypadkiem komunikacyjnym, jakiemu uległa dnia 5 grudnia 2012 r.

W pozostałej części powództwo podlega oddaleniu.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowią w szczególności przepisy art. 444 § 1 i art. 445 § 1 oraz art. 481 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeksu cywilnego (k.c.) w związku z odpowiednimi przepisami dotyczącymi odpowiedzialności odszkodowawczej i ubezpieczenia tej odpowiedzialności oraz art. 189 k.p.c.

Poza sprawcą odpowiedniego wypadku drogowego, ponoszącym względem poszkodowanego odpowiedzialność na zasadzie winy na podstawie art. 415 k.c. lub na zasadzie ryzyka na podstawie 436 § 1 k.c., za naprawienie szkody odpowiada również ubezpieczyciel, z którym zawarto odpowiednią umowę obowiązkowej odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z art. 822 § 4 k.c. uprawniony do odszkodowania może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela. W takim razie z polisy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego wypłaca się bliskim ofiary śmiertelnej wypadku nie tylko stosowne odszkodowanie, ale i zadośćuczynienie za krzywdę obciążającą sprawcę wypadku.

Podstawa faktyczna i prawna dochodzonego roszczenia o zadośćuczynienie była bezsporna, a pozwana dobrowolnie wypłaciła z tego tytułu sumę 28.000 zł w toku postępowania likwidacyjnego. Przedmiotem sporu była ocena, jakiej wysokości świadczenie z tego tytułu stanowi sumą odpowiednią według art. 445 § 1 k.c.

Wbrew stanowisku pozwanej, wypłacona przed wszczęciem procesu łączna kwota 28.000 zł nie jest sumą odpowiednią w ustalonym stanie faktycznym. Sąd Okręgowy uznał, że sumą właściwą jest w tym wypadku 75.000 zł, w związku z czym pozwana powinna dopłacić powódce kwotę 47.000 zł w uzupełnieniu wcześniej wypłaconej kwoty 28.000 zł.

Tak rozstrzygając, Sąd Okręgowy miał na uwadze, że instytucję zadośćuczynienia w systemie prawa cywilnego cechują szczególne zasady. Po pierwsze, właściwy sąd może przyznać poszkodowanemu zadośćuczynienie pieniężne jedynie w wypadkach wyraźnie w ustawie przewidzianych, jako swoiste wynagrodzenie krzywdy wyrządzonej czynem niedozwolonym. Po drugie, nawet w takich wypadkach, przyznanie zadośćuczynienia jest możliwe, ale nie konieczne. Rozstrzygnięcie w tym zakresie zależy od uznania właściwego sądu, który w ramach tzw. władzy dyskrecjonalnej może zadośćuczynienia nie przyznawać wcale lub może je przyznać; w tym drugim wypadku określenie odpowiedniej wysokości świadczenia także należy wyłącznie do właściwego sądu, który przyznaje sumę według własnego uznania, uwzględniając okoliczności sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 sierpnia 1969 r., I PR 224/60, OSNCP 1970 nr 6, poz. 111).

W praktyce orzeczniczej oraz w nauce prawa cywilnego powszechnie przyjmuje się, że celem zadośćuczynienia jest całościowa rekompensata krzywdy przez przyznanie sumy pieniężnej, która ma pomóc w przezwyciężeniu przykrych doznań i wspierać realizację tych celów pokrzywdzonego, które zostały udaremnione przez negatywne doświadczenia. Podstawowym kryterium określającym rozmiar należnego zadośćuczynienia jest rozmiar doznanej krzywdy tj. rodzaj, charakter, długotrwałość cierpień fizycznych, ich intensywność i nieodwracalność ich skutków. Ocenie podlegają również cierpienia psychiczne związane zarówno z ich przebiegiem, jak i w razie ich nieodwracalności ze skutkami, jakie wywołują w sferze życia prywatnego i zawodowego. Rozgraniczać należy te sytuacje, w których doznane urazy zostały wyleczone i nie będą miały dalszych skutków i wpływu ma życie poszkodowanego w przyszłości od tych, w których urazy będą powodowały dalsze cierpienia i krzywdę oraz będą rzutowały na poziom życia i jego jakość (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 września 2015 r. IV CSK 624/14).

Mając na uwadze cele zadośćuczynienia, określone przez ustawodawcę z uwzględnieniem dorobku orzecznictwa i nauki prawa cywilnego, Sąd Okręgowy odniósł je do ustalonych w sprawie okoliczności faktycznych.

Suma 75.000 zł, stanowi w przybliżeniu równowartość niemal dwuletnich dochodów netto powódki. Wypłata takiej sumy jest znaczącym przysporzeniem, wpływającym odczuwalnie na stan majątku powódki, nie mającej niemal żadnych oszczędności (oświadczenie powódki - k. 20). Rozsądnie oceniając, taka suma jest odpowiednia, aby pomóc powódce w przezwyciężeniu przykrych doznań i wspierać realizację tych celów, które zostały udaremnione przez negatywne doświadczenia. W ocenie Sądu zasądzenie całości zadośćuczynienia żądanego przez powódkę, tj. uzupełnienie zadośćuczynienia kwotą 122.000 zł do sumy 150.000 zł, byłoby nieuzasadnione okolicznościami. Sama powódka przyznała w czasie przesłuchania, że nie umie wyjaśnić, dlaczego właśnie kwota 150.000,00 zł miałaby stanowić odpowiednią sumę zadośćuczynienia za krzywdy (protokół rozprawy - k. 394 odwrót).

Określenie daty, od której powinny być naliczane odsetki od przyznanego zadośćuczynienia, stanowi przedmiot rozbieżnej wykładni w orzecznictwie sądowym, w tym samego Sądu Najwyższego. Zdaniem Sądu Okręgowego, chwilą wymagalności przyznanego zadośćuczynienia jest data wyrokowania, jako że aż do ustalenia tej kwoty przez właściwy sąd nie można twierdzić, jakoby dłużnik opóźniał się w świadczeniu. Z art. 445 § 1 k.c. wynika, że poszkodowany ma prawo żądać zadośćuczynienia w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia. W przeciwieństwie do odszkodowania, zadośćuczynienie nie jest zatem świadczeniem, którego obowiązek powstaje z mocy samych zaszłości faktycznych, lecz wynika z orzeczenia właściwego sądu. Wystąpienie z roszczeniem o zadośćuczynienie bezpośrednio do odpowiedzialnego za szkodę bez uprzedniego przyznania takiego roszczenia przez właściwy sąd, nie powoduje po stronie odpowiedzialnego ani stanu zwłoki, ani stanu opóźnienia w spełnieniu świadczenia. Treść odpowiedniego stosunku zobowiązania ze skutkiem obowiązku świadczenia sumy przyznanej przez właściwy sąd zostaje ukształtowana dopiero wyrokiem. Sąd Okręgowy podziela w tym względzie pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 1997 r. (sygn. I CKN 361/97). Stwierdzono, tam co następuje. „Zasądzając zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, przewidziane w art. 445 § 1 k.c., sąd bierze pod uwagę wszystkie okoliczności mające wpływ na rozmiar szkody. Do okoliczności tych należy także upływ czasu między zdarzeniem powodującym szkodę a uzyskaniem odszkodowania. W takim przypadku zasądzenie odsetek za okres poprzedzający wyrok prowadziłoby do podwójnego odszkodowania, co byłoby niedopuszczalne.” Stojąc na takim stanowisku, Sąd Okręgowy przyznał tytułem zadośćuczynień sumę pieniężną w takiej wysokości, aby wynagrodzić powódce również tę dolegliwość, że od zgłoszenia roszczenia pozwanemu do daty wyrokowania upłynął wielomiesięczny okres, w którym krzywda nie została wynagrodzona. Dlatego dopiero od chwili wyrokowania Sąd Okręgowy określił odsetki ustawowe za opóźnienie od przyznanej sumy na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

W odniesieniu do dochodzonego przez powódkę odszkodowania z tytułu kosztów leczenia i rehabilitacji oraz utraconych zarobków, pozwana podniosła zarzut niewykazania odpowiedniego związku przyczynowego z wypadkiem. W szczególności, pozwana wskazywała na niekonieczność wydatków czynionych przez powódkę poza systemem nieodpłatnych świadczeń leczniczych i rehabilitacyjnych. Ponadto, w ocenie pozwanej, dokument wystawiony przez pracodawcę powódki, a zaświadczający niewypłacenie dodatkowej nagrody z przyczyny niewykonywania pracy, nie stanowi odpowiedniego dowodu utraty korzyści.

Sąd Okręgowy w zasadzie nie uwzględnił zarzutów pozwanej w odniesieniu do dochodzonego odszkodowania, mając na uwadze objaśnione niżej przepisy.

Celem odszkodowania w ramach art. 444 § 1 k.c. jest restytucja stanu istniejącego przed wypadkiem, a jeśli jego przywrócenie nie jest możliwe, zastąpienie stanu dawnego stanem, w którym poszkodowanemu zostaną zapewnione warunki życiowe zbliżone do tych, jakie miał przed wyrządzeniem mu uszczerbku. Ogranicza się jednak rozmiary obowiązku pokrycia „wszelkich kosztów” wymaganiem, aby ich żądanie było konieczne i celowe. Osoba, która została niepełnosprawna na skutek wypadku ma zatem prawo domagać się w ramach naprawienia szkody, pokrycia wszystkich niezbędnych i celowych wydatków wynikających z tego zdarzenia. O uznaniu poszczególnych wydatków za spełniające te kryteria sąd decyduje w oparciu o stopień niepełnosprawności, jak również sytuację życiową poszkodowanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r., V CSK 632/13) .

Z opinii biegłych jednoznacznie wynika, że powódka musiała podjąć zarówno leczenie, jak i następczą rehabilitację. W takim stanie uzasadnione jest żądanie zwrotu poniesionych przez powódkę i udokumentowanych kosztów z tego tytułu.

W takim stanie nieusprawiedliwione są twierdzenia pozwanego, że powódka nie musiała korzystać z odpłatnych świadczeń leczniczych i rehabilitacyjnych. W uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2016 r. (sygn. akt III CZP 63/15) wyrażono pogląd, że świadczenie ubezpieczyciela w ramach umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje także uzasadnione i celowe koszty leczenia oraz rehabilitacji poszkodowanego niefinansowane ze środków publicznych (art. 444 § 1 k.c.).

Już wcześniej w orzecznictwie Sądu Najwyższego stwierdzano, że art. 444 k.c. nie warunkuje uwzględnienia przewidzianego nim żądania od istnienia potencjalnej możliwości pokrycia kosztów leczenia ze środków publicznych, ani tym bardziej nie uzależnia jego uwzględnienia od wykazania przez poszkodowanego, że koszty leczenia nie zostaną opłacone ze środków publicznych. Podkreślano przy tym, że uprawnienia poszkodowanego do żądania wyłożenia przez zobowiązanego sumy potrzebnej na koszty leczenia nie pozbawia poszkodowanego okoliczność, że jest on osobą uprawnioną do korzystania z systemu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych, jeżeli tylko zostanie wykazane, że celowe jest stosowanie takich metod leczenia, zabiegów lub środków leczniczych, które nie wchodzą w zakres świadczeń objętych finansowaniem ze środków publicznych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2007 r. I CSK 384/07).

Dlatego, w ocenie Sądu Okręgowego zasadny jest wniosek, że obowiązek kompensaty kosztów obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., II CSK 425/07). W szczególności będą to koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego. Ich zakres nie może ograniczać się do wydatków kompensowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, lecz powinien obejmować koszty działań, podjętych z uzasadnionym - zważywszy na aktualny stan wiedzy medycznej - przekonaniem o spodziewanej poprawie stanu zdrowia poszkodowanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002 r., II CKN 1018/00). Uzasadnione może być żądanie zwrotu nawet tych kosztów, jakie poszkodowany poniósł na konsultację u wybitnego specjalisty (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1969 r., II PR 217/69).

Powyższe odnosi się szczególnie do świadczeń rehabilitacyjnych, których większa część realizowana jest poza publiczną służbą zdrowia. Jest powszechnie wiadome, że świadczenia wykonywane poza systemem publicznej opieki zdrowotnej są wykonywane po krótszym okresie oczekiwania, niż odpowiednie świadczenia nieodpłatne. Odwlekanie koniecznych świadczeń oczywiście wydłuża proces rehabilitacji i opóźnia poprawę sprawności funkcji organizmu po urazie. Leczenie i rehabilitacja w niepublicznych zakładach medycznych i rehabilitacyjnych jest w tych okolicznościach celowa i usprawiedliwiona dla zapewnienia poszkodowanemu szybkiego i nieograniczonego limitami budżetowymi dostępu do odpowiednich usług.

Z przyczyn wyżej objaśnionych, w ustalonym stanie faktycznym usprawiedliwione są żądania powódki co do refundacji kwoty 10.550 zł jako kosztu operacji z dnia 31 października 2013 r. oraz jednej doby hospitalizacji po operacji, a także żądanie refundacji poniesionych przez powódkę kosztów rehabilitacji w sumie 10.000 zł, udokumnetowanych rachunkami nr (...) z dnia 14 kwietnia 2013 r. oraz nr (...) z dnia 15 stycznia 2014 r. wystawionymi przez zakład (...), jak też kwoty 200,00 zł udokumentowanej fakturą nr (...) z dnia 12 grudnia 2013 r., wreszcie kwoty 1000 zł z tytułu pobytu kosztów powódki w sanatorium.

Wszystkie te roszczenia na sumę 21.750 zł zostały zgłoszone pozwanej już w postępowaniu likwidacyjnym. Dlatego usprawiedliwione jest żądanie powódki, aby zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. zasądzić od tej sumy odsetki od dnia wniesienia pozwu, gdyż w chwili wniesienia pozwu pozwana oczywiście opóźniała się z odpowiednim świadczeniem.

Powódka wykazała również, że celowe dla usunięcia skutków wypadku były dodatkowe koszty rehabilitacji, udokumentowane rachunkiem nr (...) z dnia 31 maja 2014 r. oraz kwota 80 zł udokumentowana fakturą nr (...) z dnia 16 października 2013 r. z tytułu niezbędnych badań przed drugą operacją powódki. Roszczenia z tych tytułów nie zostały jednak zgłoszone pozwanej w toku postepowania likwidacyjnego, dlatego odpowiednie odsetki za opóźnienie w tym zakresie należą się powódce z upływem 30 dni od daty doręczenia odpisu pozwu, zgodnie z art. 817 § 1 k.c.

Uzasadnione jest również żądanie powódki co do wynagrodzenia utraty dodatkowego zarobku. Zgodnie z art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje nie tylko straty, które poszkodowany poniósł, ale także korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Pracodawca, będący państwową jednostką organizacyjną, zaświadczył, że powódka „nie otrzymała dodatkowego wynagrodzenia rocznego za rok 2013 r., które wynosiło 2.218,74 zł brutto, ponieważ przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z wypadkiem w drodze do pracy”. Dokument dowodzi, że gdyby powódka nie uległa wypadkowi komunikacyjnemu uzyskałaby kwotę tam wskazanego dodatkowego wynagrodzenia. Świadczenie pracodawcy z tego tytułu zostałoby wypłacone powódce oczywiście w kwocie netto, a nie brutto. Po odliczeniu odpowiednich składek, dodatkowe wynagrodzenie netto wyniosłoby 1612,24 zł.

Roszczenie z tych tytułu utraconego wynagrodzenia został zgłoszone pozwanej dopiero w pozwie, dlatego również w tym zakresie odpowiednie odsetki za opóźnienie należą się powódce z upływem 30 dni od daty doręczenia odpisu pozwu, zgodnie z art. 817 § 1 k.c.

Sąd oddalił żądania powódki w zakresie zasądzenia odszkodowania w pozostałej części, gdyż powódka nie przedstawiła dokumentów, które potwierdzałyby, aby poniosła odpowiednie wydatki w wyższym wymiarze.

Na podstawie art. 189 k.p.c. powódka żądała również ustalenia odpowiedzialności pozwanej za skutki odpowiedniego wypadku komunikacyjnego.

Z uwagi na stan zdrowia powódki oraz rozległość i rozmaitość obrażeń powypadkowych, powódka ma interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku mogące się objawić w przyszłości.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę, że celem art. 442 ¹ k.c., wprowadzonego ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 80, poz. 538), było w szczególności usunięcie ryzyka przedwczesnego przedawnienia się szkód na osobie mogących się objawić w przyszłości. Pomimo obowiązywania art. 442 ¹ § 3 k.c., w orzecznictwie Sadu Najwyższego stwierdzono, ze powód dochodzący naprawienia szkody na osobie może mieć interes prawny w ustaleniu odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości. Sąd Najwyższy wskazał w szczególności, że trudności dowodowe z biegiem lat narastają, a przesądzenie w sentencji wyroku zasądzającego świadczenie odszkodowawcze o odpowiedzialności pozwanego za szkody mogące powstać w przyszłości zwalnia poszkodowanego z obowiązku udowodnienia istnienia wszystkich przesłanek odpowiedzialności podmiotu, na którym taka odpowiedzialność już ciąży. (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2009 r., III CZP 2/09).

Dlatego Sąd uwzględnił roszczenie powódki co do ustalenia wskazanej odpowiedzialności na przyszłość.

Na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnął o kosztach postępowania przez orzeczenie ich wzajemnego zniesienia między stronami zgodnie z art. 100 k.p.c. Takie rozstrzygnięcie jest oczywiście uzasadnione, gdyż przy wartości przedmiotu sporu wynoszącej 155.366,14 zł (oznaczenie w piśmie procesowym – k. 82), żądania powódki zostały uwzględnione do sumy 75.422,24 zł. W takim razie każda ze stron w stopniu niemal połowicznym uległa żądaniom przeciwnika, co oznacza że żadna ze stron nie jest ani wygraną ani przegraną w sprawie.

Wskutek częściowego zwolnienia powódki z kosztów sądowych (postanowienie - k. 85), opłata stosunkowa od pozwu została uiszczona przez powódkę jedynie do wysokości 1.100 zł (dowód opłaty – k. 2).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 623) Sąd Okręgowy orzekł o obowiązku poniesienia przez pozwaną kosztów sądowych, których powódka nie miała obowiązku uiścić, stosując odpowiednio zasady dotyczące zwrotu kosztów procesu. Pozwana przegrała sprawę do wysokości 75.422,24 zł i w takim stopniu powinna ponieść koszty nieuiszczonej przez powódkę opłaty od pozwu. Odpowiednia część opłaty obliczona dla tej wartości przedmiotu sporu wynosi 3.773 zł.

Sąd Okręgowy nie obciążył pozwanej kosztami sądowymi w pozostałym zakresie, gdyż pozwana nie uległa żądaniom powódki w wymiarze przekraczającym wskazaną część wartości przedmiotu sporu. Sąd Okręgowy nie obciążył również tymi kosztami zwolnionej z nich wcześniej powódki, uznawszy odstąpienie od obciążenia kosztami za celowe z uwagi na charakter sprawy i jej wynik.

Z tych wszystkich przyczyn oraz na podstawie przywołanych przepisów Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

(...)

SSR (del.) Robert Masznicz