Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 01 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Joanna Zelent

po rozpoznaniu w dniu 01 marca 2017 r. w Gdańsku

sprawy S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość świadczenia

na skutek odwołania S. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 28 września 2016 r. nr (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 1739/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28.9.2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu S. S. prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury oraz do uwzględnienia okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ podał, że wnioskodawca nie przedstawił dokumentów potwierdzających kwoty wypłaconych premii w latach 1968 -1974. Pozwany wskazał ponadto, że nie ma podstaw do uwzględnienia okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników, ponieważ ze zgromadzonej dokumentacji emerytalno-rentowej wynika, że ubezpieczony ma ustalone prawo do emerytury rolnej, zatem brak jest podstaw do przyznania do emerytury zwiększenia za okres opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników.

Ubezpieczony odwołał się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę. Ubezpieczony wskazał w tym zakresie na możliwość hipotetycznego wyliczenia premii przysługującej mu w okresie od 1968 r. do 1974 r. Podniósł, że w piśmie dat. na 22.9.2015 r. dokonał szczegółowego rozliczenia premii za lata 1968-1974 r., co stanowi ich adekwatną wartość w stosunku do zniszczonej w 1985 r. dokumentacji płacowej.

Wnioskodawca nie zgodził się nadto ze stanowiskiem organu rentowego odnośnie przeliczenia świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem okresów opłacania składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników. Ubezpieczony powołując się w tym zakresie na orzecznictwo sądów powszechnych podał, że nie pobiera obecnie emerytury rolniczej, dlatego też ZUS winien uwzględnić mu okres opłacania składek.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Ubezpieczony S. S., urodził się w dniu (...)

Ubezpieczony na mocy decyzji pozwanego organu rentowego z dnia 25.5.1999 r. nabył prawo do emerytury od 1.3.1999 r., tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek.

/okoliczności bezsporne/

Ubezpieczony na mocy decyzji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 12.7.1995 r. jest uprawniony do renty rolnej.

Decyzją z dnia 5.5.1999 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu to jest emerytury rolniczej z emeryturą pracowniczą. Organ rentowy wskazał, że z uwagi na to, iż świadczenie pracownicze jest korzystniejsze, wstrzymano wypłatę emerytury rolniczej z dniem 1.6.1999 r.

/dowód: decyzja z dnia 12.7.1995 r. – k. 9 akt KRUS, wyciąg na k. 39 akt sprawy; decyzja o odmowie wypłaty świadczeń w zbiegu – k. 32 akt KRUS, wyciąg na k. 39 akt sprawy/

Do ustalenia prawa do emerytury rolniczej uwzględniono okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników: od 1.7.1977 r. do 31.12.1982 r., od 1.1.1983 r. do 31.12.1990 r. oraz od 1.1.1991 r. do 30.9.1995 r. oraz okres pracy zawodowej: od 1.7.1968 r. do 31.3.1980 r.

/dowód: pismo z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – k. 38 akt sprawy/

Ubezpieczony S. S. był zatrudniony w Zakładach (...) w okresie od 1.8.1953 r. do 31.8.1980 r., w tym czasie w latach 1968 – 1974 pobrał następujące kwoty wynagrodzeń (stałe składniki wynagrodzenia: zasadnicze, staż, dodatki):

- 1968 r. – 33 200 zł

- 1969 r. – 33 600 zł

- 1970 r. – 37 200 zł

- 1971 r. – 37 700 zł

- 1972 r. – 38 400 zł

- 1973 r. – 43 900 zł

- 1974 r. – 50 900 zł.

/dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 60 akt ZUS/

Decyzją z dnia 20.12.2000 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał przeliczenia emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem wysokości wynagrodzenia podanych w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z Zakładach (...).

/dowód: decyzja z dnia 20.12.2000 r. – k. 95-96; raport ustalenia uprawnień do świadczeń – k. 94; obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru – k. 93/

Ubezpieczony odwołał się od decyzji z dnia 20.12.2000 r. wskazując w treści odwołania, iż organ niezasadnie nie doliczył mu premii za lata 1968 -1974 r. Wyrokiem z dnia 30.1.2002 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku z siedzibą w Gdyni VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. VIII U 2876/01 oddalił odwołanie ubezpieczonego.

Ubezpieczony złożył apelację od powyższego wyroku. Wyrokiem z dnia 21.1.2003 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie o sygn. III AUa 1002/02 oddalił apelację wnioskodawcy. W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wskazał, że „nie można podzielić zarzutu wnioskodawcy S. S. o możliwości ustalenia wysokości jego premii pobieranej w latach 1968 -1974 na podstawie innych lat, z których dokumentacja się zachowała. Takie ustalenie byłoby czysto hipotetyczne. Z angażu wynika bowiem jedynie adnotacja, że wnioskodawcy ustala się premię, ale nie wynika z niego, aby była ona w nieudokumentowanych latach wypłacona i w jakiej wysokości”.

/dowód: odwołanie od decyzji z dnia 20.12.2000 r. – k. 2 akt o sygn. VIII U 2876/01 tut. Sądu VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z siedzibą w Gdyni; wyrok Sądu Okręgowego z dnia 30.1.2002 r. – k. 37-44; wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 21.1.2003 r. – k. 78-86/

Pismem dat. na 22.9.2015 r. w sprawie o sygn. akt 1449/14 tut. Sądu Okręgowego w Gdańsku, VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczony wniósł o zmianę podstawy wymiaru i nowe naliczenie emerytury oraz rozpoznanie wniosku z dnia 5.5.2014 r. o zwiększenie emerytury za okresy opłacania składek na KRUS od 1.7.1977 r. do 30.9.1995 r.

Ubezpieczony przedstawił hipotetyczne wyliczenie premii przysługującej za lata 1968-1974 poprzez porównanie wysokości dochodów z premią (w latach 1968 i 1975) do dochodów uzyskiwanych w latach bez premii, co skutkowało matematycznym wyliczeniem premii w średniej wysokości 45,35% - za brakujące lata.

Ponadto w tym samym piśmie procesowym ubezpieczony domagał się zwiększenia emerytury za okresy opłacania składek od KRUS od 1.7.1977 r. do 30.9.1995 r.

/dowód: pismo dat. na 22.9.2015 r. – k. 107-112 akt sprawy VII U 1449/14 tut. Sądu/

Zarządzeniem z dnia 4.12.2015 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku, VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przekazał odpis pisma ubezpieczonego z dnia 22.9.2015 r. jako nowy wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

/dowód: zarządzenie – k. 117 akt sprawy VII U 1449/14 tut. Sądu/

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją organ odmówił przeliczenia emerytury.

/dowód: decyzja - k. 316/

Sąd zważył, co następuje :

Stan faktyczny w niniejszej sprawie pozostawał poza sporem pomiędzy stronami. Sąd ustalił go w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy, a ponadto akt sprawy: VIII U 2896/01, VIII U 4604/03 oraz VII 1449/14 Sądu Okręgowego w Gdańsku oraz w aktach ubezpieczeniowych. Żadna ze stron nie kwestionowała przedmiotowej dokumentacji, a i Sąd z urzędu również nie znalazł jakichkolwiek podstaw, aby odmówić jej autentyczności i wiarygodnosci.

Spór sprowadzał się w istocie do dwóch kwestii. Pierwszą z nich było, czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych zasadnie nie zaliczył ubezpieczonemu wysokości premii, którą – jak twierdzi ubezpieczony – pobierał oprócz wynagrodzenia zasadniczego w latach 1968-1974 będąc zatrudnionym w Zakładach (...). Drugą kwestią sporną było z kolei nieuwzględnienie ubezpieczonemu okresów opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników.

Odwołanie ubezpieczonego S. S. należy uznań za niezasadne i jako takie podlegało oddaleniu.

Przechodząc do prawnej jego oceny, wskazać należy , co następuje :

Stosownie do treści art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Ubezpieczony żądał wyliczenia podstawy wymiaru jego emerytury z uwzględnieniem premii, które – jak podnosił – uzyskiwał obok wynagrodzenia zasadniczego w latach 1968 – 1974.

Wskazać jednak należy, iż ubezpieczony nie przedstawił jakichkolwiek dowodów w postaci dokumentacji źródłowej, które mogłyby skutkować ponownym wyliczeniem świadczenia z uwzględnieniem żądanych premii . W ocenie Sądu Okręgowego takiego dowodu nie stanowi „wyliczenie hipotetyczne” zaproponowane przez ubezpieczonego w piśmie procesowym z dnia 22.9.2015 r. oraz w odwołaniu w niniejszej sprawie.

Stosownie do treści art. 116 ust. 5 ustawy emerytalnej oraz § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. 2011 nr 237 poz. 1412) dalej: rozporządzenie, środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Ma jednak rację ubezpieczony , że zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem i utartą praktyką w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty a także kapitału początkowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r., sygn. akt II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342 wydany na gruncie § 20 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno–rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, Dz.U. z 1983 r. Nr 10, poz. 49 ze zm.).

W ocenie Sądu teza ta zachowała swoją aktualność i należy przyjąć, że w postępowaniu sądowym mogą być przeprowadzone dowody z innych dokumentów niż wymienione w § 21 rozporządzenia. W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych w postępowaniu sądowym zgodnie zatem z treścią art. 473 k.p.c. nie stosuje się także przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i przesłuchania stron. W postępowaniu przed sądem, także wówczas, gdy przedmiotem sporu jest podstawa wymiaru świadczeń ubezpieczeniowych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, a do sądu należy ocena ich wiarygodności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 04 marca 1997r., sygn. akt III AUa 105/97, Apel-W-wa, 1997/2/7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku III AUr 294/93, PS-wkł. 1994/3/6). Zatem przepisy rozporządzenia regulującego postępowanie o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, zawierające ograniczenia dowodowe, nie mają zastosowania w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06). Z nowszego orzecznictwa, wydanego pod rządami cyt. wyżej rozporządzenia, warto zacytować również tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku, zgodnie z którą w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok SA w Gdańsku z dnia 30 października 2013 r., III AUa 269/13, Lex nr 1403675).

Należy jednak wskazać, iż mając na względzie specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz fakt, iż w przedmiotowej sprawie pomiędzy wnioskodawcą, a organem ubezpieczeń społecznych powstał spór dotyczący wysokości wynagrodzenia – Sąd Okręgowy uznał, że przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie winna znaleźć zasada wyrażona w art. 6 k.c., zastosowana odpowiednio w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Sama zasada skonkretyzowana w art. 6 k.c., jest jasna. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje (Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga pierwsza, część ogólna. Stanisław Dmowski i Stanisław Rudnicki, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2005 r., wydanie 6). Również judykatura stoi na takim stanowisku, czego wyrazem jest wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna i Administracyjna z dnia 20 kwietnia 1982 r., I CR 79/82, w którym wyrażono pogląd, iż „Reguła dotycząca ciężaru dowodu nie może być rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, spoczywa on na stronie powodowej. Jeżeli strona powodowa udowodniła fakty przemawiające za zasadnością powództwa, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających jej zdaniem oddalenie powództwa”.

Ubezpieczony przedstawił hipotetyczne wyliczenie premii, jaką miał otrzymywać w spornym okresie. W ocenie Sądu, przedmiotowe wyliczenie nie stanowi jednak miarodajnego źródła dowodowego co do wysokości rzeczywiście pobranego wynagrodzenia przez wnioskodawcę w spornym okresie. Sąd zważył, że co prawda powoływana wyżej linia orzecznicza jednoznacznie przesądziła możliwość udowadniania okoliczności mających wpływ na wysokość świadczeń wszelkimi możliwymi środkami dowodowymi, jednakże nie mogą być to dowody oparte na hipotetycznych założeniach , takie jakie przedstawił ubezpieczony. Przykładowo judykatura dopuszcza w tej materii ustalenie wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dowody zastępcze, w tym o wynagrodzenie współpracownika zajmującego tożsame stanowisko, niemniej podkreśla się, że wynagrodzenie to musi być właściwie udokumentowane (por. wyrok SA w Łodzi z 21 sierpnia 2013 r., III AUa 1768/12, Lex nr 1386110). Wśród środków dowodowych wymienia się także możliwość hipotetycznego ustalenia wysokości płac otrzymywanych we wcześniejszym okresie na podstawie niepełnych danych (angaży z części badanego okresu), możliwość ustalania wysokości wynagrodzenia przy pomocy zeznań świadków (wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z 19 września 2013 r., w sprawie o sygn. III 792/13; Lex nr 1718701). Jednakże co należy podkreślić, zaliczenie poszczególnych składników do wynagrodzenia , przy stwierdzeniu , iż stanowiły one w spornym okresie podstawę wymiaru składek, co w różnych okresach kształtowało się odmiennie ,wymaga dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. tezę cyt. wyżej wyroku SA w Gdańsku z dnia 30 października 2013 r., III AUa 269/13, Lex nr 1403675, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 21 sierpnia 2013 r. III AUa 1768/12; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 marca 2016 r., III AUa 1706/15; Lex nr 2017760).

Przenosząc powyższą linię orzeczniczą na realia niniejszej sprawy wskazać należy, że przedstawione przez ubezpieczonego „wyliczenie hipotetyczne” takich kryteriów nie spełnia. Wskazać należy, że Sąd Okręgowy całkowicie zgadza się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Najwyższy w powoływanym przez ubezpieczonego wyroku z dnia 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06, o możliwości nawet hipotetycznego wyliczenia faktycznej wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego, pod warunkiem jednak, że zachowana dokumentacja źródłowa pozwala na takie wyliczenie w sposób precyzyjny i niebudzący wątpliwości (w realiach powoływanej sprawy wyliczenie to miało zostać dokonane w oparciu o stałą – udokumentowaną stawkę godzinową oraz udokumentowany wymiar czasu pracy). Tymczasem, co należy ponownie zaakcentować, przedstawione „wyliczenie hipotetyczne” w istocie stanowi uśrednione wyliczenie należnych ubezpieczonemu premii w spornym okresie na podstawie premii uzyskanych w roku 1967 i 1975. Sąd Okręgowy zważył, że o ile wyliczenie wynagrodzenia zasadniczego określonego stawką godzinową z udokumentowanym wymiarem czasu pracy jest możliwe, o tyle nie sposób odnieść powyższego algorytmu do premii. Premia jest bowiem ze swej istoty dodatkowym składnikiem wynagrodzenia, zależnym od wielu czynników, indywidualnie zależnych od pracownika lub wprost będących konsekwencją wyników pracy całego zakładu, na co zresztą także wskazywał ubezpieczony. Tymczasem w realiach przedmiotowej sprawy nie ma jakiejkolwiek dokumentacji źródłowej, w postaci zachowanych angaży, pism kierowanych od pracodawcy do pracownika, czy odwrotnie, regulaminów pracy czy wynagradzania, danych dotyczących produkcji, która przekładałaby się na wielkość premii, czy też właściwie udokumentowanych wynagrodzeń pracownika zajmującego tożsame stanowisko w tożsamym okresie, która to dokumentacja pozwalałaby na wyliczenie wysokości tego składnika wynagrodzenia w sposób pewny i precyzyjny.

Odnosząc się zaś do zakwestionowanego przez ubezpieczonego nieuwzględnienia w podstawie wymiaru jego emerytury pracowniczej okresów opłacania składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych Rolników, w ocenie Sądu nie było w świetle ustalonego stanu faktycznego i przepisów prawa podstaw do takiego zaliczenia.

Stosownie do treści art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej, jeśli ubezpieczony nie posiada wymaganego do nabycia prawa do emerytury stażu złożonego z okresów składkowych i nieskładkowych wymienionych w katalogach zamieszczonych w art. 6 i 7 tej ustawy, staż ten uzupełnia się okresami:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

Art. 56 cyt. ustawy emerytalnej określa zasady obliczania wysokości emerytury w sytuacji uwzględnienia powyższych okresów pracy w rolnictwie - reguluje problematykę uwzględniania okresów ubezpieczenia społecznego rolników w wysokości emerytur w systemie zdefiniowanego świadczenia i dotyczy podmiotów przechodzących na emeryturę na tzw. starych zasadach, w szczególności osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. Przepis ten zawiera unormowania dotyczące ustalania wysokości emerytury, do której prawo zostało nabyte z wykorzystaniem okresów pracy w gospodarstwie rolnym według zasad określonych w art. 10 ustawy oraz emerytury dla osób legitymujących się okresami składkowymi i nieskładkowymi w wymiarze wymaganym do nabycia prawa do emerytury z systemu powszechnego i jednocześnie posiadających okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników. Zawarte w art. 56 ustawy emerytalnej rozwiązania rekompensują ubezpieczonym - poprzez zwiększenie świadczenia - okresy podwójnego ubezpieczenia i opłacania składek na odrębny system ubezpieczenia, które nie zostały skonsumowane przez ustalenie prawa do świadczenia rolniczego (por. uchwała Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 3 października 2012 r. III UZP 4/12).

Stosownie do art. 56 ust. 4 jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe nie zostały uzupełnione okresami wymienionymi w art. 10, emerytura ulega zwiększeniu za okres opłacania składek na Fundusz Emerytalny Rolników, Fundusz Ubezpieczenia Społecznego Rolników i ubezpieczenie emerytalno-rentowe rolników. Zwiększenie to ustala się według zasad wymiaru przewidzianych dla części składkowej w przepisach, o których mowa w ust. 3.

Natomiast art. 56 ust. 5 przewiduje wyłączenie powyższej formuły w sytuacji osób objętych ubezpieczeniem pracowniczym i pobierających z tego systemu emerytury, które mają ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Przekładając powyższe rozważania na realia niniejszej sprawy, wskazać należy iż sytuacja ubezpieczonego wyczerpuje powyższą dyspozycję art. 56 ust. 5 ustawy emerytalnej. Bezspornym bowiem było, iż decyzją z dnia 12.7.1995 r. Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ubezpieczony nabył prawo do emerytury rolniczej. Powyższe wynika z niekwestionowanej dokumentacji KRUS, która została załączona do k. 38. Z również niekwestionowanego pisma KRUS z dnia 6.2.2017 r. wynika jednoznacznie, iż okres od 1.7.1977 r. do 30.9.1995 r. jako okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników został uwzględniony do ustalenia prawa do emerytury rolniczej.

Ponadto z akt KRUS wynika, że decyzją z dnia 5.5.1999 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty świadczeń w zbiegu to jest emerytury rolniczej z emeryturą pracowniczą. Organ rentowy wskazał, że z uwagi na to, iż świadczenie pracownicze jest korzystniejsze, wstrzymano wypłatę emerytury rolniczej z dniem 1.6.1999 r.

Wbrew zatem stanowisku ubezpieczonego, miał – i w dalszym ciągu ma – ustalone prawo do emerytury rolniczej, którego wypłata została wszak wstrzymana z uwagi na pobieranie korzystniejszego świadczenia pracowniczego. Tymczasem cyt. wyżej art. 56 ust. 5 cytowanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS wyłącza zwiększenie, o którym mowa w art. 56 ust. 4, już na podstawie samego ustalenia prawa do świadczenia na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, niezależnie od późniejszego ewentualnego zawieszenia tego świadczenia, na co wskazuje niebudząca wątpliwości wykładnia literalna.

Wskazać także należy, iż art. 56 ust. 5 ustawy emerytalnej był przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia z 13 grudnia 2007 r. ( SK 37/06, OTK-A 2007, Nr 82, poz. 157) uznał, że art. 56 ust. 5 ustawy emerytalnej jest zgodny z art. 67 ust. 1 i art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz nie jest niezgodny z art. 2 i 31 ust. 3 Konstytucji RP. Trybunał wskazał, że art. 56 ust. 4 ustawy emerytalnej ustanawia zasadę możliwości zwiększenia świadczenia, gdy okresów pracy w rolnictwie nie wykorzystano przy ustalaniu prawa do emerytury. Artykuł 56 ust. 5 stanowi wyjątek od tej regulacji, ponieważ w wypadku w nim określonym jednostka ma już ustalone prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego z ubezpieczenia społecznego rolników. W tym przypadku nie istnieją przesłanki, żeby zwiększać jej świadczenie z ubezpieczenia powszechnego, gdyż składki opłacane na ubezpieczenie rolnicze zostały skonsumowane przez ustalenie świadczenia emerytalnego albo rentowego z ubezpieczenia społecznego rolników. Oba te przepisy dotyczą różnych sytuacji. Adresatami normy z art. 56 ust. 4 są podmioty, które nie mają ustalonego prawa do świadczenia, a zatem mogą kształtować wysokość emerytury przez doliczanie odpowiednich okresów do podstawy wymiaru. Przepisu nie stosuje się do osób, które mają ustalone świadczenie z zabezpieczenia społecznego. Podmioty objęte art. 56 ust. 5 ustawy emerytalnej mają ustalone prawo do świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych rolników, a zatem nie są podobne do podmiotów określonych w art. 56 ust. 4 ustawy emerytalnej. Wyłączenie prawa do zwiększenia emerytury w stosunku do osób, które mają ustalone prawo do zabezpieczenia społecznego rolników, nie godzi w konstytucyjną zasadę równości, dlatego należy uznać, że art. 32 ust. 1 Konstytucji RP nie został naruszony. Reżim ubezpieczenia społecznego rolników jest inny od powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, można w nim zatem uprawnienia wynikające z realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego w inny sposób. W systemie powszechnym wysokość świadczeń jest co do zasady ekwiwalentem ciężarów ponoszonych przez ubezpieczonych i płatników składek ubezpieczeniowych. Opłacanie składek warunkuje nabycie prawa do emerytury lub renty. Ma też wpływ na rozmiar tych świadczeń. Taka zależność nie zachodzi w systemie ubezpieczeń rolniczych, który, ze względu na niższą wysokość składek, nie do końca odzwierciedla stosunek włożonej pracy do przyszłego świadczenia emerytalnego. Skoro podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników i podleganie powszechnemu systemowi ubezpieczeń społecznych stanowią dwie odrębne sytuacje, to podmioty te mogą być różnie traktowane w realizacji prawa do zabezpieczenia społecznego. Artykuł 56 ust. 5 nie narusza prawa do zabezpieczenia społecznego, a mówi jedynie, w jaki sposób realizować to prawo i ustalać wysokość świadczeń. W przepisach ustawy emerytalnej ustawodawca przewidział możliwość zwiększenia świadczenia emerytalnego ze względu na pracę w gospodarstwie rolnym, po spełnieniu odpowiednich warunków. Artykuł 56 ust. 5 nie dotyczy tej sytuacji. Gdy nie dochodzi do skorzystania z ubezpieczenia rolniczego, art. 56 ust. 5 ustawy emerytalnej nie znajduje zastosowania i możliwe jest wówczas zwiększenie wysokości emerytury z systemu powszechnego.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony nie przedstawił nowych dowodów na okoliczność wysokości rzeczywiście pobranej premii w latach 1968-1974 oraz nie spełnił warunku do uwzględnienia mu okresu opłacania składki na ubezpieczenie rolnicze, albowiem okres ten został skonsumowany przez ustalenie ubezpieczonemu prawa do emerytury rolniczej.

Tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w zw. z cytowanymi przepisami prawa oddalił odwołanie ubezpieczonego, orzekając jak w wyroku.

Sędzia SO Monika Popielińska