Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 września 2016 roku w sprawie z powództwa (...) we W. przeciwko M. P. o zapłatę kwoty 30.583,98 zł Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 30.583,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 16 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana M. P. zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżąca zarzuciła:

⚫

naruszenie art. 89 §1 k.p.c. w zw. z art. 87 §2 k.p.c. w zw. z art. 91 k.p.c. poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że pełnomocnictwo powoda spełnia warunki formalno-prawne do jego reprezentowania w sprawie;

⚫

naruszenie art. 328 §2 k.p.c. poprzez niewykazanie w uzasadnieniu wyroku, na jakich dowodach oparł się swoje rozstrzygnięcie, jakie dowody uznał za wiarygodne, a którym wiarygodności odmówił, nie wyjaśniając dokładnie podstawy prawnej w drodze interpretacji z zachowaniem przyjętych i utrwalonych w prawie polskim metod interpretacji praw;

⚫

naruszenie art. 3 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dochodzone roszczenie przez powoda jest całkowicie zasadne;

⚫

naruszenie art. 207 §3 k.p.c.; art. 217 §2 k.p.c. w zw. z art. 207 §5 k.p.c., oraz art. 167 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie prekluzji dowodowej przez sąd pierwszej instancji, przeprowadzenie sprekludowanych dowodów, niedopuszczalne wydanie zarządzenia w trybie art. 207 §2 k.p.c. z uwagi na prekluzję dowodową, a ponadto uznanie przez sąd pierwszej instancji, że powód powołał nowe fakty i dowody bez naruszenia prekluzji dowodowej;

⚫

naruszenie art. 162 k.p.c. poprzez nieodnotowanie w protokole rozprawy prekluzji dowodowej powoda w odpowiedzi na sprzeciw pozwanej;

⚫

naruszenie art. 32 ust. 1 w zw. z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP poprzez dopuszczenie dowodów powoda po ich sprekludowaniu.

⚫

naruszenie art. 233 §1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dowolną ocenę dowodów: ogólnej umowy przelewu wierzytelności nr (...) wraz z załącznikami, która nie spełniała wymogów formalnych już na etapie postępowania sądowego; tabeli rat i odsetek z ksiąg rachunkowych Banku oraz umowy kredytu bankowego nr (...) kredyt gotówkowy, obrotowy i przyjęcie, że stanowią one podstawę dochodzonego roszczenia; odpisu KRS, pełnomocnictwa powoda, pozwu, wyciągów bankowych i ksiąg rachunkowych Banku i powoda, a także innych dokumentów; pisma pozwanej z dnia 29 sierpnia 2016 roku; pisma procesowego powoda z dnia 31 marca 2016 roku; wyciągu z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej; dokumentu Banku (...) potwierdzenia wykonanej w systemie bankowości elektronicznej jako stanowiącego potwierdzenie dokonania zapłaty z tytułu zakupu przedmiotowego długu pozwanej; oraz uznanie, że wypowiedzenie umowy kredytu było skuteczne i zasadne w sytuacji, gdy ono nie nastąpiło ono w rzeczywistości; a także całości materiału dowodowego, a ponadto wyciągów z ksiąg rachunkowych powoda i uznania ich za dokumenty urzędowe, które stanowią dowód istnienia zobowiązania w niniejszej sprawie;

⚫

naruszenie art. 245 k.p.c. poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dokumenty prywatne w formie wyciągu z ksiąg rachunkowych Banku oraz powoda są dowodem istnienia roszczenia pozwanej;

⚫

naruszenie art. 129 k.p.c. poprzez niezłożenie oryginału dokumentu odpisu KRS na żądanie strony pozwanej; oraz przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że potwierdzenie dokumentów prywatnych Banku oraz powoda, tj. wyciągów z ksiąg rachunkowych, po potwierdzeniu przez radcę prawnego uzyskują walor dokumentu urzędowego;

⚫

naruszenie art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 1988, z późn. zm.) poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dokumenty urzędowe Banku stanowią dowód w dochodzeniu roszczenia powoda podczas, gdy są to dokumenty prywatne;

⚫

naruszenie art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 roku o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 1896, z późn. zm.) poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że wyciągi z ksiąg rachunkowych powoda stanowią dowód w dochodzeniu roszczenia w sytuacji, gdy są one tylko i wyłącznie dokumentami prywatnymi;

⚫

naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez nieprawidłowe przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dochodzone roszczenie jest zasadne w sytuacji, gdy w żaden sposób nie zostało udowodnione;

⚫

naruszenie art. 505 ³² §1 k.p.c. poprzez niewskazanie przez powoda dowodów na poparcie twierdzeń i niewskazanie ich w treści pozwu;

⚫

naruszenie art. 485 §1, §3 i §4 k.p.c. poprzez niedopuszczalne przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dokumenty bankowe i powoda spełniają wymogi prawne i merytoryczne do wydania wyroku zasądzającego roszczenie;

⚫

naruszenie art. 481 §1 k.c. w zw. z art. 482 §1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że odsetki ustawowe należą się powodowi, kiedy całe powództwo jest niezasadne; art. 481 §1 k.c. w zw. z art. 482 §1 k.c. w zw. z art. 359 k.c. poprzez niezasadne domaganie się odsetek ustawowych i dalszych odsetek umownych według zmiennej stopy procentowej kredytu lombardowego NBP w sytuacji, gdy można dochodzić tylko jednego rodzaju odsetek powództwem z jednoczesnym udowodnieniem sposobu ich obliczania i wykazania ich; a także art. 359 §2 ¹ k.c. poprzez przyjęcie, że zasadne jest dochodzenie odsetek umownych w wysokości zmiennej stopy procentowej kredytu lombardowego NBP w sytuacji zawarcia w treści umowy kredytowej postanowień stanowiących wyzysk pozwanej oraz art. 6 k.c. poprzez nieudowodnienie sposobu naliczania dochodzonych odsetek;

⚫

naruszenie art. 78 §1 k.c. poprzez niedopuszczalne przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że dokumenty Banku i powoda są ważne i mają moc wiążącą w sprawie;

⚫

naruszenie art. 98 k.c. w zw. z art. 99 k.c. poprzez przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że pełnomocnik powoda był właściwie umocowany i ma stosowne uprawnienie do asygnowania i potwierdzania dokumentów bankowych w imieniu zarządu Banku;

⚫

naruszenie art. 509 k.c. w zw. z art. 510 k.c. w zw. z art. 511 k.c. poprzez przyjęcie, że umowa przelewu wierzytelności z dnia 27 listopada 2014 roku wraz z załącznikami jest skuteczna w sytuacji, gdy nie spełniał on merytorycznych i prawnych wymogów dla jego ważności i poprawności;

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji pozwanej w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się uzasadniona.

Sąd pierwszej instancji błędnie ocenił zgromadzony materiał dowodowy i w konsekwencji błędnie zastosował przepisy prawa materialnego, co doprowadziło do niesłusznego uwzględnienia powództwa.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu nieważności postępowania formułowanego przez skarżącą jako naruszenia przepisu art. 89 §1 k.p.c. w zw. z art. 87 §2 k.p.c. w zw. z art. 91 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji na podstawie art. 379 pkt 2 k.p.c., jako że pełnomocnik powoda był należycie umocowany i uprawniony do dokonywania czynności procesowych w toku przedmiotowego postępowania.

Powód dołączył do pozwu odpis pełnomocnictwa z dnia 19 stycznia 2015 roku poświadczony za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego dnia 14 grudnia 2015 roku wraz z wydrukiem z Rejestru Przedsiębiorców KRS nr (...) z dnia 19 stycznia 2015 roku (k. 9v.) oraz odpisem wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych prowadzonego przez Sąd Okręgowy w Warszawie, VII Wydział Cywilny Rejestrowy z dnia 23 października 2014 roku dotyczącego podmiotu o nr RFi (...) (k. 10 – 12). Ze wskazanych dokumentów wynika, że pełnomocnictwo zostało podpisane przez osoby należycie umocowane do działania w imieniu i na rzecz (...) S.A. we W. reprezentującą (...) w chwili udzielenia pełnomocnictwa. Stąd ten zarzut jak również pozostałe odnoszące się do prawidłowości udzielenia pełnomocnictwa oraz prawdziwości dokumentów z tym związanych należało ocenić jako chybione.

Chybiony okazał się również zarzut naruszenia art. 328 §2 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego uzasadnienie wyroku sądu pierwszej instancji odpowiada wymogom określonym we wskazanym przepisie. Zawiera wszystkie niezbędne elementy umożliwiające kontrolę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Ponadto chybione są zarzuty naruszenia przepisów prawa odnoszących się do zasad koncentracji materiału procesowego. Wbrew argumentacji skarżącej w polskim prawie postępowania cywilnego dominuje zasada dyskrecjonalnej władzy sędziego w zakresie oceny właściwego czasu przytaczania twierdzeń i dowodów przez strony postępowania cywilnego. Tym samym działania sądu pierwszej instancji są oparte na uznaniu sędziego, którego podważenie wymaga wykazania rażącego naruszenia obowiązujących w tym zakresie zasad procesowych. W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy nie dostrzegł uchybień .

Odnosząc się natomiast do oceny dowodów zgromadzonych w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał za chybione w znacznej części zarzuty dotyczące naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów statuowanej przepisem art. 233 §1 k.p.c.

Podkreślić należy, iż skuteczne zakwestionowanie swobody oceny dowodów wymaga od skarżącego wykazania, że w następstwie istotnych błędów logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego albo też pominięcia dowodów prowadzących do wniosków odmiennych, niż przyjęte przez sąd orzekający, ocena dowodów była oczywiście błędna lub rażąco wadliwa. Bezspornym jest zatem, że skuteczność zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 233 §1 k.p.c. uzależniona jest od wykazania, iż sąd ten uchybił określonym zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego przy ocenie konkretnych dowodów, albowiem jedynie to może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Tym samym, niewystarczające jest przekonanie strony o innej niż przyjął to sąd doniosłości poszczególnych dowodów w sprawie i ich odmiennej ocenie niż ocena Sądu Rejonowego (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC Nr 10 z 2000 r. poz. 189 i wyrok z dnia 6 listopada 1998 r., III CKN 4/98).

Prawidłowe postawienie zarzutu z art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zatem od skarżącego wskazania konkretnego dowodu przeprowadzonego w sprawie, którego zarzut ten dotyczy i podania, w czym upatruje wadliwą jego ocenę. Nie jest nim inna ocena tych samych dowodów przeprowadzona przez skarżącą stronę. Jeśli bowiem z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak również SN w wyroku z dnia 27.09.2002r, II CKN 817/00, O.: Legalis).

Podkreślić należy, iż w zakresie tego zarzutu apelująca – poza ogólnikowym stwierdzeniem, że ocena materiału dowodowego przeprowadzona została w sposób dowolny, nie wskazuje na żadne uchybienia sądu obrazujące ową dowolność.

Pozwana nie wykazała naruszenia ram swobodnej oceny dowodów, z wyjątkiem oceny wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda nr (...) z dnia 14 grudnia 2015 roku (k. 13) przez sąd pierwszej instancji jako dokumentu stanowiącego dowód wysokości dochodzonego świadczenia oraz umowy cesji i załącznika do niej wobec ich potwierdzenia za zgodność z oryginałem jako dokumentów urzędowych. W tym zakresie Sąd Okręgowy uznał ten zarzut, jak również zarzut naruszenia art. 244 k.p.c., art. 245 k.p.c., oraz art. 194 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych za trafne.

Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Stosownie zaś do treści art. 244 §1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Dokonując oceny mocy dowodowej przedmiotowego wyciągu z ksiąg rachunkowych należy odnieść się do treści art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych, który stanowi w ust. 1, że księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych, a w ust. 2, że moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym.

W przedmiotowej sprawie mając na uwadze powyższe przepisy wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu inwestycyjnego nie stanowi dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 §1 k.p.c., a zatem również dowodu wysokości zobowiązania pozwanej wobec powoda. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 16 września 2016 roku (sygn. akt: IV CSK 760/15) znajdującym odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów powszechnych wyciągi z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego stanowią wyłącznie dowód tego, że określona wierzytelność jest wpisana w księgach rachunkowych względem konkretnego dłużnika na podstawie zdarzenia opisanego w tych księgach. Nie stanowią one jednak dowodu na skuteczność dokonanej cesji wierzytelności oraz istnienia i wysokości nabytej wierzytelności. Te okoliczności fundusz powinien wykazać odpowiednimi środkami dowodowymi, zgodnie z ciężarem dowodu wynikającym z art. 6 k.c. A zatem przedmiotowy wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda nie jest dokumentem urzędowym w postępowaniu cywilnym, a dokumentem prywatnym niestanowiącym wystarczającego dowodu na okoliczność twierdzeń powoda.

Za błędne uznać należy stanowisko Sądu I instancji co do urzędowego charakteru dokumentu w postaci cesji wierzytelności wraz z załącznikiem wobec jej potwierdzenia za zgodność z oryginałem przez umocowanego w sprawie pełnomocnika. Stosownie do treści art. 129 § 2 k.p.c. zamiast oryginału dokumentu strona może przedłożyć jego odpis, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona m.in. przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem lub radcą prawnym. Zgodnie z § 3 art. 129 k.p.c. zawarte w odpisie takiego dokumentu poświadczenie za zgodność z oryginałem ma charakter dokumentu urzędowego. Poświadczenie odpisu dokumentu za zgodność z oryginałem nie oznacza jednak, że dokument prywatny zyskuje „status” dokumentu urzędowego, a taką koncepcję przyjął Sąd Rejonowy. Charakter dokumentu urzędowego ma bowiem jedynie poświadczenie jego zgodności z oryginałem, a nie treść dokumentu, którego zgodność z oryginałem jest poświadczana. Oznacza to jedynie, że istnieje dokument o takiej treści, jak treść wskazana w odpisie poświadczonym za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika strony. W tej sytuacji również umowa cesji wierzytelności przedłożona przez powoda nie stanowiła dowodu istnienia i wysokości nabytej przez niego wierzytelności.

Uwzględniając powyższe Sąd Okręgowy uznał za uzasadniony zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji przepisu art. 6 k.c. w związku z art. 232 k.p.c.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Z kolei art. 232 k.p.c. stanowi, że strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, a sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Cytowane przepisy są ze sobą skorelowane.

Zagadnienie ciężaru dowodu jest ściśle związane z zasadą kontradyktoryjności i inicjatywą w postępowaniu dowodowym. Zestawienie dwóch analizowanych przepisów tworzy pewien schemat, według którego powinno być prowadzone postępowanie dowodowe. To strony procesu odpowiedzialne są za realizację obowiązku dowodowego, a sąd za przestrzeganie zasad rozkładu ciężaru dowodu.

W przedmiotowej sprawie powód nie wykazał wysokości dochodzonego roszczenia. Ważnym z punktu widzenia procesowego było zakwestionowanie przez pozwaną wysokości roszczenia dochodzonego przez powoda. W tej sytuacji to powód powinien wykazać dostępnymi środkami dowodowymi wysokość wierzytelności. Niewystarczający do wykazania tej okoliczności w świetle powołanego powyżej orzecznictwa był przede wszystkim wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda będący dokumentem prywatnym. Dowodem na tą okoliczność nie są kopie umowy kredytu gotówkowego (k. 48 – 49), zestawienia rat i odsetek (k. 51 – 52), wniosku kredytowego (k. 53). Podobnie dowodem na tę okoliczność nie są odpis umowy przelewu wraz z załącznikami (k. 56 – 64). Ze wskazanych dokumentów wynika jedynie, że pozwana zawarła umowę kredytu gotówkowego oraz, że wierzytelność związana z tym kredytem została skutecznie przelana na powoda. Nie są one jednak dowodem na okoliczność wysokości dochodzonego roszczenia w niniejszym postępowaniu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że powód nie sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi udowodnienia wysokości roszczenia, co stanowiło podstawę do zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia i oddalenia powództwa w całości.

W zakresie oceny dowodu z wyciągu z ksiąg rachunkowych powoda bezzasadny okazał się zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 129 k.p.c. W przedmiotowej sprawie powód przedłożył do akt oryginał wyciągu z ksiąg rachunkowych, a zatem przedmiotowy przepis nie miał zastosowania.

Bezprzedmiotowy okazał się zarzut naruszenia art. 95 ust. 1 pr. bankowego, bowiem dokumenty przedstawione do akt sprawy nie były wystawione przez bank. Art. 95 ust. 1 pr. bankowego reguluje tożsame kwestie, co art. 194 ustawy o funduszach inwestycyjnych, który w niniejszej sprawie ma zastosowanie.

Podobnie bezprzedmiotowe okazały się zarzuty naruszenia art. 505 ³² §1 k.p.c. oraz art. 485 §1, §3 i §4 k.p.c., bowiem regulują one odrębne rodzaje postępowań cywilnych i nie mają zastosowania do niniejszej sprawy.

Z uwagi na fakt, iż uwzględnienie części dotychczasowych zarzutów doprowadziło do zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa w całości, Sąd Okręgowy uznał za niecelowe odnoszenie się zarzutów w zakresie rozstrzygnięcia o odsetkach jako świadczenia ubocznego w stosunku do świadczenia głównego.

Niezasadny okazał się także zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 509 k.c. w zw. z art. 510 k.c. w zw. z art. 511 k.c. Mając na uwadze powyższe rozważania, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego jak również obowiązujących przepisów prawa nie sposób uznać, że do zawarcia umowy przelewu wierzytelności nie doszło.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo w całości.

Biorąc pod uwagę, że pozwana nie poniosła kosztów postępowania podlegających zwrotowi i była zwolniona od opłaty sądowej od apelacji, Sąd Okręgowy w zakresie rozliczenia kosztów procesu na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 623, z późn. zm.) w zw. z art. 98 §1 k.p.c. nakazał pobrać od powoda jako przegrywającego postępowanie odwoławcze kwotę 1.000,00 zł tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od apelacji.

Jolanta Jachowicz Beata Matysik Iwona Godlewska