Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2017 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Natalia Lipińska

Protokolant: sekr. sądowy Anna Dorecka

po rozpoznaniu w dniu 8 lutego 2017 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania P. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 lipca 2016 roku nr (...)

w sprawie P. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe

oddala odwołanie

Sygn. akt IV U 840/16

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 8 lutego 2017 r.

Decyzją z dnia 15 lipca 2016 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.) oraz art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963), podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą płatnika składek Firmę (...) w Z. najbliższym roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2017 r.
o 100% w związku ze stwierdzeniem przez Inspektora Pracy Okręgowego Inspektoratu Pracy Państwowej Inspekcji Pracy w K. Oddział w N. w trakcie dwóch kolejnych kontroli rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na budowach, gdzie płatnik składek był wykonawcą robót.

Od decyzji tej P. K. wywiódł odwołanie, domagając się jej zmiany i przyjęcie, że stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe w okresie rozliczeniowym od
1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2018 r. nie została podwyższona o 100%. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że zaskarżona decyzja jest wadliwa z uwagi na brak uzasadnienia faktycznego i prawnego oraz naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię
i niewłaściwe zastosowanie art. 36 ustawy wypadkowej wskutek przyjęcia, iż ZUS jest uprawniony do podwyższenia składki na ubezpieczenie wypadkowe w każdym przypadku, gdy wystąpi o to inspektor pracy, bez zbadania, czy stwierdzone naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy można uznać za rażące, jak również bez względu na to, kto ponosi winę za naruszenie przepisów z zakresu bhp. Odwołujący podniósł, że wyrażona przez inspektora pracy ocena nie jest wiążąca dla organu rentowego, który przed wydaniem decyzji o podwyższeniu składki na ubezpieczenie wypadkowe jest zobowiązany samodzielnie ustalić stan faktyczny i dokonać jego oceny prawnej (art. 6 k.p.a. i art. 7 k.p.a.). W tej sprawie, jak podał odwołujący, Zakład nie ustalił stanu faktycznego i nie dokonał oceny prawnej stwierdzonych naruszeń, w szczególności nie zbadał, kto ponosi winę za opisane w protokole naruszenia. Nie wykazał też, aby naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy były rażące i by można było nimi obciążyć pracodawcę. Odwołujący wskazał, że rozstrzygnięcie ZUS jest rażąco niesprawiedliwe, ponieważ podmiot zatrudniający wielu pracowników ponosi nieproporcjonalnie duże obciążenie w sytuacji, gdy tylko kilku z nich dopuściło się naruszenia przepisów bhp. Powołał się też na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2013 r. (I UK 526/12), zgodnie z którym ZUS nie może podwyższyć o 100% wysokości składek za zatrudnionych, jeśli winę za wypadek ponoszą pracownicy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji podał, że dla zastosowania regulacji z art. 36 ust. 1 ustawy wypadkowej konieczne jest stwierdzenie u płatnika składek
w trakcie dwóch kolejnych kontroli takiego naruszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, które ma charakter rażący. Wystarczy przy tym, aby przy każdej kontroli ujawniło się chociaż jedno rażące naruszenie przepisów bhp, przez co należy rozumieć takie naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, które stwarza bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia pracowników. Podniósł, że w tej sprawie w wyniku kontroli inspektor PIP wydał decyzje o wstrzymaniu prac, które są wyraźnym miernikiem wagi stwierdzonych naruszeń. Podkreślił, że stwierdzone w protokole kontroli uchybienia świadczą o tym, że odwołujący nie wypełnił ciążących na nim obowiązków, czego efektem było zaistnienie okoliczności stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia jego pracowników. Powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 maja 2014 r. (III AUa 1544/13) organ rentowy wskazał, że nawet pracodawca, który zapewniał na budowie odpowiednie zabezpieczenia indywidualne ponosi odpowiedzialność za to, że tolerował łamanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przez pracowników stwierdzone podczas dwóch kolejnych kontroli inspektora pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący P. K. prowadzi firmę remontowo- budowlaną od lipca 1997 r.
W 2016 r. jego firma prowadziła w miejscowości D. budowę kilku gabinetów stomatologicznych. Pracowało tam sześciu pracowników wraz z brygadzistą J. B.. W tym czasie odwołujący z pozostałymi pracownikami zajmował się remontem Biedronki
w O. oraz remontem pomieszczeń biurowych w S.. Odwołujący prowadzi budowy na terenie całej Polski, w związku z czym nie kontroluje osobiście wykonania poszczególnych robót.

dowód:

-

zeznania odwołującego P. K.- 00:08:21, 00:27:58,

W dniach 18 i 19 maja 2016 r. oraz w dniu 27 czerwca 2016 r. inspektor pracy przeprowadził dwie kolejne kontrole w zakresie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy przy wykonywaniu prac budowlanych na terenie budowy pawilonu usługowego wraz z infrastrukturą w Dobrej przez P. K. prowadzącego Firmę (...) w Z.. W trakcie kontroli inspektor pracy stwierdził rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, stwarzające bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników.

dowód:

-

dokumenty dotyczące przeprowadzonych kontroli- k. 21,

W trakcie kontroli przeprowadzonej w dniach od 18 do 19 maja 2016 r. stwierdzono: 1) brak hełmów ochronnych u sześciu pracowników, 2) pomimo wyznaczonych miejsc do składowania materiałów, składowanie materiałów budowlanych, odpadów, narzędzi,
itp. na drogach, przejściach komunikacyjnych, w tym również w strefie niebezpiecznej prac wykonywanych na wysokości, 3) ustawienie rusztowania systemowego złożonego
z elementów metalowych wewnątrz od strony wschodniej bezpośrednio na posadzce, 4) brak podstawek stabilizujących z podestem roboczym na wysokości około 3,5 m nad poziomem posadzki zabezpieczonym poręczą ochronną, 5) brak deski krawężnikowej o wysokości
0,15 m oraz listwy pośredniej zabezpieczającej przed upadkiem z wysokości pracujących na rusztowaniu, 6) brak zabezpieczenia podestów roboczych ułożonych na rusztowaniu przed przesuwaniem, 7) podesty robocze miejscami niekompletne, nieszczelne, nie wypełniające powierzchni roboczej rusztowania, 8) brak wyznaczonej strefy niebezpiecznej prac na wysokości oraz 9) brak górnej osłony nieroboczej części pilarki stołowej do cięcia wzdłużnego, oznakowanej CE.

dowód:

-

protokół kontroli przeprowadzonej w dniach 18-19.05.2016 r.- k. 21,

W trakcie tej kontroli wydano trzy decyzje ustne o: 1) wstrzymaniu eksploatacji rusztowania systemowego z elementów metalowych ustawionego wewnątrz budowanego obiektu od strony wschodniej, do czasu ustawienia rusztowania na podstawkach regulujących, wykonania kompletnej balustrady ochronnej zabezpieczającej przed upadkiem z wysokości, pełnych podestów roboczych zabezpieczonych przed przesuwaniem oraz wyznaczenia strefy niebezpiecznej prac na wysokości oraz usunięcia ze strefy niebezpiecznej składowanych materiałów budowlanych, odpadów i narzędzi, 2) wstrzymaniu eksploatacji pilarki stołowej do cięcia wzdłużnego, oznakowanej CE- do czasu zamontowania górnej osłony nieroboczej części piły, a także 3) wydaniu hełmów ochronnych sześciu pracownikom.

dowód:

-

wykaz decyzji ustnych wydanych po kontroli przeprowadzonej w dniach
18-19.05.2016 r.- k. 21,

Po kontroli przeprowadzonej w dniach od 18 do 19 maja 2016 r. inspektor pracy wystąpił do płatnika składek o: 1) zapewnienie właściwego nadzoru nad przestrzeganiem przepisów i zasad bhp przy wykonywaniu prac na budowie oraz egzekwowanie od podległych pracowników wykonywania prac zgodnie z przepisami i zasadami bhp, instrukcjami bezpiecznego wykonywania pracy i stosowania niezbędnych środków ochrony indywidualnej, a także 2) prowadzenie udokumentowanego instruktażu stanowiskowego bhp, związanego
z informowaniem pracowników o ryzyku zawodowym łączącym się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, w szczególności o zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej. Inspektor pracy zastosował wobec brygadzisty J. B., odpowiedzialnego za przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, środek wychowawczy w postaci pouczenia w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami przy wykonywaniu prac, powołując się na wykroczenie
z art. 283 § 1 Kodeksu pracy w związku z art. 212 pkt 1, 2 i 3 Kodeksu pracy.

dowód:

-

wystąpienie z dnia 30.05.2016 r. po kontroli przeprowadzonej w dniach
18-19.05.2016 r.- k. 21,

-

karta statystyczna środka wychowawczego- k. 21,

Odwołujący nie kwestionował ustaleń kontroli przeprowadzonej w dniach od 18 do
19 maja 2016 r. Po kontroli, pojechał na budowę i polecił pracownikom wykonanie wszystkiego, o czym była mowa w decyzjach ustnych i w wystąpieniu inspektora pracy. Odwołujący nie wyznaczył pracownikom żadnego terminu, ale oświadczył, żeby zalecenia wykonać jak najszybciej. Odwołujący pojawił się na budowie około 2-3 dni po przeprowadzonej kontroli. Potem, brygadzista J. B. telefonicznie poinformował go
o tym, że wszystkie polecenia zostały zrealizowane.

dowód:

-

zeznania odwołującego P. K.- 00:13:01,

W trakcie kontroli przeprowadzonej w dniu 27 czerwca 2016 r. stwierdzono: 1) brak hełmów ochronnych u dwóch pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę
i u jednej osoby wykonującej pracę na podstawie umowy zlecenie, 2) brak kompletnej barierki złożonej z poręczy ochronnej, deski krawężnikowej oraz listwy pośredniej na rusztowaniu systemowym złożonym z elementów metalowych z pomostem roboczym ustawionym na wysokości około 3 m, 2) ułożone na rusztowaniu podesty robocze nie zabezpieczone przed przesuwaniem, miejscami niekompletne, nieszczelne, nie wypełniające powierzchni roboczej rusztowania, 3) wykonywanie prac na pierwszym piętrze wewnątrz budowanego obiektu, od strony południowej, z rusztowania, nie posiadającego kompletnej barierki złożonej z poręczy ochronnej, deski krawężnikowej oraz listwy pośredniej,
3) od strony zewnętrznej ścian oraz otworów brak kompletnej barierki ochronnej, zabezpieczającej pracowników przed upadkiem z wysokości na zewnątrz wznoszonego obiektu, 4) otwór klatki schodowej oraz biegi schodów, którymi poprowadzono dojście do stanowisk pracy na pierwszym piętrze, nie zabezpieczone barierką ochronną, 5) brak instrukcji dotyczącej bezpiecznego wykonywania robót realizowanych na wysokości
z rusztowania na budowie oraz 6) brak opisu wykonywanych zadań, stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, rodzajów i klas wymaganych do używania środków ochrony indywidualnej w okazanej ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku związanym z pracą na wysokości.

dowód:

-

protokół kontroli przeprowadzonej w dniu 27.06.2016 r.- k. 21,

W trakcie kontroli wydano trzy decyzje ustne o: 1) wstrzymaniu prac na pierwszym piętrze wewnątrz budowanego obiektu od strony północnej, wykonywanych z rusztowania systemowego złożonego z elementów metalowych do czasu zamontowania kompletnej barierki złożonej z poręczy ochronnej, deski krawężnikowej, listwy pośredniej oraz ułożenia szczelnych pomostów roboczych zabezpieczonych przed przesuwaniem, 2) wstrzymaniu prac na pierwszym piętrze wewnątrz budowanego obiektu od strony południowej, wykonywanych z rusztowania systemowego złożonego z elementów metalowych do czasu zamontowania kompletnej barierki składającej się z poręczy ochronnej, deski krawężnikowej, listwy pośredniej oraz ułożenia szczelnych pomostów roboczych zabezpieczonych przed przesuwaniem, a także 3) zabezpieczeniu barierką ochronną otworu klatki schodowej oraz schodów, którymi poprowadzono dojście do stanowisk pracy na pierwszym piętrze wnoszonego obiektu.

dowód:

-

wykaz decyzji ustnych wydanych po kontroli przeprowadzonej w dniu 27.06.2016 r.- k. 21,

Po kontroli przeprowadzonej w dniu 27 czerwca 2016 r. inspektor pracy nakazał płatnikowi składek: 1) przekazać pracownikom na budowie pawilonu usługowego
z infrastrukturą w Dobrej instrukcję bezpiecznego wykonywania robót na wysokości
z rusztowania- nadając decyzji rygor natychmiastowej wykonalności, bo okazało się to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia ludzkiego oraz 2) uzupełnić ocenę ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą na stanowisku pracownik budowlany o opis wykonywanych zadań, stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, rodzajów i klas środków ochrony indywidualnej, wymaganych do stosowania przy wykonywaniu danych prac- oznaczając termin wykonania nakazu na dzień 31 lipca 2016 r. Wystąpił też o egzekwowanie od podległych pracowników wykonywania prac zgodnie z przepisami i zasadami bhp, instrukcjami bezpiecznego wykonywania pracy oraz stosowania niezbędnych środków ochrony indywidualnej, w tym hełmów ochronnych. Wystawił ponadto płatnikowi składek mandat kredytowany w kwocie 1.000,00 zł za naruszenie art. 283 § 1 Kodeksu pracy.

dowód:

-

nakaz z dnia 30.06.2016 r. po kontroli przeprowadzonej w dniu 27.06.2016 r.- k. 21,

-

wystąpienie z dnia 30.06.2016 r. po kontroli przeprowadzonej w dniu 27.06.2016 r.- k. 21,

-

karta statystyczna mandatu- k. 21,

Odwołujący nie kwestionował ustaleń kontroli przeprowadzonej w dniu 27 czerwca 2016 r.

dowód:

-

zeznania odwołującego P. K.- 00:22:48,

W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano łącznie 8 decyzji, w tym 3 decyzje
o wstrzymaniu prac wykonywanych na wysokości z bezpośrednim zagrożeniem życia
i zdrowia, obejmujące łącznie siedem osób, w tym pięciu pracowników oraz jedną osobę zatrudnioną na podstawie umowy zlecenia, tj.: 1) wstrzymanie prac do czasu zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości pracowników na stanowiskach pracy, wykonania bezpiecznych dojść do stanowisk pracy, wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, w tym hełmy ochronne spełniające zasadnicze wymagania, 2) wstrzymanie eksploatacji rusztowania do czasu zmontowania, zgodnie z dokumentacją techniczną oraz odbioru technicznego,
3) wstrzymanie eksploatacji pilarki stołowej do cięcia wzdłużnego- do czasu zamontowania górnej osłony nieroboczej części piły. Stwierdzono ponadto naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie przygotowania pracowników do wykonywania pracy obejmujące: brak na budowie instrukcji bezpiecznego wykonywania robót na wysokości oraz brak w ocenie ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą na stanowisku pracownik budowlany opisu wykonywanych zadań, stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, występujących na stanowisku. W związku ze stwierdzonymi naruszeniami, zastosowano wobec pracodawcy postępowanie mandatowe.

dowód:

-

wniosek z dnia 30.06.2016 r.- k. 21,

W dniu 30 czerwca 2016 r. inspektor pracy wystąpił do (...) Oddział w T.
z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek Firmie (...) w Z. składki na ubezpieczenie wypadkowe o 100% stopy procentowej składki ustalanej na najbliższy rok składkowy w związku ze stwierdzeniem w trakcie dwóch kolejnych kontroli przeprowadzonych w dniach od 18 do 19 maja 2016 r. oraz w dniu
27 czerwca 2016 r. rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy zatrudnianiu pracowników.

dowód:

-

wniosek z dnia 30.06.2016 r.- k. 21,

Podstawą wydania zaskarżonej decyzji był wniosek Inspektora Pracy Okręgowego (...)w K. Oddział w N.
o podwyższenie odwołującemu, prowadzącemu Firmę (...) w Z., składki na ubezpieczenie wypadkowe z uwagi na dwukrotne stwierdzenie
w trakcie przeprowadzonych kontroli na terenie budowy pawilonu usługowego wraz
z infrastrukturą w Dobrej rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

dowód:

-

wniosek z dnia 30.06.2016 r.- k. 21,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich forma i treść formalna nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Zeznaniom odwołującego P. K. Sąd przyznał walor wiarygodności w całości. Zeznania ubezpieczonego były logiczne i znalazły potwierdzenie w treści dokumentów, które posłużyły Sądowi do ustalenia stanu faktycznego sprawy.

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji (...) Oddział w T. z dnia 15 lipca 2016 r.,
w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było rozstrzygnięcie, czy zasadnie zaskarżoną decyzją z dnia 15 lipca 2016 r. organ rentowy podwyższył stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującą odwołującego P. K., prowadzącego firmę remontowo- budowlaną, w najbliższym roku składkowym obejmującym okres rozliczeniowy od 1 kwietnia 2017 r. do 31 marca 2017 r. o 100%. Takiego rozstrzygnięcia organ rentowy dokonał w związku ze stwierdzeniem przez inspektora pracy
w trakcie dwóch kolejnych kontroli u płatnika składek rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

W takich sprawach, jak ta, kwestia sporna sprowadza się w zasadzie do ustalenia,
czy stopień naruszeń przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy był tego rodzaju,
że uzasadniał wystąpienie z wnioskiem do ZUS o wydanie decyzji w sprawie podwyższenia składki na ubezpieczenie wypadkowe i winien skutkować zastosowaniem sankcji, jaka przewidziana została w przepisie art. 36 ustawy wypadkowej.

Stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r.
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
(Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 ze zm.), inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem
o podwyższenie płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy.
W art. 36 ust. 2 ustawy wskazano, że decyzję w sprawie podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, o której mowa w ust. 1, wydaje Zakład.

Artykuł 36 ustawy wypadkowej reguluje uprawnienie inspektora pracy do wystąpienia do ZUS z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi składek o 100% stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok składkowy. Z treści powołanego przepisu wynika, że koniecznym do zastosowania tej regulacji jest stwierdzenie u płatnika składek w trakcie dwóch kolejnych kontroli naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, które musi mieć charakter rażący.

Dla oceny zatem, czy powołany przepis został prawidłowo zastosowany, badać należy rodzaj stwierdzonych w trakcie kontroli naruszeń.

W ustawie nie zdefiniowano, co należy rozumieć pod pojęciem „rażące naruszenie”. Analiza przepisów ustawy wypadkowej nie odpowiada na pytanie, w czym musi przejawiać się ów rażący charakter danego naruszenia. Stosowanie ogólnych zasad wykładni prowadzi jedynie do wniosku, iż rażące naruszenie jest czymś innym niż naruszenie dające się zakwalifikować jako zwykłe. Jest to naruszenie o cięższym charakterze. Każdorazowo jednak kwestia prawidłowego zakwalifikowania danego naruszenia jako naruszenie ciężkie, podlega ocenie inspektora pracy, a sądu, po wniesieniu odwołania od decyzji ZUS. To, czy naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy było rażące, czy też nie należy oceniać na tle konkretnego stanu faktycznego, w każdej indywidualnej sprawie. Każde jednak działanie polegające na niedopełnieniu obowiązków wynikających z przepisów bhp i przez
to narażające pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, jest rażącym naruszeniem przepisów. W orzecznictwie podkreśla się, że pod zawartym w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych pojęciem rażącego naruszenia przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy rozumieć należy takie naruszenie tych przepisów, które stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia pracowników (por. wyrok SN z dnia 6 lutego 2014 r., I UK 318/13, OSNAPiUS 2015/5/67, wyrok SA w Gdańsku z dnia 16 maja 2014 r., III AUa 1544/13, Legalis nr 992915). Takie też naruszenie przepisów miało miejsce dwukrotnie w tej sprawie.

Podnieść trzeba, iż zgodnie z art. 207 §1 Kodeksu pracy, pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy, o których mowa w art. 237 ¹¹ §2. Jak zaś wynika z treści art. 207 § 2 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie
i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany: 1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy; 2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń; 3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy; 4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy; 5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;
6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy; 7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

W tej sprawie nie budzi żadnych wątpliwości, że naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy na budowie prowadzonej przez odwołującego w obu przypadkach było rażące. Praca w zastanych na budowie warunkach stwarzała bowiem bezpośrednio zagrożenie dla życia i zdrowia pracowników. W obu przypadkach inspektor stwierdził między innymi brak odpowiednich zabezpieczeń przy pracach na wysokości. Jak zaś podniósł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2015 r., II UK 415/14 ( Legalis
nr 1385368), gdy pracownicy wykonywali pracę na wysokości bez odpowiedniego zabezpieczenia, pracodawca ponosi odpowiedzialność za to, że tolerował łamanie zasad bhp, nawet gdy zapewniał na budowie odpowiednie zabezpieczenie indywidualne. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy podkreślił, że w każdym przypadku, gdy bezpośrednim sprawcą naruszenia przepisów bhp jest pracownik, istotne jest nie ustalenie winy pracownika, lecz czy naruszenie to można zakwalifikować jako następstwo działania lub zaniechania pracodawcy. W tej sprawie, jak wynika z wyników przeprowadzonych kontroli, odpowiedzialność za stan urządzeń i infrastruktury wykorzystywanej w pracy oraz warunki pracy ponosi płatnik składek jako właściciel firmy.

Odwołujący nie kwestionował zresztą ustaleń obu przeprowadzonych kontroli. Uchybienia, do jakich doszło na budowie, stwierdzone w dwóch kolejnych protokołach skutkowały wydaniem łącznie 8 decyzji, w tym 3 decyzji o wstrzymaniu prac na wysokości
w związku z bezpośrednim zagrożeniem dla życia i zdrowia pracowników. Świadczy to
o randze naruszeń i realnym zagrożeniu dla pracujących na budowie. W okolicznościach tej sprawy nie budzi wątpliwości, że dalsze prowadzenie prac stwarzałoby dla pracowników niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia.

W ocenie Sądu, charakter stwierdzonych przez inspektora pracy naruszeń był rażący.

W toku postępowania Sąd zwrócił się do Państwowej Inspekcji Pracy- (...) w K. Oddział w N. o przekazanie całości dokumentacji wydanej w związku z przeprowadzonymi kontrolami u płatnika składek, która stanowiła podstawę do wystąpienia do organu rentowego z wnioskiem z dnia
30 czerwca 2016 r. o podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe. Dokumentacja taka została Sądowi przekazana, tj. protokoły kontroli, załączniki do protokołów w postaci wykazów decyzji ustnych wydanych w trakcie kontroli, wystąpienia PIP z dnia 30 maja
2016 r. i 30 czerwca 2016 r., pouczenia z dnia 30 maja 2016 r., karta statystyczna środka wychowawczego oraz informacja o sprawdzonych środkach prawnych i nakaz z dnia
30 czerwca 2016 r. W oparciu o te dokumenty Sąd badał więc, jakie konkretnie uchybienia miały miejsce na budowie i czy były one rażące.

Analiza treści dokumentów związanych z przeprowadzonymi kontrolami (k. 21) nie pozostawia żadnych wątpliwości co do charakteru stwierdzonych naruszeń.

W odpowiedzi na odwołanie płatnik składek w zasadzie nie odniósł się do tej kwestii, skupiając swoją uwagę na twierdzeniu, że nie powinien ponosić odpowiedzialności za naruszenia, bo jest to dla niego krzywdzące. Słuchany w charakterze strony raz jeszcze podkreślił, że w sprawie winni są jego pracownicy, a podwyższenie składki na ubezpieczenie wypadkowe o 100% za wszystkich zatrudnionych, w tym nowych pracowników, to dla niego zbyt surowa kara. Z takim stanowiskiem nie można się zgodzić. Prowadząc działalność gospodarczą budowlaną, właściciel firmy powinien bowiem ponosić i ponosi w świetle obowiązujących przepisów odpowiedzialność za skutki występujących na budowie naruszeń. W orzecznictwie podkreśla się, że im większy zakład pracy, tym mniejsza powinna być tolerancja nawet dla najmniejszych i incydentalnych naruszeń. W tej konkretnej sprawie naruszenie przepisów z zakresu ubezpieczenia i higieny pracy miało charakter rażący.
W wyroku z dnia 16 maja 2014 r., III AUa 1544/13 ( Legalis nr 992915) Sąd Apelacyjny
w Gdańsku podniósł, że wprawdzie ZUS nie może podwyższyć o 100% wysokości składek za zatrudnionych, jeśli winę za wypadek ponoszą pracownicy, jednakże tej tezy nie można rozumieć w ten sposób, że pracodawca nie może ponosić sankcji z art. 36 ustawy wypadkowej za działania swoich pracowników. Oczywistym jest bowiem, że ostatecznie to pracownicy decydują się wykonywać prace bez odpowiedniego zabezpieczenia, ryzykując własnym życiem i zdrowiem, jednak pracodawca który nawet zapewniał na budowie odpowiednie zabezpieczenia indywidualne, ponosi odpowiedzialność za to, że tolerował takie karygodne łamanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ocena dokonana przez organ rentowy, zgodnie z którą odwołujący jako płatnik składek dopuścił się rażącego naruszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy jest oceną w pełni uzasadnioną. Stwierdzone w protokołach kontroli uchybienia świadczą o tym, że odwołujący nie wypełnił ciążących na nim obowiązków, czego efektem było zaistnienie okoliczności stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia jego pracowników.

Z tych też powodów, odwołanie nie mogło zostać uwzględnione.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

(...)

(...)

-

(...)

-

(...)

-

(...)

(...)