Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 lipca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 lipca 2017 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z wniosku R. P., W. C.

z udziałem Skarbu Państwa - Nadleśnictwo O., M. P.

o zasiedzenie

postanawia:

I.  stwierdzić, że R. P. nabył przez zasiedzenie z dniem 1 października 2000 roku własność nieruchomości położonej w obrębie ewidencyjnym (...) T., jednostka ewidencyjna (...)_5 P., powiat (...), województwo (...) oznaczonej jako działka gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0075 ha zgodnie z oznaczeniem zawartym na mapie z projektem podziału nieruchomości sporządzonym przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii I. W. (k. 127), który to projekt stanowi integralna część niniejszego postanowienia,

II.  stwierdzić, że W. C. nabył przez zasiedzenie z dniem 4 sierpnia 2013 roku własność nieruchomości położonej w obrębie ewidencyjnym (...) T., jednostka ewidencyjna (...)_5 P., powiat (...), województwo (...) oznaczonej jako działka gruntu o numerze geodezyjnym (...) o powierzchni 0,0261 ha zgodnie z oznaczeniem zawartym na mapie z projektem podziału nieruchomości sporządzonym przez biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii I. W. (k. 127), który to projekt stanowi integralna część niniejszego postanowienia,

III.  nakazać pobrać od uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Nadleśnictwo O. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie kwotę 1.086,69 złotych tytułem 1/3 części kosztów sądowych, które tymczasowo poniósł Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Szczytnie, pozostałe nieuiszczone koszty sądowe ponosi Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Szczytnie,

IV.  przyznać pełnomocnikowi adw. T. J. ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Szczytnie kwotę 1.500 (jeden tysiąc pięćset) złotych powiększoną o należną stawkę podatku VAT tytułem nieopłaconych kosztów pomocy prawnej udzielonej wnioskodawcy R. P. z urzędu,

V.  oddalić wniosek wnioskodawczyni W. C. o zasądzenie kosztów postępowania od uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Nadleśnictwo O.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

S., (...)

Sygn. akt I Ns 469/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy R. P. i W. C. w odrębnych wnioskach złożonych do Sądu Rejonowego w Szczytnie wnieśli ostatecznie o stwierdzenie, że każde z nich nabyło przez zasiedzenie udział w części nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą (...) w granicach istniejącego ogrodzenia. Nadto, wnioskodawczyni W. C. wniosła o zasądzenie od uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Nadleśnictwa O. kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swego wniosku R. P. twierdził, że w dniu 26 sierpnia 1986 roku nabył od J. K. udział wynoszący 1/2 we współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej w T. gmina P., dla której Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą (...) i objął w posiadanie tą nieruchomość w granicach istniejącego ogrodzenia. J. K. mieszkała na tej nieruchomości od 1953 roku, ale dopiero w dniu 1 lutego 1980 roku zawarła ze Skarbem Państwa ówczesnym właścicielem tej nieruchomości umowę sprzedaży. Od tego dnia stan nieruchomości nie uległ zmianie, wnioskodawca od momentu objęcia nieruchomości w posiadanie dbał o całą nieruchomość, traktował jak własną dokonując wielu ulepszeń, pokrywał koszty jej utrzymania, przeprowadzał remonty budynków znajdujących się na całej nieruchomości (sygn. akt I Ns 141/16)

W uzasadnieniu swego wniosku W. C. twierdziła, że na podstawie umowy darowizny nabyła w dniu 19 listopada 2002 roku od swej matki M. R. udział wynoszący 1/2 we współwłasności nieruchomości stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) położonej w T. gmina P., dla której Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą (...). Wnioskodawczyni wraz z rodziną zamieszkiwała na tej nieruchomości od 12 marca 1973 roku. W dniu 4 sierpnia 1993 roku na mocy decyzji Urzędu Rejonowego w S. M. R. nabyła własność udziału w tej nieruchomości. Wnioskodawczyni, a wcześniej jej poprzedniczka M. R. obejmowały w posiadanie udział w nieruchomości – działce gruntu nr (...) w granicach wytyczonych zgodnie z obecnym kształtem, zaś ogrodzenie działki zostało wzniesione przez Skarb Państwa – Nadleśnictwo O.. Wnioskodawczyni, a wcześniej jej matka korzystały z nieruchomości w wytyczonych granicach jak właściciele. Wnioskodawczyni płaciła podatki od całej nieruchomości, którą władała. W granicach zajętej przez nią nieruchomości (...) w 2011 roku wybudowała murowany budynek gospodarczy. W ocenie wnioskodawczyni termin zasiedzenia części nieruchomości (...) rozpoczął swój bieg 4 sierpnia 1993 roku. Z uwagi zaś na uzyskanie posiadania części działki (...) w dobrej wierze bieg terminu zasiedzenia zakończył się z dniem 4 sierpnia 2013 roku (sygn. akt I Ns 175/16).

Uczestnik postępowania Skarb Państwa - Nadleśnictwo O. wniósł o oddalenie wniosku.

W uzasadnieniu odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania wskazał, że R. P. był posiadaczem części nieruchomości (...), ale nie płacił podatku od zajętej części nieruchomości, albowiem co wynika z zaświadczenia Burmistrza Miasta P. z dnia 15 marca 2016 roku płacił on podatek od nieruchomości o obszarze 803m ², a więc 1/2 części działki nr (...), której był współwłaścicielem. Nadto, w ocenie uczestnika postępowania, wnioskodawca nabywając własność 1/2 udziału w nieruchomości powinien był sprawdzić granice nieruchomości, której współwłasność nabył. Wnioskodawca wiedział lub powinien był wiedzieć, że nie jest właścicielem zajętego gruntu, a co za tym idzie uzyskał jego posiadanie w złej wierze. Tak więc 30-letni termin zasiedzenia liczony od dnia 1 października 1990 roku z uwzględnieniem przepisu art. 10 ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny nie upłynął przed dniem wniesienia przez uczestnika postępowania pozwu o wydanie nieruchomości.

Sąd Rejonowy w Szczytnie postanowieniem z dnia 17 maja 2016 roku połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawę o zasiedzenie z wniosku W. C. z udziałem Skarbu Państwa i R. P. I Ns 175/16 ze sprawą o zasiedzenie z wniosku R. P. z udziałem Skarbu Państwa i W. C. sygn. akt I Ns 141/16 i dalej prowadził połączone sprawy pod sygn. akt I Ns 141/16.

Na rozprawie w dniu 6 lipca 2016 roku uczestnik postępowania Skarb Państwa – Nadleśnictwo O. nie sprzeciwił się stwierdzeniu zasiedzenia na rzecz wnioskodawców w razie zaistnienia przesłanek.

Sąd postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 3 sierpnia 2016 roku wezwał do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania M. P..

Uczestniczka postępowania M. P. poparła stanowisko prezentowane w niniejszym postępowaniu przez jej męża R. P..

Sąd ustalił, co następuje:

Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości leśnej położonej w T. o powierzchni 1094,16 ha, obejmującej m.in. działkę gruntu nr (...). W dziale II księgi wieczystej jako właściciel ujawniony jest Skarb Państwa w zarządzie Nadleśnictwo O..

(dowód: akta księgi wieczystej (...)

Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą nr (...) dla nieruchomości zabudowanej – działki gruntu nr (...) położonej w T.. Na nieruchomości tej przed II wojną światową został wzniesiony budynek mieszkalny. Nieruchomość ta początkowo nie była ogrodzona. Na nieruchomości tej od maja 1953 roku mieszkała J. K. wraz z rodziną. Zajmowała ona połowę domu mieszkalnego oraz budynki gospodarcze, które znajdowały się na części tej nieruchomości. Ogrodzenie nieruchomości, jak również część płotu biegnąca od ogrodzenia nieruchomości do budynku mieszkalnego posadowionego na tej nieruchomości rozdzielającego nieruchomość na części, z których korzystali jej współposiadacze zostały postawione przez (...) w latach 60-tych lub 70-tych XX wieku. J. K. dnia 1 lutego 1980 roku nabyła własność udział 1/2 w nieruchomości – działce gruntu nr (...). Do czasu opuszczenia tej nieruchomości tj. 26 sierpnia 1986 roku nie wymieniała ogrodzenia. Jedynie w części nieruchomości – działki gruntu nr (...) za budynkiem mieszkalnym współposiadacze postawili prowizoryczny płot biegnący do ogrodzenia nieruchomości, który rozdzielał nieruchomość na części, z których korzystali jej współposiadacze. J. K. była zameldowana na pobyt stały w (...) od 6 maja 1953 roku do 26 sierpnia 1986 roku.

(dowód: kserokopia dowodu osobistego J. K. k. 67-68, zeznania świadka T. K. k. 69v-70, akt księgi wieczystej (...)

Wnioskodawca R. P. na podstawie umowy przeniesienia własności zawartej w formie aktu notarialnego nabył w dniu 26 sierpnia 1986 roku od J. K. udział wynoszący 1/2 w zabudowanej nieruchomości położonej w T., gmina P. stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...), której cała powierzchnia obejmowała obszar 1.800 m ².

(dowód: akt notarialny – umowa przeniesienia własności k. 4, akt notarialny – warunkowa umowa sprzedaży k. 5-6, wydruk treści księgi wieczystej (...) k. 9, zeznania świadka M. Ż. k. 70v)

Wnioskodawca po tym jak zamieszkał na nieruchomości nie przesuwał ogrodzenie, nie wymieniał żadnych jego elementów. Malował jedynie w części ogrodzenie. W granicach ogrodzenia za budynkiem mieszkalnym już w momencie zawarcia umowy sprzedaży, znajdowały się: budynek gospodarczy murowany, szopa drewniana i ubikacja. R. P. wymieniał dach na murowanym budynku gospodarczym oraz wymieniał deski, z których wykonane były pozostałe budynki niemieszkalne. Płacił podatek od nieruchomości za budynek mieszkalny – lokal o powierzchni 64,50 m ², budynek gospodarczy o powierzchni 24 m ² i grunty o powierzchni 803m ².

(dowód: zaświadczenie nr RF.3140.2.18.2016 k. 7, dowód z przesłuchania wnioskodawców k. 86-87)

Wnioskodawca w dniu 13 lutego 1988 roku zawarł związek małżeński z M. P..

(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 78)

Wnioskodawczyni W. C. od 1972 roku do 1987 roku mieszkała na nieruchomości w (...). W tym czasie wymieniała elementy ogrodzenia nieruchomości, przy czym ogrodzenia tego nie przesuwała. Następnie wnioskodawczyni wraz z rodziną wyprowadziła się do O.. Matka wnioskodawczyni - M. R. po przekazaniu na rzecz Skarbu Państwa gospodarstwa rolnego położonego w M. na podstawie decyzji Naczelnika Gminy P. z dnia 15 stycznia 1980 roku otrzymała do dożywotniego użytkowania udział w działce nr (...) wraz z prawem dożywotnego użytkowania lokalu mieszkalnego i pomieszczenia gospodarczego. Następnie zgodnie z przepisem art. 118 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, na wniosek M. R. zgodnie z decyzją Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 4 sierpnia 1993 roku przeniesiono na M. R. m.in. prawo własności udziału wynoszącego 1/2 części w zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...). M. R. na podstawie umowy z dnia 19 listopada 2002 roku darowała ten udział swej córce – wnioskodawczyni W. C..

(dowód: umowa darowizny z dnia 19 listopada 2002 roku k. 66-70 akt I (...), decyzja Kierownika Urzędu Rejonowego w S. z dnia 4 sierpnia 1993 roku k. 71 akt I (...), przesłuchanie wnioskodawców k. 86-87)

Wnioskodawczyni W. C. nie przesuwała ogrodzenia nieruchomości, której jest współwłaścicielem, wymieniała jedynie części ogrodzenie nieruchomości, tj. bramę wjazdową, naprawiała elementy ogrodzenia. Kosiła trawę na całej części nieruchomości z której korzystała. W 2011 roku na spornej części działki, w granicach istniejącego ogrodzenia wnioskodawczyni wzniosła murowany budynek gospodarczy Płaciła podatek od nieruchomości – działki gruntu nr (...) i m.in. w okresie od 12 marca 1972 roku do 28 lipca 1988 roku była zameldowana na pobyt stały pod adresem (...). Obecnie wnioskodawczyni mieszka na stałe w O..

(dowód: zaświadczenie nr RF.3140.3.1.2016 k. 72 akt I (...) poświadczenie zameldowania k. 73 akt I(...), zeznania świadka I. D. k. 70v-71, zeznania świadka J. M. k. 71-71v , zeznania świadka T. M. k. 71v-72, zeznania świadka R. R. k. 72-72v, zeznania świadka A. W. k. 72v)

Dnia 28 grudnia 2012 roku geodeta uprawniony R. S. sporządził mapę wskazania granic dotyczącą działki gruntu nr (...).

(dowód: mapa wskazania granic k. 8)

Skarb Państwa – Nadleśnictwo O. w dniu 19 maja 2014 roku skierował do wnioskodawcy R. P. pismo, w którym domagał się przedstawienia podstaw legalności zabudowy w postaci ogrodzenia i budynku gospodarczego znajdujących się na działce (...). W razie braku takich podstaw wezwał do usunięcia tych naniesień w terminie do dnia 31 października 2014 roku. Następnie pismami z dnia 24 listopada 2014 roku Skarb Państwa – Nadleśnictwo O. zwrócił się do wnioskodawców z ofertą zawarcia umowy dzierżawy zajętej przez nich części działki (...).

(dowód: pisma uczestnika postępowania z dnia 19 maja 2014 roku, z dnia 7 października 2014 roku, z dnia 24 listopada 2014 roku k. 16, k. 18, k. 20-21 akt I(...)pisma wnioskodawcy z dnia 26 września 2014 roku i z dnia 17 października 2014 roku k. 17 k. 19 akt (...)

Dnia 27 listopada 2015 roku Skarb Państwa – Nadleśnictwo O. złożył do Sądu Rejonowego w Szczytnie pozew przeciwko R. P. i W. C., w którym domagał się nakazania pozwanym usunięcia naniesień (ogrodzenia, budynku gospodarczego murowanego i części budynku gospodarczego drewnianego) znajdujących się na działce gruntu nr (...) i wydania powodowi gruntu stanowiący część tej działki o powierzchni 0,0410 ha, którego granice oznaczył geodeta uprawniony na mapie wskazania granic.

(dowód: pozew k. 2 akt I C(...)

Biegła z zakresu geodezji i kartografii I. W. w toku niniejszego postępowania dokonała podziału działki nr (...) na trzy działki: działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0261 ha, działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,0075 ha oraz działkę o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 21,48 ha. Działki o numerach (...) stanowiły tą część działki (...), które zajmowali wnioskodawcy i które były oddzielone od pozostałej części działki (...) płotem, w granicach którego władztwo nad nieruchomością wykonywali wnioskodawcy.

(dowód: opinia biegłego k. 104-140)

Sąd zważył, co następuje:

Wnioski o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości złożony przez wnioskodawców zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 172 § 1 k.c. w brzmieniu nadanym przez ustawę z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny (Dz.U. nr 55 poz.321), obowiązującym od 1 października 1990 roku posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Zgodnie z § 2 tego artykułu po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Do nabycia w drodze zasiedzenia prawa własności nieruchomości konieczne jest więc łączne spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego posiadania oraz upływu odpowiedniego okresu czasu, którego długotrwałość zależy od dobrej lub złej wiary posiadacza w chwili uzyskania posiadania samoistnego.

Zgodnie z przepisem art. 336 k.c. posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto postępuje z rzeczą jak właściciel, o czym świadczą okoliczności dostrzegalne dla innych osób, wyrażające tym samym wolę wykonywania względem danej nieruchomości prawa własności. Innymi słowy, posiadanie cudzej rzeczy, aby mogło być uznane za samoistne, a więc wywołujące skutek prawny zasiedzenia, nie może ograniczać się do wewnętrznego przekonania posiadacza, lecz musi być dostrzegalnym z zewnątrz jego postępowaniem z rzeczą jak właściciel. Posiadaczem samoistnym jest więc ten, którego zakres faktycznego władania rzeczą jest taki sam, jak właściciela i który znajduje się w położeniu pozwalającym na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak może to uczynić właściciel ( postanowienie SN z dnia 11 sierpnia 2016 roku, I CSK 504/15), wykonuje uprawnienia składające się na treść prawa własności (art. 140 k.c.), korzysta z nieruchomości z wyłączeniem innych osób, pobiera pożytki i dochody, a także uważa się za uprawnionego do rozporządzenia nią ( postanowienie SN z dnia 17 czerwca 2015 roku, I CSK 309/14).

Domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym. Konsekwencją działania tego domniemania jest to, że władającego rzeczą, który z faktu tego wyprowadza określone konsekwencje prawne, np. wynikające z art. 172 k.c., obciąża jedynie ciężar dowodu faktu władania rzeczą. W razie wykazania tego faktu ma w stosunku do niego zastosowanie domniemanie, wynikające z art. 339 k.c., samoistnego posiadania rzeczy, będącej przedmiotem faktycznego władztwa. W konsekwencji w postępowaniu dotyczącym stwierdzenia nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie na podstawie art. 172 k.c. nie musi on wykazywać innych faktów potwierdzających wolę posiadania rzeczy jak właściciel (animus rem sibi habendi), jako elementu świadczącego o samoistnym charakterze posiadania rzeczy w rozumieniu art. 336 k.c. W rezultacie dochodzi do odwrócenia ciężaru dowodu w ten sposób, że to osoba kwestionująca samoistny charakter posiadania rzeczy przez osobę, która nią faktycznie włada, musi wykazać okoliczności podważające taki charakter posiadania przez nią rzeczy ( postanowienie SN z dnia 29 maja 2014 roku, V CSK 386/13). Uczestnik postępowania Skarb Państwa w zasadzie nie kwestionował faktu samoistnego posiadania spornej części nieruchomości przez wnioskodawców. Zwracał jedynie uwagę, że wymienieni nie uiszczali podatku od spornej części nieruchomości, albowiem podatek leśny płacił właściciel nieruchomości. Powyższe w ocenie Sądu ma drugorzędne znaczenie dla oceny samoistnego posiadania spornych części nieruchomości. Materiał dowodowy zebrany w sprawie jednoznacznie wskazuje, że od czasu objęcia spornych części nieruchomości we władanie poprzednicy prawni wnioskodawców tj. J. K., M. R., a następnie i sami wnioskodawcy posiadają je w sposób samoistny. Władztwo wykonywane przez każdego z nich miało samodzielny charakter i odpowiadało zakresem uprawnieniom właścicielskim, bowiem w sposób nieskrępowany i z wyłączeniem innych osób podejmowali oni decyzje dotyczące przeznaczenia spornych części nieruchomości w granicach wyznaczonych istniejącym ogrodzeniem, ich zagospodarowania i wykorzystania. Tak wreszcie byli postrzegani przez otoczenie. Przekonują o tym zeznania świadków i stron przesłuchanych w sprawie i pozostały materiał dowodowy zgromadzony w toku postępowania, w tym również oględziny nieruchomości, w trakcie których ustalono, że sporne części nieruchomości stanowią całość gospodarczą z nieruchomością nr 5 i zabudowaniami wnioskodawców i dla postronnego obserwatora nie jest widoczne ich wyodrębnienie. Sąd nie znalazł żadnych podstaw ku temu, aby kwestionować wiarygodność zeznań świadków i stron.

Bieg terminów zasiedzenia przewidzianych w przepisie art. 172 k.c. rozpoczyna się z co do zasady z dniem objęcia nieruchomości w posiadanie samoistne, co w warunkach niniejszej sprawy nastąpiło w przypadku R. P. dnia 26 sierpnia 1986 roku, a w przypadku W. C. dnia 19 listopada 2002 roku.

Długość okresu posiadania nieruchomości jako posiadacz samoistny prowadzącego do nabycia własności w drodze zasiedzenia uzależnione jest od dobrej bądź złej wiary po stronie posiadacza samoistnego.

W niniejszej sprawie zasadnicze zagadnienie stanowiła kwestia określenia dobrej lub złej wiary leżącej po stronie wnioskodawców jako posiadaczy samoistnych spornych części nieruchomości.

Dobrą wiarę posiadacza ocenia się głównie poprzez jego świadomość. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w orzecznictwie Sądu Najwyższego dobra wiara posiadacza polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo ( uchwała SN z dnia 6 grudnia 1991 roku, III CZP 108/91). W złej wierze jest z kolei ten kto wie albo wiedzieć powinien, że prawo własności przysługuje nie jemu, lecz innej osobie ( postanowienie SN z dnia 13 sierpnia 2008 roku, I CSK 33/08). Przy ocenie dobrej wiary u posiadacza nieruchomości decyduje chwila objęcia jej w posiadanie. Późniejsza zmiana świadomości posiadacza nie ma już znaczenia i nie uzasadnia przedłużenia terminu zasiedzenia do lat trzydziestu ( postanowienie SN z dnia 25 czerwca 2003 roku, III CZP 35/03).

Z treści art. 7 k.c. wynika, że jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Oznacza to, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia własności w drodze zasiedzenia wnioskodawca ma pozycję uprzywilejowaną - musi jedynie udowodnić, że posiadał nieruchomość przez określony okres czasu - natomiast właściciel nieruchomości przeciwko któremu biegnie zasiedzenie powinien wykazać przed sądem, że osoba domagająca się stwierdzenia nabycia własności w drodze zasiedzenia była w złej wierze. Uczestnik postępowania Skarb Państwa kwestionował istnienie dobrej wiary po stronie wnioskodawcy R. P. twierdząc w odpowiedzi na wniosek R. P. wszczynający przedmiotowe postępowanie, że R. P. nabywając udział w nieruchomości – działce gruntu nr (...) powinien był dokonać sprawdzenia granic działki, której udział nabył. Uczestnik postępowania twierdził tym samym, że zaniechanie dokonania tej czynności wskazuje, że wnioskodawca wiedział lub powinien był wiedzieć, że nie jest właścicielem spornej części nieruchomości, a więc uzyskał jej posiadanie w złej wierze. Ze stanowiskiem tym nie sposób się zgodzić. Pojęcie dobrej wiary w sensie podmiotowym o jakim stanowi przepis art. 7 k.c. oznacza stan psychiczny osoby wyrażający się w błędnym, ale usprawiedliwionym jej przekonaniu o istnieniu jakiegoś prawa lub stosunku prawnego lub też sytuacji istotnej z punktu widzenia prawa, mimo że rzeczywisty stan prawny obiektywnie oceniany jest odmienny. Dobrą wiarę wyłącza ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, że nie przy sługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie ( wyrok SN z dnia 13 stycznia 2010 roku, II CSK 374/09, postanowienie SN z dnia 13 sierpnia 2008 roku, I CSK 333/08).

Tymczasem R. P., jak również W. C. obejmując w posiadanie sporne części nieruchomości obejmowali jednocześnie w posiadanie część nieruchomości – działki gruntu o numerze ewidencyjnym (...), której własność nabywali na podstawie umów zawartych w formie aktów notarialnych - umowy sprzedaży, umowy darowizny. Posiadanie ich dotyczyło części powierzchni ziemskiej, wydzielonej ogrodzeniem, które nawet nie zostało postawione przez poprzedników prawnych wnioskodawców.

R. P. przed nabyciem udziału w nieruchomości – działce gruntu nr (...) oglądał nieruchomość, nie był na niej wcześniej. W. C. na nieruchomości tej 5 mieszkała z przerwami od 1972 roku. Nieruchomość ta, w tym części sporne były ogrodzone. Trudno więc wymagać, aby osoby które nabywają własność nieruchomości na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego dokonywały równocześnie weryfikacji przebiegu granic nieruchomości, która do tej pory łącznie z częścią sporną stanowiły gospodarczą całość. Z opinii biegłej sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania wynika zaś, że R. P. objął w posiadanie 0,0075 ha spornej działki, zaś W. C. 0,0261 ha. W ocenie Sądu domniemanie istnienia dobrej wiary po stronie wnioskodawców nie zostało skutecznie zakwestionowane przez uczestnika postępowania.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) w dacie uzyskania przez R. P. posiadania jej spornej części stanowiła własność Skarbu Państwa. Zgodnie z treścią obowiązującego w tym czasie przepisu art. 177 k.c., zasiedzenie nieruchomości Skarbu Państwa było wyłączone. Przepis ten został uchylony przez ustawę z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321). Przepis art. 10 tej ustawy stanowi, że jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia, zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę. Wykładnia tego uregulowania była przedmiotem wielu orzeczeń Sądu Najwyższego, a kompleksowa analiza zagadnień związanych z obszarem jej regulacji dokonana została w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 r., III CZP 72/01 i objęła także stanowiska wynikające z dotychczas wydanych orzeczeń sądowych. Sąd Najwyższy stwierdził, że skutkiem uregulowania początku terminu zasiedzenia nieruchomości państwowej na dzień wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku, czyli na dzień 1 października 1990 roku, było stworzenie sytuacji porównywanej do skutku przerwania biegu zasiedzenia.

Bieg terminu zasiedzenia w tym przypadku rozpoczął się 1 października 1990 roku. Z uwagi na uzyskanie posiadania samoistnego tej części działki w dobrej wierze do nabycia własności wystarczający był upływ 20 lat, przy czym Sąd uwzględnił w tym zakresie okres posiadania spornej części nieruchomości w okresie kiedy wyłączone było zasiedzenie własności nieruchomości Skarbu Państwa, a więc okres od 1 lutego 1980 roku do 1 października 1990 roku. Upływ okresu wskazanego w 172 § 1 k.c. z jego modyfikacją wynikającą z zastosowania art. 10 powołanej wyżej ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku uzasadniał więc stwierdzenie zasiedzenia części działki nr (...) (obecnie o numerze ewidencyjnym (...)) na rzecz R. P. z dniem 1 października 2000 roku.

Działka oznaczona numerem ewidencyjnym (...) w dacie uzyskania przez W. C. posiadania jej spornej części tj. 19 listopada 2002 roku stanowiła własność Skarbu Państwa. W tym czasie zasiedzenie nieruchomości Skarbu Państwa nie było już wyłączone. Tak więc bieg terminu zasiedzenia prowadzącego do nabycia własności rozpoczął się z dniem 19 listopada 2002 roku. Sąd kierując się treścią przepisu art. 176 k.c. doliczył do czasu posiadania przez wnioskodawczynię spornej części nieruchomości, czas posiadania jej poprzednika, a wiec okres od 4 sierpnia 1993 roku, kiedy to M. R. nabyła własność udziału w nieruchomości – działce gruntu nr (...)

Upływ okresu wskazanego w art. 172 § 1 k.c. z jego modyfikacją wynikającą z zastosowania art. 176 k.c. uzasadniał więc stwierdzenie zasiedzenia części działki nr (...) (obecnie o numerze ewidencyjnym (...)) na rzecz W. C. z dniem 4 sierpnia 2013 roku.

Sąd w toku postępowania dopuścił dowód z opinii biegłego, który na mapie przedstawił zakres posiadania przez wnioskodawców części działki nr (...) oraz dokonał wydzielenia części działki jako nowych działek. Wnioskodawcy w toku postępowania byli zwolnieni od uiszczenia zaliczek na poczet wynagrodzenia biegłego. Ostatecznie postanowieniem z dnia 8 sierpnia 2016 roku przyznano biegłej wynagrodzenie w wysokości 3.260,08 złotych, które w całości poniósł tymczasowo Skarb Państwa – Sąd Rejonowy w Szczytnie. Sąd nakazał pobrać od uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Nadleśnictwo O. kwotę 1.086,69 złotych tytułem 1/3 części kosztów sądowych, które tymczasowo poniósł Skarb Państwa.

Sąd o wynagrodzeniu pełnomocnika adw. T. J. ustanowionego dla wnioskodawcy R. P. z urzędu orzekł na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (j.t. Dz.U. 2016r., poz. 1999 ze zm.) w zw. z § 11 pkt 1 i § 8 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2015r.,poz. 1801), albowiem zgodnie z § 22 obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 1714) do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. P. w niniejszej sprawie zostało zaś wszczęte 21 marca 2016 roku. wynagrodzenie przyznane pełnomocnikowi zostało zgodnie z § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku podwyższone o należny podatek VAT.

W postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie, jeśli zaś uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników (art. 520 § 1 i 2 k.p.c.) Wnioskodawczyni W. C. wniosła o zasądzenie kosztów postępowania na jej rzecz od uczestnika postępowania. Wniosek ten w warunkach niniejszej sprawy nie zasługuje na uwzględnienie. Niewątpliwie sprawa o zasiedzenie jest sprawą, w której interesy stron są sprzeczne jednakże powyższe nie determinuje obowiązku uwzględnienia wniosku o zasądzenie kosztów postępowania. Mieć należy na uwadze fakt, iż przedmiotowe postępowanie zostało wywołane pozwem uczestnika postępowania o wydanie spornej części nieruchomości od wnioskodawców. Nadto, w niniejszym postępowaniu uczestnik postępowania nawet nie podważał samoistnego posiadania spornej części nieruchomości przez wnioskodawczynię i nie kwestionował istnienia po jej stronie dobrej wiary. Przedmiotowe postępowanie, a zwłaszcza przeprowadzony w jego toku dowód z opinii biegłego miały na celu doprowadzenie do skutecznej obrony przed żądaniem dotyczącym wydania spornej części nieruchomości. Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oddalił wniosek wnioskodawczyni.

ZARZĄDZENIE

1.  (...),

2.  (...) O. (...) O., (...) W. C.

3.  (...).

S., (...)