Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2017 r. w Szczecinie

sprawy M. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o przyznanie emerytury

na skutek apelacji organu rentowego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 16 września 2016 r. sygn. akt VI U 434/16

oddala apelację.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska del. SSO Gabriela Horodnicka

– Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 853/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 23 maja 2016 r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w wieku obniżonym z uwagi na nieudowodnienie 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony M. N. wniósł odwołanie od w/w decyzji twierdząc, że w dniu złożenia wniosku legitymował się wymaganym stażem pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podniósł, iż organ rentowy niesłusznie nie uwzględnił do jego stażu pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 01.03.1977 r. do dnia 13.06.1997 r.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 16 września 2016 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu M. N. prawo do emerytury od dnia 21 maja 2016 roku poczynając.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

M. N. urodził się w dniu (...). Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Na dzień 01.01.1999 roku legitymował się okresem ubezpieczenia wynoszącym 25 lat oraz bezspornie posiadał 7 miesięcy i 4 dni okresów pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W dniu 22.04.2016 roku złożył do organu rentowego wniosek o emeryturę.

W okresie od dnia 28.07.1976 r. do 13.06.1997 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w G. na podstawie umowy o pracę. Zajmował stanowiska: drukarza od 28.07.1976 r. do 28.02.1977 r., naświetlacza klisz od 01.03.1977 r. do 31.12.1978 r., galwanizera matryc od 01.01.1978 r. do 30.09.1982 r., wytwarzacza szablonów na szablonowni od 01.10.1982 r. do 30.04.1994 r. oraz wytwarzacza szablonów w drukarni od 01.05.1994 r. do 13.06.1997 r. Do obowiązków ubezpieczonego jako naświetlacza klisz należało zakładanie klisz na maszynę, oklejenie nią matrycy i naświetlenie. Następnie utrwalenie wzoru, który przekazywany był do retuszu. Z kolei na stanowiskach galwanizer matryc i wytwarzacz szablonów na szablonowni ubezpieczony pilnował składu kąpieli galwanicznej, doprawiał kąpiel galwaniczną, odtłuszczał matryce przeznaczoną do kąpieli galwanicznej, pasywował roztworem kwasu chromowego, wkładał matryce do wanny i wyciągał je z wanny, ściągał nałożoną powłokę oraz przekazywał dalej do obróbki matryce. Do kąpieli galwanicznej używane były związki niklu i chromu, kwas chromowy, kwas siarkowy stężony, ług sodowy, kwas borowy i kreda. Na wydziałach, w których pracował ubezpieczony panowała wilgoć, hałas oraz występowały opary chemiczne. Ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych. Po dniu 14.11.1991 r. przebywał przez 13 dni na zasiłkach chorobowych. Poza w/w okresem pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonując w/w obowiązki.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione, podnosząc, że w świetle art. 184 ust.1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) wymagany okres składkowy i nieskładkowy, który w przypadku kobiet wynosi 20 lat i

25 w przypadku mężczyzn.

W świetle ust. 2 tego artykułu emerytura, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem organu rentowego, na dochody budżetu państwa. Warunkiem nabycia uprawnień emerytalnych według art. 184 ustawy jest zatem również spełnienie przesłanki stażu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się zaś pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 ustawy). Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. l, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32 ustawy). Dotychczasowymi przepisami były zaś przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z § 3 Rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast w myśl § 4 ust.1 pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd meriti zwrócił uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i ugruntowanym orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem mogą być ustalane innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego M. N. pracy w warunkach szczególnych Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego, zeznań świadka R. J., S. G. oraz przesłuchania ubezpieczonego.

Sąd ten uznał, że praca, którą świadczył ubezpieczony w w/w okresie była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu, podnosząc, iż świadek R. J. będący kierownikiem oddziału, a następnie zastępcą kierownika zeznał, że ubezpieczony pracował początkowo krótko w drukarni, a następnie jako galwanizer i wytwarzacz szablonów. Podał, że wytwarzacz szablonów to było to samo stanowisko co galwanizer, tylko pod inna nazwą. Zmiana ta nie wpływała na zakres czynności ubezpieczonego. Wyjaśnił, że szablonownia i drukarnia zostały z czasem połączone i miały tego samego kierownika. Świadek wskazał, że ubezpieczony jako naświetlacz klisz zakładał klisze na maszynę, oklejał ją na matrycę i naświetlał. Po czym utrwalał wzór. Z kolei jako galwanizer pilnował składu kąpieli galwanicznej, doprawiał kąpiel galwaniczną, odtłuszczał matryce przeznaczoną do kąpieli galwanicznej, pasywował roztworem kwasu chromowego, wkładał matryce do wanny i wyciągał je z wanny, ścigał nałożoną powłokę oraz przekazywał dalej do obróbki. Świadek wyjaśnił również, że używano związków niklu i chromu, kwasu chromowego, kwasu siarkowego stężonego, ługu sodowego, kwasu borowego i kredy. Świadek podał, że do końca lat 90-tych ubezpieczony pracował w szablonowi, gdzie panowała wilgoć, opary oraz hałas. Potwierdził on również, że ubezpieczony otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i nie miał przerw w zatrudnieniu. Z kolei świadek S. G. zeznał, że pracował w tym samym okresie co ubezpieczony w Zakładach (...) S.A. w G. przeważnie na tej samej zmianie. Potwierdził, że ubezpieczony początkowo był naświetlaczem, a następnie pracował jako galwanizer do końca zatrudnienia. Wyjaśnił, że praca ubezpieczonego polegała na odtłuszczeniu szablonu - matrycy, włożeniu do wanny galwanicznej i jego wyjęciu. Podał, że praca odbywała się przy zastosowaniu wielu środków chemicznych szkodliwych dla zdrowia oraz przy wilgoci i wysokiej temperaturze. Dodał, że kąpiel galwaniczna musiała być napowietrzana dlatego też był hałas dmuchawy. Świadek ten wskazał również, że zmiana nazwy stanowiska nie zmieniała zakresu obowiązków ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy stwierdził, że powyższe okoliczności potwierdził ubezpieczony, który dodatkowo wskazał, iż początkowo pracował jako drukarz w drukarni, następnie naświetlacz, a potem jako galwanizer.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, zeznania świadków są spójne, wzajemnie się uzupełniają i korelują ze stanowiskiem ubezpieczonego stąd zasługują na uwzględnienie. Ponadto pozostają w zgodzie z dokumentacją znajdującą się w aktach osobowych. W aktach tych znajduje się świadectwo pracy z którego wynika, że ubezpieczony od 28 lipca 1976 r. do 13 czerwca 1997 r. pozostawał zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w G. na podstawie umowy o pracę na stanowiskach drukarz, naświetlacz klisz, galwanizer matryc oraz wytwarzacz szablonów. Z karty pracownika wynika zaś, że ubezpieczony pracował jako drukarz od 28.07.1976 r. do 28.02.1977 r., naświetlacz klisz od 01.03.1977 r. do 31.12.1978 r., galwanizer matryc 01.01.1978 r. do 30.09.1982, wytwarzacz szablonów na szablonowni 01.10.1982 r. do 30.04.1994 r. oraz wytwarzacz szablonów na drukarni 01.05.1994 r. do 13.06.1997 r.

Ponadto Sąd meriti podkreślił, że angaże zawarte w aktach osobowych potwierdzają prace na w/w stanowiskach w wymienionych okresach. Jednocześnie z akt osobowych ubezpieczonego wynika, że po dniu 14.11.1991 r. przebywał on przez 13 dni na zasiłkach chorobowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, iż praca, którą ubezpieczony świadczył w okresie od 01.01.1978 r. do 13.06.1997 r. była pracą świadczoną w warunkach szczególnych. Przeprowadzone postępowanie sądowe potwierdziło bowiem, że pomimo różnych nazw stanowisk, które zajmował ubezpieczony tj. galwanizer i wytwarzacz szablonów oraz wydziałów to jego praca była pracą w charakterze galwanizera przy wytwarzaniu szablonów w procesie produkcji i wykańczania wyrobów włókienniczych.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że prace te są wymienione w wykazie A, w dziale III pod poz. 76 oraz w dziale VII pkt.4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8 poz.43 ze zm.). Okres ten po doliczeniu do bezspornego stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych oraz odliczeniu zasiłków chorobowych znacznie przekraczał okres 15 lat. Dlatego też Sąd meriti uznał, iż przez ubezpieczonego została spełniona przesłanka posiadania 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, tym samym zbędne pozostawało badania pozostałych spornych okresów pracy ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że wiarygodność dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach ubezpieczeniowych nie została podważona przez świadków oraz ubezpieczonego, zatem również Sąd ten uznał ją za miarodajną dla dokonania ustaleń w niniejszej sprawie. Sąd pierwszej instancji dał wiarę zeznaniom świadków jako spójnym i logicznym. Świadkowie jak wskazali pracowali z ubezpieczonym, widzieli go przy wykonywanej pracy, a ponadto ich zeznania pokrywały się w przeważającej części. Jednocześnie Sąd uznał za wiarygodne przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony. Zeznania ubezpieczonego, bowiem były logiczne i zgodne z zeznaniami przesłuchanych w sprawie świadków. Organ rentowy w żaden sposób nie kwestionował powyższych dowodów.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy stwierdził, iż ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki, od których uzależnione jest przyznanie prawa do emerytury. Posiada bowiem wymagany okres ubezpieczenia oraz staż pracy w warunkach szczególnych wynoszący ponad 15-lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz ukończył wymagany wiek 60 lat.

Z uwagi na powyższe na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd pierwszej instancji uwzględnił odwołanie ubezpieczonego, przyznając mu prawo do emerytury od dnia 21 maja 2016 roku, czyli od dnia osiągnięcia wymaganego wieku.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się organ rentowy, zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

- naruszenie art.184 ust. l pkt 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz.887 ze zm.), w związku z §1 ust. l i 2, § 2 ust. l i 2, § 4 ust. l pkt 3, § 19 ust. l i 2, wykazu A Działu III poz.76. wykazu A działu VII poz.4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.), poprzez przyjęcie, że ubezpieczony nabył prawo do emerytury z tytułu wykonywania pracy przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach, podczas gdy warunku tego nic spełnił, a tym samym przyjęcie, że wykonywanie przez ubezpieczonego pracy na stanowiskach naświetlacza klisz, galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów w Zakładach (...)/ego (...) w G. było zatrudnieniem w warunkach szczególnych,

- sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że w okresie od 28.07.1976 r. do 13.06.1997 r. w czasie zatrudnienia w Zakładach (...) w G. Ubezpieczony wykonywał prace, które należy uznać za zatrudnienie w warunkach szczególnych tj. prace na stanowiskach naświetlacza klisz, galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów, podczas gdy za zatrudnienie w warunkach szczególnych można uznać jedynie okres wykonywania przez Ubezpieczonego pracy na stanowisku drukarza w okresie od 28 lipca 1976 r. do 28 lutego 1977 r.

Wskazując na powyższe, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania, zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Zdaniem organu rentowego, ubezpieczony udowodnił, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych jedynie nieco ponad siedem miesięcy w okresie od 28 lipca 1976 r. do 28 lutego 1977 r. w Zakładach (...) w G. Natomiast okres wykonywania pracy w wyżej wymienionym Zakładzie od 01 marca 1977 r. do 13 czerwca 1997 r. na stanowiskach naświetlacza klisz, galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów nie jest zatrudnieniem w warunkach szczególnych.

Apelujący nie zgodził się ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, że cały okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładach (...) w G. tj. od 28 lipca 1976 r. do 13 czerwca 1997 r. jest zatrudnieniem w warunkach szczególnych. Zdaniem organy, niezasadnie Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony wykonywał prace, o których mowa w wykazie A, dziale III poz. 76 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8. poz.43 ze zm.). Z zapisu tego wynika, że tylko prace w hartowniach i wytrawialniach, prace ocynkowaczy, kadmowaczy oraz galwanizerów - cynkiem, miedzią, chromem, kadmem i niklem uznaje się za prace wykonywane w warunkach szczególnych. W ocenie apelującego, Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił, że prace te są pracami wykonywanymi w warunkach szczególnych, ale tylko wtedy gdy zalicza się je do prac różnych w hutnictwie i w przemyśle metalowym.

Pozwany podkreślił, że niespornym jest, iż Zakłady (...) w G. były przedsiębiorstwem przemysłu lekkiego, a tym samym wskazane wyżej unormowanie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma zastosowania w stosunku do Ubezpieczonego.

Apelujący powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt II UK 21/10), zgodnie z którym, w świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Zdaniem organu rentowego, Sąd pierwszej instancji nie miał też podstaw do tego, aby prace ubezpieczonego na stanowiskach naświetlacza klisz, galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów zaliczyć do prac. o których mowa w dziale VII pkt 4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Z zapisu tego wynika, że prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych w przemyśle lekkim zaliczane są do prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Jednakże zapis ten nie może być odczytywany z pominięciem uregulowań zawartych w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Apelujący podkreślił, że w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 13.06.1997 r., pracodawca wskazał, że ubezpieczony wykonywał prace na stanowisku drukarza, wyświetlacza klisz, galwanizera matryc oraz wytwarzacza szablonów wymienione w wykazie A dziale VII poz. 4 pkt 17 w/w zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego. Według wykazu A (wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4 rozporządzenia) dział VII poz. 4 pkt 17 cytowanego zarządzenia, do prac w przemyśle lekkim przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych zalicza się pracę drukarza. Wynika z tego, że nie podlega zaliczeniu do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, praca na stanowiskach naświetlacza klisz, galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów.

W ocenie skarżącego, taki stan rzeczy pozwala na stwierdzenie, że ubezpieczony nie wykazał spełniania warunku 15 lat okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach , o jakim mowa w art. 184 ust. l pkt 1 i 2, art. 32 ust. l i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) i w §1 i 2 ust. 1. §2 ust. l i 2, §4 ust. l pkt 3. § 19 ust. l i 2, wykaz A Dział III poz. 76, wykaz A dział VII poz.4 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.), a który to warunek jest niezbędny do nabycia przez ubezpieczonego prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. W tym stanie rzeczy, zdaniem apelującego, nie było podstaw do zmiany decyzji organu rentowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720).

Analiza zarzutów apelacyjnych wskazuje, że okolicznością sporną nadal pozostawała przesłanka co najmniej 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny podkreśla, że – jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych – nie nazwa zajmowanego stanowiska, a zakres faktycznie wykonywanych czynności ma znaczenie przy ocenie, czy pracownik pracował w warunkach szczególnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2011 r. I UK 393/10, Lex nr 950426, wyrok SA w Lublinie z 17 lipca 2011 r., III AUa 513/13, Lex nr 1335725, wyrok SA w Rzeszowie z 18 czerwca 2013 r. III AUa 267/13, Lex nr 1342366). Dlatego też, Sąd Apelacyjny w toku prowadzonego postępowania analizował, czy ubezpieczony w okresie pracy w Zakładach (...) S.A. w G. od 01.01.1978 r. do 13.06.1997 r., wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu rozporządzenia z 7 lutego 1983 r.

Sąd Apelacyjny podkreśla, że dla ustalenia, że dana osoba pracowała w szczególnych warunkach konieczne jest przyporządkowanie rodzaju wykonywanej pracy do którejś z prac wymienionych w wykazach rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Sąd nie bada uciążliwości pracy, czy warunków, w których praca była wykonywana, istotne jest jedynie, aby jej rodzaj dało się zakwalifikować zgodnie z powołanym rozporządzeniem. Sąd odwoławczy zaznacza także, że w judykaturze Sądu Najwyższego wskazuje się jednomyślnie, że przewidziane w art. 32 ustawy emerytalnej, prawo do emerytury w niższym niż określony w art. 27 tej ustawy wieku emerytalnym, jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania, z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 tej ustawy, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (por. wyrok SN z 5 maja 2009 r. I UK 4/09, Lex nr 509022). Z tego względu, przepisy normujące zasady przyznawania prawa do emerytury w warunkach szczególnych nie podlegają wykładni rozszerzającej, muszą być interpretowane ściśle. Podzielając takie rozumienie instytucji emerytury z art. 32 powołanej ustawy, należy stwierdzić, że wyłącznie takie czynności pracownicze, które są wykonywane w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, kwalifikują pracę jako wykonywaną w szczególnych warunkach. Znaczące są przy tym są stopień uciążliwości owych czynników oraz wymagania wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Należy dodać, że z uwagi na wyjątkowość regulacji, wykonywanie pracy w warunkach szczególnych nie może zostać tylko uprawdopodobnione, ale musi zostać wykazane w sposób niezbity i niebudzący jakichkolwiek wątpliwości. Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień lub wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga zawsze dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. wyrok SN z 9 stycznia 1998 r. II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667). Istotne jest, aby na ich podstawie możliwe było pewne ustalenie przesłanki określonej w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r. (§ 2 ust. 1), to jest – że praca na tak określonym stanowisku, związanym ze szkodliwymi dla zdrowia czynnikami – była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy i stale. W niniejszej sprawie, wbrew stanowisku organu rentowego zostało wykazane, że ubezpieczony w spornych okresach pracował w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Należy podkreślić, że aby sąd mógł stwierdzić, że dana osoba pracowała w warunkach szczególnych, konieczne jest ustalenie, że pracowała wykonując pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., czyli codziennie przez co najmniej 8 godzin dziennie. Podstawowy dowód w tym zakresie stanowi zgromadzona w aktach osobowych dokumentacja, w szczególności świadectwo pracy, a także inne dowody (zeznania świadków, przesłuchanie strony). Świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (por. wyrok SN z 13 września 2011 r., I UK 107/11, Lex nr 1084700). Jeżeli zaś zachodzą wątpliwości co do stwierdzeń zawartych w świadectwie pracy, konieczne jest ich zweryfikowanie innymi dowodami, szczególnie dokumentami i dowodami osobowymi.

Tymczasem, jak prawidłowo ocenił Sąd Okręgowy, w niniejszej sprawie ze zgromadzonej dokumentacji, w szczególności ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, świadectwa pracy za sporny okres, a także z zeznań świadków, jednoznacznie wynika, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubezpieczony początkowo pracował na stanowisku drukarza i naświetlacza klisz. Następnie zajmował stanowiska galwanizera matryc, wytwarzacza szablonów na szablonowni oraz wytwarzacza szablonów w drukarni, co wynika ze świadectwa pracy w warunkach szczególnych, ale też ze zwykłego świadectwa pracy wystawionego przez pracodawcę. Okoliczności te potwierdza także dołączona do akt sprawy dokumentacja w postaci akt osobowych ubezpieczonego. Zeznający w sprawie świadkowie wskazali, że oddział szablonowni był wewnętrznym oddziałem drukarni, mimo nazwy wykonywanej pracy zachowany był jej charakter. Zmiana nazewnictwa stanowiska nie miała wpływu na wysokość wynagrodzenia ani na rodzaj wykonywanej pracy. Wszyscy świadkowie zgodnie wskazali, jaki zakres prac wykonywał ubezpieczony.

Sąd pierwszej instancji zeznania te prawidłowo uznał za wiarygodne, korespondują one bowiem z zeznaniami samego ubezpieczonego, jak też z całością zgromadzonego materiału dowodowego.

Odnosząc się do głównego zarzutu apelacji, należy podnieść, że wymienienie określonego stanowiska pracy w zarządzeniu resortowym nie może stanowić samodzielnej podstawy prawnej indywidualnych decyzji. Zarządzenia resortowe mogą mieć dla sądu jedynie charakter interpretacyjny, pomocniczy, lecz nie mają mocy prawnie wiążącej. Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. zobowiązują bowiem ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralne związki spółdzielcze jedynie do ustalenia wykazów stanowisk pracy w podległych im zakładach, i co wymaga podkreślenia, nie dotyczą materii regulowanej art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej. Nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Przepisy te nie wkraczają w sferę praw podmiotowych pracownika, lecz stanowią dyrektywę dla organów zwierzchnich lub nadzorujących zakłady pracy do prowadzenia wykazów stanowisk pracy wymienionych w załączniku do rozporządzenia. Nie należą więc one do tych przepisów dotychczasowych, które z mocy art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej mają zastosowanie do pracowników, o których mowa w art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 r., sygn. III ZP 30/01, opubl. W OSNP 2002 nr 10, poz. 243).

Wobec czego brak wymienienia stanowiska pracy ubezpieczonego w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. nie jest jednoznaczny z tym, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych. Podstawą dla określenia pracy wykonywanych przez ubezpieczonego jest rozporządzenie z 8 lutego 1983 r., gdzie w wykazie A, dziale VII, poz. 4 wskazano że do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych uprawnione są osoby, które wykonywały pracę w procesie produkcji i wykańczania wyrobów włókienniczych, a taką pracę ubezpieczony z pewnością wykonywał. Katalog zamieszczony w zarządzeniu nie jest bowiem katalogiem zamkniętym. Nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, jeżeli praca wykonywana jest przez ubezpieczonego w warunkach szczególnych. Nie można również pomijać treści świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez pracodawcę w dacie rozwiązania stosunku pracy. Jest ono wprawdzie (jak wskazano powyżej) dokumentem prywatnym niemniej jednak podlega ocenie jak każdy inny dowód w postępowaniu cywilnym, również w powiązaniu z osobowymi środkami dowodowymi. Skoro pracodawca oceniał pracę ubezpieczonego jako wykonywaną w warunkach szczególnych w procesie produkcji i wykańczania wyrobów włókienniczych (czemu dał wyraz w wystawionym świadectwie i co znajduje swoje uzasadnienie w rozporządzeniu z 1983 r.) a zeznania świadków dodatkowo potwierdziły ten fakt, to Sąd pierwszej instancji nie mógł inaczej ocenić zebranego materiału dowodowego.

Na marginesie należy zauważyć, że stanowisko galwanizera wymieniane jest w cytowanym zarządzeniu w innych działach np. w poligrafii, wobec czego również i praca na takim stanowisku uznawana jest za pracę w warunkach szczególnych na mocy ww. zarządzenia.

W związku z powyższym, Sąd Odwoławczy uznał, że ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, a zatem spełnił wszystkie przesłanki warunkujące nabycie prawa do świadczenia emerytalnego z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację organu rentowego jako bezzasadną.

SSA Romana Mrotek SSA Urszula Iwanowska SSO (del.) Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk