Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 października 2016 roku w S.

sprawy z powództwa E. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 5 listopada 2015 roku, sygn. akt I C 557/10

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  punktowi I. nadaje następujące brzmienie: „zasądza od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódki E. K. kwotę 30.000 (trzydzieści tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie poczynając od dnia 5 listopada 2015 roku i oddala powództwo w pozostałym zakresie”;

b)  punktowi II. nadaje następujące brzmienie: „znosi wzajemnie między stronami koszty procesu”;

c)  punktowi III. nadaje następujące brzmienie: „nakazuje pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w S. kwotę 3.470,02 zł (trzy tysiące czterysta siedemdziesiąt złotych i dwa grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych”;

d)  dodaje punkt IV o następującym brzmieniu: „nakazuje pobrać od powódki E. K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w S. kwotę 2.220,02 zł (dwa tysiące dwieście dwadzieścia złotych i dwa grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych i odstępuje od obciążenia powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi w pozostałej części”;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  odstępuje od obciążenia powódki kosztami postępowania apelacyjnego na rzecz pozwanego.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Dorota Gamrat-Kubeczak SSR del. Tomasz Radkiewicz

Sygn. akt II Ca 382/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 05 listopada 2015 r. Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim zasądził od pozwanego (...) Spółce Akcyjnej w S. na rzecz powódki E. K. kwotę 60.000 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej płatnymi poczynając od dnia 1 listopada 2009 roku (I.). Nadto zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz powódki E. K. kwotę 4.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (II.). Nakazał pobrać od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w S. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim kwotę 6.940,04 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych(III.).

Swoje rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następującym stanie faktycznym i rozważaniach prawnych :

W dniu 19 marca 2008 r, w S. wypadkowi drogowemu uległa E. K. z winy kierującego pojazdem, posiadającym ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym (...) S.A. Po wypadku powódka w dniach 19-21 marca 2008 r. była hospitalizowana w Oddziale Chirurgicznym (...) Publicznego Zespołu Zakładu Opieki Zdrowotnej w S., z rozpoznaniem stłuczenia uogólnionego. W toku hospitalizacji wykonano badania dodatkowe: tomografię głowy i szyi, rtg żeber mostka obojczyków, rtg kręgosłupa piersiowego, USG jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej. W wymienionych badaniach diagnostyki obrazowej nie wykazano obecności zmian pourazowych, w tym nie stwierdzono pourazowych zmian kostnych. Z odchyleń od normy poza urazowej wykazano: zmiany zwyrodnieniowe w postaci wyrośli krawędzi tylnych trzonów C6, C7 uwypuklonych do kanału kręgowego, obniżenie wysokości tarcz międzykręgowych C5/C6 i C6/C7, wypuklinę centralną tarczy międzykręgowej C6/C7 z ciasnotą kanału kręgowego do 9 mm oraz niestabilność tylną C6. W trakcie hospitalizacji nie stwierdzono powikłań. W dniu wypisu ze szpitala zalecono dalsze leczenie w trybie prowadzenia ambulatoryjnego w Poradni Chirurgicznej.

Po zdarzeniu z dnia 19 marca 2008 r. powódka leczyła się w trybie ambulatoryjnym w Prywatnym Gabinecie Ortopedycznym K. W.. Powódka była leczona z powodu następstw urazu kręgosłupa szyjnego doznanego w dniu 19 marca 2008 r., które to leczenie kontynuowano mimo określenia zakończenia leczenia w dniu 28 lipca 2008 r. w konsekwencji powrotu do pracy i zakończenia pierwszego etapu leczenia pourazowego, przy rozpoznaniu zmiany pourazowej w odcinku szyjnym o charakterze wypukliny tarczy międzykręgowej C6/C7 leczonej zachowawczo, z prawdopodobieństwem leczenia operacyjnego z konsekwencją 3-4 miesięcznej niezdolności do pracy. W dniach 7-27 lipca 2008 r. powódka była leczona w ośrodku rehabilitacyjnym (...) w D.. Po zdarzeniu powódka przebywała na zwolnieniu lekarskim około 150-160 dni.

W kontynuacji leczenia w dniu 27 września 2010 r. powódka była operowana w Oddziale Ortopedii 109 Szpitala (...) w S.. W trakcie zabiegu usunięto krążek między-kręgowy C6/C7 z następową stabilizacją przednią międzytrzonową. Powódka kontynuowała leczenie m. in. wykonując badanie emg, rtg. W 2011 r. powódka była operowana z powodu tzw. łokcia tenisisty. Powódka do chwili obecnej przyjmuje leki przeciwbólowe. Jest stałą opieką ortopedyczną i neurologiczną, okresowo korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych.

W piśmie z dnia 29 października 2009 r. powódka E. K. zwróciła się do pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. o wypłatę zadośćuczynienia za szkodę na osobie z tytułu następstw wywołanych wypadkiem komunikacyjnym z dnia 19 marca 2008 r.

W odpowiedzi na pismo powódki E. K., pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wobec wcześniejszej wypłaty kwoty 6.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty ł.010,00 zł tytułem kosztów leczenia wskazał, iż do zapłaty pozostaje kwota 3.000 zł. W kolejnym piśmie z dnia 4 lutego 2010 r. w związku z odrzuceniem propozycji wypłaty dodatkowego świadczenia w kwocie 3.000 zł pozwany wskazał, że nie podziela zarzutów E. K..

Część dolegliwości bólowy u powódki mogła pojawić się , czy nasilić po wypadku i nałożyć się na wcześniejsze istniejące zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w obrębie głowy kości promieniowej lewej.

E. K. we wrześniu 2009 r. (tj. około 1,5 roku po zdarzeniu) podjęła leczenie psychiatryczne. Lekarz psychiatra rozpoznał u powódki zaburzenia adaptacyjne w postaci reakcji depresyjnej, które wymagały leczenia farmakologicznego. Zaburzenia te były najprawdopodobniej następstwem opiniowanego zdarzenia.

Całkowity długotrwały uszczerbek na zdrowiu u E. K. w związku z doznanymi przez nią w wypadku drogowym w dniu 19 marca 2008 r. uszkodzeniami ciała, ustalony w oparciu o załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18.12.2002 r. wynosi: urazowy zespół korzeniowy w odcinku szyjnym kręgosłupa (wg pkt. 94 a) - 10%; zaburzenia adaptacyjne w postaci reakcji depresyjnej (do pkt. 10 a)-5%. Całkowity długotrwały uszczerbek na zdrowiu będący następstwem uszkodzeń ciała jakich E. K. doznała w wypadku drogowym w dniu 19 marca 2008 r. wynosi 15%.

Rozpoznane u powódki bezpośrednio po zdarzeniu „uogólnione stłuczenie ciała” nie spowodowało lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Wynik aktualnego badania sądowo-lekarskiego oraz informacje kliniczne nie dały podstaw do przyjęcia związku przyczynowego między stwierdzonymi u powódki zmianami zwyrodnieniowymi w stawie łokciowym lewym, z towarzyszącymi objawami klinicznymi o cechach entezopatii nadkłykcia bocznego kości ramiennej (tzw. łokieć tenisisty) z wypadkiem drogowym w dniu 19 marca 2008 r.

Aktualnie zgłaszane przez E. K. dolegliwości bólowe są następstwem przewlekłych zmian zwyrodnieniowych w szyjnym odcinku kręgosłupa oraz zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu łokciowego lewego. Rokowanie na przyszłość odnośnie poprawy funkcji narządu ruchu u powódki jest niepomyślne. Z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów będą postępować, powodując dalsze upośledzenie funkcji narządu ruchu przy czym zmiany te nie będą miały związku ze zdarzeniem z dnia 19 marca 2008 r.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Podstawę prawną rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły przepisy art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. w zw. z art. 822 § 1 k.c. Sąd ten wskazał, że powódka domagała się zasądzenia kwoty 60.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznane obrażenia ciała, cierpienia psychiczne i fizyczne na skutek zdarzenia z dnia 19 marca 2008 roku, która to kwota z wypłaconym dobrowolnie przez ubezpieczyciela świadczeniem miała stanowić pełną rekompensatę za doznaną krzywdę.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że przesłankami odpowiedzialności cywilnej za krzywdę są: krzywda i jej rozmiar, zdarzenie ją wywołujące oraz związek przyczynowy między krzywdą a tym zdarzeniem. Zaznaczył przy tym, iż szkoda na osobie obejmuje uszczerbki wynikające z uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia, pozbawienia życia oraz naruszenia innych dóbr osobistych człowieka. Uszczerbki te mogą przybrać postać zarówno szkody majątkowej, jak i niemajątkowej (krzywdy). Zadośćuczynienie stanowi szczególną formę rekompensaty za szkodę o charakterze niemajątkowym (krzywdę) jakiej doznała osoba poszkodowana wskutek bezprawnego i zawinionego przez sprawcę działania, skutkującego uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia (art. 445 § 1 k.c.).

Sąd Rejonowy wskazał, że rozpoznawanej sprawie spornym pomiędzy stronami pozostawał rozmiar krzywdy, doznanej przez powódkę wskutek zaistniałego zdarzenia, a co za tym idzie wysokość należnego z tego tytułu zadośćuczynienia za ból i cierpienie o charakterze fizycznym i psychicznym, jakie wiązały się zarówno z kolizją, jak i z procesem leczenia oraz skutkami wywołanymi w zakresie stanu zdrowia powódki.

Rozstrzygając o zakresie roszczenia zapłaty Sąd I instancji przyjął, że podstawą faktyczną do wypłaty dalszego zadośćuczynienia były cierpienia fizyczne i psychiczne, jakie wiązały się z samym wypadkiem oraz zespołem bólowym utrzymującym się w czasie późniejszym. Sąd ten miał również na uwadze okres leczenia po wypadku oraz związane z tym niedogodności w funkcjonowaniu w życiu codziennym. Dla ustalenia wysokości należnego powódce świadczenia istotny był także trwały uszczerbek na zdrowiu, jakiego doznała E. K. wskutek zdarzenia, a który określony został w niniejszym procesie przez lekarzy - biegłych sądowych na 15%, co stanowi w ocenie Sądu Rejonowego wielkość stosunkowo wysoką w związku z dochodzonym przez powódkę roszczeniem. Zastrzeżenia w tym miejscu wymaga jednakże to, że liczbowe określenie uszczerbku, jakiego doznała powódka wskutek wypadku, miało dla określenia zadośćuczynienia jedynie znaczenie pomocnicze. Dokonując ustalenia zakresu doznanej przez powódki krzywdy Sąd miał na względzie wreszcie okoliczności wypadku i podmiotowe uwarunkowania dotyczące powódki (w tym dotychczasowy stan zdrowia i tryb życia), jak również konsekwencje wypadku dla aktualnego życia E. K..

Sąd I instancji za biegłymi ustalił, iż aktualnie zgłaszane przez E. K. dolegliwości bólowe są następstwem przewlekłych zmian zwyrodnieniowych w szyjnym odcinku kręgosłupa oraz zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu łokciowego lewego. Rokowanie na przyszłość odnośnie poprawy funkcji narządu ruchu u powódki jest niepomyślne. Z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów będą postępować, powodując dalsze upośledzenie funkcji narządu ruchu przy czym zmiany te nie będą miały związku ze zdarzeniem z dnia 19 marca 2008 r. Można przyjąć, że część dolegliwości bólowy u powódki mogła pojawić się u powódki, czy nasilić po wypadku i nałożyć się na wcześniejsze istniejące zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa szyjnego i zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze w obrębie głowy kości promieniowej lewej.

W przedmiocie wysokości należnego powódce zadośćuczynienia Sąd Rejonowy wskazał, iż zadośćuczynienie ma funkcję kompensacyjną i musi być rozumiane szeroko, albowiem obejmuje zarówno cierpienia fizyczne, jak i sferę psychiczną poszkodowanego. Sąd ten powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2006 r., sygn. V CSK 245/07, w którym Sąd Najwyższy wskazał, iż ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak: wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową oraz inne czynniki podobnej natury. Mając na uwadze powołane kryteria Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszym stanie faktycznym dodatkową kwotą adekwatną do poniesionej przez powódkę krzywdy będzie kwota 60.000 złotych. Nie można bowiem pominąć czasookresu codziennych niedogodności, których doznawała powódka w następstwie wypadku: wyłączenia z życia rodzinnego czy w realizowaniu swoich ulubionych zajęć dotychczas wykonywanych w wolnym czasie. Nie bez znaczenia dla oceny rozmiaru doznanej przez powódki krzywdy pozostają także skutki w sferze psychicznej. Za uznaniem, że to dodatkowa kwota 60.000 złotych spełnia rolę kompensacyjną przemawia także okres leczenia powódki. Na doznaną krzywdę składają się także emocje oraz rozmiar bólu doznany bezpośrednio po wypadku i utrzymujący się jeszcze przez długi okres po zdarzeniu, także w chwili obecnej.

Mając na uwadze wszystkie negatywne następstwa wypadku z dnia 19 marca 2008 r. i to zarówno w sferze psychicznej jak i fizycznej oraz doznany przez powódkę trwały uszczerbek na zdrowiu ustalony na poziomie 15%, Sąd Rejonowy uznał, że dodatkowa kwota 60.000 złotych, łącznie ze świadczeniem już wypłaconym - stanowić będzie kwotę odpowiednią, nie obciążającą w sposób nadmierny pozwanego, a z drugiej strony rekompensującą powódce doznaną krzywdę.

Odsetki od świadczenia w kwocie 60.000 zł zostały zasądzone od dnia 1 listopada 2009 roku, tj. od dnia doręczenia odpisu pozwu na podstawie art. 481 § 1 k.c.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Natomiast o nieuiszczonych przez strony kosztach sądowych orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pozwany, zaskarżając je w części, tj.:

1.  w zakresie punktu I. w zakresie kwoty 50.000,00 zł wraz z odsetkami liczonymi od tej kwoty oraz dodatkowo w zakresie odsetek ustawowych liczonych od kwoty 10.000.zł. za okres od dnia 1 listopada 2009r. do dnia wyroku tj. 5.11.2015r. .

2.  w zakresie punktu II. w całości,

3.  w zakresie punktów III. w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:

1. rażące wręcz przekroczenie zasad swobodnej oceny dowodów (art. 233 §1 k.p.c.) oraz granic uznania sędziowskiego w ramach przepisu art. 445 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie w treści orzeczenia wniosków płynących z treści zebranego w sprawie materiału dowodowego , w szczególności nawet własnych ustaleń Sądu w zakresie stanu faktycznego i uwzględnienie powództwa w całości , w sytuacji, gdy prawidłowo wyciągnięte wnioski nadawały się prędzej na obronę orzeczenia oddalającego powództwo w całości .

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego przejawiającą się zignorowaniem wniosków płynących z treści opinii biegłych stwierdzających , że aktualnie zgłaszane przez E. K. dolegliwości bólowe są następstwem przewlekłych zmian zwyrodnieniowych w szyjnym odcinku kręgosłupa oraz zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu łokciowego lewego (vide : 5 strona uzasadnienia wyroku) , nadto zaś całkowitym pominięciem, że wnioski biegłych opierały się na obiektywnym materiale dowodowym w postaci zdjęć oraz wyników diagnostyki , której została poddana powódka bezpośrednio po zdarzeniu .

3. dodatkowo Sąd I Instancji swoim orzeczeniem dał wyraz , że nie odróżnienia uszczerbku długotrwałego od stałego w świetle terminologii zastosowanej przez ustawodawcę w przepisach art. 11 ustawy z dnia 30 października 2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych i zasądził całą dochodzoną należność w sytuacji, w której wedle treści uzasadnienia sam ustalił uszczerbek na zdrowiu powódki jako długotrwały (vide : 5 strona uzasadnienia 1 i 2 akapit).

4. naruszenie treści przepisu art. 233 k.p.c. w związku z art. 481 k.c. i art. 6 k.c. poprzez bezrefleksyjne uwzględnienie w całości także roszczenia odsetkowego powódki w sytuacji, w której także na etapie postępowania przedsądowego to powódka powinna była przedstawić dowody w celu wykazania stopnia doznanej krzywdy, natomiast faktycznie ograniczyła się do przedstawienia żądania . Dowody (wyniki badań diagnostycznych po zdarzeniu) przedstawione przez powódkę na tym etapie sprawy (aktualnie zresztą także) świadczyły , o tym , że u powódki przeprowadzone zostały liczne badania , z których wnioski uwidocznione zostały w karcie informacyjnej leczenia szpitalnego z 21.03.2008r. , a z których to wniosków wynika , że u powódki nie stwierdzono zmian ogniskowych mózgowia oraz efektu masy ani danych dla krwawienia śródczaszkowego . Ponadto układ komorowy nie został poszerzony i - co ważne- nie stwierdzono zmian kostnych pourazowych. Stwierdzono natomiast zmiany zwyrodnieniowe w postaci wyrośla na krawędziach tylnych trzonów C6 , C7 wypuklające się do kanału kręgowego . Jest rzeczą oczywistą nawet dla osoby nie będącej specjalistą , że źródło stwierdzonych zaledwie kilka dni po wypadku zwyrodnień musi pozostawać poza zdarzeniem z dnia 19.03.2008r. . Taki materiał dowodowy nie pozwalał na uznanie, że oto powódce należało się zadośćuczynienie w wyżej wysokości niż wypłacone na przedsądowym etapie sprawy . W ocenie pozwanego także stosowanie orzeczeń Sądu Najwyższego nie może być automatyczne , zatem kwestia zasadności roszczeń odsetkowych musi zasadzać się na samodzielnej ocenie materiału dowodowego dokonanej w konkretnej sprawie.

Wskazując na powyższe zarzuty wniesiono o zmianę przedmiotowego wyroku polegającą na :

1.  oddaleniu powództwa ponad kwotę 10.000,00.zł oraz oddaleniu powództwa w zakresie odsetek od tej kwoty liczonych za okres od dnia 1.11.2009r. do dnia 5.11.2015r.,

2.  Rozstrzygnięcie o kosztach procesu stosownie do treści zmienionego rozstrzygnięcia.

Nadto wniesiono o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania na etapie wniesionej apelacji , w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powódka domaga się oddalenie apelacji pozwanego w całości oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki kosztów procesu za postępowanie przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego doprowadziła do zmiany zaskarżonego orzeczenia, choć w mniejszym zakresie niż postulowany.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia w zakresie stanu faktycznego niniejszej sprawy, które to Sąd Okręgowy w pełni podziela i uznaje je za własne, bez potrzeby szczegółowego ich przytaczania w całości.

W rozpatrywanej sprawie kwestią sporną pomiędzy stronami była wysokość przyznanego powódce zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w następstwie wypadku z dnia 19 marca 2008 r. Wobec powyższego ustalenia wymaga – w kontekście postawionych w apelacji zarzutów - czy przyznane przez Sąd Rejonowy zaskarżonym wyrokiem zadośćuczynienie w wysokości 60.000 zł jest adekwatne do doznanej przez powódkę krzywdy w wyniku wypadku z dnia 19 marca 2008 r.

Rozważania w powyższym zakresie należy rozpocząć od analizy przepisu art. 445 § 1 k.c., w świetle którego zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę przyznawane jest poszkodowanemu jako odpowiednia suma, stanowiąca odpłatę za doznaną krzywdę, przy czym krzywdę stanowi nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia lub konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w dziedzinie życia osobistego i społecznego.

Przy określaniu wysokości zadośćuczynienia należy mieć na względzie że jego celem jest wyłącznie złagodzenie doznanej przez poszkodowanego krzywdy. Ze względu na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Z drugiej strony należny mieć na uwadze, iż wysokość zadośćuczynienia nie może być nadmierna w stosunku do doznanej przez powódkę krzywdy i powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. Choć przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych kryteriów, jakie należy uwzględniać przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia pieniężnego, to w orzecznictwie przyjmuje się, że powinno się uwzględnić takie czynniki jak np. wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywności i czasu trwania, nieodwracalności następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 09 listopada 2007 r., V CSK 245/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17 czerwca 2014 r., I ACa 172/14).

Niewymierny charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokości zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Ocena ta powinna opierać się na całokształcie okoliczności sprawy. Przy ustalaniu rozmiaru doznanych cierpień powinny być uwzględniane zobiektywizowane kryteria oceny, odniesione jednak do indywidualnych okoliczności danego wypadku.

Sąd Okręgowy dostrzega, że korygowanie przez sąd odwoławczy wysokości przyznanego zadośćuczynienia powinno być dopuszczalne jedynie wtedy gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, mających wpływ na jego wysokość, jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, czyli albo rażąco wygórowane, albo rażąco niskie ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2004 r.,I CK 219/04).

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie słusznie w apelacji podniesiono, że ustalone przez Sąd I instancji zadośćuczynienie w kwocie 60.000 zł należy uznać za rażąco wygórowane, co uzasadniało zmianę zaskarżonego wyroku w tym zakresie.

Zauważyć bowiem należy, że Sąd Rejonowy ustalając wysokość zadośćuczynienia nie uwzględnił w sposób dostateczny, okoliczności, że powódka leczyła się w prywatnym gabinecie ortopedycznym K. W. w S. z powodu bólów kręgosłupa od 2005 r., a więc już przed wypadkiem. Z zeznań K. W. wynika, że zwyrodnienia wystąpiły u powódki wcześniej, a po urazie jakiego doznała w wyniku zdarzenia z dnia 19 marca 2008 r., jej stan zdrowia gwałtownie się pogorszył (k.122). Nadto Sąd Rejonowy nie uwzględnił wniosków wynikających z opinii G. (...) Katedra i Zakład Medycyny Sądowej z dnia 24 czerwca 2015 r., że wynik aktualnego badania sądowo-lekarskiego oraz informacje kliniczne nie dały podstaw do przyjęcia związku przyczynowego między stwierdzonymi u powódki zmianami zwyrodnieniowymi w stawie łokciowym lewym, z towarzyszącymi objawami klinicznymi o cechach entezopatii nadkłykcia bocznego kości ramiennej (tzw. łokieć tenisisty) z wypadkiem drogowym w dniu 19 marca 2008 r. Aktualnie zgłaszane przez E. K. dolegliwości bólowe są następstwem przewlekłych zmian zwyrodnieniowych w szyjnym odcinku kręgosłupa oraz zmian zwyrodnieniowych w obrębie stawu łokciowego lewego. Rokowanie na przyszłość odnośnie poprawy funkcji narządu ruchu u powódki jest niepomyślne. Z wiekiem zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów będą postępować, powodując dalsze upośledzenie funkcji narządu ruchu przy czym zmiany te nie będą miały związku ze zdarzeniem z dnia 19 marca 2008 r (k. 399-401).

Podobne wnioski wynikają również z opinii (...) w S. Zakładu Medycyny Sądowej z dnia 02 listopada 2011 r., w której biegli wskazali, że „ z dokumentacji medycznej akt sprawy nie wynika jednoznaczność powiązania przyczynowo – skutkowego dyskopatii szyjnej C5/C6 i C6/C7 oraz ciasnego kanału kręgowego i niestabilności C6. Wręcz przeciwnie, dokumentacja medyczna akt sprawy dokumentuje istnienie wymienionych zmian strukturalnych kręgosłupa szyjnego już przed urazem. Nie jest bowiem możliwe by zmiany zwyrodnieniowe i ciasny kanał kręgowy powstał w przebiegu jednej doby od urazu.”

Sąd Okręgowy nie kwestionuje przy tym faktu, że powódka doznała cierpień fizycznych oraz psychicznych w następstwie wypadku z dnia 19 marca 2008 r, o czym świadczy długotrwałość leczenia, prawdopodobne nasilenie się istniejących już wcześniej zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy pomimo dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych i istnienia podstaw do miarkowania zadośćuczynienia za doznaną przez powódkę krzywdę, nie dokonał jej miarkowania zasądzając kwotę zdecydowanie wygórowaną.

Z tej też racji Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził na rzecz powódki zadośćuczynienie w wysokości 30.000 zł, uznając taką kwotę za odpowiednią w rozumieniu art. 445 § 1 k.c. Wskazana kwota uwzględnia w należytym stopniu doznaną przez powódkę krzywdę, jest również utrzymana w rozsądnych granicach i dostosowana do aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa. Odsetki zasądzono od dnia 05 listopada 2015 r. tj. od daty wyrokowania przez Sąd I instancji. Wskazać bowiem należy, że ustalając wysokość zadośćuczynienia na tą datę możliwie było uwzględnienie i ocena wszystkich cierpień powódki jakich doznała w wyniku wypadku, w tym także uciążliwości związanych z leczeniem, jak chociażby operacja kręgosłupa, której została podana już w toku procesu. Rozstrzygnięcie w tym zakresie podjęte na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zawarte zostało w pkt 1. lit a sentencji wyrok. Apelacja pozwanego w pozostałym zakresie na podstawie przepisu art. 385 kpc została oddalona.

Sąd Okręgowy zniósł pomiędzy stronami koszty postępowania przed pierwszą instancją na podstawie art. 100 k.p.c., albowiem żądanie powódki co do należności głównej zostało uwzględnione w 50%, a poniesione koszty zbliżone, o czym orzeczono w pkt 1. lit. b sentencji wyroku. Sąd Okręgowy zmienił także zaskarżone orzeczenie w zakresie nieuiszczonych kosztów sądowych i na podstawie przepisu art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

obciążył nimi pozwanego w połowie. Kwotę obciążającą z tego tytułu powódkę obniżył do 2220.02 zł stanowiącą połowę wydatków na opinie biegłych, w pozostałym zakresie odstąpił od obciążania powódki tymi kosztami.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 102 kpc. Zgodnie z zasadą słuszności, wyrażoną w tym przepisie, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Przepis ten ze względów słusznościowych daje sądom swobodę przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu, gdy stosowanie zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. nie można by pogodzić z zasadami słuszności. Zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do okoliczności, które uzasadniają przesłankę „wypadku szczególnie uzasadnionego”, niewątpliwie należy zaliczyć charakter żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu. Podkreślić należy, że roszczenie powódki co do zasady było uzasadnione, a wysokość przyznanego zadośćuczynienia ocenna. Świadczy o tym chociażby fakt jedynie częściowego uwzględnienia apelacji pozwanego. W tej sytuacji obciążanie powódki kosztami postępowania apelacyjnego uwzględniającego poniesioną przez pozwanego opłatę sądową byłoby dla niej nadmiernym obciążeniem. Rozstrzygnięcie w tej materii zawarte zostało w punkcie trzecim sentencji.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Dorota Gamrat-Kubeczak SSR del. Tomasz Radkiewicz