Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:SSA Lucyna Guderska

Sędziowie:SSA Anna Szczepaniak-Cicha

SSA Dorota Rzeźniowiecka (spr.)

Protokolant: sekretarz sądowy Monika Nagy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 lipca 2017 r. w Ł.

sprawy Z. I.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w Ł.

o wysokość emerytury

na skutek apelacji Z. I.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 6 czerwca 2016 r. sygn. akt VIII U 2600/15,

1.  uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. i przekazuje sprawę temu organowi do ponownego rozpoznania;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł. na rzecz Z. I. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt AUa 1138/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. ustalił dla Z. I. wysokość emerytury i podjął jej wypłatę od dnia 1 czerwca 2015 r. (tj. od miesiąca w którym zgłoszono wniosek). W uzasadnieniu decyzji wskazano, że wysokość emerytury została obliczona w następujący sposób:

-

obliczona emerytura zgodnie z art.53 ustawy emerytalnej (przy przyjęciu dotychczasowej podstawy wymiaru emerytury) wyniosła po zmianie stażu pracy 3.299,74 zł (przyjęto okresy składkowe w ilości 40 lat 9 miesięcy 6 dni tj. 489 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w ilości 2 lat i 7 dni tj. 24 miesięcy),

-

zgodnie z art.26 ustawy emerytalnej kwota skorygowanej składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 210.431,82 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 463.879,27 zł,

-

średnie dalsze trwanie życia wyniosło 247,60 miesięcy

a wyliczona kwota emerytury wyniosła 2.723,39 zł [(210 431,82 + 463 879,27):247,60].

Organ rentowy wskazał, iż wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w 2014 r. wysokość emerytury od 1 czerwca 2015 r. wyniosła 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 ustawy emerytalnej tj. 659,95 zł oraz 80% emerytury obliczonej na podstawie art.26 ustawy emerytalnej tj. 2 178,71 zł co dało łącznie 2.838,66 zł. Po dokonaniu potrąceń i odliczeń miesięczna kwota do wypłaty wyniosła 1.952,96 zł.

W dniu 11 września 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie Z. I. od w/w decyzji. Odwołująca wskazała, że decyzją z dnia 6 lutego 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej emeryturę od dnia (...) r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego w wysokości 2.939,74 zł, a wypłata świadczenia została wstrzymana z uwagi na kontynuację zatrudnienia. W związku z ustaniem zatrudnienia (w dniu 26 czerwca 2015 r.) wystąpiła o wypłatę emerytury, której wysokość, zaskarżoną decyzją, ustalono na kwotę 2.838,66 zł. Wniosła o przyznanie jej korzystniejszej emerytury tj. emerytury przyznanej jej na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2016r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie.

Ubezpieczona Z. I. urodziła się (...) Powszechny wiek emerytalny dla ubezpieczonej wynosi 60 lat i 6 miesięcy.

Decyzją z dnia 12 stycznia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił ubezpieczonej wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., która wyniosła 156.476,21 zł. Decyzją z dnia 6 lutego 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. przyznał ubezpieczonej emeryturę od (...) r. tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wysokość emerytury została obliczona w następujący sposób:

1)  zgodnie z art.53 do obliczenia wysokości emerytury przyjęto:

24% x 3.191,93 zł (tj. kwotę bazową) = 766,06 zł,

-

483 miesięcy składkowych x 1,3% : 12 x 4.587,12 zł (podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wyliczonego z 10 lat kalendarzowych od 1999 do 2008 tj. 143,71 % przez kwotę bazową 3 191,93 zł) = 2 400,44 zł,

-

(24 miesiące nieskładkowe x 0,7%) /12 x 4 587,12 zł = 64,22 zł.

Emerytura wyniosła 3.230,72 zł

2)  zgodnie z art.26 kwota skorygowanej składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 223.923,74 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wyniosła 498.561,07 zł, średnie dalsze trwanie życia wyniosło 252 miesiące, a wyliczona kwota emerytury wyniosła 2.687,00 zł [(223 923,74 zł + 498 561,07)/ 252]

Organ rentowy wskazał, że wobec osiągnięcia wieku uprawniającego do emerytury w 2014 r. wysokość emerytury od (...) r. wyniosła 20% emerytury obliczonej na podstawie art.53 ustawy emerytalnej tj. 646,16 zł oraz 80% emerytury obliczonej na podstawie art.26 ustawy emerytalnej tj. 2 293,60 zł co dało łącznie 2.939,74 zł. Z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczoną emerytura podlegała zawieszeniu.

Do ustalenia kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego (tj. 498.561,07 zł) w decyzji z dnia 6 lutego 2015 roku przyjęto waloryzacje roczne kapitału początkowego za lata 1999 – 2013 (za ten rok wyniosła 104,54%) oraz doliczono waloryzację za (...) kwartał 2014 r. (tj. 112,02 %) i II kwartał 2014 r. (tj.100,00 %).

Do ustalenia kwoty skorygowanej składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (tj. 223.923,74 zł) w decyzji z dnia 6 lutego 2015 roku zwaloryzowano składki zewidencjonowane na koncie ubezpieczonej do 31 stycznia 2013 r. (tj. składki za 2012 rok), a także zwaloryzowano składki zewidencjonowane po 31 stycznia 2013 r. wskaźnikami waloryzacji kwartalnych za II kwartał 2013 r. (tj.100,40%) w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za (...) kwartał 2013 r., III kwartał 2013 r. (tj.100,00%) w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za II kwartał 2013 r., IV kwartał 2013 r. (100,00%) w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za III kwartał 2013 r. i wskaźnikiem za (...) kwartał 2014 r. w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za IV kwartał 2013 r. oraz doliczono składki zewidencjonowane na koncie ubezpieczonej od stycznia 2014 r. do listopada 2014 r.

Stosunek pracy ubezpieczonej ustał w dniu 26 czerwca 2015 r.

W dniu 26 czerwca 2015 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przeliczeniu kapitału początkowego, doliczenie składek, ponowne przeliczenie świadczenia, zamianę okresu urlopu wychowawczego na 1,3% i wypłatę emerytury, po rozpatrzeniu którego wydano zaskarżoną decyzję.

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił ubezpieczonej wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., która wyniosła 159.799,31 zł.

Do ustalenia kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego (tj. 463.879,27 zł) w zaskarżonej decyzji roku przyjęto waloryzacje roczne kapitału początkowego za lata 1999 – 2014 (za ten rok wyniosła 102,06%).

Do ustalenia kwoty skorygowanej składki zaewidencjonowanej na koncie z uwzględnieniem waloryzacji (tj. 210.431,82 zł) w zaskarżonej decyzji zwaloryzowano składki zewidencjonowane na koncie ubezpieczonej do 31 stycznia 2014 r. (tj. składki za 2013 rok), a także zwaloryzowano składki zewidencjonowane po 31 stycznia 2014 r. wskaźnikami waloryzacji kwartalnych za II kwartał 2014 r. (tj.100,00%) w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za (...) kwartał 2014 r., III kwartał 2014 r. (tj.100,00%) w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za II kwartał 2014 r., IV kwartał 2014 r. w stosunku do składek zewidencjonowanych na koncie za III kwartał 2014 r. oraz doliczono składki zewidencjonowane na koncie ubezpieczonej od października 2014 r. do maja 2015 r.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny między stronami, został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których strony nie kwestionowały.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za nieuzasadnione. Przywołał treść art. 25 oraz 25a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Podniósł, iż spór sprowadza się do kwestii wysokość emerytury ubezpieczonej obliczonej na podstawie art.26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r. poz. 748 z późn. zm.), a w szczególności zasad jej waloryzacji. Sąd Okręgowy wskazał, że moment ustalania emerytury przekłada się na to czy emerytura waloryzowana jest rocznie czy też kwartalnie. Waloryzacja kwartalna nie dotyczy osób, których emerytura zostaje ustalona w czerwcu danego roku, gdyż ich składki i kapitał na dzień 1 czerwca zostały zwaloryzowane wskaźnikiem rocznym, a więc za cały rok poprzedzający ustalenie emerytury. Osoby przechodzące na emeryturę w kwietniu lub maju danego roku, czyli w pozostałych miesiącach II kwartału, także mają zwaloryzowane składki za cały poprzedni rok, a to dzięki mechanizmowi waloryzacji kwartalnej, ponieważ w tym przypadku ostatniej waloryzacji kwartalnej dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku, a więc cały rok poprzedzający przejście na emeryturę objęty jest waloryzacją.

Reasumując Sąd Okręgowy podnosił, że skoro wypłata świadczenia ubezpieczonej mogła nastąpić od 1 czerwca 2015 r. to organ rentowy miał obowiązek (zgodnie z art. 25 ust.1 ww. ustawy) ponownie obliczyć emeryturę wnioskodawczyni. Organ rentowy prawidłowo obliczył wysokość świadczenia dokonując rocznej waloryzacji kapitału i składek uwzględniając datę spełnienia przesłanek do podjęcie wypłaty świadczenia. W związku z powyższym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Wyrok ten ubezpieczona zaskarżyła apelacją w całości formułując zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i zastosowanie art. 25 w zw. z art. 25 a, w zw. z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz 748) poprzez uznanie, iż art. 25a u.e.r.f.u.s. nie znajduje zastosowania do osób przechodzących na emeryturę w czerwcu danego roku, gdyż ich kapitał początkowy został zwaloryzowany na indywidualnym koncie wskaźnikiem rocznym i nie ma możliwości zaniechania waloryzacji dokonywanej z mocy przepisu ustawy na dzień 1 czerwca.

W konkluzji apelująca wnosiła o :

a)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie w całości odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. z dnia 07.08.2015 r., znak: (...)i w konsekwencji zmianę zaskarżonej decyzji poprzez ustalenie, że kwota składek i kwota kapitału początkowego zewidencjonowane na koncie wnioskodawczyni po dniu 31 stycznia za który przeprowadzono ostatnią waloryzację roczną, podlegają waloryzacji kwartalnej, powiększonej o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych i przeliczenie wysokości emerytury;

b)  zasądzenie od ZUS na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni okazała się skuteczna, gdyż zaskarżony wyrok nie odpowiada prawu.

Jak wynika z niespornych ustaleń faktycznych Z. I. w dniu 24 grudnia 2014 r. złożyła wniosek o emeryturę, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z dnia 6 lutego 2015 r. przyznał ubezpieczonej prawo do emerytury od dnia (...) r., tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Decyzją z dnia 7 sierpnia 2015 r. organ rentowy podjął wypłatę świadczenia od 1 czerwca 2015r. i ponownie ustalił jego wysokość, przy czym obliczając emeryturę w wariancie kapitałowym zastosował mechanizm rocznej waloryzacji składek i kapitału początkowego, a to sprawiło, że emerytura okazała się niższa, niż wyliczona decyzją z dnia 6 lutego 2015 r.

Punktem wyjścia do analizy zagadnienia prawnego, jakie wystąpiło rozpoznawanej sprawie, jest zrozumienie formuły wymiaru emerytury przewidzianej w art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748 ze zm., dalej: ustawy emerytalnej), która osadzona została w systemie zdefiniowanej składki, co oznacza, że wysokość świadczenia zależy od sumy zaewidencjonowanych składek na ubezpieczenia na indywidualnym koncie ubezpieczonego, z uwzględnieniem ich waloryzacji, jak i zwaloryzowanego kapitału początkowego (art. 25 i 26 tej ustawy), a suma ta dzielona jest przez średnie dalsze trwanie życia, o którym mowa w art. 173 ust. 2, ustalone dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę osoby, dla której obliczana jest emerytura.

Istota przedmiotowego sporu sprowadziła się do kwestionowania prawidłowości waloryzacji składek i kapitału początkowego. Przypomnieć należy, że kapitał początkowy stanowi odtworzenie składek na ubezpieczenia sprzed wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. przed wprowadzeniem ustawowego obowiązku ewidencjonowania przez ZUS indywidualnych składek każdej osoby podlegającej ubezpieczeniu społecznemu. Kapitał ten ewidencjonowany jest na koncie ubezpieczonego i corocznie waloryzowany, poczynając od 1 czerwca 2000 r., a następnie każdego 1 czerwca kolejnego roku, według reguł przewidzianych dla waloryzacji składek, a więc przez zastosowanie wskaźników waloryzacji. Z kolei waloryzacja składek, po myśli art. 25 ust. 5 ustawy emerytalnej, polega na pomnożeniu zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek przez wskaźnik waloryzacji, o którym mowa w ust. 6-10. Składki zgromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych w pierwszym rzędzie poddawane są waloryzacji rocznej, dokonywanej od 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji w 2000 r., natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy emerytalnej, jest dopełnieniem mechanizmu waloryzacji rocznej. Waloryzacja kwartalna adresowana jest przede wszystkim do tej grupy ubezpieczonych, dla których pozostanie tylko przy ostatniej waloryzacji rocznej skutkowałoby nieobjęciem waloryzacją składek za określone okresy (podzielone na kwartały) i ci ubezpieczeni byliby w sytuacji mniej korzystnej, od osób przechodzących na emeryturę bezpośrednio po waloryzacji rocznej. Ustawodawca dodatkowo wprowadził waloryzację kwartalną, która oczywiście nie zastępuje i nie eliminuje waloryzacji rocznej, będącej zasadą.

Mechanizm waloryzacji rocznej polega na tym, iż w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia następnego roku ( art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.), będącego rokiem waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji rocznej za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku i tym wskaźnikiem dokonuje się waloryzacji w miesiącu czerwcu. Sumując, waloryzacja roczna sprowadza się do podwyższenia, wskutek zastosowania wskaźnika waloryzacji rocznej, kwoty składek należnych na koniec poprzedniego roku, a zaewidencjonowanych na koncie do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Natomiast składki należne za okres po 31 grudnia, które nie są objęte waloryzacją roczną, podlegają waloryzacji kwartalnej według reguł art. 25a ustawy emerytalnej. W trybie art. 25a ustawy waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadza jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Jest to system obliczeń o charakterze narastającym, który polega na dodawaniu kwoty otrzymanej w wyniku poprzedniej waloryzacji i kwoty składek należnych za dany kwartał, a następnie podwyższeniu tej sumy wskaźnikiem waloryzacji kwartalnej.

Stosowanie mechanizmu waloryzacji kwartalnej w odniesieniu do emerytur ustalanych dla różnych grup ubezpieczonych, w szczególności emerytur obliczanych w miesiącu czerwcu (miesiąc drugiego kwartału, a jednocześnie miesiąc dokonywania waloryzacji rocznej) wzbudziło kontrowersje nie tylko w praktyce ZUS, ale i w judykaturze. Egzemplifikacją tych rozbieżności było przedstawienie w 2015 r. przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku (III AUa 8/15) i Sąd Apelacyjny w Łodzi (III AUa 430/14) Sądowi Najwyższemu w trybie art. 390 k.p.c. zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości na gruncie art. 25a ustawy emerytalnej. Wprawdzie nie doszło podjęcia uchwał w przyczyn wskazanych przez Sąd Najwyższy, ale w motywach postanowień z dnia 6 października 2015 r., III UZP 9/15 (Legalis nr 1336504) oraz z dnia 3 listopada 2015 r., III UZP 12/15 (Legalis nr 1349157) Sąd Najwyższy szczegółowo wyłożył, jak stosować mechanizm waloryzacji rocznej i kwartalnej do emerytur kapitałowych obliczanych w poszczególnych okresach obrachunkowych. Sąd drugiej instancji wykładnię dokonaną w tych judykatach podziela.

(...) tak w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 października 2015 r. Sąd Najwyższy zilustrował właściwy model waloryzacji na przykładzie wniosków o emeryturę złożonych w 2014 r., co przystaje do okoliczności przedmiotowej sprawy i usprawiedliwia przytoczenie rozważań.

Otóż jeśli wysokość emerytury jest ustalana w okresie od stycznia do maja 2014 r., to ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona w dniu 1 czerwca 2013 r. i dotyczy ona składek należnych do końca 2012 r., a zaewidencjonowanych na koncie do dnia 31 stycznia 2013 r. Waloryzacji kwartalnej podlegają natomiast kwoty składek należnych od dnia 1 stycznia 2013 r., które nie będą już poddane kolejnej rocznej waloryzacji, skoro jej termin przypada na czerwiec 2014 r., a więc już po ustaleniu emerytury.

Gdy chodzi o emeryturę obliczaną pierwszym kwartale 2014 r., to na jej podstawę składa się - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma:

1/ kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r. (czyli kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2012 r.);

2/ kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej obejmującej: stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca kwietnia) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r., stan konta po drugim kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca lipca) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r. i stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca października) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r.;

3/ nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu trzeciego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają już waloryzacji kwartalnej, która kończy się wraz z trzecim kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte kolejna waloryzacją roczną w czerwcu 2014 r.

Jeśli wysokość emerytury jest ustalana w drugim kwartale 2014 r., ale przed dniem 1 czerwca, to na jej podstawę składa się - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma:

1/ kwoty składek ustalonej w wyniku ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2013 r.;

2/ kwoty składek należnych za 2013 r. poddanych waloryzacji kwartalnej obejmującej: stan konta po pierwszym kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca kwietnia) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za pierwszy kwartał 2013 r., stan konta po drugim kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca lipca) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za drugi kwartał 2013 r. i stan konta po trzecim kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca października) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacyjnym za trzeci kwartał 2013 r. oraz stan konta po czwartym kwartale 2013 r. (składki zaewidencjonowane do końca stycznia 2014 r.) zwaloryzowany wskaźnikiem waloryzacji za czwarty kwartał 2013 r.;

3/ nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu czwartego kwartału 2013 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają już waloryzacji kwartalnej, która kończy się czwartym kwartałem 2013 r., a jednocześnie nie zostaną objęte waloryzacją przypadającą roczną w czerwcu 2014 r.

Natomiast w przypadku ustalania wysokości emerytury w miesiącu czerwcu 2014 r., składki zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego podlegają jedynie rocznej waloryzacji przeprowadzanej 1 czerwca 2014 r. (za rok 2013). Należne od 1 stycznia 2014 r. składki nie są już wówczas objęte żadną waloryzacją kwartalną w myśl art. 25a ustawy. Składki należne od dnia 1 stycznia 2014 r. podlegają waloryzacji kwartalnej tylko przy tych emeryturach, których wysokość ustalana jest poczynając od trzeciego kwartału tego roku - art. 25a ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy emerytalnej.

Zatem w przypadku ustalania wysokości emerytury w miesiącu czerwcu 2014 r. na jej podstawę składa się - obok zwaloryzowanego kapitału początkowego - suma:

1/ kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 1 czerwca 2014 r. (czyli kwoty zwaloryzowanych składek należnych do końca 2013 r.);

2/ nominalnej kwoty składek należnych za okres od 1 stycznia 2014 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc wypłaty emerytury, gdyż te składki nie podlegają waloryzacji kwartalnej, a jednocześnie nie zostaną objęte kolejną waloryzacją roczną przypadającą w czerwcu 2015 r.

Przenosząc powyższe rozważania w płaszczyznę przedmiotowego sporu, zainicjowanego odwołaniem od decyzji z dnia 7 sierpnia 2015 r., stwierdzić należy, że rację ma organ rentowy, iż w przypadku przejścia na emeryturę w czerwcu danego roku dokonuje się wyłącznie rocznej waloryzacji składek w dniu 1 czerwca tego roku, a zgromadzone składki nie są już objęte żadną waloryzacją kwartalną. Taka sytuacja nie wystąpiła jednak w sprawie niniejszej, gdyż prawo do emerytury przyznane zostało wnioskodawczyni już w grudniu 2014r. z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia z powodu kontynuacji zatrudnienia. Decyzji z dnia 6 lutego 2015 r. ubezpieczona nie zaskarżyła. W czerwcu 2015 r., gdy stosunek pracy Z. I. został rozwiązany, organ rentowy ponownie ustalił podstawę wysokości emerytury ubezpieczonej, a nie samą wysokość świadczenia. Tymczasem, co podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 3 listopada 2015 r., III UZP 12/15, kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (rozwiązanie stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko zwiększona w przypadku dalszego opłacania składek, według reguł zawartych w art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 ustawy emerytalnej. W ustawie nie przewidziano bowiem przepisu dopuszczającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury kapitałowej po zawieszeniu świadczenia, jak w art. 110 dla emerytur obliczanych od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15 ustawy. Organ rentowy w zaskarżona decyzją. dokonał takiego przeliczenia emerytury przysługującej wnioskodawczyni na podstawie art. 24 ustawy, toteż zaskarżona decyzja nie może pozostać w obrocie. Nieprawidłowy jest także wyrok Sądu pierwszej instancji, gdyż Sąd Okręgowy, rozpoznając odwołanie od decyzji z 7 sierpnia 2015r. również zastosował tryb ponownego ustalenia podstawy wysokości emerytury kapitałowej w czerwcu, podzielajac orgumentacje organu rentowego.

Uchylenie błędnego wyroku uzasadnia nierozpoznanie istoty sprawy w aspekcie braku jakichkolwiek podstaw prawnych do akceptowania ponownego ustalania podstawy wysokości emerytury kapitałowej w czerwcu 2015 r., tj. po rozwiązaniu stosunku pracy Z. I., skoro ustalenie wysokości emerytury w systemie zdefiniowanej składki nastąpiło od grudnia 2014r. w związku z nabyciem prawa do tego świadczenia. Tak rozumianej istoty sprawy Sąd Okręgowy nie dostrzegł i nie rozpoznał, co skutkuje uchyleniem orzeczenia w myśl art. 386 § 4 k.p.c. Apelujący wniósł wprawdzie tylko o zmianę wyroku i uwzględnienie odwołania, jednakże kierunek sugerowanego rozstrzygnięcia, stanowiący element wniosków z art. 368 § 1 pkt 5 k.p.c. , nie wiąże sądu odwoławczego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2001 r., (...) PKN 714/00, OSNP 2003 nr 22, poz. 544). Orzekając w granicach apelacji, gdyż zaskarżeniem objęto wyrok w całości, Sąd drugiej instancji uchylił zaskarżony wyrok, jak i poprzedzającą go decyzję i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu - art. 477 ^14a k.p.c. w związku z art. 386 § 4 k.p.c. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł., podejmując wypłatę emerytury na rzecz Z. I. od 1 czerwca 2015 r., ustali wysokość emerytury przysługującej ubezpieczonej na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej w myśl zasad zawartych w art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 tej ustawy.