Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2016 r. w Gdańsku

sprawy L. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji L. S.

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 października 2014 r., sygn. akt IV U 627/14

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zmienia zaskarżoną decyzję i zobowiązuje pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do wypłaty emerytury ubezpieczonemu L. S. w wysokości 2.713,91 złotych brutto (dwa tysiące siedemset trzynaście 91/100), określonej decyzją z dnia 9 czerwca 2014 roku, poczynając od dnia 1 czerwca 2014 roku.

SSA Alicja Podlewska SSA Lucyna Ramlo SSO del. Maria Ołtarzewska

Sygn. akt III AUa 8/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony L. S. odwołał się od decyzji z dnia 30 czerwca 2014r. przyznającej mu emeryturę w wysokości 2.513,39 zł.

W uzasadnieniu odwołania podniósł, że na złożony wcześniej wniosek otrzymał decyzję, w której wysokość świadczenia ustalono na kwotę 2.707,31 zł, to jest w wyższej wysokości. Ponadto wskazał, że gdyby pozwany wcześniej doręczył mu decyzje o przyznaniu emerytury, to on jeszcze w maju rozwiązałby stosunek pracy, a doręczenie decyzji w dniu 12 czerwca 2014r. skutkowało rozwiązaniem stosunku pracy w dniu 13 czerwca 2014r.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie podając, że decyzją z dnia 09 czerwca 2014r. (wydaną na wniosek z dnia 29 kwietnia 2014r.) organ rentowy przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia 29 maja 2014r. – to jest od osiągnięcia wieku emerytalnego, zawieszając – wobec kontynuowania zatrudnienia - jej wypłatę i z tego samego względu nie ustalając jej ostatecznej wysokości, która miała być ustalona w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia jej wypłaty, to jest po rozwiązaniu stosunku pracy i złożeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Zaskarżoną zaś decyzją – na wniosek z dnia 13 czerwca 2014r. – ustalono z kolei ostateczną wysokość i podjęto wypłatę świadczenia, uwzględniając waloryzację składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do kończ miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury.

Sąd Okręgowy we Włocławku IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 października 2014r. oddalił odwołanie L. S. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w T..

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

L. S. – urodzony w dniu (...) – w dniu 29 kwietnia 2014r. złożył wniosek o przyznanie mu emerytury. Decyzjami z dnia 9 czerwca 2014r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. - na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - przyznał wnioskodawcy emeryturę od dnia 29 maja 2014r. to jest od daty osiągnięcia wieku emerytalnego. W treści jednej z decyzji zawarto obliczenie wysokości emerytury zgodnie z art. 183 powołanej ustawy w kwocie 2.707,31 zł – z czego 20 % emerytury wyliczonej zgodnie z art. 53 (przy uwzględnieniu wskaźnika podstawy wymiary 111,84 % oraz okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze odpowiednio 494 i 2 miesiące) w wysokości 2.680,92 zł, oraz 80 % emerytury wyliczonej zgodnie z art. 26 (przy uwzględnieniu zwaloryzowanych kwoty składek zewidencjonowanych na koncie w wysokości 150.035,71 zł, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego – 545.811,14 zł i średniego dalszego trwania życia w wymiarze 256,4 miesięcy) w wysokości 2.713,91 zł., w drugiej zaś decyzji - ustalenie wysokości świadczenia wyłącznie na podstawie art. 26 powołanej ustawy – w kwocie 2.713,91 zł. W treści obu decyzji wskazano jednocześnie, iż wypłata świadczenia podlega – w związku z kontynuacją zatrudnienia - zawieszeniu zaś ostateczna wysokość świadczenia ustalona zostanie z chwilą podjęcia jego wypłaty tj. po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

W dniu 13 czerwca 2014r. L. S. złożył wniosek o „wznowienie wypłaty świadczenia” załączając świadectwo pracy z dnia 13 czerwca 2014r.

Decyzją z dnia 30 czerwca 2014r. organ rentowy ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy od dnia 1 czerwca 2014r. W treści decyzji obliczenie wysokości emerytury zgodnie z art. 183 w kwocie 2.513,39 zł – z czego 20 % emerytury wyliczonej zgodnie z art. 53 (przy uwzględnieniu wskaźnika podstawy wymiary 111,84 % oraz okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze odpowiednio 494 i 2 miesiące) w wysokości 2.680,71 zł, oraz 80 % emerytury wyliczonej zgodnie z art. 26 (przy uwzględnieniu zwaloryzowanych kwoty składek zewidencjonowanych na koncie w wysokości 137.793,36 zł, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego – 495.914,22 zł i średniego dalszego trwania życia w wymiarze 256,4 miesięcy) w wysokości 2.471,56 zł. Jednocześnie decyzją z tej samej daty ustalono wysokość świadczenia wyliczonego zgodnie z art. 26 przy uwzględnieniu zwaloryzowanych kwoty składek zewidencjonowanych na koncie w wysokości 137.793,36 zł, kwoty zwaloryzowanego kapitału początkowego – 495.914,22 zł i średniego dalszego trwania życia w wymiarze 256,4 miesięcy) w wysokości 2.471,56 zł, zawieszając jego wypłatę jako świadczenia mniej korzystnego.

Sąd Okręgowy wskazał, iż obliczając wysokość emerytury wnioskodawcy organ rentowy prawidłowo zastosował przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS obliczył świadczenie wnioskodawcy stosując art. 183 ust. 1 i 6 powołanej ustawy, zgodnie z którymi to przepisami, emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 roku, z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa i, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi:

1) 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz

2) 80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26.

Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, iż wysokość części emerytury wnioskodawcy obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie została przez wnioskodawcę zakwestionowana (jako wyliczona w sposób tożsamy z decyzją z dnia 9 czerwca 2014r.) Spór natomiast w istocie związany jest z wysokością części jego emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – niższej od kwoty wskazanej w decyzji z dnia 9 czerwca 2014r. i przesądzającej o niższej łącznej wysokości należnego wnioskodawcy świadczenia. Sąd Okręgowy wskazał, iż w myśl powołanego przepisu emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183. Przepis art. 25 ust. 1 stanowi zaś, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175, z zastrzeżeniem art. 185.

Sąd Okręgowy wskazał, iż zasady waloryzacji składek określa art. 25 ust. 3-12 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który waloryzacja jest przeprowadzana, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji (art. 25 ust. 4). Waloryzacja składek polega na pomnożeniu zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składek na ubezpieczenie emerytalne przez wskaźnik waloryzacji (art. 25 ust. 5), przy czym przepis art. 25 ust. 3 stanowi, że waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. Natomiast zasady waloryzacji kapitału początkowego, poczynając od dnia 1 czerwca 2000 roku, określa przepis art. 173 ust. 4 - 6a powoływanej ustawy. Zgodnie z treścią powołanych przepisów pierwszej waloryzacji kapitału początkowego dokonuje się od dnia 1 czerwca 2000 roku przez pomnożenie tego kapitału wskaźnikiem wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z 1999 r., pomniejszonego o naliczone i potrącone od ubezpieczonego składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, w stosunku do przeciętnego wynagrodzenia za 1998 rok (art. 173 ust. 4); drugiej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2001 r. dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-5, 9 i 10 oraz w art. 25a. 5a (art. 173 ust. 5); trzeciej waloryzacji przeprowadzanej od dnia 1 czerwca 2002 r. oraz kolejnych dokonuje się na zasadach określonych w art. 25 ust. 3-8 i 10 oraz w art. 25a (art. 173 ust. 5a). Ponadto art. 25a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przewiduje, że przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie. Szczegółowe reguły waloryzacji kwartalnej wynikają z ust. 2-5 art. 25a ustawy, przy czym ust. 2 pkt 2 stanowi, że w przypadku ustalania wysokości emerytury w drugim kwartale danego roku ostatniej kwartalnej waloryzacji dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż z przywołanych powyżej przepisów jasno wynika, że zasadą tak waloryzacji składek, jak i kapitału początkowego jest waloryzacja roczna, a waloryzacja kwartalna przewidziana w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi odstępstwo od tejże zasady. Sąd Okręgowy zgodził się zatem ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi zawartym w wyroku z dnia 13 lutego 2013 roku (III AUa 757/12, LEX nr 1282781), iż możliwość waloryzacji kwartalnej ustawodawca wprowadził w celu zapewnienia osobom przechodzącym na emeryturę w różnych miesiącach roku, że nie będą wyłączone z waloryzacji te okresy, które nie są objęte waloryzacją roczną - pomiędzy czerwcem jednego roku, a czerwcem roku następnego. Tym samym waloryzacja kwartalna nie dotyczy osób, których emerytura zostaje ustalona w czerwcu danego roku, gdyż ich składki i kapitał na dzień 1 czerwca zostały zwaloryzowane wskaźnikiem rocznym, a więc za cały rok poprzedzający ustalenie emerytury. Podkreślił przy tym, iż przepisy art. 25 i 25a ustawy o emeryturach i rentach nie naruszają zasady równości wobec prawa, albowiem jedynie różnicują sytuację ubezpieczonych w zależności od miesiąca przechodzenia na emeryturę, co jest cechą relewantną (tak też powołany wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 sierpnia 2012 roku, III AUa 325/12, LEX nr 1216319).

W świetle powołanych powyżej rozważań Sąd Okręgowy wskazał, iż w niniejszej sprawie decyzjami z dnia 9 czerwca 2014 roku ZUS obliczył co prawda wysokość emerytury wnioskodawcy na dzień 29 maja 2014r. – przy czym ustalając wysokość części świadczenia na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS uwzględnił zwaloryzowaną kwotę składek oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem kwartalnej waloryzacji. Jednakże określona w ten sposób wysokość emerytury nie była – i w świetle powołanych przepisów nie mogła być – ostateczna, co wynika też jednoznacznie z treści powołanych decyzji, albowiem wnioskodawca kontynuował zatrudnienie i wypłata świadczenia została zawieszona. Tym samym – jak słusznie i w pełni jednoznacznie wskazano w treści powyższej decyzji - ostateczna wysokość świadczenia mogła zostać ustalona dopiero w momencie podjęcia jego wypłaty. Ostateczną zatem wysokość emerytury wnioskodawcy ustalono na dzień 1 czerwca 2014 roku decyzją z dnia 30 czerwca 2014 roku i od tego też dnia podjęto wypłatę świadczenia. Przy obliczeniu emerytury na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ZUS uwzględnił zatem zwaloryzowaną kwotę składek oraz kapitału początkowego z zastosowaniem rocznych wskaźników waloryzacji. W świetle rozważań poczynionych wyżej oraz treści przytoczonych przepisów, zaskarżona decyzja jest więc w pełni prawidłowa. Skoro bowiem w przepisie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS mowa jest o wypłacie emerytury, a nie o przyznaniu prawa do świadczenia (które wnioskodawca nabył wcześniej), to zdaniem Sądu Okręgowego prawidłowo organ rentowy zastosował w zaskarżonej decyzji roczną waloryzację kapitału i składek - uwzględniając datę powstania przesłanek do podjęcia wypłaty świadczenia.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł ubezpieczony zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

- prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie w zakresie art. 25, 25a, 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2013.1440 j.t.) polegające na niewłaściwym zastosowaniu tych przepisów w przedmiotowej sprawie wskutek dokonania błędnej waloryzacji składek ubezpieczeniowych, oraz kapitału początkowego poprzez co nastąpiło błędne wyliczenie emerytury,

- przepisów postępowania - art. 328 § 2, art. 233 § 1 k.p.c.

Skarżący podkreślił, iż decyzja z dnia 9 czerwca 2014 r. wydana została po 41 dniach od złożenia przez niego wniosku emerytalnego. Nadmienił, iż zgodnie z treścią art. 25 ust.3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu, a tak się stało w jego sprawie. Zdaniem skarżącego konsekwencją wydania decyzji z dnia 9 czerwca 2014r., przyznającej emeryturę z dniem 29 maja 2014r. jest uznanie, iż okres ten mieści się w waloryzacji kwartalnej. Skarżący podniósł, iż zastosowany sposób waloryzacji jest dla niego krzywdzący. Stosownie do art. 25 a ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS prowadzi do nierównego traktowania, bowiem zastosowanie winna mieć korzystniejsza waloryzacja kwartalna. Skarżący wskazał, iż jego sytuacja faktyczna jest zupełnie inna, jego prawo do emerytury było ustalone 29 maja 2014r.,a jedynie potwierdzeniem nabytego prawa była decyzja z 9 czerwca 2014r. Skarżący wskazał, iż z uzasadnienia Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 13 lutego 2013r., sygn. akt III AUa 757/12 wynika, iż zgodnie z art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS mechanizm przewidziany w tych przepisach ma zastosowanie wyłącznie w stosunku do osób, którym ustalono już prawo do emerytury. Nadto skarżący podniósł, iż zgodnie z art. 35§ 3 k.p.a. załatwienie sprawy powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Na końcu ubezpieczony stwierdził, iż wydanie decyzji mniej korzystnej jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja ubezpieczonego zasługiwała na uwzględnienie.

Ubezpieczony w apelacji zgłosił zarzut naruszenia zarówno prawa procesowego, jak i prawa materialnego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów postępowania tj. art. 328 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny wskazuje, że skarżący ograniczył się do zgłoszenia tego zarzutu, przy czym w żaden sposób go nie uzasadnił, stąd też trudno się odnieść do stanowiska ubezpieczonego w tym zakresie. Niemniej jednak podnieść należy, że Sąd Okręgowy niewątpliwie dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w ramach prerogatyw przysługujących mu z mocy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. i na tej podstawie poczynił trafne ustalenia faktyczne co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd I instancji niewątpliwie nie dokonał ustaleń faktycznych w sposób sprzeczny z treścią zebranego materiału dowodowego. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie sądowym, jak również w doktrynie prawa wielokrotnie podkreślano, iż swobodna ocena dowodów nie może być równoznaczna z ich dowolną oceną, tj. taką, która nie znajduje oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy lub jest nielogiczna albo też sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego (patrz np. wyroki Sądu Najwyższego z dni: 29 lipca 1998 r., sygn. akt II UKN 151/98 (OSNAPiUS z 1999 r., z. 15, poz. 492); 4 lutego 1999 r., sygn. akt: II UKN 459/98 (OSNAPiUS z 2000 r., z. 6, poz. 252); 23 marca 1999 r., sygn. akt II UKN 543/98 (OSNAPiUS z 2000 r., z. 11, poz. 433); 24 marca 1999 r., sygn. akt I PKN 632/98 (OSNAPiUS z 2000 r., z. 10, poz. 382); 10 czerwca 1999 r., sygn. akt II UKN 685/98 (OSNAPiUS z 2000 r., z. 17, poz. 655); 5 sierpnia 1999 r., sygn. akt II UKN 76/99 (OSNAPiUS z 2000 r., z. 19, poz. 732); 10 listopada 1999 r., sygn. akt I PKN 361/99 (OSNAPiUS z 2001 r., z. 7, poz. 216) czy 19 czerwca 2001 r., sygn. akt II UKN 423/00 (OSNP z 2003 r., z. 5, poz. 137). Strona zarzucająca Sądowi naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. musi wykazać, iż ocena dowodów dokonana przez ów Sąd była sprzeczna z określonymi regułami logiki lub też zasadami doświadczenia życiowego względnie, iż Sąd niedostatecznie wyjaśnił sprzeczności, jakie zaistniały np. w zeznaniach świadków czy opiniach biegłych. Uzasadnieniem zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może być samo przekonanie strony o innej niż to przyjął Sąd – wadze (znaczeniu) poszczególnych dowodów przeprowadzonych w danej sprawie ani też odmienna ocena dowodów przez stronę od tej, przyjętej przez Sąd (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dni: 21 marca 2006 r., sygn. akt I ACa 1116/05, LEX nr 194518; 27 kwietnia 2006 r., sygn. akt I ACa 1303/05, LEX nr 214251; 7 czerwca 2000 r., sygn. akt I ACa 1407/05, LEX nr 278415). Przyjęcie odmiennego stanowiska byłoby nieracjonalne, gdyż prowadziłoby de facto do sytuacji, w której Sądowi niższej instancji można byłoby skutecznie postawić zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w każdym przypadku, kiedy tylko strona prezentowałaby odmienne przekonanie co do znaczenia zgromadzonych dowodów niż Sąd, który orzekał w sprawie (co w praktyce ma miejsce prawie zawsze, gdy dana strona wyraża niezadowolenie z wydanego orzeczenia). Reasumując powyższe rozważania należy podkreślić, iż naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie można upatrywać w takiej ocenie materiału dowodowego, która jest logiczna, zgodna ze wskazaniami doświadczenia życiowego oraz dokonana w sposób wszechstronny.

Podkreślić trzeba, że jeśli apelujący chce podważyć sędziowską ocenę dowodów, nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny. Nie wystarczą jej stwierdzenia, że ustalenia faktyczne Sądu są wadliwe ani też wskazanie stanu faktycznego, który — zdaniem skarżącego — odpowiada rzeczywistości. Taki sposób podważania sędziowskiej oceny, stanowi zwykłą polemikę, która nie może odnieść skutku. Sędziowskiej ocenie dowodów nie można przeciwstawiać własnej oceny, przeciwnie — konieczne jest wskazanie, umiejscowionych w realiach danej sprawy, przyczyn, dla których ocena dowodów nie spełnia kryteriów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Należy wykazać, że sąd przekroczył granice swobodnej oceny dowodów. Dopóki skarżący nie wykaże istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności, czy też bezzasadnego pominięcia dowodów, które prowadzą do wniosków odmiennych, dopóty nie można uznać, że sąd naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Pamiętać należy, że sąd wyższej instancji, dokonując — w ramach zarzutów apelacyjnych — kontroli w zakresie oceny dowodów przeprowadzonej przez sąd niższej instancji, co do zasady nie ustala prawdziwości faktów, lecz sprawdza, czy granice swobodnej oceny nie zostały przekroczone. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 marca 1999 r. (III CZP 59/98, OSNC 1999, nr 7-8, poz. 124) podkreślił, że same nawet bardzo poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska.

Jak wyżej wskazano ubezpieczony nie uzasadnił zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., a co ważne – okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia pozostawały poza sporem, a mianowicie:

- ubezpieczony urodzony w dniu (...) wiek 60 lat osiągnął z dniem(...),

- w dniu 29 kwietnia 2014r. wystąpił on do pozwanego z wnioskiem o emeryturę w obniżonym wieku,

- decyzjami z dnia 09 czerwca 2014r. pozwany przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 29 maja 2014r. i wskazał, że emerytura obliczona zgodnie z art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynosi 2.713,91 zł brutto, a obliczona według art. 183 tejże ustawy wynosi 2.707,31 zł brutto; równocześnie pozwany podał, że wypłata emerytury została zawieszona wobec kontynuowania zatrudnienia,

- ubezpieczony – po doręczeniu mu powyższych decyzji – rozwiązał stosunek pracy z dniem 13 czerwca 2014r. i tego też dnia wystąpił do pozwanego z wnioskiem o podjęcie wypłaty świadczenia,

- zaskarżoną decyzją z dnia 30 czerwca 2014r. pozwany podjął wypłatę emerytury ubezpieczonego od dnia 01 czerwca 2014r., przy czym ponownie ustalił podstawę wysokości tego świadczenia, skutkiem czego świadczenie obliczone według art. 26 wymienionej wyżej ustawy wyniosło 2.471,56 zł brutto, a według art. 183 ustawy wyniosło 2.513,39 zł brutto, wobec dokonania rocznej waloryzacji składek na dzień 01 czerwca 2014r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie doszło również do naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 328 § 2 k.p.c., który stanowi, że uzasadnienie wyroku powinno zawierać wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, oraz wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wskazał na okoliczności faktyczne sprawy, które jak wyżej podano były bezsporne. Wyjaśnił też podstawy prawne swojego rozstrzygnięcia, przywołując przepisy prawa. Sam fakt, że ubezpieczony nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego prezentowanym w uzasadnieniu wyroku nie oznacza, iż uzasadnienie to nie spełnia wymogów określonych w treści przepisu art. 328 § 2 k.p.c.

Istota sporu w niniejszej sprawie dotyczyła kwestii czy pozwany organ rentowy podejmując wypłatę emerytury zgodnie z wnioskiem ubezpieczonego, był uprawniony do ponownego ustalenia podstawy wysokości świadczenia, a w konsekwencji czy zasadnie dokonał waloryzacji rocznej w czerwcu 2014r., co w efekcie spowodowało ustalenie emerytury do wypłaty od dnia 01 czerwca 2014r. w kwocie niższej niż kwota ustalona na dzień 29 maja 2014r. w decyzjach z dnia 09 czerwca 2014r.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2015r., poz. 748; dalej: ustawa) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Stosownie zaś do treści art. 25 ust. 3 i 4 ustawy waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu (ust. 3). Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji (ust. 4).

Z kolei art. 25a ust. 1-3 ustawy emerytalnej stanowi, że przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie (ust. 1). W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku (ust. 2).

Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (ust.3).

Rozpoznając przedmiotową sprawę Sąd Apelacyjny powziął wątpliwość co do tego czy użyty w art. 25a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 1440) zwrot: „składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25” oznacza, że przez ostatnią waloryzację tzw. roczną należy rozumieć waloryzację składek przeprowadzoną w dniu 1 czerwca roku poprzedzającego rok, w którym następuje wypłata emerytury, a tym samym w przypadku emerytur wypłacanych od dnia 1 czerwca (i po tym dniu) nie przeprowadza się kolejnej waloryzacji, o której mowa w art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; czy też w przypadku wypłaty emerytury od dnia 1 czerwca danego roku (lub po tym dniu), „ostatnią” waloryzacją, o której mowa w art. 25, po myśli art. 25a ust. 1, jest waloryzacja dokonana 1 czerwca roku, w którym następuje wypłata emerytury, a w konsekwencji czy i w jakim zakresie należy przeprowadzać waloryzację składek w sposób określony w art. 25a ust. 2 punkty 1-4 w przypadku tych ubezpieczonych, którym emerytura wypłacana jest poczynając od dnia 1 czerwca lub po tym dniu i w oparciu o art. 390 § 1 k.p.c. przedstawił to zagadnienie prawne Sądowi Najwyższemu.

Postanowieniem z dnia 06 października 2015r. w sprawie o sygn.. akt III UZP 9/15 Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały. W uzasadnieniu tegoż postanowienia Sąd Najwyższy wskazał jednak między innymi, że „…Mając na względzie unormowania art. 108 w związku z art. 183 ust. 6 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pojawia się pytanie o zasadność dokonania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w czerwcu 2014 r. ponownego ustalenia podstawy obliczenia wysokości emerytury ubezpieczonego (a nie ponownego ustalenia samej wysokości świadczenia) w sytuacji, gdy prawo do emerytury, nabyte z mocy art. 24 tego aktu, zostało przyznane wnioskodawcy a świadczenie obliczono decyzjami organu rentowego już w maju 2014 r., z jednoczesnym zawieszeniem wypłaty świadczenia z uwagi na kontynuowanie przez uprawnionego zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy bez rozwiązania stosunku pracy.” Tożsamo stanowisko prezentuje Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 03 listopada 2015r. (sygn.. akt III UZP 12/15, niepublikowane), gdzie Sąd ten podał, iż „Kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem mechanizm przeliczenia emerytury polega na zwiększeniu świadczenia obliczonego według reguł określonych w art. 26 tej ustawy o iloraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie pracującego emeryta po dniu ustalenia prawa do emerytury i wyrażonego w miesiącach średniego trwania życia ustalonego dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika art. 110 tej ustawy, pozwalającego na ponowne ustalenie świadczenia w sytuacji zawieszenia prawa ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. W dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ryzykiem emerytalnym było osiągnięcie wieku emerytalnego, a zatem wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Decyzja wydawana była tylko jeden raz i w ustawie nie przewidziano przepisu ustalającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki.”

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 03 listopada 2015r. wydane zostało w związku z przedstawieniem temu Sądowi zagadnienia prawnego na tle stanu faktycznego bardzo zbliżonego do stanu w niniejszej sprawie, gdyż w wyżej wymienionej sprawie ubezpieczonemu przyznano prawo do emerytury w maju 2013r. lecz wypłatę zawieszono z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia, podjęto wypłatę od czerwca 2013r. W tymże postanowieniu Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że „podjęcie wypłaty emerytury ubezpieczonego od czerwca 2013r. nie uzasadniało ponownego obliczenia podstawy wymiaru świadczenia.” W obu powołanych wyżej postanowieniach Sąd Najwyższy zaznaczył, iż „ Składki na ubezpieczenie emerytalne zgromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia 1 czerwca każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Art. 25 ust. 4 ustawy stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzona waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik waloryzacji składek nie może być niższy niż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku.

Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którym
przeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składek
przeprowadza się w dniu 1 czerwca z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku.

Natomiast składki należne za okres po zakończeniu danego roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W trybie cytowanego powyżej przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Podobnie, jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Sam wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego. Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.”

Skoro zatem wysokość podstawy emerytury w systemie zdefiniowanej składki może być ustala tylko raz, to przyjąć należy, iż wysokość emerytury ubezpieczonego ustalona została prawidłowo na dzień 29 maja 2014r., to jest w dniu nabycia prawa do emerytury, decyzją z dnia 09 czerwca 2014r., której to decyzji ubezpieczony nie zaskarżył. Przy ustalaniu podstawy wysokości emerytury w maju 2014r. ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona 01 czerwca 2013r., dotycząca składek należnych do końca 2012r., a zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2013r. Waloryzacji kwartalnej podlegają natomiast, zgodnie z art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy składki należne za rok 2013, które nie będą podlegały waloryzacji rocznej, skoro ta przeprowadzona będzie w dniu 01 czerwca 2014r.( czyli po przyznaniu ubezpieczonemu prawa do emerytury i ustaleniu podstawy jej wysokości).

W konsekwencji na podstawę obliczenia emerytury ubezpieczonego przyznanej mu od dnia 29 maja 2014r. składa się obok zwaloryzowanego kapitału początkowego, również suma:

- kwoty składek ustalonej po ostatniej rocznej waloryzacji przeprowadzonej 01 czerwca 2013r.,

- kwoty składek należnych za 2013r. poddanych waloryzacji kwartalnej,

- nominalnej kwoty składek należnych za okres po zakończeniu czwartego kwartału 2013r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc przyznania prawa do emerytury, czyli należnych za okres od 01 stycznia 2014r. do dnia 30 kwietnia 2014r., które nie podlegają waloryzacji kwartalnej.

W świetle powyższego, zarzut naruszenia prawa materialnego podniesiony przez skarżącego – zdaniem Sądu Apelacyjnego – uznać należało za uzasadniony. Pozwany bowiem bezpodstawnie dokonał ponownego obliczenia podstawy emerytury ubezpieczonego decyzją z dnia 30 czerwca 2014r., przy zastosowaniu rocznej waloryzacji składek przeprowadzonej w dniu 01 czerwca 2014r., co w efekcie doprowadziło do obniżenia świadczenia przeznaczonego do wypłaty od dnia 01 czerwca 2014r.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSA Alicja Podlewska SSA Lucyna Ramlo SSO del. Maria Ołtarzewska