Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 listopada 2016 roku w S.

sprawy z powództwa (...) Wierzytelności Detaliczne Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W.

przeciwko M. W. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z dnia 9 grudnia 2015 roku, sygn. akt I C 1750/15

oddala apelację.

SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Tomasz Szaj SSO Wiesława Buczek-Markowska

Sygn. akt II Ca 552/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy w Stargardzie Szczecińskim, w sprawie I C 1750/15 oddalił powództwo (...) Wierzytelności Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. przeciwko M. W. (1) o zapłatę.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym:

W dniu 3 kwietnia 2009 r. M. W. (1) zawarł z (...) Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą we W. umowę o przyznanie limitu kredytowego numer (...), na podstawie której bank udzielił M. W. (1) limit kredytowy do kwoty 50.000 złotych, dla korzystania z którego otworzył i prowadził rachunek kredytowy numer (...), a pozwany zobowiązał się go spłacać w okresach miesięcznych poprzez dokonywanie spłat określonych w wyciągu z rachunku generowanym do każdego 27 dnia miesiąca i wysyłanym na adres korespondencyjny posiadacza rachunku.

Dnia 5 lipca 2011 r. (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny przeciwko M. W. (1) na podstawie zobowiązania wynikającego z umowy o przyznanie limitu kredytowego z dnia 3 kwietnia 2009 r., któremu postanowieniem Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim 1 Wydział Cywilny z dnia 20 września 2011 r. sygn. akt I Co 4716/11 została nadana klauzula wykonalności. Postanowieniem z 15 kwietnia 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. J. umorzył postępowanie w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

W dniu 12 grudnia 2013 r. (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. reprezentowany przez (...) Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. w W. udzielił (...) S.A. z siedzibą we W. pełnomocnictwa do reprezentowania Funduszu w postępowaniu dotyczącym nabycia przez Fundusz wierzytelności.

W dniu 27 czerwca 2014 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. zawarł umowę przelewu wierzytelności z (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W.. W piśmie z dnia 22 lipca 2014 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. oświadczył, iż 30 czerwca 2014 r. otrzymał trzecią ratę płatności w związku z czym potwierdza zapłatę ceny oraz przejście wierzytelności na rzecz (...) Wierzytelności Detalicznych Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty. W wygenerowanym wydruku o nazwie Załącznik nr 5, bez wskazanej daty oraz nazwy wydruku uwidocznione zostały dane osobowe M. W. (1), jego numer PESEL, numer dowodu osobistego, numer umowy (...), data podpisania umowy - 3 kwietnia 2009 r. Wymieniony wydruk został opatrzony pieczęcią i podpisem odręcznym reprezentującego w sprawie pełnomocnika powoda adwokata T. R..

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

Powód udowodnił fakt przysługiwania (...) Bank (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w G. wierzytelności, wynikającej z umowy o przyznanie limitu kredytowego numer (...), a następnie fakt jej skutecznego nabycia od pierwotnego wierzyciela. Pozwany nie negował istnienia wierzytelności, natomiast negował wartość przedmiotu sporu oraz wysokość kosztów postępowania naliczonych przez powoda. Pozwany w złożonym sprzeciwie od nakazu zapłaty podniósł także zarzut przedawnienia roszczenia.

Powód na poparcie swoich twierdzeń dotyczących wartości przedmiotu sporu oraz naliczanych kosztów i opłat przedłożył wyciąg z rejestru funduszy inwestycyjnych, umowę sprzedaży wierzytelności, umowę o przyznanie limitu kredytowego oraz bankowy tytułu egzekucyjny.

Sąd nie mógł przyznać waloru dokumentu urzędowego bankowemu tytułowi egzekucyjnemu wystawionemu przez pierwotnego wierzyciela pozwanego oraz wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych. Przepis art. 95 ust. la ustawy Prawo bankowe, wskazuje że moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1 tego przepisu, nie obowiązuje w postępowaniu cywilnym. Analogicznej treści przepis istnieje w odniesieniu do funduszy sekurytyzacyjnych (art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych, Dz. U. Nr 146, poz. 1546, z późn. zm.). W konsekwencji powyższego pozbawienie w postępowaniu cywilnym wyżej wymienionych dokumentów wystawianych przez banki i fundusze sekurytyzacyjne mocy prawnej dokumentów urzędowych powoduje, że dokumenty te należy traktować jako dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. Jednocześnie w sporze sądowym powołane wyżej przepisy przywracają zastosowanie wyrażonej w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. ogólnej zasady rozkładu ciężaru dowodu. Sąd dostrzegł, że z przywołanego powyżej dokumentu nie wynika wierzytelność na którą powołuje się powód. Powód nie sprostał także obowiązkowi dowodowemu dotyczącemu wysokości naliczonych opłat i prowizji, a także odsetek. Sąd wskazał, że nie sposób było w sprawie uznać, że powód dokumentem w postaci wyciągu z rejestru funduszy inwestycyjnych i odpisu z KRS, umowy sprzedaży wierzytelności wykazał, jakie kwoty składają się na dochodzoną wierzytelność. Dochodzona przez powoda kwota nie wynikała z bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r. wystawionego przez (...) Bank S.A. z siedzibą we W., w którym zostało jedynie wskazane, że zobowiązanie dłużnika M. W. (2) wynika z umowy o przyznanie limitu kredytowego nr (...) z dnia 3 kwietnia 2009 r., natomiast wysokość zobowiązania dłużnika na dzień 5 lipca 2011 r. została wskazana na kwotę 51.895,98 zł wraz z dalszymi odsetkami od dnia następnego po dniu wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego do dnia zapłaty, obliczone od kwoty 42.276,60 zł, naliczane będą według zmiennej stopy procentowej odsetek maksymalnych.

Oceniając, podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia, Sąd Rejonowy uznał go za bezzasadny. W tym zakresie wskazał, że roszczenie powoda podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia. Następnie podał, że bieg ten został przerwany w wyniku wystąpienia i nadania bte klauzuli wykonalności oraz w wyniku wszczęcia postepowania egzekucyjnego. Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim M. J. umorzył postępowanie w sprawie egzekucyjnej z wniosku wierzyciela (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. przeciwko dłużnikowi M. W. (1), sygn. akt Km 1290/12 jako bezskuteczne.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł powód i zaskarżając go w całości, zarzucił mu naruszenie:

a)  art 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegającą na dowolnej, sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, ocenie materiału dowodowego przejawiającej się w odmowie przyznania mocy dowodowej załączonemu do akt sprawy bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 05.07.2011 roku opatrzonego klauzulą wykonalności, w zakresie w jakim dowodzi faktu korzystania przez pozwanego z przyznanego limitu kredytowego oraz wysokości roszczenia co do pełnej jego wysokości, podczas gdy przedłożony przez powoda bankowy tytuł egzekucyjny nie był kwestionowany przez stronę pozwaną, a ponadto był tworzony w oparciu o księgi rachunkowe banku, na podstawie których bank wystawia każdy inny dokument mogący potwierdzić roszczenie powoda co do jego wysokości, zaś kwoty wskazane w jego treści korespondowały z kwotami dochodzonymi przez powoda od pozwanego, wobec czego w świetle całokształtu materiału dowodowego bankowy tytuł egzekucyjny winien zostać uznany za wiarygodny dowód na okoliczność istnienia oraz wysokości roszczenia powoda;

b)  art. 233 § 2 k.p.c. w związku z art. 227 k.p.c. polegającą na braku zbadania relacji pomiędzy dokumentami w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego z dnia 05.07.2011 roku, Umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 czerwca 2014 roku wraz z załącznikiem nr 5 dotyczącym listy wierzytelności objętych umową, w której wierzytelność wynikająca z umowy o numerze (...) została skonkretyzowana za pomocą szeregu danych między innymi poszczególnych części składowych roszczenia powoda w wyszczególnieniem zadłużenia kapitałowego, zadłużenia z tytułu odsetek oraz zadłużenia z tytułu opłat, jak również rozszerzonego załącznika do umowy przelewu wierzytelności przekazanego powodowi w formie elektronicznej zawierającego szczegółowe dane dotyczące wysokości należności składających się na dochodzona pozwem kwotę, a która to relacja wskazuje na fakt, iż wszystkie powyżej wskazane dokumenty wskazują na tą sama wysokość roszczenia, co winno prowadzić do wniosku o wykazaniu przez powoda roszczenia co do pełnej jego wysokości;

c)  art. 230 k.p.c. w związku z art. 229 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie polegające na nieuznaniu za udowodnione faktu istnienia roszczenia w dochodzonej pozwem wysokości, pomimo iż pozwany samego faktu zadłużenia wynikającego z umowy limitu kredytowego nr (...) nie negował oraz poprzez dobrowolne wpłaty dokonał niewłaściwego uznania swojego zadłużenia wobec powoda, wobec czego, mając na uwadze wyniki całej rozprawy należało uznać fakt zawarcia umowy o numerze (...) oraz posiadania zadłużenia z niej wynikającego za przyznane.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 73 471,37 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23.02.2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztów postepowania za obie instancje, względnie jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Apelujący podniósł, że przedstawił dowody na okoliczność istnienia po stronie pozwanej całości wymagalnego zadłużenia z tytułu zawarcia umowy limitu kredytowego z pierwotnym wierzycielem, w postaci: umowy o przyznanie limitu kredytowego o numerze (...), umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 czerwca 2014 roku wraz z załącznikiem dotyczącym listy wierzytelności stanowiących przedmiot umowy przelewu, rozszerzonego załącznika do umowy przelewu przekazanego w formie elektronicznej oraz bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego klauzulą wykonalności nadaną postanowieniem Sądu z dnia 20.09.2011 roku.

Zdaniem powoda wykazanie roszczenia za pomocą przedstawionej umowy o numerze (...) oraz umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 czerwca 2014 roku wraz z załącznikiem dotyczącym listy wierzytelności stanowiących przedmiot sprzedaży, zawierającym dług pozwanego wynikający z umowy nr (...) powoduje, że to na pozwanym M. W. (1) spoczywał obowiązek udowodnienia, że dokonał spłaty wykorzystanego limitu kredytowego, do której to spłaty wraz z należnymi odsetkami, opłatami i prowizjami był na mocy zawartej umowy zobowiązany. Pozwany nie kwestionował faktu, iż posiada zadłużenie względem powoda wynikające z zawartej przez niego z (...) Bank S.A. umowy o przyznanie limitu kredytowego.

Dowód na okoliczność wysokości roszczenia stanowi bankowy tytuł egzekucyjny o nr (...), z dnia 05.07.2015r. który określa, iż zobowiązanie strony pozwanej wynosi 51 895,98 zł. Kwota kapitału tj. 42 276,60 zł określona w w/w bankowym tytule wykonawczym dotycząca niespłaconego przez pozwanego limitu kredytowego jest tożsama z kwotą dochodzoną przez powoda w niniejszym postępowaniu. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się również naliczone przez poprzednika prawnego powoda odsetki karne od kwoty niespłaconego kapitału tj. 42 276,60 zł, od dnia 06.07.2011 roku tj. dnia następującego po dniu wydania bankowego tytułu egzekucyjnego, do dnia 27.06.2014 roku tj. dnia zawarcia umowy cesji wierzytelności według stopy procentowej odsetek maksymalnych. Apelujący przedstawił zestawienie wysokości stóp procentowych odsetek maksymalnych, w omawianym okresie.

Wysokość roszczenia potwierdza także załącznik do umowy przelewu wierzytelności z dnia 27.06.2014 roku przekazanego nabywcy w wersji elektronicznej, którego zapisy strona powodowa przyjmuje jako swoje twierdzenia. Końcowo odnosząc się do zarzutu „zawyżenia" podniósł, iż na kwotę 223,37 zł. tytułem niespłaconych kosztów składają się: 45,00 zł tytułem opłat windykacyjnych; 178,37 zł tytułem opłat egzekucyjnych; koszty postępowania egzekucyjnego w sprawie o sygn. akt KM 1290/12 ustalone postanowieniem Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Stargardzie Szczecińskim - M. J. z dnia 15.04.2013 r. oraz koszty postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu.

Niezależnie od powyższego powód podniósł, iż pozwany poprzez fakt dokonywanych wpłat dokonał uznania długu.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie, powtarzając między innymi zarzut przedawniania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

W realiach niniejszej sprawy w pierwszej kolejności nieodzowną jest uwaga, że analiza prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia nie może pomijać faktu, że w postępowaniu apelacyjnym Sąd Odwoławczy jest przede wszystkim instancją merytoryczną, a nie kontrolną, w związku z czym rozważa na nowo cały zebrany w sprawie materiał, dokonuje własnych ustaleń oraz samodzielnej oceny prawnej – art. 378 § 1 k.p.c. (tak np. w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07).

Przechodząc zatem do pierwszego etapu, prowadzącego do decyzji merytorycznej, a więc oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych należy stwierdzić, że w tym zakresie Sąd Rejonowy nie popełnił błędów. Ustalił prawidłowy stan faktyczny, który Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własny.

Sąd Okręgowy, nie podzielił jednak, oceny prawnej zarzutu przedawnienia, podniesionego przez pozwanego. Ta ocena była korzystna dla powoda, dlatego też w apelacji brak jest zarzutu naruszenia prawa materialnego, to jest art. 118 i art. 123 k.c. Brak zarzutów naruszenia prawa materialnego nie odebrał jednak Sądowi Okręgowemu uprawnień do kontroli orzeczenia w tym zakresie, a to z tego względu, że naruszenie prawa materialnego Sąd Okręgowy, jako sąd merytoryczny bierze pod uwagę z urzędu – art. 378 § 1 k.p.c.

Powód oparł swe roszczenie o treść przepisu art. 509 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (§ 1). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2).

W wyniku przelewu wierzytelności banku (art. 509 k.c.) następuje tylko zmiana osoby, względem której dłużnik jest zobowiązany. W następstwie zawarcia umowy przelewu nie następuje natomiast zmiana przedmiotu świadczenia, ani też zmiana podstawy prawnej świadczenia. Rozstrzygające zatem znaczenie dla kwalifikacji roszczenia ma moment jego powstania. Pomimo przelewu wierzytelności na rzecz podmiotu, który nie jest bankiem, dotychczasowa sytuacja prawna dłużnika zostaje więc utrzymana. W konsekwencji dłużnikowi, stosownie do dyspozycji art. 513 § 1 k.c. przysługują wobec nabywcy wierzytelności, wszelkie zarzuty, które miał względem zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie, w tym również zarzut przedawnienia roszczenia. Tego rodzaju zarzut został podniesiony przez pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty ( k. 80) a następnie na rozprawie w dniu 9 grudnia 2015 roku. I ostatecznie w odpowiedzi na apelację.

Dla oceny zarzutu przedawnienia istotne są dwie kwestie, mianowicie długość terminu przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem oraz data wymagalności roszczenia, od którego ów termin należałoby liczyć.

Strona powodowa jednoznacznie w toku postępowania w swoich pismach procesowych, wskazywała, iż podstawą dochodzonego roszczenia jest umowa o przyznanie limitu kredytowego nr (...). Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu I instancji, iż dochodzone w niniejszej sprawie przez powoda roszczenie, z uwagi na jego charakter, przedawnia się z upływem 3 lat. Na podstawie art. 118 k.c. trzyletniemu terminowi przedawnienia podlegają roszczenia przysługujące osobom prowadzącym działalność gospodarczą, powstałe w związku z tą działalnością. Zarówno bank, który był pierwotnym wierzycielem, jak i powód, jako jego następca prawny są przedsiębiorcami, a zatem roszczenia powstałe i dochodzone w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą przedawnia się po upływie 3 lat od dnia wymagalności. Dla określenia trzyletniego terminu przedawnienia w powyższym rozumieniu nie ma znaczenia status prawny kredytobiorcy, ale kredytodawcy ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.10.2015 r., II CSK 845/14 oraz z dnia 10.10.2003. II CK 113/02).

Ustalić dalej należało, od którego momentu rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia.

Stosownie do dyspozycji art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Przywołany przepis wprowadza ogólną regułę ustalania początku biegu terminu przedawnienia, zgodnie z którą, bieg ten rozpoczyna się od dnia wymagalności roszczenia. Roszczenia mogą stać się wymagalne w dniu wskazanym w treści czynności prawnej lub w ustawie, w dniu wynikającym z samej natury zobowiązania, niezwłocznie po ich powstaniu, czy też w dniu, w którym spełnił się warunek zawieszający (tak J. Ignatowicz (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 814), a zatem wymagalność roszczenia następuje wówczas, gdy po stronie dłużnika aktualizuje się powinność określonego zachowania będącego przedmiotem roszczenia.

W rozpoznawanej sprawie poprzednik prawny powoda udzielił pozwanemu limitu kredytowego do kwoty 50.000 złotych, dla korzystania z którego otworzono rachunek kredytowy o numerze (...). Umowa została zawarta na okres jednego roku tj. od 3.04.2009 r., do 3.04.2010 r., przy czym w umowie zastrzeżono, że Bank będzie automatycznie przedłużał umowę limitu na kolejne okresy, o ile posiadacz rachunku nie wypowie umowy najpóźniej na 30 dni przed upływem okresu na jaki została zawarta, albo nie zajdą inne określone w Regulaminie limitu zdarzenia wykluczające możliwość przedłużenia umowy limitu. Jakkolwiek w aktach sprawy brak jest oświadczenia o rozwiązaniu umowy, tym niemniej, roszczenie to stało się najpóźniej wymagalne z dniem wystawienia przez poprzednika prawnego powoda bankowego tytułu egzekucyjnego, do czego był uprawniony w razie braku płatności ( § 5 ust. 4, § 7 ust. 1, § 8)- tj. z dniem 5.07.2011 r.

Zestawiając wszystko powyższe, stwierdzić należało, że termin przedawnienia roszczenia upłynąłby z dniem 5.07.2014 roku.

W dalszej kolejności rozważyć należało, czy w trakcie biegu terminu przedawnienia podjęto czynności skutkujące przerwaniem jego biegu, i co istotne, czy tego rodzaju działania podjęte przez pierwotnego wierzyciela odniosły skutek względem nabywcy wierzytelności.

Stosownie do dyspozycji art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Ustawodawca przy tym przewidział w treści przepisu art. 124 k.c., iż po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (§ 1). W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (§ 2).

Sąd Odwoławczy dostrzegł, iż przed upływem okresu przedawnienia pierwotny wierzyciel wystąpił do Sądu Rejonowego w Stargardzie Szczecińskim z wnioskiem o nadanie przeciwko pozwanemu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, co skutkowało wydaniem w dniu 20.09.2011 roku postanowienia w tym przedmiocie, sygn. akt I Co 4716/11 (vide k. 72). Następnie w oparciu o wyżej wymieniony tytuł, w dniu 12.12.2011 r. wierzyciel wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postepowania egzekucyjnego, które ostatecznie zostało umorzone postanowieniem komornika sądowego z dnia 15.04.2013 r., roku na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. tj. z uwagi na jego bezskuteczność ( k. 22, akt Km 1290/12).

Odnotować należy, że art. 123 § 1 pkt 1 k.c. nie określa przesłanek jakim winna odpowiadać dana czynność, aby mogła skutecznie przerwać bieg terminu przedawnienia. Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. II CSK 196/14 - nie ulega jednak wątpliwości, że chodzi tu o przedsięwziętą bezpośrednio we wskazanym w przepisie celu czynność nie kogokolwiek i przeciwko komukolwiek, ale czynność podjętą przez strony stosunku prawnego, leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność osób na rzecz których/przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana. Przerwanie przedawnienia następuje jednak, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane/uprawnione; przedawnienie jest bowiem instytucją prawa materialnego a nie procesowego, mimo że do przerwania biegu dochodzi, w zasadzie, przez czynności procesowe. Tak więc, chociaż ustawodawca tego nie wyartykułował, z istoty tej instytucji wynika, że przerwanie następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela: dotyczy tego roszczenia, które jest zabezpieczone, dochodzone, ustalane lub egzekwowane, jest skuteczne przeciwko osobie, wobec której kieruje się czynność i z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności.

Czynnością przerywającą bieg przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., sygn. III CZP 101/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2004 r., sygn. II CK 276/04). Niewątpliwie zatem, skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia odniosła względem powoda czynności zdziałana przez wierzyciela pierwotnego w postaci wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 5. 07. 2011 r.

Przerwę biegu terminu przedawnienia wywołało także wszczęcie postępowania egzekucyjnego, przy czym skutek nie odniósł się do nabywcy wierzytelności.

Sąd Okręgowy rozstrzygając niniejszą sprawę miał na uwadze i podzielił stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w uchwale z dnia 29 czerwca 2016 roku, III CZP 29/16. Powyższa uchwała zapadła na kanwie sprawy, której przedmiotem rozważań sądu pytającego i Sądu Najwyższego było udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie :czy przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji przez wierzyciela będącego bankiem wywołuje skutek wobec cesjonariusza tej wierzytelności nie będącego bankiem, gdy egzekucja prowadzona na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności została umorzona na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

Sąd Najwyższy, odpowiadając na pytanie, stwierdził, że „ Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia, spowodowaną wszczęciem postepowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzule wykonalności( art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).”

Prezentowane wyżej pogląd został wyrażony w sprawie zbliżonym stanie faktycznym, albowiem jej przedmiotem była ocena skutków jakie dla nabywcy wierzytelności, wywołuje złożenie wniosku o wszczęcie postepowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela a następnie umorzenie egzekucji z urzędu z powodu jej bezskuteczności na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

W uzasadnieniu uchwały, po analizie dotychczasowej linii orzeczniczej, Sąd Najwyższy wskazał, iż wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została wydana klauzula wykonalności. „ Nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Nie może umknąć uwadze, że przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy nie będącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności nie będący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 KPC i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem.”.

Uchwały Sądu Najwyższego kształtują kierunek interpretacyjny przepisów prawnych. Jednym z najważniejszych zadań Sądu Najwyższego jest bowiem ujednolicanie orzecznictwa sądowego. Sąd Okręgowy, podzielając powyższy pogląd, uznał, iż skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia, w wyniku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela pierwotnego, a następnie rozpoczęcie jego biegu na nowo po umorzeniu tegoż postepowania, odniosło skutek wyłącznie w stosunku do (...) Bank (...) Spółka Akcyjnej we W., nie zaś w relacji nabywca wierzytelności- dłużnik ( powód- pozwana).

W związku z powyższym Sąd drugiej instancji stanął ostatecznie na stanowisku, iż ostatnią czynnością która skutecznie względem powoda przerwała bieg przedawnienia roszczenia była czynność związana z wydaniem postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Najpóźniej bieg terminu przedawnienia rozpoczął się na nowo w grudniu 2011 roku a zakończył w grudniu 2014 roku. Powód zawierając w dniu czerwcu 2014 roku umowę przelewu nabył wierzytelność jeszcze nie przedawnioną. Do upływu terminu przedawnienia mógł doprowadzić do przerwy biegu przedawnienia na swoja korzyść, występując z pozwem o zapłatę czego jednakże nie uczynił. Pozew bowiem wniósł dopiero w dniu 11 lutego 2015 r.

Wbrew sugestii powoda bieg terminu przedawnienia nie został przerwany na skutek wpłaty przez pozwanego w dniu 22 lutego 2015 r., kwoty 150 złotych- a zatem niewłaściwego uznania długu. Abstrahując od tego, że powód nie przedstawił żadnego dowodu, z którego wynikałaby powyższa okoliczność, to jest rzeczą jasną, że uznanie powoduje przerwę biegu przedawnienia tylko takiego roszczenia, które jeszcze się nie przedawniło. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że oświadczenie o uznaniu długu, złożone po upływie terminu przedawnienia nie wywiera żadnych skutków prawnych, w tym nie powoduje, że termin przedawnienia biegnie na nowo. Przyjmując zatem, iż wpłata miała miejsce w dniu 22 lutego 2015 r., stwierdzić wypada, iż miała miejsce po dniu, w którym roszczenie się przedawniło. W orzecznictwie Sądu Najwyższego dopuszcza się taką konstrukcję, że uznanie przedawnionego roszczenia może zawierać w sobie znamiona zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, ale podkreśla się jednocześnie, że jest to uzasadnione tylko wtedy, jeżeli z treści oświadczenia lub z okoliczności, w których zostało ono złożone, wynika w sposób niewątpliwy, że taka była wola dłużnika ( tak wyroki z dnia 5 czerwca 2002 r., IV CKN 1013/00, z dnia 21 lipca 2004 r., V CK 620/03, czy z dnia 12 października 2006 r., I CSK 119/06.). Taka kwalifikacja wpłaty dłużnika( abstrahując od tego, że brak dowodu na jej dokonanie) budzi zastrzeżenia chociażby z tej przyczyny, że strona pozwana od początku kwestionowała zasadność roszczeń powoda, podnosząc zarzut przedawnienia.

Jednocześnie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że pozwany podnosząc zarzut przedawnienia nie nadużył prawa w świetle kryteriów przewidzianych w art. 5 k.c.

Sąd Okręgowy wskazuje, że zastosowanie art. 5 k.c. w odniesieniu do zarzutu przedawnienia zakłada rozważenie, na tle całokształtu okoliczności sprawy, interesów i postaw obu stron roszczenia, tj. zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego. Nie jest przy tym wykluczone uznanie zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa także wtedy, gdy przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia leżą również, a nawet wyłącznie, po stronie uprawnionego (por. uchwała pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2006 r., III CZP 84/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz. 114 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2009 r., OSNC-ZD 2009, nr D, poz. 109). W takich przypadkach za uznaniem zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa mogą przemawiać inne okoliczności sprawy, np. charakter uszczerbku leżącego u podstaw przedawnionego roszczenia lub szczególna sytuacja uprawnionego, zwłaszcza w zestawieniu z sytuacją zobowiązanego, czy wreszcie sama postawa zobowiązanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r. V CSK 242/09, OSNC 2010 r., nr 11, poz. 147).

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie żadne szczególne okoliczności sprawy nie przemawiają za tym, aby uwzględnić zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego. Powód jest bowiem instytucją profesjonalnie zajmującą się skupowaniem wierzytelności i ich dochodzeniem i egzekwowaniem. Nadto jest reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika. Zatem powód miał możliwość dostatecznego rozeznania się co do tego, czy nabywa wierzytelność przedawnioną, w szczególności biorąc pod uwagę fakt, że stanowisko orzecznicze, odnoszące się do tej kwestii istnieje od co najmniej 2014 roku. Powód dochodząc swoich wierzytelności powinien zatem liczyć się z tym, że strona pozwana może podnieść zarzut przedawnienia roszczenia i zarzut ten zostanie uwzględniony.

Reasumując powyższy wywód stwierdzić należy, że pozwany miał prawo uchylić się od zaspokojenia przedawnionego roszczenia (art. 117 § 2 k.c.), a to z kolei powinno doprowadzić do oddalenia powództwa, co też Sąd Rejonowy uczynił w zaskarżonym wyroku. Z tego też względu apelacja nie mogła doprowadzić do zmiany tego rozstrzygnięcia niezależnie od zarzutów, naruszenia prawa procesowego, podniesionych w apelacji. Wobec przedawnienia roszczenia kwestia wykazania wysokości dochodzonego roszczenia ma znaczenie drugorzędne. Rację ma jednak Sąd Rejonowy przyjmując, że to powód, wobec zakwestionowania roszczenia przez pozwanego, powinien wykazać czy pozwany wykorzystał przyznany limit kredytowy, kiedy dokonywał wypłat w jakiej wysokości, jakich wpłat dokonywał w czasie trwania umowy. Powód poprzestał jedynie na złożeniu umowy, bankowego tytułu egzekucyjnego oraz wyciągu z ksiąg. Brak jest natomiast chociażby wyciągu z konta powoda, prowadzonego dla zawartej umowy, aby można było zweryfikować wpisaną w bankowy tytuł czy księgi kwotę zobowiązania. Prawidłowo zatem Sąd Rejonowy ocenił powinność dowodową powoda i wywiódł właściwe konsekwencje. Niemniej jednak u podstaw oddalenia powództwa powinien przede wszystkim znaleźć się skutecznie podniesiony zarzut przedawnienia roszczenia.

Mając powyższe na względzie i nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonego orzeczenia w sposób postulowany przez powoda, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o czym orzekł w wyroku.

SSO Mariola Wojtkiewicz SSO Tomasz Szaj SSO Wiesława Buczek – Markowska