Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 października 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

z udziałem P. O., R. S., K. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

o wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.

z dnia 20 lipca 2016 r. o nr (...)

z dnia 20 lipca 2016 r. o nr (...)

oraz z dnia 20 lipca 2016 r. o nr (...)

1.  oddala odwołania,

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. kwotę 3 600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt XIII U 2380/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe K. W. jako zleceniobiorcy u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na podstawie materiałów zgromadzonych w wyniku kontroli płatnika składek w zakresie między innymi prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, organ rentowy stwierdził, że (...) Sp. z o.o. jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umów zlecenia zawartych z ubezpieczonym.

Z tego względu, płatnik składek (...) Sp. z o.o., od kwot przychodów brutto osiągniętych w miesiącach: w 1/2013 od przychodu w wysokości 2003,00 zł brutto, w 2/2013 od przychodu w wysokości 1861,00 zł brutto, w 3/2013 od przychodu w wysokości 1718,00 zł brutto, w 4/2013 od przychodu w wysokości 1884,00 zł brutto, w 5/2013 od przychodu w wysokości 1861,00 zł brutto, w 6/2013 od przychodu w wysokości 1920,00 zł brutto, w 7/2013 od przychodu w wysokości 1872,00 zł brutto, w 8/2013 od przychodu w wysokości 2091,00 zł brutto, w 9/2013 od przychodu w wysokości 1944,00 zł brutto, w 10/2013 od przychodu w wysokości 2086,00 zł brutto, -w 11/2013 od przychodu w wysokości 1896,00 zł brutto, w 12/2013 od przychodu w wysokości 1979,00 zł brutto, w 1/2014 od przychodu w wysokości 390,00 zł brutto, zobowiązany był naliczyć i zadeklarować składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Pozwany organ wskazał, że płatnik składek zawarł z K. W. dwie umowy zlecenia realizowane równolegle. Przedmiotem jednej umowy zawartej 1 grudnia 2012 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych, a przedmiotem drugiej umowy zawartej 1 listopada 2012 r. była ochrona mienia.

Płatnik składek, z tytułu umowy na kolportaż materiałów reklamowych z przyznanym wynagrodzeniem w wysokości 50 zł brutto miesięcznie zgłosił zleceniobiorcę do ubezpieczeń społecznych i deklarował za ww. obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne a także składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Z tytułu umowy na ochronę mienia od 1 grudnia 2012 r. płatnik zadeklarował wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne, a w okresie od 1 listopada 2012 r. do 30 listopada 2012 r. ubezpieczony posiadał inny tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

(...) Sp. z o.o. zwana dalej „Zleceniodawcą” zawarła ze spółką (...) Sp. z o.o. zwaną dalej „Zleceniobiorcą” dwie umowy: jedną umowę o świadczenie usług reklamowych z dnia 1 grudnia 2012 r. i drugą umowę o współpracy z dnia 1 marca 2013 r.

Umowa o świadczenie usług reklamowych w swym przedmiocie określała, że zleceniodawca zleca, a zleceniobiorca zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi reklamowej zleceniodawcy w tym realizować i rozpowszechniać materiały reklamowe dotyczące produktów, usług, znaków handlowych zleceniodawcy.

W ramach umowy zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: planowania strategii reklamowych zleceniobiorcy, wykonywania prac kreatywnych i projektowych w zakresie usług reklamowych, wykonywania prac produkcyjno - poligraficznych dotyczących materiałów reklamowych, rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż, zakupu mediów oraz negocjowanie z mediami najkorzystniejszych dla zleceniobiorcy warunków oraz rabatów, dostarczania analiz rynkowych dotyczących zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Natomiast w ramach umowy o współpracy z 01.03.2013 r. zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: rzetelnego wykonywania powierzonych zleceń transportu i usług porządkowych, wykonywania prac związanych z administracją biura, pozyskiwania pracowników i kontrahentów na rzecz zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Płatnik składek w toku kontroli okazał faktury VAT wystawione przez (...) Sp. z o.o. za wykonanie usług zlecanych przez (...) Sp. z o.o. w zakresie: kolportażu ulotek na danym terenie, analizy rynku, wstępnej analizy rynku na wskazanym terenie, pozyskiwania pracowników na wskazanym terenie, pozyskiwania kontrahentów na wskazanym terenie i usług administracyjnych.

Do ww. faktur załączniki stanowią zamówienia (...) Sp. z o.o., z których wynika, że w okresie od 01.01.2013r. do 31.08.2015r. płatnik składek zamówił we (...) Sp. z o.o. kolportaż ponad 12 000 000 sztuk ulotek reklamowych. Z przedłożonych faktur na zakup materiałów reklamowych wynika, że płatnik w 2013 r., 2014 r. i 2015 r. zakupił łącznie 156 250 sztuk ulotek reklamowych.

Natomiast z analizy materiału kontrolnego w ocenie organu rentowego wynika, że spółka nie miała rzeczywistej możliwości wyprodukowania takiej ilości ulotek, której kolportaż zamówiła we (...) Sp. z o. o. Tym bardziej ulotek tych nie wystarczyłoby dla zleceniobiorców (...) Sp. z o.o.

Zdaniem organu różnica między ilością zakupionych i wyprodukowanych ulotek, a ilością jaką mieliby kolportować zleceniobiorcy podważa wiarygodność danych dotyczących ilości dystrybuowanych ulotek oraz poniesionych w związku z tym kosztów, przede wszystkim jednak kosztów wynagrodzeń za kolportaż ulotek.

Płatnik zawarł umowy na kolportaż ulotek i materiałów reklamowych ze 169 608 osobami w przeciągu 3 lat:

-

w 2013r. umowy wykonywało 50 269 osób,

-

w 2014r. umowy wykonywało 57 017 osób

-

w 2015r. umowy wykonywało 62 322 osób.

Przyjmując, że każdy z ww. zleceniobiorców rozniósł tylko po 100 szt. ulotek, daje to łącznie 16 960 800 szt. ulotek.

Zakładając, że wszystkie materiały reklamowe były drukowane w formacie A5, do ich produkcji niezbędny byłby zakup 16.960 ryz papieru kserograficznego formatu A4 tylko do wyprodukowanych ulotek kolportowanych przez zleceniobiorców (...) Sp. z o.o.

Z powyższego w ocenie organu rentowego wynika, że zleceniobiorcy (...) Sp. z o.o. nie mogli roznosić ulotek, których spółka nie zakupiła, tym samym nie wykonywali czynności określonych w umowach.

W ocenie organu rentowego, zleceniodawca zawarł umowę na kolportaż ulotek tylko w kontekście wyłączenia z obowiązku deklarowania składek na obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu świadczenia usług ochrony mienia.

W związku z powyższym, obie umowy zawarte przez zleceniobiorcę z (...) Sp. z o.o. stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego. Płatnik składek nie naliczył i nie zadeklarował składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe od wynagrodzeń wypłaconych z tytułu wykonywania przez zleceniobiorcę umów zlecenia na ochronę mienia.

Konkludując, mimo tego, iż (...) Sp. z o.o. zawarł z ubezpieczonym dwie umowy zlecenia, każdą z nich na wykonywanie innych czynności, to faktycznie, na ich podstawie realizowane były tylko usługi ochrony mienia.

Z tego względu organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany z tytułu zawartych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast decyzją z dnia 20 lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe P. O. jako zleceniobiorcy u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na podstawie materiałów zgromadzonych w wyniku kontroli płatnika składek w zakresie między innymi prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, organ rentowy stwierdził, że (...) Sp. z o.o. jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umów zlecenia zawartych z ubezpieczonym.

Z tego względu, płatnik składek (...) Sp. z o.o., od kwot przychodów brutto osiągniętych w miesiącach: w 2/2014 od przychodu w wysokości 326,80 zł brutto, w 3/2014 od przychodu w wysokości 3150,00 zł brutto, w 4/2014 od przychodu w wysokości 3668,00 zł brutto, w 5/2014 od przychodu w wysokości 2372,00 zł brutto, w 6/2014 od przychodu w wysokości 2372,00 zł brutto, w 7/2014 od przychodu w wysokości 2372,00 zł brutto, w 8/2014 od przychodu w wysokości 2502,00 zł brutto, w 9/2014 od przychodu w wysokości 2502,00 zł brutto, w 10/2014 od przychodu w wysokości 1076,00 zł brutto, w 11/2014 od przychodu w wysokości 1076,00 zł brutto, w 12/2014 od przychodu w wysokości 1076,00 zł brutto, w 1/2015 od przychodu w wysokości 2651,00 zł brutto, w 2/2015 od przychodu w wysokości 1425,00 zł brutto, -w 3/2015 od przychodu w wysokości 3231,00 zł brutto, w 4/2015 od przychodu w wysokości 3172,00 zł brutto, w 5/2015 od przychodu w wysokości 3075,00zł brutto, w 6/2015 od przychodu w wysokości 3437,00 zł brutto, w 7/2015 od przychodu w wysokości 2544,00 zł brutto, w 8/2015 od przychodu w wysokości 2665,00 zł brutto, w 9/2015 od przychodu w wysokości 346,00 zł brutto zobowiązany był naliczyć i zadeklarować składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Pozwany organ wskazał, że płatnik składek zawarł z P. O. dwie umowy zlecenia realizowane równolegle. Przedmiotem jednej umowy zawartej 22 stycznia 2014 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych, a przedmiotem drugiej umowy zawartej 24 stycznia 2014 r. była ochrona mienia.

Płatnik składek, z tytułu umowy na kolportaż materiałów reklamowych z przyznanym wynagrodzeniem w wysokości 220 zł brutto miesięcznie zgłosił zleceniobiorcę do ubezpieczeń społecznych i deklarował za ww. obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne a także składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Z tytułu umowy na ochronę mienia płatnik deklarował wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

(...) Sp. z o.o. zwana dalej „Zleceniodawcą” zawarła ze spółką (...) Sp. z o.o. zwaną dalej „Zleceniobiorcą” dwie umowy: jedną umowę o świadczenie usług reklamowych z dnia 1 grudnia 2012r. i drugą umowę o współpracy z dnia 1 marca 2013 r.

Umowa o świadczenie usług reklamowych w swym przedmiocie określała, że zleceniodawca zleca, a zleceniobiorca zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi reklamowej zleceniodawcy w tym realizować i rozpowszechniać materiały reklamowe dotyczące produktów, usług, znaków handlowych zleceniodawcy.

W ramach umowy zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: planowania strategii reklamowych zleceniobiorcy, wykonywania prac kreatywnych i projektowych w zakresie usług reklamowych, wykonywania prac produkcyjno - poligraficznych dotyczących materiałów reklamowych, rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż, zakupu mediów oraz negocjowanie z mediami najkorzystniejszych dla zleceniobiorcy warunków oraz rabatów, dostarczania analiz rynkowych dotyczących zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Natomiast w ramach umowy o współpracy z 01.03.2013r. zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: rzetelnego wykonywania powierzonych zleceń transportu i usług porządkowych, wykonywania prac związanych z administracją biura, pozyskiwania pracowników i kontrahentów na rzecz zleceniodawcy, reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

Płatnik składek w toku kontroli okazał faktury VAT wystawione przez (...) Sp. z o.o. za wykonanie usług zlecanych przez (...) Sp. z o.o. w zakresie: kolportażu ulotek na danym terenie, analizy rynku, wstępnej analizy rynku na wskazanym terenie, pozyskiwania pracowników na wskazanym terenie, pozyskiwania kontrahentów na wskazanym terenie i usług administracyjnych.

Do ww. faktur załączniki stanowią zamówienia (...) Sp. z o.o., z których wynika, że w okresie od 01.01.2013r. do 31.08.2015r. płatnik składek zamówił we (...) Sp. z o.o. kolportaż ponad 12 000 000 sztuk ulotek reklamowych. Z przedłożonych faktur na zakup materiałów reklamowych wynika, że płatnik w 2013 r., 2014 r. i 2015 r. zakupił łącznie 156 250 sztuk ulotek reklamowych.

Natomiast z analizy materiału kontrolnego w ocenie organu rentowego wynika, że spółka nie miała rzeczywistej możliwości wyprodukowania takiej ilości ulotek, której kolportaż zamówiła we (...) Sp. z o. o. Tym bardziej ulotek tych nie wystarczyłoby dla zleceniobiorców (...) Sp. z o.o.

Zdaniem organu różnica między ilością zakupionych i wyprodukowanych ulotek, a ilością jaką mieliby kolportować zleceniobiorcy podważa wiarygodność danych dotyczących ilości dystrybuowanych ulotek oraz poniesionych w związku z tym kosztów, przede wszystkim jednak kosztów wynagrodzeń za kolportaż ulotek.

Płatnik zawarł umowy na kolportaż ulotek i materiałów reklamowych ze 169 608 osobami w przeciągu 3 lat:

-

w 2013r. umowy wykonywało 50 269 osób,

-

w 2014r. umowy wykonywało 57 017 osób

-

w 2015r. umowy wykonywało 62 322 osób.

Przyjmując, że każdy z ww. zleceniobiorców rozniósł tylko po 100 szt. ulotek, daje to łącznie 16 960 800 szt. ulotek.

Zakładając, że wszystkie materiały reklamowe były drukowane w formacie A5, do ich produkcji niezbędny byłby zakup 16.960 ryz papieru kserograficznego formatu A4 tylko do wyprodukowanych ulotek kolportowanych przez zleceniobiorców (...) Sp. z o.o.

Z powyższego w ocenie organu rentowego wynika, że zleceniobiorcy (...) Sp. z o.o. nie mogli roznosić ulotek, których spółka nie zakupiła, tym samym nie wykonywali czynności określonych w umowach.

W ocenie organu rentowego, zleceniodawca zawarł umowę na kolportaż ulotek tylko w kontekście wyłączenia z obowiązku deklarowania składek na obowiązkowe ubezpieczenia z tytułu świadczenia usług ochrony mienia.

W związku z powyższym, obie umowy zawarte przez zleceniobiorcę z (...) Sp. z o.o. stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Płatnik składek nie naliczył i nie zadeklarował składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe od wynagrodzeń wypłaconych z tytułu wykonywania przez zleceniobiorcę umów zlecenia na ochronę mienia.

Konkludując, mimo tego, iż (...) Sp. z o.o. zawarł z ubezpieczonym dwie umowy zlecenia, każdą z nich na wykonywanie innych czynności, to faktycznie, na ich podstawie realizowane były tylko usługi ochrony mienia.

Z tego względu organ rentowy stwierdził, że przychód uzyskany z tytułu zawartych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Z kolei decyzją z dnia 20 lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. , na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 18 ust. 1 i 3, art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 581 ze zm.) stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne oraz dobrowolne ubezpieczenie chorobowe R. S. jako zleceniobiorcy u płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wynosi:

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że na podstawie materiałów zgromadzonych w wyniku kontroli płatnika składek w zakresie między innymi prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, organ rentowy stwierdził, że (...) Sp. z o.o. jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne z tytułu umów zlecenia zawartych z ubezpieczonym.

Z tego względu, płatnik składek (...) Sp. z o.o., od kwot przychodów brutto osiągniętych w miesiącach: w 3/2014 od przychodu w wysokości 624,80 zł brutto, w 4/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 5/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 6/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 7/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 8/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 9/2014 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 10/2014 od przychodu w wysokości 1590,00 zł brutto, w 11/2014 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 12/2014 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 1/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 2/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 3/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 4/2015 od przychodu w wysokości 2640,00 zł brutto, w 5/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 6/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 7/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 8/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 9/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto, w 10/2015 od przychodu w wysokości 1827,00 zł brutto i w 11/2015 od przychodu w wysokości 1827 zł brutto zobowiązany był naliczyć i zadeklarować składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Pozwany organ wskazał, że płatnik składek zawarł z R. S. dwie umowy zlecenia na czas nieokreślony. Przedmiotem jednej umowy 1 lutego 2014 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych, a przedmiotem drugiej umowy zawartej 3 lutego 2014 r. było pozyskiwanie klientów. Obie umowy były wykonywane w okresie od lutego 2014 r. do października 2015 r.

Płatnik składek z tytułu wykonywania umowy na kolportaż materiałów reklamowych zgłosił R. S. do ubezpieczeń społecznych i deklarował za w/w obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne a także składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Z tytułu umowy na pozyskiwanie klientów płatnik deklarował wyłącznie składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

W ocenie organu rentowego, zarówno kolportaż ulotek i materiałów reklamowych jak i pozyskiwanie klientów, wchodzi w zakres obowiązków wynikających z karty opisu stanowiska przedstawiciela handlowego. Efektem końcowym wykonywania tych umów jest pozyskanie klientów dla płatnika składek (...) Sp. z o.o. Przedmiot zawartych umów, bez względu na wskazany w umowie, sprowadzał się do wykonania tych samych czynności.

W związku z powyższym, zdaniem organu, zawarte przez R. S. umowy zlecenia z płatnikiem (...) Sp. z o.o. stanowią jeden tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, ubezpieczenia zdrowotnego oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.

Jak dalej wskazał, płatnik składek nie naliczył i nie zadeklarował składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe od wynagrodzeń wypłaconych z tytułu wykonywania przez zleceniobiorcę umów zlecenia na pozyskiwanie klientów.

W związku z powyższym, przychód uzyskany z tytułu zawartych umów o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego dotyczące zlecenia, stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, złożyła odwołania od powyższych decyzji, zaskarżając je w całości. Decyzjom tym zarzuciła:

- obrazę przepisów postępowania, tj. art. 87 ust. 1 pkt 1) i 5) Ustawy o sus, mającą bezpośredni wpływ na treść błędnych decyzji, a polegającą na nie przeprowadzeniu kompleksowego postępowania dowodowego w niniejszej sprawie i nie wyjaśnieniu stanu faktycznego oraz wydaniu decyzji jedynie w oparciu o materiał pochodzący z dowolnie i bezpodstawnie zinterpretowanych przez ZUS dokumentów, przy całkowitym zaniechaniu przeprowadzenia dowodu z zeznań osób, których postępowanie dotyczy (przesłuchano jedynie prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o.), a których to zeznania miałyby istotny wpływ na ustalenie przyczyn zawarcia przez strony dwóch umów zleceń, rzeczywistej realizacji umowy dotyczącej kolportażu ulotek i wobec tego braku cech pozorności umowy zlecenia, którą to pozorność wyinterpretował błędnie ZUS w kwestionowanej decyzji;

- naruszenie prawa procesowego, a mianowicie art. 107 § 1 i 3 kpa, w zw. z art. 123 ustawy o sus poprzez sporządzenie uzasadnienia w sposób uniemożliwiający odtworzenie procesu decyzyjnego organu wydającego zaskarżoną decyzję, prowadzącego do wydania zaskarżonego orzeczenia, a co w konsekwencji uniemożliwia dokonanie merytorycznej kontroli jego prawidłowości, przejawiające się w szczególności w braku relacji z przyczyn oparcia rozstrzygnięcia na uznanych przez ZUS dowodach i braku relacji z procesu subsumcji;

- obrazę prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 9 ust 2. ustawy o sus w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2016 roku poprzez niewłaściwą interpretację przepisów ustawy z dnia 18.12.2014 roku - o zmianie ustawy o sus (Dz. U. z 2014 poz. 1831) i ich niewłaściwą wykładnię, sprowadzającą się do przyjęcia, że o ukształtowaniu stosunku prawnego pomiędzy zleceniodawcą i zleceniobiorcą w ramach jednej lub kilku umów rozstrzyga nie zgodny zamiar stron, a interpretacja podmiotu zewnętrznego wobec tych umów, zmierzającego do maksymalizacji naliczonych składek na ubezpieczenie społeczne, mimo swobody ukształtowania sytuacji w tym zakresie dopuszczonej przez ustawodawcę przed zmianami stanu prawnego (tj. przed dniem 1 stycznia 2016 roku).

Biorąc powyższe zarzuty pod uwagę, wniosła o uwzględnienie odwołań i zmianę zaskarżonych decyzji ZUS jako w całości niezgodnych z prawem z powodu wskazanych wyżej naruszenia przepisów prawa materialnego i procesowego, mających istotny wpływ na wynik sprawy oraz orzeczenie co do istoty sprawy poprzez ustalenie, że zawarte umowy zlecenia kolportażu ulotek nie były czynnościami pozornymi, a (...) Spółka z o.o. nie była zobowiązana do naliczania i zadeklarowania składki na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalno/rentowe, wypadkowe i zdrowotne w wyżej wysokości niż to uczyniła od zawartych umów ochrony mienia oraz o orzeczenie o kosztach postępowania zgodnie z treścią norm przepisanych.

Nadto, wniosła o dopuszczenie dowodu z przesłuchania ubezpieczonych: P. O., R. S. i K. W. w charakterze stron na okoliczności związane z wykonywaniem umów zlecenia oraz na inne, wskazane w uzasadnieniu odwołania oraz o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w charakterze strony prezesa zarządu odwołującej się spółki – (...) na okoliczność ustalenia, że zawarte z uczestnikiem umowy zlecenia miały rzeczywisty charakter i nie nosiły cech pozorności jak również ilości o rodzaju roznoszonych ulotek i materiałów reklamowych w ramach wykonywanych umów zleceń.

W ocenie skarżącej, przyjęcie przez pozwany organ rentowy tezy, że umowa na kolportaż ulotek i materiałów reklamowych miała charakter pozorny i faktycznie nie była wykonywana, a świadczona była jedynie umowa na ochronę mienia/pozyskiwanie klientów, jest bezpodstawna i nieuprawniona. Z analizy przeprowadzonej przez inspektorów kontroli wynikało, że kwestionowanie realizowania spornych umów, dotyczących kolportażu ulotek wynikało wyłącznie z czysto teoretycznych obliczeń: porównania ilości zakupionych przez (...) Sp. z o.o. materiałów reklamowych i papieru, przeznaczonego do wyprodukowania takich materiałów we własnym zakresie z ilością osób zajmujących się ich dystrybucją. Według obliczeń ZUS do wyprodukowania 16.960.800 sztuk ulotek niezbędne było zakupienie 16.960 ryz papieru. Tymczasem, spółka posiada rachunki na zakup „jedynie” nieco ponad 10.000 ryz papieru.

Zdaniem odwołującej obliczenia te posiadają oprócz waloru hipotetyczności i spekulatywności, trzy błędne założenia, które legły u podstaw nieprawidłowego rozumowania ZUS: otóż po pierwsze – część materiałów reklamowych spółka zakupiła za zewnątrz, co nie zostało wzięte pod uwagę przez organ rentowy, po drugie – nie ma żadnych racjonalnych podstaw by przyjąć, że ulotki miały format A5, po trzecie – skoro jakiś papier do produkcji materiałów reklamowych został zakupiony (czego ZUS nie kwestionuje), to nawet nie bilansowanie się ilości zakupionego papieru z ilością zawartych umów na kolportaż nie pozwala na uznanie, iż to właśnie w odniesieniu do umowy zawartej z uczestnikiem, której dotyczy sporna decyzja doszło do jej pozornego zawarcia i niezrealizowania w praktyce.

Ponadto, organ rentowy wydający zaskarżoną decyzję nie dokonał jakichkolwiek ustaleń w oparciu o zeznania osób, które uczestniczyły zarówno w zawarciu jak i realizacji spornych umów zlecenia. Tym samym nie były przedmiotem ustaleń przyczyny, dla których strony tak właśnie uregulowały swój stosunek prawny, nie podlegała też weryfikacji kwestia rzeczywistej relacji strony umowy zlecenia – mimo zarzutu jej pozorności. Doprowadziło to do błędnego ustalenia stanu faktycznego.

Reasumując, w ocenie odwołującej uznać należy, że zaskarżona decyzja jest całkowicie dowolna, a zatem nieprawidłowa i nie oparta na rzeczywistym stanie faktycznym i winna być zmieniona w postulowanym kierunku.

Pozwany organ rentowy w odpowiedziach na odwołania wniósł o ich oddalenie w całości, gdyż zaskarżone decyzje są prawnie i faktycznie uzasadnione oraz o zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy przytoczył argumentację tożsamą, jak w zaskarżonych decyzjach.

Zarządzeniami z dnia 6 grudnia 2016 r. połączono sprawy o sygn. XIII U 2386/16 i XIII U 2399/16 ze sprawą niniejszą celem łącznego rozpoznania i orzekania na podstawie art. 219 k.p.c. (k. 52 a.s. o sygn. XIII U 2386/16 i k. 33 a.s. o sygn. XIII U 2399/16).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym z dniu 21 czerwca 2001 r. pod nr KRS (...). Głównym przedmiotem działalności spółki jest działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa (k. 11-20 a.s.).

Odwołująca zawarła z (...) Sp. z o.o. dwie umowy: w dniu 1 grudnia 2012 r. umowę o świadczenie usług reklamowych (umowa o świadczenie usług reklamowych – k. 91-103 t. I akt kontroli znajdujących się na płycie CD), a w dniu 1 marca 2013 r. umowę o współpracy (umowa o współpracy – k. 79-89 t. I akt kontroli znajdujących się na płycie CD).

Umowa o świadczenie usług reklamowych w przedmiocie umowy określała, że zleceniodawca ( (...) Sp. z o.o.) zleca, a zleceniobiorca ( (...) Sp. z o.o.) zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi reklamowej zleceniodawcy, w tym realizować i rozpowszechniać materiały reklamowe dotyczące produktów, usług, znaków handlowych zleceniodawcy.

W ramach tej umowy, zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: planowania strategii reklamowych zleceniobiorcy, wykonywania prac kreatywnych i projektowych w zakresie usług reklamowych, wykonywania prac produkcyjno-poligraficznych dotyczących materiałów reklamowych, rozpowszechniania materiałów reklamowych poprzez ich kolportaż, zakupu mediów oraz negocjowanie z mediami najkorzystniejszych dla zleceniobiorcy warunków oraz rabatów, dostarczania analiz rynkowych dotyczących zleceniodawcy i reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych warunków.

Z kolei umowa o współpracy w przedmiocie umowy określała, że zleceniodawca ( (...) Sp. z o.o.) zleca, a zleceniobiorca ( (...) Sp. z o.o.) zobowiązuje się świadczyć usługi stałej, kompleksowej obsługi zleceniodawcy przez zleceniobiorcę.

Natomiast w ramach tej umowy, zleceniobiorca zobowiązał się w szczególności do: rzetelnego wykonywania powierzonych zleceń transportu i usług porządkowych, wykonywania prac związanych z administracją biura, pozyskiwania pracowników i kontrahentów na rzecz zleceniodawcy oraz do reprezentowania interesów zleceniodawcy wobec podwykonawców i negocjowania z nimi najkorzystniejszych dla zleceniodawcy warunków.

P. O. współpracował z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na podstawie umów zlecenia w okresie trzech lat. Nie współpracuje z ww. spółką od 2-2,5 roku. Na podstawie jednej z zawartych umów zlecenia wykonywał obowiązki pracownika ochrony na terenie szpitala przy ul. (...) w W.. Nikt nie udzielał mu wskazówek czy wytycznych co do wykonywania zawartych umów. Prace wykonywał od godziny 7.00 i świadczył ją w systemie 24-godzinnym. Otrzymywał wynagrodzenie płatne w wysokości 4,5zł netto za godzinę pracy, przelewami na wskazany przez niego rachunek bankowy. Jak przyznał, nigdy nie wykonywał czynności kolportażu ulotek i materiałów reklamowych. Podpisał jednak umowę na wykonywanie tych czynności, bowiem gdyby tego nie zrobił, nie zawarto by z nim umowy na ochronę mienia. Za rzekomy kolportaż ulotek otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 250 zł brutto (zeznania ubezpieczonego P. O. – k. 147v-148 a.s.).

Skarżąca się spółka zawarła z P. O. dwie umowy zlecenia, które nie były realizowane równolegle, jak ustalił pozwany w toku kontroli, ale inaczej. Z zeznań samego ubezpieczonego, złożonych w toku postępowania sądowego w charakterze strony wynika bowiem, że jako pierwszą i podstawową umowę o współpracy z (...) sp. z o.o. podpisał faktycznie umowę na świadczenie usług ochrony i tą jedynie faktycznie realizował bo to był zasadniczy rodzaj czynności, które miał wykonywać z racji nawiązanej współpracy z (...) Sp. z o.o.

Przedmiotem jednej umowy zawartej przez wyżej wymienionego z (...) sp. z o.o. datowanej na 22 stycznia 2014 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 220 zł (umowa zlecenie – k. 10703 akt kontroli znajdujących się na płycie CD, tom XIII), następnie na postawie umowy datowanej na 24 stycznia 2014 r. była ochrona mienia (umowa zlecenie – k. 10705 akt kontroli znajdujących się na płycie CD, tom XIII).

Płatnik składek jedynie z tytułu umowy na kolportaż materiałów reklamowych, zgłosił P. O. do ubezpieczeń społecznych i deklarował za ubezpieczonego obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne.

Natomiast z tytułu umowy o świadczenie usług ochrony mienia klientów zleceniodawcy, płatnik zgłosił ww. ubezpieczonego jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego i deklarował wyłącznie składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Mając powyższe na uwadze, pozwany organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję dotyczącą P. O. w dniu 20 lipca 2016 r. (decyzja – akta rentowe).

Odwołująca się spółka wypłacała ubezpieczonemu wynagrodzenia z obydwu umów (vide karty wynagrodzeń – akta kontroli karty 10707-10711, tom XIII). Rachunki za wykonanie umów sporządzały służby księgowe (...) Sp. z o.o. i dostarczano je do podpisania P. O..

Natomiast przedmiotem jednej umowy zawartej przez K. W. z (...) sp. z o.o. datowanej na 1 grudnia 2012 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 50 zł (umowa zlecenie – k. 10645akt kontroli znajdujących się na płycie CD, tom XIII), a przedmiotem umowy datowanej na 1 listopada 2012 r. była ochrona mienia (umowa zlecenie – k. 10647akt kontroli znajdujących się na płycie CD, tom XIII).

Płatnik składek z tytułu umów na kolportaż materiałów reklamowych z przyznanym wynagrodzeniem w wysokości 50 zł brutto miesięcznie zgłosił K. W. do ubezpieczeń społecznych i zadeklarował za ww. ubezpieczonego obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Z tytułu umowy na ochronę mienia od 1 grudnia 2012 r. płatnik zadeklarował wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne. W okresie od 1 listopada 2012 r. do 30 listopada 2012 r. ubezpieczony posiadał inny tytuł do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

Mając powyższe na uwadze, pozwany organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję dotyczącą K. W. w dniu 20 lipca 2016 r. (decyzja – akta rentowe).

Odwołująca się spółka wypłacała ubezpieczonemu wynagrodzenia z obydwu umów (vide karty wynagrodzeń – akta kontroli karty 10649-10651, tom XIII). Rachunki za wykonanie umów sporządzały służby księgowe (...) Sp. z o.o. i dostarczano je do podpisania K. W..

Z kolei przedmiotem jednej umowy zawartej przez R. S. z (...) sp. z o.o. datowanej na 1 lutego 2014 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 220 zł (umowa zlecenie – k. 83 a.s.), a przedmiotem umowy datowanej na 3 lutego 2014 r. było pozyskiwanie klientów (umowa zlecenie – k. 84 a.s.).

Płatnik składek z tytułu umów na kolportaż materiałów reklamowych z przyznanym wynagrodzeniem w wysokości 220 zł brutto miesięcznie zgłosił R. S. do ubezpieczeń społecznych i zadeklarował za ww. ubezpieczonego obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne, a także składki na dobrowolne ubezpieczenia chorobowe. Z tytułu umowy na pozyskiwanie klientów płatnik deklarował wyłącznie składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Mając powyższe na uwadze, pozwany organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję dotyczącą R. S. w dniu 20 lipca 2016 r. (decyzja – akta rentowe).

Odwołująca się spółka wypłacała ubezpieczonemu wynagrodzenia z obydwu umów (vide karty wynagrodzeń – k. 86-90 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił, w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy i w aktach rentowych oraz na podstawie zeznań ubezpieczonego P. O.. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron. Sąd nie znalazł podstaw do podważenia autentyczności i rzetelności sporządzenia wskazanych wyżej dokumentów. Sąd ocenił zeznania ubezpieczonego jako spójne, logiczne i konsekwentne, bowiem korelowały ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. W ocenie Sądu wszystkie okoliczności sporne zostały dostatecznie udowodnione na gruncie niniejszej sprawy. Natomiast za niewiarygodne w całości, Sąd uznał zeznania prezesa odwołującej się spółki – (...) odnośnie wykonywania przez pracowników umów w zakresie roznoszenia ulotek, gdyż poza twierdzeniami przedstawicieli (...) nie przedstawiono żadnego dowodu w tym zakresie. Sąd nadto miał na uwadze, że P. O. przyznał, że nigdy nie wykonywał czynności związanych z kolportażem ulotek i materiałów reklamowych. Sąd dał wiarę zeznaniom prezesa zarządu (...) spółki z o.o. jedynie w tym zakresie, że spółka we współpracy z firmą (...) prowadziła akcje reklamową własnej działalności w celu pozyskania nowych klientów indywidualnych i zamawiała u niej materiały reklamowe a także we własnym zakresie drukowała i powielała te materiały, jednakże nie udowodniła dostarczenia tych materiałów ubezpieczonym i wykonywania tych czynności przez nich.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Do ustawowych kompetencji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstawy ich wymiaru reguluje ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016r. poz. 963).

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy, ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym podlegają z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi zleceniobiorcami, oraz osobami z nimi współpracującymi.

Zgodnie natomiast z art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1793), do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe tych osób. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami ustawy systemowej.

Natomiast w myśl art. 9 ust. 2 ustawy systemowej (obowiązującego do 1 stycznia 2016 r.), osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10 tej ustawy jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 7 tej ustawy. W przypadku zbiegu kilku tytułów ogólnych obowiązuje zasada pierwszeństwa w czasie, co oznacza, iż obowiązek ubezpieczenia istnieje z tego tytułu, który powstał najwcześniej, przy czym możliwa jest zmiana tytułu ubezpieczenia.

Już sama treść interpretowanego przepisu, odwołującego się wprost do art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, nie pozostawia wątpliwości, iż w zbiegu, co do zasady, mogą pozostawać dwie lub więcej umowy zlecenia.

Z kolei zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe określone są w art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, który stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 1 8a tej ustawy, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10.

Natomiast art. 18 ust. 3 cyt. ustawy stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 tej ustawy, ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Artykuł 13 pkt 2 ww. ustawy stanowi, iż obowiązek ubezpieczeń zleceniobiorcy istnieje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

Natomiast artykuł 20 ust. 1 cytowanej ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Zaś artykuł 36 ust. 1, ust. 2 i ust. 4 ww. ustawy stanowi, że każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 4 należy do płatnika składek. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia.

Przypomnieć należy, iż na gruncie niniejszej sprawy mamy do czynienia z sytuacją, w której formalnie ubezpieczonych łączyły ze skarżącą dwie umowy zlecenia:

- w odniesieniu do ubezpieczonego P. O.: przedmiotem jednej umowy zawartej przez wyżej wymienionego z (...) sp. z o.o. datowanej na 22 stycznia 2014r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 220 zł, a przedmiotem drugiej umowy datowanej na 24 stycznia 2014 r. była ochrona mienia;

- w odniesieniu do ubezpieczonego K. W.: przedmiotem jednej umowy zawartej przez ww. ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. datowanej na 1 grudnia 2012 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 50 zł , a przedmiotem umowy datowanej na 1 listopada 2012 r. była ochrona mienia;

- w odniesieniu do ubezpieczonego R. S.: przedmiotem jednej umowy zawartej przez ww. ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. datowanej na 1 lutego 2014 r. był kolportaż ulotek i materiałów reklamowych z wynagrodzeniem w wysokości 220 zł, a przedmiotem umowy datowanej na 3 lutego 2014 r. było pozyskiwanie klientów.

W tej sytuacji Sąd rozważył, czy w istocie wystąpiły przesłanki z art. 9 ust. 2 ustawy systemowej, uzasadniające oskładkowanie umowy przewidującej znacznie niższą kwotę wynagrodzenia, czy też mamy do czynienia z umową nieważną z racji tego, że była umową pozorną czy też nieważną bo zmierzającą do obejścia prawa poprzez celowe zaniżenie składek na ubezpieczenie społeczne.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podkreślić w tym miejscu należy, że Uchwała Całej Izby Cywilnej z dnia 21 lipca 1954 r., I CO 22/54 (OSN 1955 r., poz. 1), według której „pozorność czynności prawnej stwierdzonej dokumentem może być udowodniona za pomocą zeznań świadków i przesłuchania stron również między uczestnikami tej czynności”, jest aktualna również pod rządem aktualnie obowiązującego kodeksu postępowania cywilnego.

W toku niniejszego postępowania, Sąd (na wniosek samej odwołującej), dopuścił dowód m.in. z przesłuchania ubezpieczonego P. O..

P. O., przesłuchany w charakterze strony przyznał, że nigdy nie wykonywał czynności kolportażu ulotek i materiałów reklamowych. Zleceniobiorca pomimo braku realizowania umowy na kolportaż materiałów reklamowych przez ubezpieczonego nie rozwiązał z nim tej umowy i kontynuował współpracę, wypłacając wynagrodzenie, stosownie do zawartych na piśmie umów, ale jedynie za świadczenie czynności ochrony.

W kontekście stawianego przez stronę pozwaną zarzutu pozorności umowy na kolportaż ulotek należy poczynić następujące uwagi. Czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność, wprawdzie nieobjęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo (System Prawa Prywatnego, tom 2, pod redakcją Z. Radwańskiego, Warszawa 2002, s. 227-228). Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 25 listopada 2004 r., (I PK 42/04, OSNP 2005 nr 14, poz. 209), stwierdził, że "czynności mające na celu obejście ustawy (in fraudem legis) zawierają jedynie pozór zgodności z ustawą. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, która z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem." (podobnie uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r., II UK 141/04, OSNP 2005 nr 15, poz. 235). W uproszczeniu obejście ustawy to zachowanie podmiotu prawa, który napotykając prawny zakaz dokonania określonej czynności prawnej "obchodzi" go w ten sposób, że dokonuje innej niezakazanej formalnie czynności w celu osiągnięcia skutku związanego z czynnością zakazaną, a tym samym sprzecznego z prawem (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2005 r., III UK 89/05 - OSNP 2006, nr 11-12, poz. 192 - i tam powołane orzeczenia i poglądy doktryny). Natomiast art. 83 k.c. charakteryzuje czynność prawną pozorną przez wskazanie trzech jej elementów, które muszą wystąpić łącznie: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w każdym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Brak zamiaru wywołania skutków prawnych oznacza, że osoba składająca oświadczenie woli albo nie chce w ogóle wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 marca 2001 r., II UKN 258/00, OSNAPiUS 2002 nr 21, poz. 527). Czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może zatem być jednocześnie czynnością pozorną z tego choćby względu, że pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, druga zaś jest jedynie symulowana (por. wyrok NSA w Warszawie z 16 września 2004 r., FSK 488/04, Monitor Podatkowy 2005 nr 3, s. 43). Przepis art. 83 k.c. i art. 58 § 1 k.c. stanowią odrębne, samodzielne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być w świetle art. 83 § 1 zdanie 2 k.c. czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej (zob. np.: W. W.: Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

W ocenie Sądu skoro nadto bezsporne jest, że zleceniobiorcy nie są osobami nie mającymi zdolności do czynności prawnych, to nie było podstaw do uznania, że umowy zawarte przez strony są obarczone wadami oświadczenia woli. Strony zatem zawarły ważne umowy zlecenia na kolportaż ulotek, ale ich zawarcie zmierzało jednak wyłącznie do obejścia prawa.

Instytucja obejścia prawa w świetle art. 58 § 1 k.c. i pojęcie pozornej czynności prawnej w rozumieniu art. 83 k.c., charakteryzują się odmiennością i nie jest możliwe uznanie nieważności umowy zlecenia na kolportaż ulotek na obu tych podstawach prawnych. Nie może być prawidłowa subsumcja tego samego stanu faktycznego do norm prawnych, regulujących instytucje prawne, które, jak obejście prawa i pozorność czynności prawnej, nie mogą w tym samym stanie faktycznym jednocześnie występować.

Zdaniem Sądu, w stanie faktycznym sprawy nie można stronom przypisać tego, że w przypadku umów zlecenia na kolportaż materiałów reklamowych nie miały zamiaru oraz, że nie realizowały konstrukcyjnych obowiązków tejże umowy. W tej sytuacji brak przesłanek do przyjęcia, że umowy te zostały zawarte dla pozoru i jako takie są nieważne.

Zdaniem sądu (w przypadku ubezpieczonych: P. O. i R. S.) odwołująca spółka oznaczyła jako pierwszą z zawartych umów umowę na kolportaż materiałów reklamowych i wypłacała z tego tytułu wynagrodzenie po to, by formalnie zawarte z ww. ubezpieczonymi umowy zlecenia z niższymi wynagrodzeniami przyjąć jako jedyny tytuł do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Takie zachowanie odwołującej spółki należy ocenić jako służące obejściu prawa bo służące uniknięciu opłacenia składek od wynagrodzenia z tej umowy zlecenia o wyższym wynagrodzeniu.

Natomiast w odniesieniu do ubezpieczonego K. W., jako pierwszą strony zawarły umowę na ochronę mienia, co oznacza, że ta umowa winna stanowić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Jeśli zatem (...) Sp. z o.o. zawarła z ubezpieczonymi dwie umowy zlecenia, każdą z nich na wykonywanie innych czynności, a faktycznie, jako jedyne w spornych okresach realizowane były usługi ochrony mienia/pozyskiwania klientów i nigdy nie została wykonywana usługa roznoszenia ulotek, to tytułem do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego winny być wynagrodzenia / przychód ubezpieczonych z obu umów. Odwołującą się spółka w ten sposób płaciła bowiem ubezpieczonym wynagrodzenia z tytułu świadczonych usług w zakresie ochrony/pozyskiwania klientów.

Zatem odprowadzenie przez (...) składek na ubezpieczenia społeczne, wypadkowe i zdrowotne jedynie od wynagrodzeń wypłacanych z umów na kolportaż ulotek jest czynnością sprzeczną z przepisami prawa materialnego, tj. art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 9 ust 2. ustawy o sus w brzmieniu obowiązującym przed 11 stycznia 2016 roku poprzez niewłaściwą interpretację przepisów ustawy z dnia 18.12.2014 roku - o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Taka czynność jako sprzeczna z prawem narusza art. 58 § 1 k.c., a tym samym jest nieważna. Przypisany skutek nieważności oznacza, że składki winny być odprowadzone od przychodu z obu umów zlecenia.

Nadto stronie odwołującej można zarzucić działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego - art. 58 § 2 k.c. bo naruszające zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadą ochrony interesów i nie pokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasadą nieuprawnionego uszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz zasadą uczciwego obrotu prawnego. Wypłata świadczeń z poszczególnych ubezpieczeń następuje z uiszczanych składek, zgodnie z zasadą solidarności ubezpieczonych. Elementy składające się na stosunek ubezpieczenia (składka ubezpieczeniowa oraz ochrona ubezpieczeniowa) nie mają charakteru wzajemnego, bowiem zasada ekwiwalentności świadczeń jest w tym przypadku modyfikowana przez zasadę solidarności społecznej. Innymi słowy, składka w ubezpieczeniach społecznych jest wprawdzie osobistym wkładem ubezpieczonego, ale z przeznaczeniem na tworzenie ogólnego funduszu ubezpieczeniowego, z którego prawo do świadczeń czerpią ci ubezpieczeni, w stosunku do których ziści się określone ryzyko. Zaniżanie bieżących składek na ubezpieczenia społeczne godzi więc w zasadę solidarności ubezpieczonych (vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 marca 2013 r. III AUa 1075/12).

Rację ma zatem pozwany organ rentowy, iż umowy zlecenia w zakresie kolportażu ulotek i materiałów reklamowych zostały zawarte z ubezpieczonymi w celu ustalenia tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od niższych podstaw wymiaru składek, co przekładało się na niższą wysokość składek. Co więcej, ustalenie na jej podstawie tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z podstawą wymiaru składek w kwocie 50/220 zł przysporzyło płatnikowi składek znaczące oszczędności z tej przyczyny, że z kolejnej umowy zlecenie zwartej w przedmiocie ochrony mienia/pozyskiwania klientów za wynagrodzeniem znacznie wyższym od wynagrodzenia z pierwszej umowy, nie istniał obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym a tym samym opłacania składek.

Z tych względów uznać należy, iż strona odwołująca zawarła z ubezpieczonymi umowy zlecenia na kolportaż ulotek wyłącznie w kontekście wyłączenia z obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia zawieranej w przedmiocie usług ochrony mienia/pozyskiwania klientów.

Dlatego też, tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych stanowić winny obie umowy, bo z obu umów niezależnie od pierwszeństwa ich zawarcia ubezpieczeni osiągali jednocześnie przychody za dany miesiąc pracy.

W ocenie Sądu umów zawartych przez strony na kolportaż ulotek nie można oceniać tylko przez pryzmat art. 353 ¹ k.c., zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasada wolności umów nie może być jednak wykorzystywana instrumentalnie, w szczególności do stworzenia zewnętrznych znamion realizowania umowy (zawarcie umowy na kolportaż ulotek na piśmie, wypłacanie wynagrodzenia i odprowadzanie od niego składek) po to, by uniknąć opłacania wyższych składek od umowy, która faktycznie była realizowana przez obie strony jako pierwsza, tj. umowy na usługę ochrony/pozyskiwania klientów.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że zaskarżone decyzje odpowiadają prawu i brak podstaw do ich zmiany, co skutkowało oddaleniem odwołań.

Odnośnie zarzutów zawartych w odwołaniu dotyczących naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego podkreślenia wymaga, iż w postępowaniu przed sądem w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zastosowanie znajdują przepisy k.p.c., a nie przepisy k.p.a. W związku z tym Sąd nie ma możliwości badania w świetle przepisów k.p.a. prawidłowości wydanej przez organ rentowy decyzji. Sąd ubezpieczeń społecznych, jako sąd powszechny, może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego jako przedmiotu odwołania (tak też Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 16 kwietnia 2013 r., sygn. III AUa 1599/12). Wobec tego, podniesione przez odwołującą się spółkę zarzuty dotyczące naruszenia przez organ rentowy przepisów k.p.a. nie podlegają rozpoznaniu w niniejszym postępowaniu.

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołania, jako nieuzasadnione, o czym orzekł, jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia o kosztach stanowił art. 98 k.p.c., mocą którego Sąd zasądził od odwołującej się spółki na rzecz organu rentowego (jako strony wygrywającej) zwrot kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd miał w tym zakresie na uwadze, iż zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 20 lipca 2016 r., sygn. akt III UZP 2/16, której nadano moc zasady prawnej - sprawy o ustalenie zakresu ubezpieczenia społecznego mają charakter majątkowy. Wobec powyższego, przy ustalaniu w niniejszej sprawie wynagrodzenia pełnomocnika zastępowanej strony miała zastosowanie reguła wyrażona w § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. póz. 1804) w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016 r., tj. w dacie wniesienia odwołania. Z tych względów koszty zastępstwa procesowego należało ustalić w oparciu o wartość przedmiotu sprawy, która wynosi: w odniesieniu do ubezpieczonego K. W. wynosi 1.929,14 zł, P. O. – 3.877,45 zł i R. S. – 3.186,77 zł (vide k. 58 a.s.), w związku z czym stawka minimalna kosztów zastępstwa procesowego od każdej sprawy wynosi po 1.200 zł (§ 2 pkt 3 powoływanego rozporządzenia),a zatem łącznie 3.600 zł. Odwołująca się spółka, wnosząc sprawę do Sądu musiała się liczyć z tym, że w przypadku przegrania sprawy będzie zobowiązana do poniesienia takiego wydatku.

W związku z powyższym orzeczono, jak w punkcie drugim sentencji wyroku.

SSO Rafał Młyński

(...)