Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 października 2013 roku

Sąd Okręgowy w Tarnowie – Wydział IV Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Płaczek

Protokolant: st. sekr. sądowy Patrycja Czarnik

po rozpoznaniu w dniu 22 października 2013 roku w Tarnowie na rozprawie

sprawy z odwołania T. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 15 czerwca 2013 roku nr (...)

w sprawie T. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje T. M. emeryturę od 1 marca 2013 roku;

2.  ustala, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt IV U 1429/13

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 22 października 2013 r.

Decyzją z dnia 15.06.2013 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153,
poz. 1227 ze zm.) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił T. M. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie spełnia wymogów, określonych w art. 184 powołanej ustawy, od wystąpienia których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury, ponieważ nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Do stażu tego ZUS nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w K. od 07.11.1983 r. do
31.08.1993 r. na stanowisku izolera i od 15.08.1994 r. do 31.10.1994 r. na stanowisku izolarza, ponieważ na podstawie zgromadzonej dokumentacji nie można ustalić rzeczywistego charakteru pracy wnioskodawcy.

Od decyzji tej odwołał się T. M. , domagając się jej zmiany i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołujący podniósł, że pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) S.A. w K. od 07.11.1983 r. do 31.08.1993 r. na stanowisku izolera i od 15.08.1994 r. do 31.10.1994 r. na stanowisku izolarza oraz w Hucie (...) w T. od 01.09.1972 r. do 30.09.1975 r. na stanowisku hutnika- formowacza wyrobów szklanych, odbywając w ramach tego zatrudnienia zasadniczą służbę wojskową od października 1972 r. do listopada 1974 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że brak jest podstaw do zaliczenia wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach wskazanych w odwołaniu od zaskarżonej decyzji okresów zatrudnienia, ponieważ za okresy te ubezpieczony nie przedstawił świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że T. M. w dniu(...)osiągnął 60 lat życia. Na dzień 01.01.1999 r. odwołujący udowodnił 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Przed organem rentowym ubezpieczony wykazał staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 9 lat i 7 miesięcy.

We wniosku z dnia 21.03.2013 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Zaskarżoną decyzją z dnia 15.06.2013 r. (...) Oddział w T. odmówił T. M. przyznania prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udokumentował 15- letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Odwołujący nie przystąpił do OFE.

(okoliczności bezsporne)

Sąd ustalił ponadto następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący T. M. był zatrudniony w (...) S.A. w K. stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy od 07.11.1983 r. do 31.08.1993 r. na stanowisku izolera, od 15.08.1994 r. do 15.04.1995 r. na stanowisku izolarza oraz od 06.06.1995 r. do 20.01.1996 r. na stanowisku montera. Od 01.11.1994 r. do 15.04.1995 r. i od 06.06.1995 r. do 20.01.1996 r. wnioskodawca został oddelegowany do pracy w (...) S.A. w W.. Od 02.05.1990 r. do 15.04.1992 r., od 09.09.1992 r. do 31.12.1992 r., od 23.02.1993 r. do 30.05.1993 r., od 15.08.1994 r. do 15.04.1995 r. i od 06.06.1995 r. do 20.01.1996 r. ubezpieczony pracował na budowach eksportowych na stanowiskach blacharza- izolarza, montera izolacji i montera. Od 08.06.1992 r. do 29.08.1992 r., od 02.09.1992 r. do
04.09.1992 r., od 22.12.1992 r. do 31.12.1992 r., od 27.01.1993 r. do 21.02.1993 r., od 13.04.1993 r. do 18.04.1993 r., od 23.04.1993 r. do 31.05.1993 r., od 02.06.1993 r. do 30.06.1993 r., od 13.07.1993 r. do 25.07.1993 r., od 13.08.1993 r. do 31.08.1993 r., od 28.05.1993 r. do 01.06.1993 r. i od 01.11.1994 r. do 15.04.1995 r. ubezpieczony korzystał
z urlopu bezpłatnego.

dowód:

-

akta ZUS,

Przedsiębiorstwo (...) wykonywało prace izolacyjna na rzecz przedsiębiorstw przemysłowych. Były to głównie izolacje termiczne rurociągów przesyłających wodę i parę wodną oraz izolacje zbiorników przemysłowych. Zatrudnieni w tym przedsiębiorstwie pracownicy, w tym odwołujący, świadczyli pracę między innymi na terenie Zakładów (...) w T.. W przypadku wnioskodawcy był to okres od 07.11.1983 r. do 31.08.1993 r. W tym czasie praca ubezpieczonego, bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska, polegała na owijaniu rurociągu przesyłowego watą szklaną lub mineralną, a następnie papą lub tzw. „gibą”, tj. mieszanką proszku azbestowego i cementu
z wodą, oraz siatką zbrojeniową. Tak powstawała izolacja chroniąca rurociąg przed utratą ciepła. W późniejszym okresie rurociąg owijało się wełną i blachą. W taki sam sposób izolowano zbiorniki. Przez cały wskazany wyżej okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) odwołujący wykonywał te same czynności , w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był kierowany do realizowania jakichkolwiek innych prac.

dowód:

-

zeznania świadka J. G.- 00:14:26-00:22:15,

-

zeznania świadka K. K.- 00:25:56-00:28:36,

-

zeznania świadka H. M.- 00:29:06-00:33:20,

-

zeznania odwołującego T. M.- 00:35:33-00:42:03,

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów, zeznania świadków i odwołującego.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego.

Sąd w całości dał wiarę zeznaniom świadków J. G., K. K.
i H. M. oraz słuchanego w charakterze strony T. M., którzy złożyli depozycje odnośnie rodzaju czynności wykonywanych przez odwołującego w okresie zatrudnienia w (...) S.A. w K.. Zeznania te zasługiwały na walor pełnej wiarygodności, gdyż były wewnętrznie spójne, wzajemnie ze sobą korespondowały, a przy tym były przekonujące w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Z zeznań tych
w sposób wyraźny wynika, że w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) S.A.
w K. wnioskodawca zajmował się wykonywaniem izolacji termicznych rurociągów przesyłających wodę i parę wodną oraz zbiorników przemysłowych bez względu na nazwę stanowiska pracy. Pracę te wykonywał stale i w pełnym wymiarze godzin między innymi na terenie Zakładów (...) w T..

Pozostałe okoliczności sprawy Sąd uznał za bezsporne, gdyż nie były w żaden sposób kwestionowane przez strony, zaś dokumenty przedstawione na ich stwierdzenie nie budziły wątpliwości Sądu co do ich autentyczności.

Sąd rozważył, co następuje:

Przedmiotem postępowania było rozstrzygnięcie, czy odwołującemu T. M. przysługuje tzw. wcześniejsza emerytura z zastosowaniem obniżonego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Powołana ustawa w dziale X rozdział 2 zawiera szczególną regulację przejściową, dotyczącą niektórych ubezpieczonych, zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 01.01.1999 r.

W art. 184 ustawy zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych, urodzonych po dniu 31.12.1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w art. 184 ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zostało według kryterium urodzenia, ale także według kryterium posiadania na dzień 01.01.1999 r. wymaganego stażu zawodowego i ubezpieczeniowego.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy, ubezpieczonym, urodzonym po dniu 31.12.1948 r., przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 01.01.1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat- dla kobiet i 65 lat- dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Wymagany w art. 184 ust. 1 pkt. 2 okres składkowy i nieskładkowy przewiduje art. 27 ustawy, w świetle którego okres ten wynosi co najmniej
20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Przepisy dotychczasowe w rozumieniu art. 184 powołanej ustawy, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Z § 1 tego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników, wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia. Natomiast § 2 ust. 1 stanowi, że za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl zaś § 4, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny, wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Bezsporne w niniejszej sprawie było, że odwołujący osiągnął wiek 60 lat oraz posiadał na dzień 01.01.1999 r. wymagany 25- letni okres ubezpieczenia i nie przystąpił do OFE.

Kwestią sporną pozostawała natomiast kwalifikacja jego pracy w (...) S.A.
w K.. Doliczenie bowiem wnioskodawcy do wykazanego przed organem rentowym stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie dawałoby mu 15 lat pracy w takim charakterze, a tym samym uprawniało do
tzw. wcześniejszej emerytury.

Odmawiając ubezpieczonemu zaliczenia tego okresu zatrudnienia organ rentowy podniósł, że wnioskodawca nie przedłożył za sporny okres świadectwa wykonywania pracy
w szczególnych warunkach.

Brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy jednak o tym, że ubezpieczony faktycznie nie wykonywał takiej pracy. W tym zakresie Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe mające na celu ustalenie, czy ubezpieczony w istocie świadczył pracę w takim charakterze. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. Sąd może więc prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy świadczona przez stronę praca była wykonywana w warunkach wymaganych przepisami rozporządzenia i czy ubezpieczony zajmował któreś ze stanowisk pracy wymienionych
w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze.

Na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów w postaci zeznań świadków
i odwołującego Sąd uznał, że w okresie zatrudnienia w (...) S.A. w K. od 07.11.1983 r. do 31.08.1993 r. (z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych 08.06.1992 r. do 29.08.1992 r., od 02.09.1992 r. do 04.09.1992 r., od 22.12.1992 r. do 31.12.1992 r., od 27.01.1993 r. do 21.02.1993 r., od 13.04.1993 r. do 18.04.1993 r., od 23.04.1993 r. do 31.05.1993 r., od 02.06.1993 r. do 30.06.1993 r., od 13.07.1993 r. do 25.07.1993 r., od 13.08.1993 r. do 31.08.1993 r.) odwołujący pracował w szczególnych warunkach. W tej mierze miał na uwadze, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden
z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. (por. wyroki SN: z dnia 19.05.2011 r., III UK 174/10, LEX
nr 901652; z dnia 08.06.2011 r., I UK 393/10, LEX nr 950426; z dnia 01.06.2010 r., II UK 21/10, LEX nr 619638; z dnia 14.09.2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19.09.2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 06.12.2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22.01.2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75 i z dnia 24.03.2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

Jak wynika z ustaleń Sądu, we wskazanym wyżej okresie wnioskodawca stale
i w pełnym wymiarze godzin, w przedsiębiorstwie realizującym prace izolacyjno- korozyjne na rzecz przedsiębiorstw przemysłowych, bez względu na nazwę zajmowanego stanowiska, zajmował się wykonywaniem izolacji termicznych rurociągów przesyłających wodę i parę wodną oraz zbiorników przemysłowych. Pracę tę świadczył na terenie Zakładów (...) w T. i nie był kierowany do wykonywania żadnych innych czynności. W ramach dobowego wymiaru czasu pracy owijał rurociągi i zbiorniki przemysłowe watą szklaną lub mineralną, a następnie papą lub tzw. „gibą”, tj. mieszanką proszku azbestowego i cementu
z wodą, na końcu zaś siatką zbrojeniową. W późniejszym okresie do izolowania używał wełny i blachy.

Prace tę zdaniem Sądu należy zakwalifikować według Działu IV, zatytułowanego:
„W chemii” pkt 38 (prace antykorozyjne i termoizolacyjne urządzeń i instalacji technologicznych) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W sprawie istotne jest to, gdzie ubezpieczony świadczył pracę w spornym okresie. Jak zaś ustalił Sąd, odwołujący w latach 1983-1993 r. pracował na terenie Zakładów (...) w T., a więc zakładów branży chemicznej .

O prawidłowości takiej kwalifikacji pracy wnioskodawcy w spornym okresie świadczy też to, że zarządzenie resortowe nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01.08.1983 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy
w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. Urz. MB.
z 1983 r. Nr 3, poz. 6) w Dziale IV, zatytułowanym: „W chemii” pod pozycją 38 dotyczącą prac antykorozyjnych i termoizolacyjnych urządzeń i instalacji technologicznych
w pkt 15 wymieniało stanowisko „montera izolacji ciepłochronnych”.

Wprawdzie zarządzenie resortowe - jak podkreśla Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie - mają jedynie charakter informacyjny, techniczno - porządkujący i uściślający
i nie stanowią obecnie obowiązującego prawa (por. wyroki SN: z dnia 25 lutego 2010 r.,
II UK 218/09, Legalis i z dnia 22 kwietnia 2011 r., I UK 351/10, Legalis ), to jednak
w sprawie o prawo do tzw. wcześniejszej emerytury mają to znaczenie, że ułatwiają identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia nie wymienia się konkretnych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Innymi słowy, zarządzenia resortowe mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej. Z faktu, że właściwy organ ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych- stanowić negatywną przesłankę dowodową.

Zdaniem Sądu, pracę odwołującego można też jednocześnie kwalifikować według Działu II, zatytułowanego: „W energetyce” (prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych) wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia. Ubezpieczony izolował bowiem rurociągi i zbiorniki przesyłające ciepłą wodę i parę wodną, a zatem można uznać, że były to prace przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń cieplnych. Dokonując takiej kwalifikacja Sąd miał na uwadze, że zarządzenie nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MPCHiL Nr 4, poz. 87) w dziale II, zatytułowanym: „W energetyce” pod pozycją 1 dotyczącą prac przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych w pkt 28 wymieniało stanowisko montera izolacji (izolera) cieplnej.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego, w tym art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, oraz
art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (pkt 2 wyroku). W tej mierze miał na uwadze przepis art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS. Dopiero bowiem postępowanie sądowe, a w szczególności przeprowadzone w tym postępowaniu dowody z zeznań świadków i odwołującego pozwoliły na ustalenie istotnych, a nie znanych wcześniej organowi rentowemu okoliczności i przesądziły ostatecznie o zasadności wniosku
o emeryturę