Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku L. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania L. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 18 maja 2017 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 798/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 18 maja 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił L. Z. prawa do emerytury górniczej, z uwagi na brak wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej.

W odwołaniu z dnia 16 czerwca 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie L. Z. prawa do emerytury górniczej po zaliczeniu w wymiarze półtorakrotnym okresów od dnia 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 16 listopada 2006 roku oraz od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku. Pełnomocnik podniósł, że w tych okresach wnioskodawca wykonywał prace górnika kopalni odkrywkowej wymienione z Załączniku nr 3 do Rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

L. Z., urodzony w dniu (...), w dniu 7 marca 2017 roku wniósł o przyznanie prawa do emerytury górniczej. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 4 akt emerytalnych)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres pracy górniczej wynoszący 22 lat i 28 dni, w tym 17 lat 5 miesięcy i 9 dni pracy górniczej określonej w art. 50c ustawy.

Do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresów zatrudnienia: od 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku oraz od 1 kwietnia 2006 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych, a także od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej. Okresy te organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do stażu górniczego w wymiarze jednokrotnym.

(dowód: decyzja z dnia 18 maja 2017 roku k. 55 akt emerytalnych)

L. Z. od dnia 9 marca 1984 roku do chwili obecnej jest zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

W okresie zatrudnienia zajmował następujące stanowiska:

- od dnia 9 marca 1984 roku do dnia 31 lipca 1985 roku – mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych na oddziale (...),

- od dnia 1 sierpnia 1985 roku do dnia 27 czerwca 1989 roku - mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych na oddziale (...),

- od dnia 16 stycznia 1990 roku do dnia 30 czerwca 1991 roku - mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych na oddziale (...),

- od dnia 1 lipca 1991 roku do dnia 28 lutego 1999 roku - formierza okładzin filtrów żwirowych na oddziale (...),

- od dnia 1 marca 1999 roku do 30 listopada 1999 roku - montera filtrów żwirowych na oddziale (...),

- od dnia 1 grudnia 1999 roku do dnia 31 maja 2000 roku – mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych na oddziale (...),

- od dnia 1 czerwca 2000 roku do dnia 31 marca 2006 roku - montera filtrów żwirowych na oddziale (...),

- od dnia 1 kwietnia 2006 roku do dnia 16 listopada 2006 roku - mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych na oddziale (...),

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku - górnika kopalni odkrywkowej na oddziale (...),

-- od dnia 1 września 2012 roku do dnia 30 listopada 2013 roku - górnika kopalni odkrywkowej na oddziale (...),

- od dnia 1 grudnia 2013 roku do dnia 31 stycznia 2014 roku - górnik kopalni odkrywkowej na oddziale (...),

- od dnia 1 lutego 2014 roku do chwili obecnej na stanowisku operatora koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce na oddziale (...).

(dowód: umowa o pracę z dnia 9 marca 1984 roku k. 4 akt osobowych, umowa o pracę z dnia 22 lutego 1984 roku k. 5 akt osobowych, angaż z dnia 23 lipca 1985 roku k. 8 akt osobowych, rozwiązanie stosunku pracy k.15 akt osobowych, pismo z dnia 16 stycznia 1990 k.21 akt osobowych, angaż z dnia 1 lipca 1991 roku k. 26 akt osobowych, angaż z dnia 10 marca 1999 roku k. 42 akt osobowych, angaż z dnia 23 listopada 1999 roku k. 45 akt osobowych, angaż z dnia 29 maja 2000 roku k. 50 akt osobowych, angaż z dnia 23 marca 2006 roku k. 64 akt osobowych, pismo z dnia 22 czerwca 2007 roku k.83, zawiadomienie o zmianie komórki organizacyjnej z dnia 27 sierpnia 2012 roku k.122 akt osobowych, świadectwo pracy z dnia 31 stycznia 2017 roku k.8 akt emerytalnych, angaż z dnia 26 listopada 2013 roku k.131 akt osobowych , angaż z dnia 6 lutego 2014 roku k.134 akt osobowych)

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia w (...) uzyskał następujące kwalifikacje:

- w dniu 17 marca 1990 roku - operatora suwnic (...),

- w dniu 27 marca 1990 roku - kierowcy wózka jezdniowego,

- w dniu 23 października 1991 roku ładowacza typu (...).

W dniu 4 lutego 2005 roku wnioskodawca ukończył kurs obsługi i naprawy zespołów i układów hydraulicznych., a w dniu 6 listopada 2007 roku szkolenie z zakresu budowy i zasad eksploatacji oraz obsługi wiertnicy (...) C. R. (...).

(dowód: zaświadczenia o przygotowaniu zawodowym, k. 224-25,k.28 akt osobowych, zaświadczenie k.60, certyfikat k.86)

Wnioskodawca w spornych okresach (od dnia 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 16 listopada 2006 roku oraz od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku) pracował na oddziale (...) lub (...) tj. na oddziale (...). Odwierty miały na celu zbadanie czy w terenie, po którym miała poruszać się koparka wielonaczyniowa, występują źródła wody. Odwierty próbne miały na celu zbadanie głębokości złoża, występujących tam skał i ich twardości.

Do dnia 16 listopada 2006r. wnioskodawca pracował na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych, a od 17 listopada 2006r. do 14 stycznia 2007r. na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej.

Wnioskodawca w spornych okresach pracował cały czas na odkrywce i zajmował się głównie usuwaniem awarii urządzeń wiertniczych na podwoziu gąsienicowym, które służyły do wiercenia otworów strzałowych i studni głębinowych oraz dokonywaniem ich sezonowych przeglądów. Przeglądy urządzeń wiertniczych były dokonywane planowo. W trakcie wykonywania przeglądu planowego urządzenia wiertnicze były przemieszczane na specjalne miejsce na odkrywce. Awarie bieżące urządzeń wiertniczych odbywały się natomiast w miejscu usytuowania urządzenia wiertniczego. Przeglądy planowe urządzeń wiertniczych odbywały się każdego dnia, trwały powyżej 4 godzin.

Dodatkowo, gdy nie było prac przy remontach urządzeń wiertniczych, wnioskodawca wykonywał także:

-prace przy rekonstrukcji i czyszczeniu studni głębinowych,

-montaż, demontaż urządzeń wiertniczych,

- transport urządzeń wiertniczych i osprzętu wiertniczego;

-prace przy nadstawianiu i obniżaniu studni i piezometrów,

-prace pomocnicze przy montażu i spawaniu kolumn studziennych,

-prace ziemne przy studniach,

-budowa rurociągów odprowadzających wodę.

(dowód: charakterystyka stanowiska pracy wnioskodawcy z dnia 4 września 2017 roku k. 22 akt sprawy, zeznania świadka J. J. protokół rozprawy z dnia 26 października 2017 roku 5:45-20:20 k.27-29, zeznania świadka T. F. protokół rozprawy z dnia 26 października 2017 roku 20:20 -41:53 k. 27-29, zeznania świadka M. S. protokół rozprawy z dnia 11 stycznia 2018 roku 0:46-9:01 k.51-53, zeznania wnioskodawcy, protokół z rozprawy z dnia 11 stycznia 2018 roku 10:07-21:13 k. 51-53akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna w dniu 17 maja 2012 roku uznała, że wnioskodawca:

- w okresach od 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 16 listopada 2006 roku pomimo zajmowania stanowiska mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych oraz od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku faktycznie stale przez 1847 dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej,

- w okresach od 1 lipca 1991 roku do 19 marca 2000 roku, od 18 kwietnia 2000 roku do 17 września 2001 roku oraz od 28 września 2001 roku do 31 marca 2006 roku wykonywał prace warsztatowe i dlatego odmówiono mu zaliczenia tych okresów do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym.

(dowód: protokół z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej z dnia 17 maja 2012 roku k. 9-10 akt emerytalnych)

Pracodawca ubezpieczonego zaewidencjonował wnioskodawcy następującą liczbę dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym:

- 1984 r. - 213 dniówek;

- 1985 r. – 264 dniówek;

- 1986 r. – 264 dniówek;

- 1987 r. – 264 dniówek;

- 1988 r. - 264 dniówek;

- 1989 r. - 91 dniówek;

- 1990 r. –213 dniówek,

- 1991 r. –115dniówek,

- 2006 r. –150 dniówek,

- 2007 r. – 239dniówek,

- 2008 r. – 243 dniówek,

- 2009 r. – 249dniówek,

- 2010 r. –250 dniówek,

- 2011 r. – 247 dniówek,

- 2012 r. – 234 dniówki,

- 2013 r. – 231 dniówek,

- 2014 r. – 255 dniówek,

- 2015 r. –242dniówek,

- 2016 r. – 246 dniówek;

-2017 r. - 22 dniówek.

(dowód: załączniki do kart ewidencyjnych pracowników 11-11v akt emerytalnych)

W spornym okresie od 1 marca 1984 roku do 31 grudnia 1991 roku wnioskodawca pracował w godzinach nadliczbowych jedynie w lipcu 1987 roku ( 8 godzin) w związku z wykonywaniem obowiązków w systemie stykowym. W okresie od 1 stycznia 2006 roku do 31 grudnia 2007 roku wnioskodawca nie pracował w godzinach nadliczbowych.

(dowód: wykaz godzin nadliczbowych z dnia 64września 2017 roku k. 23 akt sprawy)

(...) S.A. Oddział (...) wystawił ubezpieczonemu L. Z. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym zaświadczył, że od dnia 9 marca 1984 roku do nadal jest on zatrudniony w tymże zakładzie i wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę górniczą w okresach:

- od 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 31 stycznia 2014 roku na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 1;

-od 1 lutego 2014 roku do chwili obecnej na stanowisku operatora koparek wielonaczyniowych i zwałowarek na odkrywce, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 5.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 31 stycznia 2017 roku k.8 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) z siedzibą w R. w okresach zatrudnienia od 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 16 listopada 2006 roku oraz od 17 listopada 2006 roku do 14 stycznia 2007 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy sporny okresy jedynie w wymiarze jednokrotnym jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. ZUS uznał, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał wprawdzie pracę górniczą na stanowiskach mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych i górnika kopalni odkrywkowej, jednakże stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że w tych okresach wnioskodawca, tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej. wykonywał pracę górnika kopalni odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem pracy z dnia 31 stycznia 2017 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w okresie od 9 marca 1984 roku do 27 czerwca 1989 roku, od 16 stycznia 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 1 kwietnia 2006 roku do 31 stycznia 2014 roku w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Świadectwo pracy nie jest jednak dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo pracy, podnosząc że z treści protokołu komisji weryfikacyjnej wynika, że wnioskodawca zajmował stanowiska mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych, które to stanowisko nie zostało wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej oraz załączników do kart ewidencyjnych ubezpieczonego, w których jego pracodawca obliczał ilość dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego. Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Zwłaszcza, że jak wynika z akt osobowych pracodawca w okresie od dnia 9 marca 1994 roku do dnia 27 czerwca 1989roku, od dnia 16 stycznia 1990 roku do dnia 30 czerwca 1991 roku i od 1 kwietnia 2006r. do dnia 16 listopada 2006 roku nie powierzył skarżącemu stanowiska górnika kopalni odkrywkowej, ale zajmował on stanowisko mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych. Stanowisko górnika kopalni odkrywkowej wnioskodawca zajmował dopiero od dnia 17 listopada 2006r. Należy podkreślić, że zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się zaliczenia spornego okresu do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związanych z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Nie każda zatem praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Z treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.

Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornym okresie skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego. Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku i to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że pojęcie przodka jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, III AUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

Dla oceny, czy ubezpieczony L. Z. w okresie spornym pracował na stanowisku uprawniającym do przeliczenia spornego okresu pracy w wymiarze półtorakrotnym, istotne znaczenie miał przede wszystkim rodzaj powierzonej mu pracy (rzeczywiście wykonywanych zadań pracowniczych), tj. rodzaj wykonywanych czynności związanych z obsługą konkretnych wskazanych w przepisach urządzeń i maszyn oraz miejsce ich wykonywania.

W charakterystyce stanowiska pracy z dnia 4 września 2017 roku (k. 22 akt sprawy) pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca w spornych okresach wykonywał prace polegające na usuwaniu awarii urządzeń wiertniczych służących do wiercenia otworów strzałowych i studni głębinowych oraz dokonywaniu sezonowych przeglądów urządzeń wiertniczych. Poza tym skarżący wykonywał inne czynności takie jak: prace przy rekonstrukcji i czyszczeniu studni głębinowych, montaż, demontaż urządzeń wiertniczych, transport urządzeń wiertniczych i osprzętu wiertniczego, prace przy nadstawianiu i obniżaniu studni i piezometrów, prace pomocnicze przy montażu i spawaniu kolumn studziennych, prace ziemne przy studniach oraz budowa rurociągów odprowadzających wodę. Wnioskodawca potwierdził prawidłowość sporządzonej charakterystyki stanowiska pracy, z tym że zaznaczył, że jego głównymi obowiązkami było usuwanie awarii urządzeń wiertniczych na podwoziu gąsienicowym i dokonywanie przeglądów tych urządzeń. Pozostałe prace wykonywał wówczas, gdy nie miał już prac przy usuwaniu awarii i przeglądach maszyn wiertniczych. Taki rozkład obowiązków wnioskodawcy wynika także z zeznań świadków: J. J., T. F. i M. S..

Usuwanie zarówno bieżących jak i planowych awarii urządzeń wiertniczych na podwoziu gąsienicowym służących do wiercenia otworów strzałowych i studni głębinowych oraz dokonywanie ich sezonowych przeglądów nie jest objęte zakresem prac wymienionych w art. 50 d ustawy. Tak samo jak pozostałe wymienione w charakterystyce stanowiska pracy skarżącego czynności wykonywane przez niego ubocznie. Urządzenia wiertnicze nie są maszynami urabiającymi, ładującymi i transportującymi wymienionymi w art. 50d ustawy. Urządzenia wiertnicze nie miały związku z urabianiem kopalin, ładowaniem urobku, montażem, likwidacją i transportem obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Urządzenia te służyły do wiercenia otworów strzałowych i studni głębinowych i jako takie miały za zadanie przygotowanie terenu do pracy koparki wielonaczyniowej, która urabiała kopalinę. Tym samym praca skarżącego przy usuwaniu awarii i przeglądach urządzeń wiertniczych nie miała bezpośredniego związku z urabianiem kopaliny, a jedynie charakter pomocniczy. Wnioskodawca w związku z rodzajem remontowanych urządzeń, nie pracował w przodku wydobywczym w rozumieniu art. 50 d ustawy to jest w miejscu urabiania kopaliny, ale poza przodkiem. Urządzenia wiertnicze jako służące do przygotowania terenu do pracy koperek wielonaczyniowych z natury rzeczy pracowały poza przodkiem wydobywczym. I to nie tylko te podlegające planowym przeglądom ( które były przemieszczane na wyznaczone do przeglądu miejsce na odkrywce), ale także te, które były naprawiane bieżąco w miejscu ich usytuowania na odkrywce tj. w miejscu dokonywania odwiertów. Odwierty odbywały się bowiem poza przodkiem wydobywczym Przodek wydobywczy na odkrywce jest bowiem tylko w miejscu urabiania kopaliny, czyli w miejscu pracy koparki wielonaczyniowej. Praca ubezpieczonego nie była także inną praca przodkową w rozumieniu art. 50d ustawy, gdyż nie była tak obciążająca jak prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych wymienione w art. 50d ustawy. Prace ubezpieczonego nie miały zatem kwalifikowanego charakteru.

Na marginesie należy podnieść, że nawet jeśliby zaliczyć urządzenia wiertnicze do maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach a prace przy usuwaniu ich bieżących awarii do prac montażowych z art. 50 d ustawy, to i tak spornych okresów nie można byłoby zaliczyć wnioskodawcy do pracy w wymiarze półtorakrotnym, gdyż prac przy usuwaniu bieżących awarii tych urządzeń nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jak tego wymaga ustawodawca. Oprócz bowiem prac przy bieżących remontach urządzeń wiertniczych wnioskodawca wykonywał także planowe przeglądy tych urządzeń, które odbywały się na specjalnie do tego wyznaczonym na odkrywce miejscu, poza przodkiem wydobywczym. Czynności te jak wynika z zeznań świadka J. J. zajmowały więcej niż 4 godziny dziennie. Dodatkowo wnioskodawca –jak wynika z charakterystyki potwierdzonej przez ubezpieczonego- pracował także przy rekonstrukcji i czyszczeniu studni głębinowych, transporcie urządzeń wiertniczych i osprzętu wiertniczego, przy nadstawianiu i obniżaniu studni i piezometrów, przy montażu i spawaniu kolumn studziennych, przy wykonywaniu prac ziemnych przy studniach oraz przy budowie rurociągów odprowadzających wodę. Prace te nie są wymienione przez ustawodawcę w art. 50d ustawy. Wyklucza to uznanie, że skarżący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace wymienione w art. 50 d ustawy.

Z zeznań świadków, wnioskodawcy i dokumentów zgromadzonych w sprawie wynika, że charakter pracy ubezpieczonego nie zmienił się także po powierzeniu mu przez pracodawcę od dnia 17 listopada 2006 roku stanowiska górnika kopalni odkrywkowej. Zakres obowiązków wnioskodawcy pomimo zmiany nazwy zajmowanego stanowiska pracy był taki sam jak we wcześniejszym okresie, gdy zajmował stanowisko mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych. Nadal skarżący pracował przy usuwaniu awarii urządzeń wiertniczych służących do wiercenia otworów strzałowych i studni głębinowych oraz dokonywaniu ich sezonowych przeglądów.

Wnioskodawca wykonywał w spornych okresach obowiązki mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych a zatem niedopuszczalne było kwalifikowanie jego zatrudnienia, jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej w świadectwie pracy górniczej przez pracodawcę. Z wykładni językowej wynika, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a z całokształtu materiału dowodowego wynika, że taki rodzaj zadań, nie był stawiany przed ubezpieczonym.

Bez znaczenia dla sprawy pozostaje fakt przyznania świadkom J. J. i T. F. emerytury górniczej z uwzględnieniem jako pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu zatrudnienia w kopalni na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń wiertniczych. Każda rozpatrywana przez Sąd sprawa jest badana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także ogólnej linii orzeczniczej w sprawach danego rodzaju, a ta w ostatnich latach ulegała ewolucji pod wpływem orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Odwołujący w spornych okresach nie wykonywał pracy w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych. Prawidłowo zatem organ rentowy w zaskarżonej decyzji odmówił zaliczenia spornych okresów do emerytury w wymiarze półtorakrotnym.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.