Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku W. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o emeryturę górniczą

na skutek odwołania W. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 29 maja 2017 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt V U 828/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 maja 2017 roku, znak (...) SP (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił W. F. przyznania prawa do emerytury górniczej wskazując, że nie udokumentował on wymaganego 25-letniego okresu pracy górniczej, a jedynie okres 21 lat,8 miesięcy i 3 dni. Do pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył okresu od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, ponieważ stanowisko górnik eksploatacji taśm nie figuruje w załączniku nr 3 do Rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku. Ponadto ZUS nie zaliczył do stażu pracy górniczej nie zaliczono okresu od 1 lutego 1998 roku do 31 maja 1998 roku , ponieważ stanowisko montera urządzeń instalacji sanitarnej nie figuruje w załączniku nr 2 i 3 Rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku.

W odwołaniu z dnia 30 czerwca 2017 roku reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury górniczej poprzez zaliczenie w wymiarze półtorakrotnym okresów od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 15 stycznia 2007 roku, ponieważ w tym okresie pomimo angażu górnik eksploatacji taśmociągów oraz operatora przenośników wielkogabarytowych wykonywał prace górnika kopalni odkrywkowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 7 listopada 2017 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zaliczeniu okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 1 czerwca 1998 roku do 15 stycznia 2007 roku do pracy w wymiarze półtorakrotnym i przyznanie emerytury górniczej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W. F., urodzony w dniu (...), w dniu 20 marca 2017 roku wniósł o przyznanie prawa do emerytury górniczej. We wniosku wskazał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę, k. 1 – 3 akt emerytalnych)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy okres pracy górniczej wynoszący 21 lat, 8 miesiące i 3dni, w tym 16 lat 9 miesięcy i 25 dni pracy górniczej wymienionej w art. 50 c ust.1 .

(dowód: decyzja z dnia 29 maja 2017 roku, k. 50 akt emerytalnych)

W. F. od dnia 25 czerwca 1985 roku do chwili obecnej jest zatrudniony w (...) S.A. Oddział (...) na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia zajmował następujące stanowiska:

- od dnia 25 czerwca 1985 roku do dnia 31 sierpnia 1991 roku – monter instalacji sanitarnych na oddziale (...),

- od dnia 1 września 1991 roku do dnia 31 stycznia 1998 roku – monter instalacji urządzeń instalacji sanitarnej w oddziale (...),

- od dnia 1 lutego 1998 roku do dnia 31 maja 1998 roku - monter urządzeń instalacji urządzeń sanitarnych na oddziale (...);

- od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 lipca 2005 roku – górnik eksploatacji taśmociągu na oddziale (...)

- od dnia 1 sierpnia 2005 roku do dnia 16 listopada 2006 roku – –operator przenośników wielogabarytowych na oddziale (...);

- od dnia 17 listopada 2006 roku do dnia15 stycznia 2007 roku – górnik kopalni odkrywkowej na oddziale (...);

- od dnia 16 stycznia 2007 roku do nadal – górnik kopalni odkrywkowej w oddziale (...).

(dowód: umowa o pracę z dnia 25 czerwca 1985 roku, k. 1 akt osobowych, umowa o pracę z dnia 8 lipca czerwca 1985 roku k. 2 akt osobowych, angaż z dnia 1 września 1991 roku k. 11, angaż z dnia 29 maja 1998 roku k. 28 akt osobowych, angaż z dnia 23 sierpnia 2005 roku k. 44 akt osobowych,, angaż z dnia 29 grudnia 2006 roku k. 54 akt osobowych, zgłoszenie rozpoczęcia wykonywania pracy górniczej k.55, świadectwo pracy z dnia 8 marca 2017 roku k.8 akt emerytalnych)

W dniu 15 maja 1996 roku wnioskodawca odbył przygotowanie zawodowe w zakresie podwyższenia kwalifikacji zawodowych w specjalności kierowca wózków akumulatorowych i spalinowych, a w dniu 18 grudnia 1998 roku w specjalności taśmowy-konserwator tras.

W dniu 7 czerwca 1999 roku wnioskodawca uzyskał potwierdzenie posiadania kwalifikacji zawodowych operatora przenośników wielkogabarytowych.

(dowód: zaświadczenie o przygotowaniu zawodowym, k. 20 akt osobowych, zaświadczenie o przygotowaniu zawodowym, k. 30 akt osobowych, zaświadczenie o przygotowaniu zawodowym, k. 32 akt osobowych,)

W spornym okresie od dnia 1 czerwca 1998 roku do 15 stycznia 2007 roku wnioskodawca pracował w oddziale (...) tj. oddziale (...). Przenośniki znajdowały się na odkrywce pomiędzy koparką wielonaczyniową i zwałowarką.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy należała obsługa stacji napędowej i zwrotnej oraz przenośników wielkogabarytowych pomiędzy stacją zwrotną i napędową ( zatrzymywanie i uruchamianie przenośników w razie takiej potrzeby) w obrębie 50 metrów od stacji napędowej i zwrotnej, kierowanie urobku lub nadkładu na przenośniki zgodnie z dyspozycją dyspozytora kopalni, załadunek urobku, który spadł z przenośnika, czyszczenie i konserwacja przenośników oraz bieżące remonty i naprawy przenośników wielkogabarytowych ( tj. naprawa krążników dolnych i górnych) , co miało na celu utrzymanie tych urządzeń w ruchu. Wnioskodawca dbał o ciągłość przepływu na przenośniku nadkładu i urobku, był odpowiedzialny za utrzymanie przenośnika taśmowego w ruchu. Wnioskodawca po przybyciu na stanowisko pracy przejmował przenośnik od pracownika, który wykonywał obowiązki na zmianie wcześniejszej. Otrzymywał dodatek za podmianę na stanowisku pracy ( dodatek stykowy) tj. za rozpoczęcie pracy 15 minut wcześniej i zakończenie 15 minut później.

Odwołujący nie pracował przy montażu, likwidacji i transporcie przenośników wielkogabarytowych

Odwołujący nie obsługiwał przenośników stanowiących część składową koparki.

Dyspozytor wydawał skarżącemu polecenia włączenia lub wyłączenia oraz kontrolowania pracy konkretnego przenośnika.

(dowód: zeznania świadka K. C. (1) protokół rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku 4:43-10:52 k.33-35, zeznania świadka A. G. protokół rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku 10:52-15:44 k.33-35, zeznania świadka J. F. protokół rozprawy z dnia 7 listopada 2017 roku 15:44-20:10 k.33-35, zeznania wnioskodawcy, protokół z rozprawy z dnia 9 stycznia 2018 roku 4:09-10:38 k. 42-43 akt sprawy)

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna uznała, że wnioskodawca:

- w okresie od dnia 1 lutego 1998 roku do dnia 31 maja 1998 roku pomimo zajmowania stanowiska montera urządzeń instalacji sanitarnych na oddziale (...), faktycznie stale przez 83 dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej,

- w okresie od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, pomimo zajmowania stanowiska górnika eksploatacji taśmowej, w okresie od dnia 1 sierpnia 2005 roku do dnia 16 listopada 2006 roku pomimo zajmowania stanowiska operatora przenośników wielkogabarytowych oraz w okresie od 17 listopada 2006 roku do 15 stycznia 2007 roku pomimo zajmowania stanowiska górnika kopalni odkrywkowej na oddziale (...) faktycznie stale przez 1890 dniówek wykonywał prace podlegające zaliczeniu do pracy górniczej na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 1 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.- górnik kopalni odkrywkowej.

(dowód: protokoły z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej z dnia 27 października 2009 roku k. 9-11 akt emerytalnych, protokoły z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej z dnia 5 października 2009 roku k. 12-14 akt emerytalnych)

Pracodawca ubezpieczonego zaewidencjonował wnioskodawcy następującą liczbę dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym:

- 1998 r. –207 dniówek,

- 1999 r. – 219 dniówek,

- 2000 r. –247 dniówek,

- 2001 r. –237 dniówek,

- 2002 r. –216 dniówek,

- 2003 r. –225 dniówek,

- 2004 r. – 238 dniówek,

- 2005 r. –197 dniówek,

- 2006 r. –175 dniówek,

- 2007 r. –249 dniówek,

- 2008 r. –242 dniówek,

- 2009 r. – 250 dniówek,

- 2010 r. –106dniówek,

- 2011 r. – 246 dniówek,

- 2012 r. – 235 dniówki,

- 2013 r. – 231 dniówek,

- 2014 r. – 226 dniówek,

- 2015 r. – 247 dniówek,

- 2016 r. – 229 dniówek;

-2017 r. - 38 dniówek.

(dowód: załączniki do kart ewidencyjnych pracowników 15-16 akt emerytalnych)

Godziny nadliczbowe wnioskodawcy, za które otrzymał wynagrodzenie, w okresie od 1 marca 1998 roku do 31 lipca 2007 roku wynikają z tytułu podmiany na stanowisku pracy przy urządzeniach (...) w ruchu.

(dowód: pismo pracodawcy z dnia 11 września 2017 roku k. 27 akt sprawy)

(...) S.A. Oddział (...) wystawił ubezpieczonemu W. F. świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym zaświadczył, że w okresie od dnia 25 czerwca 1985 roku do nadal jest on zatrudniony w tymże zakładzie, a od dnia 1 lutego 1998 roku do nadal wykonuje stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę górniczą na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia MPiPS z dnia 23 grudnia 1994 roku, w Dziale III pod poz. 1.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej z dnia 8 marca 2017 roku k.8 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki nabycia prawa do emerytury górniczej określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.). Zgodnie z art. 50 a ust 1 i 2 ustawy górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia;

2) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej, co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1;

3) nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Po myśli art. 50 b w/w ustawy przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.

Z kolei zgodnie z art. 50 c ust. 1 pkt 4 za pracę górniczą uważa się zatrudnienie na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego przy ręcznym lub zmechanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, a także w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego, na stanowiskach określonych w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki i ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

Stosownie natomiast do art. 50d ust 1 ustawy przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki lub węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym następujące okresy pracy na obszarze Państwa Polskiego: w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych (pkt 1) oraz w drużynach ratowniczych (pkt 2).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 25-letni okres pracy górniczej. Organ rentowy zakwestionował bowiem, aby w okresie zatrudnienia w (...) z siedzibą w R. w okresie od 1 czerwca 1998 roku do 31 lipca 2005 roku wnioskodawca wykonywał pracę górniczą w wymiarze półtorakrotnym.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy sporny okres od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 31 lipca 2005 roku, jedynie w wymiarze jednokrotnym jako pracę wymienioną w art. 50c ustęp 1 pkt 4 ustawy. ZUS uznał, że w ww. okresach wnioskodawca wykonywał wprawdzie pracę górniczą na stanowiskach górnika eksploatacji taśm jednakże stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty.

Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił natomiast, że w tym okresie wnioskodawca, tak jak wynika z wystawionego mu przez (...) z siedzibą w R. świadectwa pracy górniczej, wykonywał pracę górnika kopalni odkrywkowej wymienioną w rozporządzeniu MP i PS z dnia 23 grudnia 1994 roku w zał. Nr 3, Dział III poz. 1, a zatem pracę odpowiadającą treści art. 50d ust 1 ustawy.

Wnioskodawca dysponował świadectwem z dnia 8 marca 2017 roku, wystawionym przez (...) z siedzibą w R. potwierdzającym fakt wykonywania pracy górniczej w okresie od dnia 1 lutego 1998 roku do nadal stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej wymienionym w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku. Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c., nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym, który stanowi jedynie dowód tego, że osoba która go podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 k.p.c. ). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych ani ich nie pozbawia.

Organ rentowy zakwestionował powyższe świadectwo, podnosząc że z wystawionych angaży wynika, że wnioskodawca w spornym okresie zajmował stanowiska górnika eksploatacji taśmociągów oraz operatora przenośników wielogabarytowych, które to stanowiska nie zostały wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994r.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa co do charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 k.p.c. spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać. To samo odnosi się do protokołu z posiedzeń Komisji weryfikacyjnej oraz załączników do kart ewidencyjnych ubezpieczonego, w których jego pracodawca obliczał ilość dniówek przepracowanych w wymiarze półtorakrotnym.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca w art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wykładnia przepisów powołanego rozporządzenia nie może zmieniać, ani rozszerzać ustawowej definicji pracy górniczej. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy. Innymi słowy, analiza w ocenie pracy górniczej, zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym, powinna się koncentrować na jej ustawowych warunkach (pojęciu tej pracy), a nie na samej nazwie stanowiska (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2011 r., sygn. I UK 382/10). Zatem ustalenie, że w spornym okresie praca górnicza ubezpieczonego miała kwalifikowany charakter, winno znaleźć oparcie w wynikach postępowania dowodowego. Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący zajmował stanowisko wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III pkt 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce skarżący. Zwłaszcza, że jak wynika z akt osobowych pracodawca w okresie od dnia 1 czerwca 1998 roku do dnia 16 listopada 2006 roku nie powierzył skarżącemu stanowiska górnika kopalni odkrywkowej, ale zajmował on do dnia 31 lipca 2005 roku stanowisko górnika eksploatacji taśmociągów, a od dnia 1 sierpnia 2005 roku operatora przenośników gabarytowych. Stanowisko górnika kopalni odkrywkowej wnioskodawca zajmował dopiero od dnia 17 listopada 2006r. Należy podkreślić, że zmiana nazewnictwa zajmowanego stanowiska przy niezmienionych obowiązkach w całym spornym okresie, co potwierdza skarżący oraz świadkowie, nie może doprowadzić do zmiany charakteru wykonywanej pracy.

Skarżący domagając się zaliczenia spornego okresu do emerytury w wymiarze półtorakrotnym winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związanych z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Nie każda zatem praca górnicza, nawet wykonywana w obrębie przodków eksploatacyjnych na stanowiskach określonych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, może być kwalifikowana jako zaliczana w wymiarze półtorakrotnym. W judykaturze podkreśla się konieczność odróżnienia „zwykłej” pracy górniczej górnika kopalni węgla brunatnego wykonywanej na stanowiskach określonych w załączniku nr 2 do ww. rozporządzenia od kwalifikowanej pracy górniczej wykonywanej na stanowiskach wymienionych w załączniku nr 3 do ww. Rozporządzenia. Z treści załącznika nr 3 do rozporządzenia z dnia 23 grudnia 1994 roku wynika, iż w wymiarze półtorakrotnym mogą być uznane tylko czynności wykonywane przez górnika, które zostały wskazane w tym załączniku i na wskazanych tam stanowiskach oraz jednocześnie tylko takie, które spełniają warunki przepisu art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. bezpośrednio są związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin.

Wykładnia przepisów załącznika nr 3 do ww. rozporządzenia dokonywana w oderwaniu od unormowania ustawowego prowadziłaby do sytuacji, w której każdą pracę górnika kopalni odkrywkowej wykonywaną na terenie wyrobiska należałoby uwzględniać w takim korzystnym wymiarze. Tymczasem przeczy temu jednoznacznie treść ww. przepisów. A contrario – jako prace wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia mogą być uznane tylko takie czynności wykonywane przez górnika, które bezpośrednio związane są z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach. Z kolei użyte pojęcie inne prace przodkowe należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego, polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Pracodawca w świadectwie wykonywania pracy górniczej zaznaczył, że w spornym okresie skarżący pracował na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dziale III pod poz. 1 tj. górnika kopalni odkrywkowej. W świadectwie wykonywania pracy górniczej pracodawca nie wskazał jednak na czym polegały prace wykonywane przez skarżącego. Tymczasem przepis art. 50 d ustawy o emeryturach i rentach z FUS do prac górniczych zaliczanych w wymiarze półtorakrotnym do emerytury zalicza jedynie prace bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Ponadto stosownie do treści art. 50d ustawy, aby w/w prace były zaliczane w wymiarze półtorakrotnym muszą być wykonywane na odkrywce w przodku i to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Oznacza to, że pojęcie przodka jest pojęciem węższym od pojęcia odkrywki. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pojęcie przodka musi być wykładane w sposób ścisły i powinno się ograniczać wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Sąd Najwyższy zanegował bowiem przyjęcie tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu (tj. związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10, Legalis).

Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1.

Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy. ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, III AUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis).

W charakterystyce stanowiska pracy pracodawca zaznaczył, że wnioskodawca wykonywał prace przy ładowaniu i transporcie urobku (węgiel i nakład) oraz przy innych pracach przodkowych: montażu, likwidacji i transporcie maszyn urabiających i ładujących (na przykład przenośników wielkogabarytowych). Nie mniej z osobowych źródeł dowodowych wynika, że sporządzona charakterystyka stanowiska pracy odbiega od faktycznie wykonywanych przez skarżącego obowiązków.

W tym okresie jak wynika z zeznań wnioskodawcy i świadków J. F., K. C. (1) i A. G. do stałych obowiązków ubezpieczonego należała bowiem obsługa stacji napędowej i zwrotnej oraz przenośników wielkogabarytowych pomiędzy stacją zwrotną i napędową ( zatrzymywanie i uruchamianie przenośników w razie takiej potrzeby) w obrębie 50 metrów od stacji napędowej i zwrotnej, kierowanie urobku lub nadkładu na przenośniki zgodnie z dyspozycją dyspozytora kopalni, załadunek urobku, który spadł z przenośnika, czyszczenie i konserwacja przenośników oraz bieżące remonty i naprawy przenośników wielkogabarytowych ( tj. naprawa krążników dolnych i górnych) Odwołujący nie obsługiwał przenośników stanowiących część składową koparki, ale przenośniki wielkogabarytowe biegnące po całej odkrywce.

Do jego zadań należało zatem utrzymanie w ruchu przenośników taśmowych, którymi był transportowany urobek (węgiel) z miejsca pracy koparki wielonaczyniowej na zwałowisko (miejsce pracy zwałowarki). Skarżący zajmował się obsługą taśmociągów odbierających i dostarczających urobek od i do urządzeń podstawowych układu KTZ, jakim są koparki i zwałowarki. Nie wykonywał jednak pracy bezpośrednio na koparkach, ale poza tymi urządzeniami, na taśmociągach zlokalizowanych na terenie całej odkrywki, w oddaleniu od maszyny podstawowej. Skarżący w spornym okresie nie wykonywał zatem pracy w przodku bezpośrednio w procesie urabiania, jak to wynika z charakterystyki stanowiska pracy. Tylko zaś wykonywanie takiej pracy uprawniałoby go do zakwalifikowania jego pracy jako górnika kopalni odkrywkowej. Z wykładni językowej wynika, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a z całokształtu materiału dowodowego wynika, że taki rodzaj zadań, nie był stawiany przed pracownikami, zajmującymi takie samo stanowisko, jak ubezpieczony. Skoro zatem skarżący w spornym okresie wykonywał pracę operatora przenośników taśmowych, to niedopuszczalne było kwalifikowanie jego zatrudnienia, jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej w świadectwie pracy górniczej przez pracodawcę. Operator przenośników taśmowych i górnik kopalni odkrywkowej to dwa odrębne pojęcia, którymi posłużono się w odrębnych pozycjach załącznika nr 2 i nr 3 cytowanego rozporządzenia MPiPS. Wnioskodawca nie zajmował się także montażem, likwidacją i transportem maszyn urabiających, ładujących i transportujących , a jedynie obsługą przenośników usytuowanych poza przodkiem. Praca przy obsłudze przenośników taśmowych nie jest także inną pracą przodkową w rozumieniu art. 50d ustęp 1 ustawy, gdyż nie ma bezpośredniego związku z procesem urabiania kopaliny. Skarżący wprawdzie pracował cały czas na odkrywce węgla brunatnego, ale nie wykonywał prac przodkowych związanych bezpośrednio z urabianiem i ładowaniem urobku. Skarżący pracował poza przodkiem. Wbrew charakterystyce stanowiska pracy wnioskodawca nie wykonywał także prac przy ładowaniu i transporcie urobku. Wrzucanie na przenośnik taśmowy urobku, który z niego spadł, nie jest pracą przy ładowaniu i transporcie urobku w rozumieniu art. 50 d ustawy.

Wnioskodawca pracował jako operator przenośników taśmowych, a zatem niedopuszczalne było kwalifikowanie jego zatrudnienia, jako pracy na stanowisku górnika kopalni odkrywkowej w świadectwie pracy górniczej przez pracodawcę. Z wykładni językowej wynika, że górnikiem jest pracownik pracujący w kopalni przy urabianiu kopaliny, a z całokształtu materiału dowodowego wynika, że taki rodzaj zadań, nie był stawiany przed ubezpieczonym. Operator przenośników taśmowych i górnik kopalni odkrywkowej to dwa odrębne pojęcia, którymi posłużono się w odrębnych pozycjach załącznika nr 2 i nr 3 cytowanego rozporządzenia MPiPS.

Fakt pobierania przez skarżącego w spornym okresie dodatku stykowego nie zmienia oceny co do charakteru wykonywanej przez niego pracy. Dodatek stykowy przysługiwał pracownikom pracującym na odkrywce za wydłużony o pół godziny czas pracy w związku z koniecznością zachowania ruchu ciągłego maszyn w obrębie pracy układu (...) czyli koparka – taśmociąg- zwałowarka. Pracownicy otrzymujący dodatek stykowy rozpoczynali pracę 15 minut wcześniej i 15 minut później kończyli pracę, co wiązało się z podmianą na stanowisku pracy. Otrzymywanie dodatku stykowego nie było zatem związane z wykonywaniem przez pracowników pracy przodkowej z art. 50d ustawy, a z zachowaniem ruchu ciągłego układu (...).

Bez znaczenia dla sprawy pozostaje również fakt przyznania świadkom J. F., K. C. (2) i A. G. emerytury górniczej z uwzględnieniem jako pracy w wymiarze półtorakrotnym okresu ich zatrudnienia w kopalni, na stanowisku operatora przenośników wielkogabarytowych. Każda rozpatrywana przez Sąd sprawa jest badana w sposób indywidualny, przy uwzględnieniu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także ogólnej linii orzeczniczej w sprawach danego rodzaju, a ta w ostatnich latach ulegała ewolucji pod wpływem orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłego z zakresu górnictwa na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy oraz miejsca jej wykonywania. Zgodnie z art. 278 k.p.c. Sąd zasięga opinii biegłego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznania i zrozumienia danej dziedziny, a tym samym właściwą ocenę faktów. Biegli nie komunikują sądowi swoich spostrzeżeń w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, ale wypowiadają o tych faktach opinie, wyprowadzone w oparciu o swoje wiadomości specjalne i doświadczenie zawodowe. Biegły może wypowiadać się tylko w odniesieniu do okoliczności przynależnych do zakresu jego wiadomości specjalnych. Co do zasady zatem jego opracowanie może służyć ustaleniom faktycznym. Przedmiotem opinii może być zatem wyłącznie ocena faktów, ale nie wykładnia treści normy prawnej. A do tego w istocie zmierzała teza dowodowa pełnomocnika skarżącego. Do ustalenia stanu faktycznego, a następnie dokonania jego subsumcji pod normę prawną uprawniony jest Sąd, a nie biegły.

Ponieważ postępowanie dowodowe wykazało, że praca odwołującego w spornym okresie nie była pracą w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, zatem nie może być zaliczona na wysokość jego emerytury z przelicznikiem 1,5.

Skoro zatem wnioskodawca nie wykazał, aby w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace, o których mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił jego odwołanie jako nieuzasadnione.