Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 3297/15

Decyzją z dnia 28 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie art. 184 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił A. K. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił zarówno 25-letniego ogólnego stażu ubezpieczeniowego , jak i 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy uznał za udowodnione 17 lat , 7 miesięcy i 11 dni stażu sumarycznego, w tym 12 lat , 10 miesięcy oraz 19 dni stażu pracy w warunkach szczególnych. Do ogólnego stażu pracy nie uwzględniono okresów pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym : od 16 czerwca 1971 r. do 22 czerwca 1974 r. , od 23 czerwca 1974 r. do 23 kwietnia 1975 r. , oraz od 6 kwietnia 1977 r. do 31 lipca 1982 r. , gdyż zebrany materiał dowodowy nie wskazuje w czyim gospodarstwie rolnym pracował wnioskodawca , a ponadto od 1 czerwca 1981 r. A. K. był zatrudniony w OSP N..

/decyzja k.161/162 plik II akt ZUS/

W dniu 24 listopada 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie A. K. skierowane do Sądu Okręgowego w Łodzi od ww. decyzji w którym wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku. Odwołujący wskazał ,że w swojej karierze zawodowej podejmował następujące prace:

- od 16 czerwca 1971 r. do 23 kwietnia 1975 r. – praca w gospodarstwie rolnym ojca S. K. syna J..

- od 23 kwietnia 1975 r. do 6 kwietnia 1977 r. – zasadnicza służba wojskowa.

- od 6 kwietnia 1977 r. do 26 czerwca 1980 r. - praca w gospodarstwie rolnym ojca.

- od 27 czerwca 1980 r. do 31 maja 1981 r. - praca w gospodarstwie rolnym brata S. K. syna S..

- od 1 czerwca 1981 r. do 31 marca 1986 r. – praca kierowcy – mechanika wozu bojowego marki J. w Zawodowej Straży Pożarnej w G. w jednostce Ochotniczej Straży Pożarnej w N. na umowę o pracę.

- od 17 października 1983 r. do 30 września 2014 r. – praca kierowcy ciągnika w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. w Zakładzie (...) w N..

W dniu 31 marca 1986 r. A. K. zakończył pracę w straży pożarnej i od dnia 1 kwietnia 1986 r. do 30 września 2014 r. pracował wyłącznie w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K.. W ocenie skarżącego , legitymuje się on zarówno wymaganym stażem ubezpieczeniowym , jak i wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych , gdyż nie ulega wątpliwości ,że zarówno podczas pracy w Ochotniczej Straży Pożarnej , jak i w Spółdzielni Kółek Rolniczych wykonywał on pracę w warunkach szczególnych. Ponadto podkreślił ,że do stażu ubezpieczeniowego należy uwzględnić mu okresy pracy w gospodarstwie rolnym , ponieważ wykonywał on pracę w wymiarze ponad 4 godzin dziennie.

/odwołanie k.2 – 3 odwrót/

W odpowiedzi na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 23 grudnia 2015 r. , organ rentowy wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.5-5 odwrót/

Na rozprawie w dniu 5 grudnia 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norma przepisanych.

/protokół rozprawy k.180 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca A. K. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 17 czerwca 2015 roku A. K. złożył wniosek o emeryturę, po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję odmawiając mu prawa do emerytury.

/wniosek k.1-8 plik II akt ZUS ,decyzja k.161/162 plik II akt ZUS/

A. K. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

/okoliczność bezsporna , wniosek k.3 plik II akt ZUS/

W okresie od 24 kwietnia 1975 r. do 5 kwietnia 1977 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

/kserokopia książeczki wojskowej wnioskodawcy k.17 – 19 plik II akt ZUS/

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował 17 lat , 7 miesięcy oraz 11 dni ogólnego stażu pracy wraz z zasadniczą służbą wojskową.

/wykaz okresów składkowych i nieskładkowych k.159 – 160 plik II akt ZUS, książeczka wojskową k.17 – 19 plik II akt ZUS , świadectwo pracy z (...) w K. k.33 – 39 plik II akt ZUS , wykaz zasiłków chorobowych i wykaz urlopów bezpłatnych k.41 – 45 plik II akt ZUS , zaświadczenie z PUP w Ł. z 17 czerwca 2015 r. k.53 , zaświadczenie Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w G. z 10 lutego 2015 r., pismo Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w G. z 14 lipca 2015 r. , umowy o pracę i angaże z Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w G. w aktach osobowych k.86 , 89 – 104 plik II akt ZUS/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia w wymiarze 12 lat , 10 miesięcy i 19 dni. tj. okres zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. przypadający od 17 października 1983 r. do 31 grudnia 1998 r. na stanowisku traktorzysty ciągnika bez okresów urlopów bezpłatnych.

/świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 20 marca 2015 r. ze Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. k.49 plik II akt ZUS , wykaz urlopów bezpłatnych z (...) w K. k.45 plik II akt ZUS , decyzja ZUS z 28 września 2015 r. k.161 – 162 plik II akt ZUS , okoliczność przyznana przez pełnomocnika organu rentowego na rozprawie w dniu 5 grudnia 2017 r./

Od 1964 r. S. K. ( ojciec wnioskodawcy) był właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 9,81 ha we wsi N.. W 1975 r. na podstawie aktu własności jako właściciela gospodarstwa o powierzchni 8,11 ha ujawniono S. K. ( brata wnioskodawcy) , a rodziców wnioskodawcy jako współwłaścicieli gospodarstwa rolnego w N. o powierzchni 1,70 ha. W dniu 26 czerwca 1980 r. na rzecz S. K. ( brata wnioskodawcy) przekazano gospodarstwo o powierzchni 1,70 ha.

/zaświadczenie ze Starostwa Powiatowego w Ł. k.79/80 plik II akt ZUS , zaświadczenie z Urzędu Gminy K. z 26 maja 2015 r. k.26 , karta gospodarstwa i rejestry wymiarowe k.84 , zaświadczenie z Urzędu Gminy K. z 30 stycznia 2015 r. k.178/

Wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym , które do 1975 r. należało do jego ojca S. K. , a następnie do jego brata S. K.. Wnioskodawca od urodzenia do tej chwili zamieszkuje w tym gospodarstwie rolnym i był tam zameldowany. W gospodarstwie uprawiano zboże , ziemniaki , koniczynę , buraki oraz hodowano zwierzęta tj. świnie i krowy. Gospodarstwo rolne nie było zmechanizowane.

/zeznania świadków : T. R. min.00:18:51 – 00:34:43 , J. K. min.00:34:43 – 01:00:52 , S. K. min.01:00:52 – 01:29:45 z dnia 6 października 2016 r. , J. B. min.00:35:39 – 00:49:58 z dnia 16 lutego 2017 r. , płyta CD k.73 , zeznania wnioskodawcy k.179 odwrót – 180 , zaświadczenie Wójta Gminy K. k.83/84 plik II akt ZUS ,zaświadczenie z Urzędu Gminy K. z 26 maja 2015 r. k.26/

W latach 1971 – 1974 wnioskodawca uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w G. zlokalizowanej w odległości 25 km od gospodarstwa rolnego. Nauka w szkole zajmowała wnioskodawcy około 7 godzin dziennie ( rozpoczynał naukę o godzinie 8) , a dojazd zajmował mu około 40 minut w jedną stronę. Pomimo uczęszczania do szkoły , wnioskodawca zajmował się pracami w gospodarstwie. Przed wyjściem do szkoły wnioskodawca zajmował się pielęgnacją zwierząt ( min. usuwał obornik , kładł słomę) oraz zajmował się dojeniem krów i odwoził mleko do mleczarni , a po powrocie ze szkoły (co następowało około godziny 16) wnioskodawca karmił zwierzęta , czy też przygotowywał śrutę. W okresie zimowym wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym przez minimum 4-5 godzin , a od wiosny do jesieni , w związku ze zwiększoną ilością prac w polu , przez co najmniej 6 – 8 godzin dziennie. W zależności od pory roku wnioskodawca wykonywał stosowne czynności ( brał udział w sianokosach , żniwach , młóceniu zbóż czy też wykopkach oraz w sianiu zbóż , oraniu pól)

/zeznania świadków: J. K. min.00:34:43 – 01:00:52 , S. K. min.01:00:52 – 01:29:05 z dnia 6 października 2016 r. , J. B. min.00:35:39 – 00:49:58 z dnia 16 lutego 2017 r. , płyta CD k.73 , R. J. min.00:16:48 – 00:38:47 z dnia 18 maja 2017 r. , płyta CD k.98 , świadectwo ukończenia Szkoły Zasadniczej Zawodowej – zaświadczenie z Zespołu Szkół im. (...) w G. k.29 plik II akt ZUS , zeznania wnioskodawcy k.179 odwrót – 180/

W okresach od 16 czerwca 1971 r. do 23 kwietnia 1975 r. oraz od 5 kwietnia 1977 r. do 31 maja 1981 r. oprócz prac w gospodarstwie rolnym ojca i brata , wnioskodawca nie wykonywał innych obowiązków zawodowych. Rodzice wnioskodawcy byli osobami schorowanymi dlatego większość obowiązków wykonywał w gospodarstwie rolnym wspólnie z bratem S. K. , gdyż siostra i pozostały brat nie mieszkali w gospodarstwie.

/zeznania świadka S. K. min.01:00:52 – 01:29:45 z dnia 6 października 2016 r. , zeznania wnioskodawcy k.179 odwrót – 180/

W dniu 1 czerwca 1981 r. wnioskodawca zawarł z K. Zawodowej Straży Pożarnej w G. umowę o pracę na czas nieokreślony i na jej podstawie powierzono mu obowiązki w zakresie bieżącej konserwacji obsługi sprzętu pożarniczego w szczególności samochodów GM , motopomp i sprzętu pożarniczego w ilości 50 godzin miesięcznie. Z dniem 1 sierpnia 1982 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki pracownicze kierowcy OSP w wymiarze 100 godzin. Z dniem 1 stycznia 1984 r. wnioskodawcy powierzono obowiązki pracownicze kierowcy mechanika w OSP w N..

/umowy o pracę i angaże - dokumentacja osobowa wnioskodawcy k.86 , pismo Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w G. z 14 lipca 2015 r. k.91 – 92 plik II akt ZUS/

W okresie od 1 sierpnia 1982 r. do 31 marca 1986 r. wnioskodawca zatrudniony był jako kierowca wozu bojowego Straży Pożarnej , a do jego obowiązków pracowniczych należało głównie utrzymywanie sprzętu w gotowości bojowej. A. K. zajmował się konserwacją sprzętu , jeździł po paliwo , sprzątał w garażach , a także mył samochody. Wnioskodawca nie był zobowiązany do przebywania w remizie przez 8 godzin dziennie , a także do prowadzenia karty pracy . A. K. pracował tam przez 4-5 godzin dziennie. Prowadzenie samochodu bojowego zajmowało mu około 40 % czasu pracy , a do pożaru jeździł jako ochotnik będąc zatrudniony jako kierowca mechanik i konserwator sprzętu. Wnioskodawca był pracownikiem cywilnym , gdyż konserwatorzy byli zatrudniani na takich zasadach. Norma czasu pracy miesięczna dla pełnego wymiaru przewidziana dla pracowników cywilnych wynosiła wówczas 168 godzin miesięcznie ( funkcjonariusz pożarnictwa zobligowany był do świadczenia pracy w wymiarze 240 godzin pracy). Było zatrudnionych wówczas 4 kierowców i wnioskodawca nie musiał jeździć do pożaru. Wnioskodawca wyjeżdżał do pożarów 3-4 razy w ciągu roku jako ochotnik . Jako mechanik samochodowy nie pracował w kanałach bo takich nie było w OSP w N..

/zeznania świadka K. P. min. 00:17:35 – 00:35:39 z dnia 16 lutego 2017 r. , płyta CD k.73 , zeznania świadka R. J. min.00:16:48 – 00:38:47 z dnia 18 maja 2017 r. , płyta CD k.98 , zeznania wnioskodawcy k.179 odwrót – 180 ,zeznania świadka J. K. min.00:34:43 – 01:00:52 z dnia 6 października 2016 r. , zeznania świadka S. K. min.01:00:52 – 01:29:45 z dnia 6 października 2016 r. , zakres obowiązków kierowcy – mechanika w aktach osobowych k.86/

W okresie od 17 października 1983 r. do 30 września 2014 r. A. K. był zatrudniony w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. na umowę o pracę na stanowisku kierowcy ciągnikowego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tj. na stanowisku wymienionym w Uchwale nr 24 Zarządu Krajowego Związku (...) z dnia 14 czerwca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w jednostkach organizacyjnych Kółek Rolniczych na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w wykazie A , dziale VIII w transporcie pkt 3 tj. prace kierowców ciągników lub kombajnów i pojazdów gąsienicowych.

/umowa o pracę i angaże k.133 – 155 , świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k.49 plik II akt ZUS , świadectwo pracy k.33 - 39 plik II akt ZUS/

W okresie od marca 1990 r. do dnia 31 grudnia 1998 r. w ww. zakładzie pracy wnioskodawca korzystał z urlopów bezpłatnych w następujących okresach: od 1 marca do 9 marca 1990 r. , od 23 do 31 stycznia 1991 r. , 22 marca 1991 r. , 25 marca 1991 r. , 29 marca 1991 r. ,15 kwietnia 1991 r. , 19 kwietnia 1991 r. , 2 maja 1991 r. , 17 czerwca 1991 r. , 20 lipca 1991 r. , 24 lipca 1991 r. , 27 lipca 1991 r. , od 30 do 31 lipca 1991 r. , 3 sierpnia 1991 r., 27 sierpnia 1991 r., 31 sierpnia 1991 r., 4 września 1991 r. , 7 września 1991 r., 14 września 1991 r. , od 28 września do 1 października 1991 r. , od 4 do 8 października 1991 r. , od 10 do 11 października 1991 r. , od 21 do 30 października 1991 r. , 25 listopada 1991 r. , od 6 do 11 grudnia 1991 r. , od 23 do 24 grudnia 1991 r. , od 27 do 31 grudnia 1991 r. , od 18 do 21 lutego 1992 r., 16 marca 1992 r. , od 18 do 19 marca 1992 r. , od 24 do 27 marca 1992 r. , 11 maja 1992 r. , 1 czerwca 1992 r., 8 czerwca 1992 r. , 30 czerwca 1992 r. , 8 sierpnia 1992 r. , od 29 do 31 sierpnia 1992 r., 5 września 1992 r. , 19 września 1992 r. , od 25 do 26 września 1992 r. , od 23 do 26 października 1992 r. , 28 października 1992 r., 23 listopada 1992 r. , 25 listopada 1992 r. , od 12 do 13 stycznia 1993 r. , 18 stycznia 1993 r. , 20 stycznia 1993 r. , 29 stycznia 1993 r. , od 5 do 10 lutego 1993 r. , 12 luty 1993 r. , od 17 do 24 lutego 1993 r. , od 5 do 8 marca 1993 r. , 17 marca 1993 r. , od 11 do 31 stycznia 1996 r. , od 27 grudnia do 30 grudnia 1995 r. , od 1 do 31 stycznia 1996 r. , od 3 lutego do 29 lutego 1996 r. , od 1 do 31 marca 1996 r. , od 1 do 15 kwietnia 1996 r. , od 16 stycznia 1997 r. do 31 stycznia 1997 r. , 14 lutego 1997 r. , od 4 do 18 czerwca 1997 r. , od 27 do 30 czerwca 1997 r.

/zaświadczenie ze Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. k.45 plik II akt ZUS/

W okresie od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. wnioskodawca korzystał z zasiłków chorobowych w następujących okresach: od 4 do 7 sierpnia 1992 r. , od 13 do 14 sierpnia 1992 r. , od 6 do 15 grudnia 1993 r. , od 6 stycznia do 2 lutego 1994 r. , od 10 lutego do 4 kwietnia 1994 r. , od 29 października do 16 listopada 1996 r. , od 19 czerwca do 7 września 1997 r. , od 20 stycznia do 17 marca 1998 r. , od 19 maja do 4 lipca 1998 r. , od 15 do 31 grudnia 1998 r.

/wykaz zasiłków chorobowych k.41 plik II akt ZUS/

W całym okresie swojego zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. wnioskodawca wykonywał obowiązki kierowcy ciągnika traktorzysty i zajmował się wyłącznie transportem płodów rolnych , piasku , czy też żwiru. Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy i w tym czasie nie wykonywał obowiązków na rzecz straży pożarnej. A. K. nie był członkiem Spółdzielni Kółek Rolniczych w K..

/zeznania świadka B. M. min.00:49:58 – 00:58:25 z dnia 16 lutego 2017 r. , płyta CD k.73 oraz jego zeznania uzupełniające min.00:06:32 – 00:40:00 protokołu rozprawy z dnia 10 sierpnia 2017 r. , płyta CD k.162 , zeznania wnioskodawcy k.179 odwrót – 180 , pismo (...) w K. z 27 sierpnia 2015 r. (k151-152 akt ZUS) , zeznania świadka S. K. min.01:00:52 – 01:29:04 z dnia 6 października 2016 r./

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów załączonych do akt emerytalnych i akt sprawy w tymdo akt osobowych z (...) w K. i Zawodowej Straży Pożarnej w G. , jak i osobowych źródeł dowodowych, w postaci zeznań wnioskodawcy i świadków. Podkreślić należy ,że świadkowie : T. R. , J. K. , S. K. ( zamieszkiwał z A. K. w gospodarstwie) , J. B. oraz R. J. ze względu na fakt zamieszkiwania w sąsiedztwie gospodarstwa rolnego ojca , a następnie brata A. K. w N. w którym pracował wnioskodawca, mieli pełną wiedzę co do charakteru oraz specyfiki prac w nim wykonywanych i wymiaru czasu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym ojca i brata.

W odniesieniu do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w K. Zawodowej Straży Pożarnej w G. OSP w N. wskazać należy, że zarówno wnioskodawca , jak i zeznający na tę okoliczność świadkowie K. P., S. K. i R. J. byli zgodni co do charakteru wykonywanych w tym czasie obowiązków pracowniczych przez wnioskodawcę i wymiaru jego czasu pracy , który wynikał też z dokumentacji osobowej A. K.. Należy podkreślić ,że K. P. był Prezesem Powiatowej Ochotniczej Straży Pożarnej w G. , a więc osobą dobrze zorientowaną w zakresie prac wykonywanych przez A. K.. Zarówno w dokumentacji osobowej jak i z zeznań wskazanych świadków , a także samego wnioskodawcy wynika ,że w OSP w N. pracował on 4 – 5 godzin dziennie , a więc nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy , co dodatkowo potwierdza pismo z Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w G. ( k.91 – 92 plik II akt ZUS). Poza tym był on tam zatrudniony nie jako strażak lecz pracownik cywilny kierowca – mechanik , konserwator.

W odniesieniu do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. wskazać należy , że Sąd odmówił wiary zeznaniom wnioskodawcy oraz świadków, B. M. oraz K. D. w zakresie w jakim wskazywali oni ,że zgodnie z praktyką przyjętą w zakładzie pracy , odbiór wypracowanych przez pracowników nadgodzin następował poprzez udzielenie pracownikowi bezpłatnego urlopu. W ocenie Sądu , zeznania tej treści zostały złożone wyłącznie na potrzeby niniejszego postępowania , gdyż nie znajdują one potwierdzenia w załączonej do akt rentowych dokumentacji , a zwłaszcza w załączonym do wniosku wykazie urlopów bezpłatnych wnioskodawcy z tej Spółdzielni złożonym do ZUS w czerwcu 2015 r. Wskazać bowiem należy ,że pracodawca w wystawionym zaświadczeniu o korzystaniu przez wnioskodawcę z urlopu bezpłatnego w żaden sposób nie odniósł się do kwestii odbioru godzin , a tym bardziej nie wskazał ,że korzystanie przez wnioskodawcę z urlopu bezpłatnego służyło właśnie odbiorowi wypracowanych nadgodzin. Podnieść ponadto należy ,że nie sposób uznać , aby pracownik godził się na rozliczanie nadgodzin w zaprezentowany w niniejszym postępowaniu sposób , gdyż było to dla niego niekorzystne. Nie jest bowiem zrozumiałą dla Sądu sytuacja w której wnioskodawca nie mógł odebrać wypracowanych nadgodzin choćby poprzez stosowne zmniejszenia czasu obecności w pracy w późniejszym okresie , a jedynie poprzez udzielnie mu bezpłatnego urlopu jako odbioru godzin przepracowanych w tej Spółdzielni. Zeznania wymienionych wyżej świadków i wnioskodawcy złożone dopiero w 2017 r. nie korespondują ze złożonym wykazem urlopów bezpłatnych wnioskodawcy w czerwcu 2015 r. Nic nie stało na przeszkodzie , aby w wykazie tym zaznaczono ,że w wykazanych okresach wnioskodawca korzystał z odbioru godzin nadliczbowych. Takie twierdzenia tych osób nie mogą być skonfrontowane z dokumentacją dotyczącą czasu pracy wnioskodawcy w tej Spółdzielni , czy też dokumentacją płacową ,która nie zachowała się za przedmiotowy okres co wynika z pisma likwidatora Spółdzielni z dnia 23 października 2017 r. ( k.174 akt). Z powyższych względów zeznania tych świadków jak i wnioskodawcy , w ocenie Sądu , nie zasługują na wiarę w tym zakresie i zmierzają jedynie do uzyskania przez A. K. korzystnego rozstrzygnięcia Sądu w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

W świetle zebranego materiału dowodowego i przeprowadzonej wyżej oceny dowodów Sąd uznał ,że odwołanie A. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2017 r., poz.1383 z późn. zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do wieku (wnioskodawca ukończył 60 lat w dniu (...)) oraz nieprzystąpienia przez niego do otwartego funduszu emerytalnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego wnioskodawca wykazał również 25 lat łącznie stażu ubezpieczeniowego , gdyż możliwym jest doliczeniu do stażu okresu pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym ojca S. K. w okresie od 16 września 1971 r. do 23 kwietnia 1975 r. i od 6 kwietnia 1977 r. do 26 czerwca 1980 r. oraz od 27 czerwca 1980 r. do 31 maja 1981 r. w gospodarstwie rolnym brata S. K. w N..

Zgodnie z art.10 ust.1 ww. ustawy, przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56 ustawy, jak okresy składkowe: okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, przypadające przed dniem 1 lipca 1977 roku okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia, przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Z powyższego wynika, że przepis art.10 ust.1 niniejszej ustawy, dopuszcza wyjątkowo możliwość traktowania okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia , tak jak okresów składkowych w ramach ubezpieczenia pracowniczego, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia okresów składkowych i nieskładkowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2004 roku, II UK 59/04, OSNAPiUS rok 2005/13/195). Przy czym jedynie wykonywanie stałej pracy w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą, w wymiarze nie niższym, niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, pozwala na przyjęcie ziszczenia się przesłanek z przepisu art.10 ust.1 punkt 3 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stałość pracy nie musi co prawda oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość do podjęcia pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2008 roku, II UK 61/08 , legalis nr 170508 i z dnia 4 listopada 2003 roku, II UK 153/03 , legalis 235638).

Dla uznania pracy w gospodarstwie rolnym jako okresu uzupełniającego znaczenie ma stałość wykonywania pracy w gospodarstwie, przy czym nie musi to oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, lecz gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu. Zauważyć należy, że okres pracy w gospodarstwie rolnym jako okres uzupełniający nie jest okresem pracy sensu stricto. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 września 2014 r., III AUa 1028/14, Lex nr 1515219)

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca wykazał złożoną dokumentacją z Urzędu Gminy w K. oraz własnymi zeznaniami popartymi zeznaniami świadków, że świadczył pracę w gospodarstwie rolnym ojca , a następnie brata w N. po ukończeniu 16 roku życia ( do dnia 31 maja 1981 r.). Wprawdzie w okresie 1971 – 1974 wnioskodawca uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej zlokalizowanej w odległości 25 km od gospodarstwa rolnego , to jednak nie przeszkadzało mu to w wykonywaniu obowiązków w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Zadania jakie wykonywał wnioskodawca były istotne, gdyż pozwalały na prawidłowe funkcjonowanie gospodarstwa. Do jego stałych obowiązków należały prace związane z pielęgnacją zwierząt , które sprowadzały się do ich karmienia , usuwania obornika czy też ścielenia słomy , wydojenia. Nadto , w zależności od pory roku , wykonywał stosowne prace w polu. Wnioskodawca pracował w gospodarstwie rolnym przez cały rok i w nim zamieszkiwał od urodzenia do chwili obecnej. Łączny wymiar czasu jaki spędzał wnioskodawca na wykonywaniu obowiązków w tym gospodarstwie z całą pewnością wynosił powyżej 4 godzin dziennie. Podnieść również należy, iż gospodarstwo nie było zmechanizowane co sprawiało, że większość czynności wykonywano ręcznie, a to niewątpliwie przekładało się na wydłużony czas jaki poświęcano określonym czynnościom. Należy podkreślić ,że zarówno ze zeznań świadków jak i wnioskodawcy jednoznacznie wynika ,że w wyżej wskazanych okresach A. K. nigdzie nie pracował poza tym gospodarstwem rolnym , które było dla niego jedynym wówczas źródłem utrzymania. Poza tym z materiału dowodowego wynika również ,że z uwagi na chorobę ojca oraz brak zamieszkiwania w tym gospodarstwie przez siostrę i kolejnego brata , duża część obowiązków związanych z pracą w tym gospodarstwie spadła wówczas na niego i jego brata S. K..

Biorąc zatem pod uwagę okres uwzględniony przez organ rentowy oraz okres pracy A. K. w gospodarstwie rolnym ojca i brata wnioskodawcy należy uznać ,że wnioskodawca udowodnił wymagany 25-letni sumaryczny staż ubezpieczeniowy.

W odniesieniu zaś do spornego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w K. Państwowej Straży Pożarnej w G. w OSP w N. wskazać należy ,że z treści przepisu art.32 ww. ustawy wynika, że możliwe jest wcześniejsze przejście na emeryturę przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01, OSNAP 2002/10/243 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949).

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. Rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany Wykaz A wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych (Dział VIII punkt 2) oraz prace funkcjonariuszy pożarnictwa ( Dział XIV , punkt 23).

Należy podnieść jednak , że prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ustawy emerytalnej ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach. Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach z FUS opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie zaś do treści §2 ust.1 ww. Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja §2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778). Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że „dowód tylko z zeznań świadków, z uwagi na szczególny i wyjątkowy charakter prawa do emerytury w obniżonym wieku, nie może przesądzać o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony odwołującej się. W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach.

Praca w szczególnych warunkach, to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy), w warunkach, pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy, wymienionych w Wykazie A, stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420). Nie jest, natomiast, dopuszczalne uwzględnianie, przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Należy również wskazać, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych, wydane pracownikowi przez pracodawcę z zachowaniem warunków, przewidzianych normą §2 ww. rozporządzenia, stanowi domniemanie i podstawę do przyjęcia, iż okres pracy w nim podany jest okresem pracy w warunkach szczególnych. Samo, jednakże, posiadanie świadectwa pracy, potwierdzającego wykonywanie zatrudnienia w warunkach szczególnych, organu rentowego i Sądu nie wiąże i nie przesądza, automatycznie, o przyznaniu świadczenia emerytalnego na podstawie art.184 i art.32 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w postępowaniu sądowym traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art.245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki może być więc weryfikowany pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Wskazać należy, że dla oceny, czy ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach, ma znaczenie rodzaj faktycznie wykonywanej przez niego pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Takie stanowisko wielokrotnie zajmował także Sąd Najwyższy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 22 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75; z dnia 6 grudnia 2007 roku, sygn. akt III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 4 października 2007 roku, sygn. akt I UK 111/07; z dnia 19 września 2007 roku, sygn. akt III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 14 września 2007 roku, sygn. akt III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325).

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazuje wprawdzie ,że wnioskodawca w okresie od 1 sierpnia 1982 r. do 31 marca 1986 r. był zatrudniony jako kierowca wozu bojowego Ochotniczej Straży Pożarnej w N. , ale faktycznie jego obowiązki sprowadzały się do konserwacji , czy też utrzymania sprzętu gaśniczego w należytym stanie , a nie do wykonywania czynności kierowcy ( wnioskodawca prowadził jedynie samochód sporadycznie) lub strażaka ( do pożarów wyjeżdżał wyjątkowo) . Jak sam przyznał pracował tam od 4 do 5 godzin dziennie. Co więcej wnioskodawca został zatrudniony tam na umowę o pracę jako pracownik cywilny i obowiązywały go normy czasu pracy przewidziane dla takiego rodzaju pracowników , a nie normy czasu pracy przewidziane dla funkcjonariuszy pożarnictwa. Tym samym brak podstaw do zaliczenia powyższego okresu do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W okresie tym wnioskodawca pracował tam w niepełnym wymiarze czasu pracy co wynika też z dokumentacji osobowej wnioskodawcy.

W odniesieniu do pracy wnioskodawcy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w K. na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku traktorzysty wskazać należy ,że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na uwzględnienie w stażu pracy okresów korzystania przez wnioskodawcę z bezpłatnych urlopów albowiem w okresach tych wnioskodawca nie wykonywał pracy i nie otrzymywał wynagrodzenia. Wskazać także należy ,że okresy bezpłatnych urlopów nie mogą być również uwzględnione jako okres nieskładkowy. Wprawdzie z zebranego w sprawie materiału dowodowego , w tym zeznań świadków i pisma z (...) w N. , a także ze świadectwa pracy w szczególnych warunkach wydanego przez tę Spółdzielnię wynika ,że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w (...) pracę kierowcy ciągnikowego – tylko w transporcie płodów rolnych , pisaku czy żwiru i nie uczestniczył w pracach polowych , a więc świadczył prace określone w Wykazie A stanowiącym załącznik do cytowanego wyżej Rozporządzenia w dziale VIII pod poz. 3 okres pracy w tej Spółdzielni został zaliczony przez ZUS do pracy w szczególnych warunkach w zaskarżonej decyzji w wymiarze 12 lat , 10 miesięcy i 19 dni , to jednak w ocenie Sądu Okręgowego brak możliwości zaliczenia okresów urlopów bezpłatnych wnioskodawcy w czasie tego zatrudnienia w z przyczyn wskazanych w ocenie dowodów.

Na marginesie Sąd pragnie wskazać ,że podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 r. ( sygn. akt II UK 313/09 , Legalis nr 316865) zgodnie z którym osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r. Tym samym nie było możliwym odliczenie wnioskodawcy od stażu pracy w warunkach szczególnych okresu pobierania przez niego zasiłków. Niemniej jednak nawet z uwzględnieniem zasiłków chorobowych wnioskodawca nie legitymuje się w tej sytuacji 15 letnim stażem pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Reasumując , z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony nie spełnia wszystkich warunków do przyznania prawa do emerytury określonych w art.184 ust.1 ww. Ustawy. Wprawdzie ukończył 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego , na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się łącznym stażem ubezpieczeniowym pracy w wymiarze 25 lat , ale nie wykazał 15 lat pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie A. K. uznając je za niezasadne.