Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Apelacja prokuratora jest zasadna.

W kontekście podniesionych w skardze zarzutów należy podnieść, iż:

- istnieje obowiązek połączenia kar wynikający z treści art. 85 kk i art. 89 kk w zw. z art. 569 § 1 kpk i orzeczenia kary łącznej; w świetle zatem regulacji art. 85 § 1 i 2 kk w zw. z art. 89 § 1 kk, kary pozbawienia wolności w wymiarze bezwzględnym oraz kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania podlegają połączeniu, przy uwzględnieniu rzecz jasna - w razie orzeczenia kary łącznej pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia wykonania kary -zasady „przeliczania” kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania wynikającej z przepisu art. 89 § 1b kk;

- przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396) zawiera regułę intertemporalną, która zabrania stosowania przepisów rozdziału IX ustawy Kodeks karny, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. W konsekwencji, przy wymiarze kary łącznej w wyroku łącznym tylko na podstawie jednostkowych kar prawomocnie orzeczonych do dnia 30 czerwca 2015 r. zasada sformułowana w treści art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej wyłącza stosowanie art. 4 § 1 kk, mimo materialnoprawnego charakteru norm określających orzekanie w przedmiocie kary łącznej. Wówczas sąd zobligowany jest do stosowania przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. Jednak w sytuacji, w której co najmniej jeden wyrok objęty wyrokiem łącznym uprawomocnił się po dniu 30 czerwca 2015 r., zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej, znajdzie zastosowanie przepis art. 4 § 1. Oznacza to, że ustawa obowiązująca poprzednio będzie stanowiła podstawę orzeczenia kary łącznej tylko wtedy, gdy będzie ona względniejsza dla skazanego, przy czym analiza ta obejmuje również ewentualną względność tzw. ustawy pośredniej, skoro zmiany do art. 85 kk wprowadzono z dniem 1 lipca 2015 r. ustawą z dnia 20 lutego 2015 r., a następnie z dniem 15 kwietnia 2016 r. ustawą z dnia 11 marca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437 ze zm.). W przeciwnym wypadku kara łączna zostanie wymierzona w oparciu przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. Znowelizowane przepisy, identycznie jak ich poprzednio obowiązujące odpowiedniki, wprowadzają zasadę, że wymierzenie za zbiegające się przestępstwa kar pozbawienia wolności w wymiarze bezwzględnym oraz co najmniej jednej takiej kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, nie wpływa na obligatoryjny charakter wymiaru kary łącznej. W tym aspekcie dodać jeszcze należy, że kary orzeczone z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, przed zakończeniem okresu próby oraz upływem okresu, w którym można wydać zarządzenie o wykonaniu kary warunkowo zawieszonej stanowią kary, które winny zostać uwzględnione przy wyrokowaniu łącznym, od tego bowiem dopiero momentu kara taka będzie musiała zostać uznana za nie podlegającą wykonaniu;

- w art. 85 § 2 kk chodzi o takie kary, w stosunku do których nie została zakończona procedura ich wykonania. W takim razie także o karach orzeczonych z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, przed zakończeniem okresu próby oraz upływem okresu, w którym można wydać zarządzenie o wykonaniu kary warunkowo zawieszonej, nie można twierdzić, że nie podlegają wykonaniu. Z drugiej zaś strony nie może stanowić podstawy wymiaru kary łącznej kara, która nie podlega wykonaniu w momencie rozważania kwestii wymiaru kary łącznej, a więc taka, która nie podlega wykonaniu z tego powodu, że została już w całości wykonana lub nie została wykonana w całości, lecz zaktualizowały się przesłanki wykluczające jej wykonanie. Gdy chodzi o karę pozbawienia wolności, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone, przesłanką wykluczającą jej wykonanie niewątpliwie jest upływ okresu próby oraz dalszych 6 miesięcy od zakończenia tego okresu, o czym mówi art. 75 § 4 kk. W takim więc wypadku nie można przyjąć, że jest to kara podlegająca wykonaniu, zatem i podlegająca łączeniu ( III KK 72/17 - wyrok SN - Izba Karna z dnia 21-03-2017, Legalis ).

Podkreślić należy, że sąd I instancji przy orzekaniu w tej sprawie niespójnie stosował przepis art. 4 § 1 kk ( wskazał go w podstawie prawnej orzeczonej w wyroku kary łącznej, by w pisemnym uzasadnieniu stwierdzić, iż D. Z. był skazany prawomocnymi wyrokami zarówno przed 1 lipca 2015 roku, jak i po tym dniu i wobec tego sąd w swoich rozważaniach za podstawę prawną przyjął przepisy w brzmieniu obowiązującym po 1 lipca 2015 roku

( jednakże omyłkowo w wyroku zastosował art. 4 § 1 kk ). Sąd ten nie analizował jednak, czy ustawy obowiązujące poprzednio nie są względniejsze dla skazanego.

Autor apelacji trafnie podnosi, że w świetle poglądów ugruntowanych w tym zakresie w judykaturze (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2005 r., sygn. akt I KZP 30/04, OSNKW 2005, z. 1, poz. 2; wyrok z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt IV KZ 5/06, R-OSNKW 2006, poz. 767), w przypadku spełnienia warunków z art. 85 kk, sąd jest obowiązany do wydania wyroku łącznego, co oznacza brak swobody w doborze skazań podlegających łączeniu i niemożność pominięcia części z nich. Tymczasem w zaskarżonym wyroku, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Maz. W. połączył skazania D. Z. na kary pozbawienia wolności jedynie na mocy orzeczeń o sygn. akt II K 621/13, II K 582/13, II K 43/17opisanych w pkt I, II, III I VIII części wstępnej wyroku, mimo iż zasadnym było wydanie w tej sprawie wyroku łącznego w szerszym zakresie. Skarżący trafnie zauważa, że z akt sprawy (k. 11 – 12 ) wynika, iż wobec D. Z. w dniach 4 lutego 2015 roku, 18 lutego 2015 roku, 4 grudnia 2015 roku zapadły wyroki w sprawach II K 808/14, II K 860/14 i II K 178/15 Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz. skazujące go na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania

( okresy próby w nich nie upłynęły ). Zatem w ramach orzekania w przedmiocie wydania wyroku łącznego sąd I instancji winien był wziąć pod uwagę także i te okoliczności, a to w celu ustalenia, czy również i te skazania nie spełniają przesłanek do połączenia w wyroku łącznym.

Apelacja wniesiona na niekorzyść skazanego odnośnie zakreślenia w I instancji przedmiotu rozstrzygnięcia i wymiaru kary łącznej spowodowała uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy o wydanie wyroku łącznego do ponownego rozpoznania. Stało się tak ze względu na fakt, że sąd I instancji przy wydawaniu wyroku łącznego nie wziął pod uwagę jeszcze trzech jednostkowych wyroków skazujących D. Z. na kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem ich wykonania, podlegające wykonaniu. Z tego względu należało uznać, że dla prawidłowego ukształtowania kary łącznej wobec skazanego, w jego aktualnej sytuacji prawnej, konieczne jest przeprowadzenie w całości na nowo przewodu sądowego przed sądem I instancji, co skutkowało wydaniem przez sąd odwoławczy orzeczenia o charakterze kasatoryjnym, zgodnie z przepisem art. 437 § 2 kpk.

Nieuwzględnieniu przy orzekaniu kary łącznej, tożsamych rodzajowo kar, orzeczonych prawomocnie i podlegających wykonaniu, stanowi naruszenie przepisu art. 85 § 2 kk. Z tego przepisu wynika obowiązek uwzględniania przez sąd orzekający w przedmiocie kary łącznej wszystkich kar jednostkowych tego samego rodzaju lub nadających się do połączenia, o ile zostały prawomocnie wymierzone i podlegają wykonaniu. Wyrok sądu I instancji pomimo jego formalnej poprawności nie mógł zostać zaaprobowany przez sąd odwoławczy, gdyż jego utrzymanie w mocy rodziłoby natychmiastową potrzebę wszczynania kolejnego postępowania o wydanie wyroku łącznego względem D. Z., uwzględniającego pominięte dotychczas skazania, a taki sposób procedowania kłóciłby się z ekonomiką procesową. Niemożliwa była też korekta zaskarżonego wyroku przez sąd odwoławczy poprzez uwzględnienie przeoczonych wyroków i wydanie przez sąd okręgowy wyroku łącznego obejmującego wszystkie skazania, które winny być uwzględnione, gdyż tą drogą skazany pozbawiony byłby prawa do odwołania się do sądu wyższej instancji w zakresie kreowanej na nowo kary łącznej, co naruszałoby konstytucyjną zasadę dwuinstancyjności postępowania sądowego. Z tych wszystkich względów sąd odwoławczy zmuszony był do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w I instancji.

Aby prawidłowo wymierzyć karę łączną w tym przypadku sad I instancji na nowo przeprowadzi przewód sądowy i uwzględni wszystkie podlegające łączeniu oraz wykonaniu skazania D. Z., a także aktualne dane o karalności oraz opinię z jednostki penitencjarnej odnośnie osoby skazanego, po czym konieczne będzie ukształtowanie nowej kary łącznej przy uwzględnieniu dyrektyw wymiaru tej kary zawartych w przepisie art. 85a kk.

Z tych względów sąd okręgowy orzekł, jak w sentencji.