Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2018 r. w Toruniu

sprawy J. Z. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o zasiłek chorobowy i zasiłek opiekuńczy

w związku z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. z dnia 24 czerwca 2016 roku

orzeka:

I. Oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 czerwca 2016r. (...) Oddział w T. działając na podstawie art. 84 ust. 1, 2 pkt 1 i ust. 11 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.) w związku z art. 6 ust. 1, art. 32 ust. 1 pkt 2 oraz art. 66 ust. 1 ustawy z 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 372)zobowiązał odwołującą do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń: zasiłku opiekuńczego z funduszu chorobowego za okres od 4.05.2015 r. do 25.06.2015 r. w kwocie 11.761,23zł, zasiłku chorobowego z funduszu chorobowego za okres od 26.06.2015 r. do 24.12.2015 r. w kwocie 40.387,62 zł. Łączna kwota przypadających do zwrotu należności wynosi 52.148,85 zł.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od decyzji i wniosła o jej zmianę i uchylenie oraz zasądzenie od organu rentowego na rzecz Odwołującej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Wniosła także o zawieszenie na podstawie art. 177 §1 pkt. 1 kpc niniejszego postępowania do czasu prawomocnego zakończenia (toczącej się obecnie przed Sądem Okręgowym w Toruniu, Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) sprawy z odwołania od decyzji nr (...) z dnia 19.05.2016r. w przedmiocie podlegania przez Odwołującą obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 18.04.2015 r. z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej.

W uzasadnieniu wskazano ,że organ rentowy podniósł m.in., że na podstawie przedłożonych zaświadczeń lekarskich orzekających o niezdolności ZUS dokonał wypłaty na rzecz Odwołującej: zasiłku opiekuńczego za okres od 04.05.2015 r. do 25.06.2015 r. w kwocie 11.761,23 zł i zasiłku chorobowego za okres od 26.06.2015 r. do 24.12.2015 r. w kwocie 40.387,62 zł. Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika również, że wobec Odwołującej prowadzone było postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego decyzją nr (...) z dnia 19.05.2016 r., znak: OU560000/D/2016-005459/0001, Zakład Ubezpieczeń Społecznych orzekł o niepodleganiu przez Odwołującą ubezpieczeniom społecznym w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 18.04.2015 r.

Od w/w decyzji nr (...) z dnia 19.05.2016 r. Odwołująca wniosła (za pośrednictwem organu rentowego) odwołanie do Sądu Okręgowego w Toruniu, Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie toczy się przed tym Sądem postępowanie w sprawie podlegania przez Odwołującą w/w ubezpieczeniom, które to postępowanie będzie miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy. W związku z powyższym konieczne i uzasadnione jest zawieszenie niniejszego postępowania do czasu prawomocnego zakończenia w/w postępowania.

Niezależnie od rezultatu toczącego się w/w postępowania w przedmiocie podlegania przez Odwołującą ubezpieczeniom społecznym w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, podkreślono, że niniejsze odwołanie powinno zostać w całości uwzględnione również ze względu na przedstawione poniżej okoliczności. W niniejszej sprawie nie można mówić o „nienależnym" pobraniu przez Odwołującą świadczeń z tytułu zasiłku opiekuńczego oraz chorobowego, gdyż świadczenia te nie były nienależnie pobrane w rozumieniu art. 84 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nie można za „nienależnie pobrane" uznać świadczenia, które w dacie dokonywania jego wypłaty nie miało takiego charakteru, skoro wypłata miała miejsce przed wydaniem decyzji o niepodleganiu wnioskodawczyni ubezpieczeniom społecznym.

Co więcej, w art. 84 ust. 2 ustawodawca zdefiniował pojęcie „nienależnie pobranego świadczenia". Żadna jednak z sytuacji wskazanych w powyższym przepisie nie dotyczy Odwołującej, co w rezultacie wyłącza obowiązek zwrotu przez nią pobranego zasiłku opiekuńczego i chorobowego. Podkreślenia wymaga fakt, że organ rentowy wypłacając powyższe świadczenia nie pouczył Odwołującej o braku prawa do ich pobierania (również z zaskarżonej decyzji nie wynika, aby takie pouczenie miało miejsce) A przecież obowiązek ten wynika z art. 84 ust. 1 pkt. 1 w/w ustawy. W rezultacie, nawet w gdyby przyjąć (aczkolwiek w tej sprawie toczy się postępowanie przed Sądem Okręgowym) że w niniejszej sprawie miało miejsce ustanie prawa do przedmiotowych świadczeń, to i tak organ rentowy nie można żądać od Odwołującej ich zwrotu. Brak pouczenia skutkuje bowiem wygaśnięciem prawa do żądania od Odwołującej zwrotu wypłaconych świadczeń. Zgodnie z wyrokiem SN Izba Pracy z dnia 02.12.2009 r., I UK 174/09 „podstawowymi warunkami uznania, że wypłacone świadczenie podlega zwrotowi w myśl art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 ze zm.) są, po pierwsze, brak prawa do świadczenia, po drugie, świadomość tego osoby przyjmującej to świadczenie, płynąca ze stosownego pouczenia. Obie te przesłanki wystąpić muszą w trakcie pobierania świadczenia, a nie po zaprzestaniu jego wypłaty ".

Ponadto, oczywistym i bezspornym w sprawie jest również fakt, że wypłacane Odwołującej świadczenia nie wynikały z faktu wprowadzenia organu rentowego w błąd lub też przedstawienia nieprawdziwych dokumentów lub złożenia fałszywych zeznań (art. 84 ust. 1 pkt. 2 w/w ustawy), co mogłoby ewentualnie uprawniać organ rentowy do żądania zwrotu wypłaconych w ten sposób świadczeń. Taka sytuacja nie miała miejsca w niniejszej sprawie. Zresztą - jak wynika z zaskarżonej decyzji - organ rentowy domaga się od Odwołującej zwrotu świadczeń na podstawie art. 84 ust. 1 pkt. 1 a nie na podstawie art. 84 ust. 1 pkt. 2.

Mając zatem na uwadze powyższe, organ rentowy nie może domagać się od Odwołującej zwrotu wypłaconych świadczeń z tytułu zasiłku opiekuńczego i chorobowego, ponieważ nie zostały spełnione ustawowe przesłanki (o których mowa w art. 84 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) uprawniające organ rentowy do żądania ich zwrotu.

Odnosząc się natomiast do kwestii podlegania przez Odwołującą ubezpieczeniom społecznym w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 18.04.2015 r. to jest ona przedmiotem toczącego się obecnie postępowania przed Sądem Okręgowym w Toruniu, Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Tylko na marginesie należy nadmienić, że Odwołująca spełniła wszystkie warunki uprawniające do objęcia jej obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym, wypadkowym oraz dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym w okresie od 18.04.2015 r. i tym samym miała prawo (co kwestionuje bezzasadnie organ rentowy) do pobierania zasiłku opiekuńczego i chorobowego. Odwołująca od 1996 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, w tym m.in. polegającą na świadczeniu usług ogrodniczych. Świadczy to o tym, że założyła ona działalność w celu zarobkowym a nie w celu pobierania nienależnych świadczeń. Co więcej, już chociażby sam fakt, że Odwołująca przez powstaniem niezdolności do pracy prowadziła działalność gospodarczą a także zakupiła niezbędny sprzęt ogrodniczy (który nadal posiada) jest dowodem na to, że działalność ta nie była fikcyjna a Odwołująca po ustaniu niezdolności była gotowa dalej wykonywać te usługi. Ponadto okoliczność, że Odwołująca korzystała (i korzysta) z usług księgowych zewnętrznej firmy ( Kancelaria (...) z siedzibą w T.) również potwierdza fakt rzeczywistego (a nie fikcyjnego) prowadzenia przez Odwołującą działalności gospodarczej.

Wszystkie powyższe okoliczności świadczą jednoznacznie o tym, że Odwołująca podlegała ubezpieczeniom społecznym w tym dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 18.04.2015 r. i tym samym była uprawniona (w przeciwieństwie do twierdzeń organu rentowego) do pobierania zasiłku opiekuńczego i chorobowego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., powołując się na stan sprawy wynikający z akt podtrzymał stanowisko zawarte w decyzji i wnosił o:

1.zawieszenie postępowania do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie z odwołania J. Z. (1) od decyzji z 19.05.2016 r. nr (...), prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,

2.oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu wskazano ,że w związku z orzeczoną niezdolnością do prowadzenia pozarolniczej działalności z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem oraz w związku z orzeczoną niezdolnością do pracy odwołująca zwróciła się do Oddziału z roszczeniem o ustalenie uprawnień i o dokonanie wypłaty zasiłków opiekuńczego i chorobowego. Na podstawie przedłożonych zaświadczeń lekarskich orzekających o niezdolności do pracy Oddział dokonał na rzecz odwołującej wypłaty zasiłku opiekuńczego za okres od 4.05.2015 r. do 25.06.2015 r. w kwocie 11.761,23 zł oraz zasiłku chorobowego za okres od 26.06.2015 r. do 24.12.2015 r. w kwocie 40.387,62 zł.

Na okoliczność podlegania przez odwołującą ubezpieczeniom społecznym Oddział przeprowadził postępowanie wyjaśniające, które doprowadziło do wydania decyzji nr (...) z 19.05.2016 r., którą to decyzją Oddział stwierdził, że od 18.04.2015 r. J. Z. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (k.10 nn.). Przedmiotowa decyzja została przez panią Z. zaskarżona, a sprawę ze złożonego przez nią odwołania przekazano do Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Wobec powyższego należało stwierdzić, że jako osoba niepodlegająca ubezpieczeniu chorobowemu odwołująca nie była uprawniona do zasiłków opiekuńczego i chorobowego, a zasiłki na jej rzecz wypłacone są świadczeniami pobranymi nienależnie, podlegającymi zwrotowi.

Sąd zawiesił postępowanie w dniu 31 sierpnia 2016r. i ponownie je podjął w dniu 31 grudnia 2017r.

Sąd ustalił co następuje:

W związku z orzeczoną niezdolnością do prowadzenia pozarolniczej działalności z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem oraz w związku z orzeczoną niezdolnością do pracy J. Z. (1) zwróciła się do Oddziału z roszczeniem o ustalenie uprawnień i o dokonanie wypłaty zasiłków opiekuńczego i chorobowego. Na podstawie przedłożonych zaświadczeń lekarskich orzekających o niezdolności do pracy (...) Oddział w T. dokonał na rzecz wnioskodawczyni wypłaty zasiłku opiekuńczego za okres od 4.05.2015 r. do 25.06.2015 r. w kwocie 11.761,23 zł oraz zasiłku chorobowego za okres od 26.06.2015 r. do 24.12.2015 r. w kwocie 40.387,62 zł.

Okoliczności bezsporne

(...) Oddział w T. przeprowadził postępowanie wyjaśniające na okoliczność podlegania przez odwołującą ubezpieczeniom społecznym, które doprowadziło do wydania decyzji nr (...) z 19.05.2016 r. W wyniku przeprowadzonego postępowania stwierdzono, że od 18.04.2015 r. J. Z. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedmiotowa decyzja została przez J. Z. zaskarżona, a sprawę ze złożonego przez nią odwołania przekazano do Sądu Okręgowego w Toruniu IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z 25.11.2016 r. odwołanie zostało oddalone. Wyrokiem z dnia 18 lipca 2017r Sąd Apelacyjny w sprawie III AUa 309/17 oddalił apelację J. Z. (1). Orzeczenia są prawomocne.

Dowód: decyzja nr (...) z dnia 19.05.2016 r.w i dokumenty zgromadzone aktach ZUS w zakresie podlegania ubezpieczeniu , odwołanie do Sądu Okręgowego w Toruniu, Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrok Sądu Okręgowego w sprawie IVU 2435/16 i wyrok Sądu Apelacyjnego w sprawie III AUa 309/17wraz z uzasadnieniami k.207-214 i 267-276 akt IVU 2435/16

J. Z. (1) była pouczona w zaświadczeniach płatnika składek z dnia 7 maja 2015r. ( k.1 v i 5 v akt ZUS) ,że zasiłek chorobowy i opiekuńczy służy osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. Wnioskodawczyni składała powyższe zaświadczenia celem otrzymania zasiłku chorobowego i opiekuńczego mimo, że nie prowadziła działalności pozarolniczej dającej podstawy do objęcia ubezpieczeniem. J. Z. wnosiła w zaświadczeniu z dnia 7 maja 2015r. o wypłatę zasiłku na rachunek bankowy ( k.5v) Powyższe zaświadczenia były składane przed datą wypłaty pierwszego zasiłku co nastąpiło w dniu 16 czerwca 2015r.( k.71)W zaświadczeniu z dnia 2 lipca 2015r. wprost podkreśliła ,że jest objęta ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej.( k.6 akt ZUS)

Dowód: zaświadczenia płatnika składek w aktach ZUS k.1-1v, 5-5v, 6, pismo ZUS z dnia 1.03.2018r. k.71,

Sąd zważył co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie dowodów z dokumentów. Sąd pominął dowód z przesłuchania wnioskodawczyni , która prawidłowo wezwana nie stawiła się na termin rozprawy. Pełnomocnik J. Z. nie złożył w ślad za pismem z dnia 8 stycznia 2018r. żadnych dalszych dowodów.

Zdaniem Sądu Rejonowego był ten sąd związany ostateczną decyzją organu rentowego z 19.05.2016 r., którą to decyzją Oddział stwierdził, że od 18.04.2015 r. J. Z. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedmiotowa decyzja została przez panią Z. zaskarżona, lecz jej odwołanie zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu wydanym w sprawie IVU 2435/16

Należy mieć na uwadze ,że Sąd w postępowaniu cywilnym obowiązany jest bowiem uwzględniać stan prawny wynikający z osnowy ostatecznej decyzji administracyjnej. Stanowisko to zostało zaprezentowane w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 9 października 2007 r. (III CZP 46/07, OSNC 2008/3/30), a także w wyroku Sądu Najwyższego z 10 czerwca 2008 r. (I UK 376/07, OSNP 2009/21-22/295), które Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w całości podziela.

Ponadto, w związku z wniesieniem odwołania od tej decyzji i prawomocnego jego oddalenia wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z 25.11.2016 r., ujawnił się też stan związania tymże wyrokiem.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c., orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. W judykaturze podkreślono, że moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Ten aspekt występuje, gdy w poprzednim postępowaniu, w którym zapadło prawomocne orzeczenie, nie brała udziału choćby jedna ze stron nowego postępowania, a nie jest ona objęta prawomocnością rozszerzoną. Nie można bowiem takiej strony obciążać dalszymi skutkami wynikającymi z prawomocnego orzeczenia. Drugi zarazem aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Pozostaje on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) i występuje w nowej sprawie pomiędzy tymi samymi stronami, choć przedmiot obu spraw jest inny. W nowej sprawie nie może być wówczas zastosowany negatywny (procesowy) skutek powagi rzeczy osądzonej polegający na niedopuszczalności ponownego rozstrzygania tej samej sprawy. Występuje natomiast skutek pozytywny (materialny) rzeczy osądzonej przejawiający się w tym, że rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu (rzecz osądzona) stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika (Zob. K. Piasecki, Wyroki sądów pierwszej instancji, sądów apelacyjnych oraz Sądu Najwyższego w sprawach cywilnych, handlowych i gospodarczych, rozdz. XIV „Prawomocność wyroków i powaga rzeczy osądzonej; A. Góra – Błaszczykowska, Komentarz do art. 316 – 366 kpc, Legalis 2014, teza 6 do art. 365; A. Marciniak, K. Piasecki, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. I, teza 7 do art. 365; por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 r., I UK 329/13, LEX nr 1444404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2013 r., I UK 29/13, Legalis). Orzeczenie uzyskuje moc wiążącą z chwilą uprawomocnienia się, a zatem z chwilą definitywnego zakończenia postępowania. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, nie podlega ona już ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność przeprowadzenia postępowania dowodowego w tej kwestii, nie tylko zaś dokonywania ustaleń sprzecznych. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów, objętych prejudycjalnym orzeczeniem, a nie tylko ograniczenie poszczególnego środka dowodowego (por. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2014, teza 4 do art. 365; A. Góra-Błaszczykowska, Komentarz..., teza 2 do art. 365; A. Jakubecki, Komentarz do art. 365 kodeksu postępowania cywilnego, LEX 2013, teza 4; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r, V CSK 433/13, LEX nr 1514746; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2013 r., IV CSK 624/12, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 r., III UK 121/12, Legalis; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, Legalis).

Moc wiążąca orzeczenia odnosi się tylko do treści jego sentencji, a nie uzasadnienia. Nie mają zatem, co do zasady, mocy wiążącej ani poglądy prawne wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia, ani motywy i ustalenia faktyczne zawarte w uzasadnieniu. Przedmiotem prawomocności materialnej jest bowiem ostateczny rezultat rozstrzygnięcia, a nie przesłanki, które do niego doprowadziły. Jednakże zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia mogą mieć niekiedy znaczenie dla ustalenia zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia w rozumieniu art. 365 § 1 k.p.c. Treść prawomocnego orzeczenia, a więc treść wyrażonej w nim indywidualnej i konkretnej normy prawnej, w tym zwłaszcza zakres jej obowiązywania (związania stron i sądów), często nie jest, i z obiektywnych względów nie może być, w pełni wysłowiona w sentencji orzeczenia. Z tego względu ustalenie tej treści, a przede wszystkim zakresu związania prawomocnym wyrokiem, wymaga niejednokrotnie wykładni orzeczenia w świetle sporządzonego do niego uzasadnienia, a w braku pisemnego uzasadnienia w świetle odtworzonego (np. na podstawie akt sprawy) rozumowania sądu, który wydał badane rozstrzygnięcie, a sama możliwość sięgania do okoliczności sprawy w celu sprecyzowania zakresu mocy wiążącej orzeczenia sądu nie może ulegać wątpliwości.

Szczególne znaczenie ma ta kwestia przy orzeczeniach oddalających powództwo, gdy z sentencji nie wynika zakres przedmiotowy rozstrzygnięcia. Tutaj znaczące i wiążące mogą być motywy rozstrzygnięcia zawarte w uzasadnieniu orzeczenia, szczególnie ustalenia prejudycjalne sądu, prowadzące do oddalenia powództwa lub wniosku. Związanie prawomocnym wyrokiem rozciąga się zatem również na jego motywy w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu - w jakim indywidualizują one sentencję jako rozstrzygnięcie o przedmiocie sporu i w jakim określają one istotę danego stosunku prawnego. Chodzi przy tym tylko o elementy uzasadnienia dotyczące rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, w których sąd wypowiada się w sposób stanowczy, autorytarny o żądaniu (zob. A. Jakubecki, Komentarz..., teza 2; A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks..., teza 1 i 4 do art. 365; A. Góra – Błaszczykowska, Komentarz..., teza 8 do art. 365; E. Marszałkowska-Krześ, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2014, teza 5 do art. 365;wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2014 r., I UK 329/13, LEX nr 1444404; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2013 r., V CSK 500/12, Legalis; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2013 r., III UK 121/12, Legalis;).

Sąd miał na uwadze ,że decyzja organu rentowego z 19.05.2016 r., w której stwierdzono, że od 18.04.2015 r. J. Z. (1) nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej nie oznacza ,że J. Z. nie może zostać objęta ubezpieczeniami w przyszłości . Jednakże w sprawie mając na uwadze także uzasadnienie Sądu Okręgowego, datę jego rozstrzygnięcia , niewątpliwym było ,że w roku 2015r., którego dotyczy sporna decyzja o zwrot zasiłków, ubezpieczona nie podlegała tym ubezpieczeniom.

Zgodnie z art. 84. 1 i 2 cyt. ustawy osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1)świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2)świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t.j. Dz. U. 2017r. poz. 1368) w zw. z art. 52 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r. II UK 753/15 wskazano ,że żaden z przepisów ustawy zasiłkowej nie reguluje odmiennie niż art. 84 ust. 2 ustawy systemowej kwestii zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Innymi słowy do kwestii dotyczącej zwrotu nienależnie pobranych zasiłków chorobowych, mają w pełnym zakresie zastosowanie art. 84 ust. 1, 2 i 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Sąd Rejonowy podzielił stanowiska zawarte w orzecznictwie ( wyrok SN z dnia 9.02.2017r. II UK 699/15, wyrok SA z dnia 22.05.2015r. III AUa 2004/14) dotyczącym problematyki zwrotu nienależnie pobranych świadczeń przyjmuje się ,że organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia , tylko wtedy , gdy pobierającemu świadczenie można przypisać złą wolę. Może to nastąpić wtedy , gdy pobierający świadczenie wiedział ,że mu się ono nie należy. Dotyczy to zarówno osoby , która została pouczona o okolicznościach , w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak i osoby, która uzyskała świadczenie na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo i innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej.

W wyroku SN z dnia 26 lipca 2017r. I UK 287/16 przedstawiono stanowisko ,że ustalenie przez Sąd, że ubezpieczony pobierający zasiłek chorobowy nie był pouczony o braku prawa do tego świadczenia (art. 84 ust. 2 pkt 1), nie jest wystarczającą podstawą do stwierdzenia, że nie obciąża go obowiązek zwrotu pobranego zasiłku chorobowego, do którego utracił prawo wskutek wykonywania w okresie pobierania świadczenia pracy zarobkowej. Sąd powinien bowiem rozważyć, czy mimo nieziszczenia się określonej w art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy systemowej przesłanki zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, zasiłek chorobowy został wypłacony na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 lutego 2017 r., II UK 699/15, niepublikowany, stwierdzono, ze "błąd" wiąże się zawsze z pierwotną wadliwością rozstrzygnięć organu rentowego lub odwoławczego, z etapem ustalania prawa do świadczeń, a jego istotną cechą konstrukcyjną, odróżniającą od innych uchybień organów rentowych lub odwoławczych, jest istnienie fałszywego wyobrażenia organu o stanie uprawnień wnioskodawcy, wywołanego na skutek świadomego zachowania osoby pobierającej świadczenie. Z przytoczonych w uzasadnieniu wyroku orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, ze zakreśla się szeroko ramy zachowań kwalifikowanych jako świadome wprowadzenie w błąd organu rentowego lub odwoławczego. Zalicza się do nich bezpośrednie oświadczenie nieprawdy we wniosku o świadczenia, przemilczenie przez wnioskodawcę faktu mającego wpływ na prawo do świadczeń, złożenie wniosku w sytuacji oczywiście nieuzasadniającej powstania prawa do świadczenia oraz okoliczność domniemanego współdziałania wnioskodawcy z innymi podmiotami we wprowadzeniu w błąd organu rentowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 stycznia 2011 r., II UK 194/10, niepublikowany).

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę ,że J. Z. (1) była pouczona w zaświadczeniach płatnika składek z dnia 7 maja 2015r. ( k.1 v i 5 v akt ZUS), które sama składała ,że zasiłek chorobowy i opiekuńczy służy osobie podlegającej ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej. Wnioskodawczyni składała powyższe zaświadczenia celem otrzymania zasiłku chorobowego i opiekuńczego mimo, że jak ustalono w postępowaniu przez organem rentowym i w sprawie IVU 2435/16 nie prowadziła działalności pozarolniczej dającej podstawy do objęcia ubezpieczeniem. J. Z. wnosiła w zaświadczeniu z dnia 7 maja 2015r. o wypłatę zasiłku na rachunek bankowy ( k.5v) Powyższe zaświadczenia były składane przed datą wypłaty pierwszego zasiłku co nastąpiło w dniu 16 czerwca 2015r.( k.71)

Dalej w zaświadczeniu z dnia 2 lipca 2015r. wprost podkreśliła ,że jest objęta ubezpieczeniem chorobowym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej.( k.6 akt ZUS) Zatem w sprawie należało ocenić ,że ubezpieczona była pouczona o przesłankach wypłaty zasiłku chorobowego i opiekuńczego , mimo to wnioskowała o wypłatę świadczeń oraz wskazywała ,że podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Powyższe skutkowało oceną ,że wypłacone świadczenia miały charakter świadczeń nienależnych i podlegały zwrotowi.

W myśl art. 477 ¹⁴ . § 1 kpc Sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. Z tych względów orzeczono jak w sentencji.