Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Lech Dłuski

Sędziowie: SO Jolanta Biernat - Kalinowska

SR del do SO Maja Jabłońska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Sylwia Łastowska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. K.

przeciwko P. K.

o obniżenie alimentów

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Mrągowie

z dnia 30 października 2017 roku

sygn. akt III RC 116/17

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala żądanie pozwanego przyznania kosztów procesu od powoda;

II.  W pozostałej części apelację oddala;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za II Instancję.

Sygn. akt VI RCa 41/18

UZASADNIENIE

Powód B. K. domagał się obniżenia alimentów ustalonych ugodą z dnia 12 października 2016 roku zawartą przed Sądem Rejonowym w Mrągowie w sprawie III RC 82/16 z kwoty po 650 zł miesięcznie do kwoty po 400 zł miesięcznie płatnych na rzecz jego syna P. K..

W uzasadnieniu wskazał, że zawierając ugodę liczył na pracę za granicą i że będzie w stanie płacić ustalone alimenty. Jednak jego sytuacja się zmieniła - pracuje jako robotnik budowlany z zarabiając 2000 zł brutto miesięcznie. Nie ma oszczędności i majątku a ze swoich zarobków musi dodatkowo płacić alimenty na rzecz byłej żony i córki. Nie ma możliwości wywiązać się z obowiązku alimentacyjnego. Zarzucił, że P. K. nie mieszka na stancji w O., co ma istotne znaczenie dla wysokości ponoszonych przez niego kosztów utrzymania i uzasadnia obniżenie alimentów.

Na rozprawie w dniu 26 października 2017 roku pozwany P. K. wniósł o oddalenie powództwa i nie obciążanie go kosztami sądowymi.

Sąd Rejonowy w Mrągowie ustalił, że P. K., urodzony (...) jest dzieckiem I. K. i B. K.. Wyrokiem z dnia 5 października 2016 roku wydanym w sprawie o sygnaturze akt VI RC 1707/15 Sądu Okręgowego w Olsztynie rozwiązano przez rozwód małżeństwo I. K. i B. K..

Alimenty na rzecz pozwanego zostały ustalone ugodą z dnia 12 października 2016 roku zawartą przed Sądem Rejonowym w Mrągowie w sprawie o sygnaturze akt III RC 82/16 na kwotę po 650 zł miesięcznie.

B. K. zamieszkiwała wówczas z partnerką B. Z. - prowadząc wspólne gospodarstwo domowe. Powód powrócił z Norwegii gdzie zarabiał około 9000 zł miesięcznie. Przed wyjazdem za granicę osiągał dochody w wysokości około 2000 – 3000 zł miesięcznie pracując bez umowy jako robotnik budowalny. Obowiązany był płacić I. K. alimenty tytułem kosztów utrzymania rodziny zasądzone w trybie zabezpieczenia na czas trwania sprawy rozwodowej w kwocie po 1200 zł miesięcznie.

P. K. studiował na pierwszym roku administracji na (...) w O.. Mieszkał na stancji w O., za którą płacił około 650 zł miesięcznie.

Matka pozwanego pracowała w piekarni i zarabiała około 1300 zł miesięcznie. Oprócz P. K. miała na utrzymaniu jego małoletnią siostrę M. K..

Obecnie pozwany kontynuuje studia. Mieszka na stancji za którą płaci 700 zł razem z opłatami i Internetem. Ponosi też koszty dojazdu do domu w wysokości około 40 zł miesięcznie. Na wyżywienie wydaje około 120 -130 zł tygodniowo i kwotę 100 zł miesięcznie na środki czystości. Pobiera świadczenie rehabilitacyjne w wysokości 150 zł miesięcznie. Interesuje się sportem – gra w piłkę nożną co kosztuje około 300 zł na pół roku.

Powód od czerwca 2017 roku pracuje jako robotnik budowlany. Zarabia 2000 zł brutto miesięcznie. Miesza nadal z partnerką, która pracuje jako księgowa. Powód nieregularnie płaci zasądzone alimenty na córkę M. K. w wysokości 500 zł miesięcznie i syna P. K. w kwocie po 650 zł miesięcznie oraz byłą żonę w wysokości po 200 zł miesięcznie. Jest zadłużony z tytułu alimentów, które obecnie są egzekwowane. W toku jest sprawa o podział majątku wspólnego między B. K. a I. K..

Matka pozwanego w dalszym ciągu pracuje w piekarni i osiąga najniższe wynagrodzenie. Wspomaga syna finansowo przekazując mu kwoty po około 500 zł miesięcznie.

Sąd Rejonowy w Mrągowie uznał, że powództwo powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Wyrokiem z dnia 30 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Mrągowie w sprawie o sygn. akt III RC 116/17 oddalił powództwo.

W uzasadnieniu wskazał, że od daty ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów minął niespełna rok. Po stronie powoda jak i pozwanego nie doszło do zmiany stosunków, która uzasadniałaby obniżenie dotychczas ustalonych alimentów. Sąd Rejonowy wskazał, że obecne zarobki powoda wynoszą około 2000 zł brutto miesięcznie a w dacie ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów jego dochody wynosiły ok. 2000 zł – 3000 zł netto miesięcznie. Okoliczność ta w zdaniem Sądu nie może przemawiać za obniżeniem alimentów należnych od powoda dla jego syna P. K.. Powód posiada doświadczenie jako robotnik budowlany, wcześniej przez pewien czas pracował za granicą i osiągał wysokie dochody, co w ocenie Sądu powoduje, że jego realne możliwości zarobkowe kształtują się na kwotę około 2000 -3000 zł netto miesięcznie tak jak zostało to ustalone w sprawie rozwodowej B. i I. K., która zakończyła się wydaniem wyroku przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w dniu 27 kwietnia 2017 roku o sygnaturze akt I ACa 985/16.

Sąd Rejonowy podkreślił, że za uwzględnieniem powództwa nie przemawiał także argument, że powód obowiązany jest obecnie do alimentowania córki M. i swojej byłej żony. W dacie poprzedniego orzeczenia alimentacyjnego powód obowiązany był bowiem do płacenia alimentów orzeczonych w trybie zabezpieczenia na nawet wyższą kwotę 1200 zł miesięcznie tytułem utrzymania rodziny. Sąd wskazał, że nie doszło też do zmiany sytuacji majątkowej pozwanego. P. K. w dalszym ciągu mieszka na stancji w O. gdzie studiuje i okoliczność ta była znana powodowi w chwili zawierania ugody sądowej z dnia 12 października 2016 roku.

Pismem z dnia 03 listopada 2017 r. pozwany wniósł o uzupełnienie wyroku z dnia 30 października 2017 r. poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Postanowieniem z dnia 15 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Mrągowie uzupełnił wyrok Sądu Rejonowego w Mrągowie z dnia 30 października 2017 r. wydany w sprawie o sygn. akt III RC 116/17 w ten sposób, że zasądził od powoda B. K. na rzecz pozwanego P. K. kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od wyroku z dnia 30 października 2017 r., sygn. akt III RC 116/17 wniósł powód zaskarżając wyżej wskazany wyrok w całości, również w zakresie w jakim wyrok uzupełniono postanowieniem z dnia 15 listopada 2017 r. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia: 1) art. 244 k.p.c. w zw. z art. 235 k.p.c., polegającą na przeprowadzeniu dowodu z akt Sądu Okręgowego w Olsztynie sygn. VI RC 1707/15, a nie ścisłe określnych dokumentów w nich się znajdujących, co pozbawiło powoda możliwości ustosunkowania się do tych dowodów, 2) art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 109 § 1 k.p.c., polegającą na zasądzeniu od powoda na rzecz pozwanego tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwoty 900 złotych, mimo że roszczenie w tym przedmiocie wygasło. Ponadto zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, mających wpływ na treść orzeczenia, polegającą na stwierdzeniu, że od daty ostatniego orzeczenia po stronie powoda nie doszło do zmiany stosunków, które uzasadniałby obniżenie dotychczas ustalonych alimentów, gdy wymowa materiału dowodowego sprawy prowadzi do przeciwnego wniosku, 2) realne możliwości zarobkowe powoda kształtują się na kwotę około 2000-3000 zł netto miesięcznie, gdy nie wynika to z żadnego z przeprowadzonych dowodów. Powód wniósł o: 1. zmianę orzeczenia poprzez obniżenie alimentów według żądania pozwu, tj. z kwoty 650 zł do kwoty 400 zł miesięcznie; 2. uchylenie rozstrzygnięcia o kosztach z postanowienia z dnia 15 listopada 2017 roku o uzupełnieniu wyroku ewentualnie o oddalenie tego roszczenia; 3. zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów za II instancję według norm przepisanych; 4. zwolnienie powoda od kosztów sądowych w części opłaty od apelacji.

W uzasadnieniu powód szeroko uzasadnił, dlaczego nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego. Wskazał, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I Instancji uznać należy za bezpodstawne. W ocenie powoda nie doszło do zmiany stosunków, które uzasadniałyby obniżenie dotychczas ustalonych alimentów.

Pozwany nie złożył odpowiedzi na apelację powoda. Na rozprawie w dniu 26 lutego 2018 r. przed Sądem Okręgowym w Olsztynie pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji w całości. Wniósł o zasądzenie kosztów procesu i zastępstwa adwokackiego od powoda na rzecz pozwanego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodu z przesłuchania P. i B. K. oraz powołanych dowodów z dokumentów, których wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała i nie budzą zastrzeżeń Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił żądanie pozwanego przyznania kosztów procesu od powoda, a w pozostałej części apelację powoda oddalając.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie i na podstawie poczynionych ustaleń wyciągnął wnioski, które to Sąd Okręgowy podziela w pełni. W ocenie tut. Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy, nie wskazuje na konieczność uwzględnienia apelacji. Sąd zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił żądanie pozwanego przyznania kosztów procesu od powoda.

Odnosząc się do zarzutów apelacji powoda wskazać należy, że Sąd Rejonowy w Mrągowie, wbrew twierdzeniom powoda prawidłowo przeprowadził dowód z akt Sądu Okręgowego w Olsztynie sygn. akt VI RC 1807/15. Postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 26 października 2017 r. Sąd dopuścił dowód z akt VI RC 1707/15 Sądu Okręgowego w Olsztynie. Profesjonalny pełnomocnik reprezentujący powoda, obecny na posiedzenie nie zgłosił zastrzeżeń w trybie art. 162 kpc zwracającego Sądowi Rejonowemu uwagę na zaistniałe jego zdaniem uchybienie przepisom postępowania, a zatem strona powodowa nie może w apelacji skutecznie powołać się na to uchybienie (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 roku, sygn. III CZP 55/05, OSNC 2006/9/144).

Sąd podzielił natomiast stanowisko powoda co do naruszenia przepisów art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 109 § 1 kpc polegającym na zasądzeniu od powoda na rzecz pozwanego tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwoty 900 złotych, mimo że roszczenie w tym przedmiocie wygasło. Zgodnie z art. 109 § 1 k.p.c. roszczenie o zwrot kosztów wygasa, jeśli strona przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złoży sądowi spisu kosztów albo nie zgłosi wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych. W niniejszej sprawie pełnomocnik pozwanego obecny na rozprawie w dniu 26 października 2017 r. przed Sądem Rejonowym w Mrągowie wniósł jedynie o oddalenie pozwu i nie obciążanie pozwanego kosztami sądowymi. Wskazać należy, że zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów jest zwolniona od kosztów sądowych. Pełnomocnik pozwanego pismem z dnia 08 listopada 2017 r. (data wpływu 09 listopada 2017 r. ) wniósł o uzupełnienie wyroku poprzez zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kwoty 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Roszczenie o zwrot kosztów wygasło zatem w dniu 26 października 2017 r., bowiem strona pozwana przed zamknięciem rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia nie złożyła Sądowi spisu kosztów albo nie zgłosiła wniosku o przyznanie kosztów według norm przepisanych.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd I instancji prawidłowo dokonał istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Zmianą stosunków w rozumieniu art. 138 kro jest każda zmiana stosunków zarówno po stronie zobowiązanego jak i uprawnionego. Taką zmianą może wiec być zwiększenie lub zmniejszenie potrzeb uprawnionego, ale też zwiększenie lub zmniejszenie możliwości zarobkowych zobowiązanego. Te przesłanki, określone w art. 135 kro, wyznaczają zakres obowiązku alimentacyjnego, muszą więc zostać ustalone w postępowaniu o zmianę wysokości alimentów. Konkludując – bez ustalenia aktualnych potrzeb pozwanego i możliwości majątkowych i zarobkowych powoda nie byłoby możliwe stwierdzenie, czy doszło do istotnej zmiany stosunków, uzasadniającej zmianę orzeczenia w przedmiocie alimentów. Sąd Rejonowy prawidłowo ocenił zebrany materiał dowodowy. W ocenie Sądu Okręgowego od daty ostatniego orzeczenia po stronie powoda nie doszło do takiej zmiany stosunków, która uzasadniałaby modyfikację obowiązku alimentacyjnego powoda. Po pierwsze od ostatniej rozprawy o dotychczasowym obowiązku alimentacyjnym upłynęło niespełna 1,5 roku. Pozwany nadal kontynuuje naukę, a jego potrzeby w tym zakresie nie uległy zmniejszeniu. Powód wskazywał, że syn mógłby zamieszkać w akademiku, dzięki czemu zmniejszyłby koszty wynajmu. Wskazać należy, że uzyskanie miejsca w domu studenta obarczone jest spełnieniem określonych warunków. Ponadto nie każdy jest w stanie funkcjonować, a do tego uczyć się w takim miejscu.

Co do możliwości zarobkowych powoda, jak wskazał Sąd I instancji, są one znaczne. Powód posiada wieloletnie doświadczenie na rynku pracy jako robotnik budowlany. Pracował również za granicą. Jego realne możliwości zarobkowe nie zmieniły się od ostatniej sprawy alimentacyjnej. Z ustaleń Sądu wynika, że na lokalnym rynku pracy jest stałe zapotrzebowanie na pracowników z branży budowlanej, wręcz występuje deficyt zatrudnienia w tym zawodzie, co widać zwłaszcza po ilości inwestycji w regionie. Wynagrodzenia oferowane przez potencjalnych pracodawców są na pewno konkurencyjne, co powód powinien mieć na uwadze.

W świetle powyższych okoliczności oraz wobec realnie ocenionych możliwości zarobkowych i majątkowych powoda stwierdzenia B. K., że nie może łożyć wyższej kwoty niż 400 zł miesięcznie są nieuzasadnione. W ocenie Sądu Rejonowego, którą to ocenę Sad Okręgowy podziela, powód jest w stanie partycypować w kosztach utrzymani syna w dotychczasowej.

Reasumując powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że żądanie pozwanego przyznania kosztów procesu od powoda nie zasługuje na uwzględnienie i w tym zakresie, Sąd, na podstawie art. 386§ 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, w ten sposób, że oddalił żądanie pozwanego przyznania kosztów procesu od powoda. Sąd uznał także, że w pozostałej części orzeczenie Sądu Rejonowego jest w prawidłowe i uwzględnia wszystkie okoliczności sprawy, stąd też na podstawie art. 385 kpc oddalił apelację powoda w pozostałej części (punkt II wyroku).

O kosztach procesu za instancję odwoławczą Sąd orzekł na podstawi art. 98 § 1 kpc, mając na uwadze wynik postępowania.