Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 14 maja 2018 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W.

przeciwko B. Ś. (1)

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej B. Ś. (2) na rzecz powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę 75.645,32 zł (słownie: siedemdziesiąt pięć tysięcy sześćset czterdzieści pięć złotych 32/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 09.11.2017 r. do dnia zapłaty.

II.  Zasądza od pozwanej B. Ś. (2) na rzecz powoda Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego we W. kwotę oraz kwotę 7400 zł (słownie: siedem tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 3.617,00 zł (słownie: trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

SSO Mirosław Krzysztof Derda

Sygn. akt I C 114/18

UZASADNIENIE

Powód Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł o:

1. orzeczenie w postępowaniu nakazowym aby pozwana B. S. zapłaciła na rzecz powoda kwotę 75 645,32 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

2. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając powództwo podał, iż pozwana B. Ś. (1) oraz Bank (...) S.A. - (...) zawarli w dniu 6 grudnia 2007 r. umowę bankową o numerze (...), na podstawie której pozwana otrzymała określoną w umowie kwotę pieniężną jednocześnie zobowiązując się do jej zwrotu na warunkach precyzyjnie określonych w tejże umowie.

Strona pozwana nie wywiązała się z przyjętego na siebie zobowiązania wobec czego niespłacona kwota należności głównej stała się wymagalna wraz z kwotą odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia. Wobec niedotrzymania przez pozwaną warunków określonych w umowie, Bank (...) S.A. - (...) wezwał pozwaną do zapłaty kwoty pieniężnej, jednocześnie poinformował ją, że w przypadku niewypełnienia obowiązków określonych w treści wezwania przedmiotowa wierzytelność zostanie przelana na rzecz Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego.

Pozwana nie wywiązywała się z obowiązku spłaty kredytu w terminach wskazanych w umowie kredytowej, wobec czego wierzyciel pierwotny w dniu 10.11.2011 r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny. Postanowieniem z dnia 30.11.2011 r. Sąd Rejonowy w Olecku, sygn. akt I Co 1310/11 nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Następnie wierzyciel pierwotny skierował w dniu 14.02.2012 r. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku I. S. (sygn. akt KM (...)). Egzekucja została umorzona w dniu 31.12.2014 r. wobec stwierdzenia jej bezskuteczności.

Pozwana pomimo upływu wyznaczonego terminu nie dokonała zapłaty, wobec czego w dniu 26 listopada 2014r. Bank (...) S.A. - (...) zawarł z Prokura Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności, cedując na jego rzecz całość praw i obowiązków wynikających z umowy bankowej o numerze (...).

Dnia 15 maja 2015 r. strony zawarły, na czas oznaczony, pierwszą umowę ugody. Zgodnie z jej treścią pozwana złożyła wprost oświadczenie o uznaniu, tak co do zasady jak i wysokości, wierzytelności przysługującej poprzednio wierzycielowi pierwotnemu, w wysokości 63 175,42 zł (kwota bazowa ugody z dnia 15 maja 2015 r.) i zobowiązała się do jej spłaty. Jednocześnie strony zgodnie ustaliły, że spłacana przez pozwanego wierzytelność zostanie powiększona o odsetki umowne liczone od kwoty bazowej ugody, począwszy od daty płatności pierwszej raty ugody według stopy procentowej określonej postanowieniami umowy ugody, należne za cały okres trwania ugody. Zgodnie z postanowieniami umowy ugody, w przypadku dokonywania wpłat w wysokości i w terminach określonych harmonogramem ugody wysokość odsetek umownych miała wynieść 31 025,10 zł. Przedmiotową ugodą kwota 94 200,52 zł została rozłożona na raty, których wysokość oraz terminy płatności zostały szczegółowo uregulowane postanowieniami umowy ugody.

Strona pozwana dokonała na rzecz strony powodowej, na poczet pierwszej umowy ugody, wpłat w łącznej wysokości 2 517,43 zł. Na poczet kwoty bazowej ugody z dnia 15 maja 2015 r., tj. 63 175,42 zł) zaliczono wpłaty w wysokości 582,64 zł. Tym samym do zapłaty pozostało 62 592,78 zł. Na poczet odsetek umownych, naliczanych zgodnie z postanowieniami ugody od kwoty niespłaconej kwoty bazowej ugody z dnia 15 maja 2015 r. zarachowano wpłaty w wysokości 1 569,14 zł. Natomiast kwotę 365,65 zł zaliczono na rzecz odsetek za opóźnienie, naliczanych od momentu postawienia należności w stan wymagalności.

Z uwagi na fakt, iż strona pozwana nie wywiązała się z postanowień zawartej ugody, została ona skutecznie wypowiedziana. Upływ okresu wypowiedzenia spowodował postawienie zobowiązania w stan wymagalności. Od tego też dnia, strona powodowa była uprawniona do naliczania odsetek za opóźnienie od pozostałej do spłaty kwoty bazowej ugody z dnia 15 maja 2015 r.

Dnia 21 lipca 2016 r. strony zawarły, na czas oznaczony, drugą umowę ugody, w której strona pozwana uznała tak co do zasady jak i wysokości roszczenie wynikające z pierwszej, niewykonanej umowy ugody w wysokości 66 239,49 zł (kwota bazowa drugiej ugody z dnia 21 lipca 2016 r.).

Na przedmiotową kwotę składa się: kwota kapitałowa ugody w wysokości 62 592,78 zł z tytułu pozostałej do spłaty wierzytelności nabytej od wierzyciela pierwotnego, część niekapitałowa ugody, w skład której wchodzą: kwota 3 311,18 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych naliczonych zgodnie z postanowieniami ugody z dnia 15 maja 2015 r. oraz kwota 335,53 zł z tytułu niespłaconych odsetek za opóźnienie w wysokości równej czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP obliczona od dnia wymagalności pierwszej ugody, tj. 5 maja 2015 r. do dnia zawarcia drugiej ugody, tj. 21 lipca 2016 r.

Jednocześnie strony zgodnie ustaliły, że spłacana przez pozwanego wierzytelność zostanie powiększona o odsetki umowne liczone od kwoty kapitałowej drugiej ugody (tj. 62 592,78 zł) począwszy od daty płatności pierwszej raty ugody według stopy procentowej określonej postanowieniami umowy ugody, należne za cały okres trwania drugiej ugody. Zgodnie z zapisami umowy ugody, w przypadku dokonywania wpłat w wysokości i w terminach określonych harmonogramem ugody wysokość odsetek umownych miała wynieść 37 121,05 zł. Przedmiotową ugodą kwota 103 360,54 zł została rozłożona na raty, których wysokość oraz terminy płatności zostały szczegółowo uregulowane postanowieniami umowy ugody.

Strona pozwana nie dokonała na rzecz strony powodowej żadnych wpłat objętych harmonogramem spłat wskazanym w ugodzie. Wobec powyższego, ugoda uległa rozwiązaniu a kwota 103 360,54 zł powiększona o dalsze odsetki stała się natychmiast wymagalna.

Zgodnie z postanowieniami przedmiotowej ugody niespłacenie dwóch kolejnych pełnych rat dawało wierzycielowi prawo wypowiedzenia ugody, którego realizacja skutkowała wygaśnięciem umowy, a kwota zadłużenia uznana przez stronę pozwaną powiększona o dalsze odsetki w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie obowiązującej w dacie powstania opóźnienia, a pomniejszona o dokonane wpłaty, stawała się natychmiast wymagalna.

Wobec niedopełnienia warunków przedmiotowej ugody, została ona skutecznie wypowiedziana.

Zadłużenie strony pozwanej, stanowiące wartość przedmiotu sporu, wynosi na dzień złożenia pozwu 75 645,32 zł. W skład kwoty 75 645,32 zł wchodzi nieuiszczona kwota bazowa wynikająca z umowy ugody z dnia 21 lipca 2016 r. w wysokości 66 239,49 zł, a także kwota 9 405,83 zł, która to stanowi sumę zapadłych odsetek umownych naliczonych za czas trwania drugiej umowy ugody oraz skapitalizowane odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

Odsetki umowne za czas trwania drugiej umowy ugody zostały obliczone zgodnie z jej stanowieniami, tj. od pozostałej do zapłaty kwoty kapitałowej drugiej ugody, będącej równocześnie pozostałą do zapłaty kwotą wierzytelności nabytej od wierzyciela pierwotnego.

Skapitalizowane odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia zostały naliczone od pozostałej do zapłaty kwoty kapitałowej drugiej ugody, będącej równocześnie pozostałą do zapłaty kwotą wierzytelności nabytej od wierzyciela pierwotnego (62 592,78 zł).

Podpisana ugoda miała na celu nadanie stosunkowi łączącemu strony walor pewności i bezsporności. Nadto w treści ugody strony ustaliły również wysokości naliczanych odsetek. Tym samym roszczenie strony powodowej stało się wymagalne w dniu 5 stycznia 2017 r. Powód wezwał pozwaną do zapłaty, co stanowiło kolejną próbę polubownego rozwiązania sprawy oraz świadczyło o ugodowym nastawieniu strony powodowej. Jednakże do chwili obecnej zadłużenie nie zostało uregulowane.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 stycznia 2018 r. w sprawie I Nc 90/17 Sąd Okręgowy w Suwałkach uwzględnił powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa.

Zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem i twierdziła, że nie jest w stanie (z uwagi na brak przedstawienia przez powoda wypowiedzenia umowy pożyczki z dnia 06.12.2007 roku) ustalić kiedy dokładnie przedawniało się roszczenie.

Wskazywała, że powód jako nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powołać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (uchwała SN z dnia 29.06.2016 roku III CPZ 29/16). Termin przedawnienia roszczeń banku wynikających z pożyczki bankowej cechuje trzyletni termin przedawnienia, ponieważ roszczenie to ma związek z prowadzoną przez bank działalnością gospodarczą.

Pozwana zarzuciła też brak legitymacji czynnej po stronie powoda do występowania z roszczeniem, bowiem powód przedstawił umowę cesji bez załączników stanowiących integralną część umowy świadczących o nabyciu wierzytelności przez powoda należnej w stosunku do pozwanej, nie wskazał z jakiej umowy wierzytelności te wynikają oraz nie wykazał ich wysokości. Powód nie przedstawił potwierdzenia uregulowania płatności za nabytą przez powoda wierzytelność. W ocenie pozwanej z dokumentów (umowy cesji) przedstawionych przez powoda nie wynika, iż nabył on wierzytelność należną Bankowi (...) S.A. - (...) wynikającą z umowy pożyczki zawartej w dniu 06.12.20107 roku.

Pozwana kwestionowała także wysokość dochodzonego roszczenia, która nie została, jej zdaniem, wykazana w pozwie.

Pozwana odwołała się do judykatów zgodnie z którymi, nabywca wierzytelności niebędący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia (uchwała SN z dnia 29.06.2016 roku III CPZ 29/16). Bank jako cedent utraciwszy materialnoprawny status wierzyciela, składając z tej niewątpliwie przyczyny wniosek o umorzenie postępowania na podstawie art. 825 pkt 1 kpc, zrezygnował z poszukiwania zaspokojenia wierzytelności. W takiej sytuacji przyjąć należy upadek przerwy biegu przedawnienia spowodowanej wnioskiem o wszczęcie egzekucji (wyrok SN z dnia 19.11.2014 roku III CSK 196/14).

Pozwana podniosła, że podpisała pod presją czasu przygotowane wcześniej przez powoda dokumenty (ugody były podpisane w samochodzie w dniu 15.05.2015 roku oraz w dniu 21.07.2016 r.). Zaznaczyła, że przedstawiciel powoda wprowadził pozwaną w błąd. Wykorzystał okoliczność, że pozwana jest uczciwą osobą i chce spłacić dług.

Pozwana podpisując ugody nie zrzekła się podniesienia zarzutu przedawnienia roszczenia, nie wynika to z treści podpisanej przez nią ugody. Gdyby treść ugody zawierała taki zapis z pewnością pozwana nie podpisałaby ugody. Wprowadzenie pozwanej w błąd w tym zakresie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Powód w piśmie z dnia 6 marca 2018 r. (k. 78) zmodyfikował żądanie w zakresie odsetek i domagał się zasądzenia ustawowych odsetek od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (pierwotnie domagał się umownych odsetek za opóźnienie w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty).

Odnosząc się do zarzutów podniesionych przez pozwaną wskazywał, iż ugoda z dnia 15.05.2015 r. zawarta pomiędzy stronami odnowiła termin wymagalności roszczenia oraz stanowiła dorozumiane oświadczenie pozwanego o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia. Z powodu braku spłat rat w terminach określonych w ugodzie, powód pismem z dnia 01.12.2016 r. wypowiedział niniejszą ugodę. Tym samym termin wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem przypada na dzień 05.01.2017 r. Poprzez fakt zawarcia ugody strony poczyniły ustępstwa względem siebie, m.in. powód określił nowe terminy spłat poszczególnych rat wynikających z ugody. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego powyższa okoliczność odnowiła termin wymagalności roszczenia. W ocenie powoda strona pozwana uznając roszczenie zobowiązała się w myśl § 1 zobowiązała się do jego zapłaty w terminach szczegółowo określonych w § 2 ugody. Umowa przewidująca tylko zmianę czasu spełnienia świadczenia nie jest odnowieniem w rozumieniu art. 506 k.c.

Co do zarzutu braku udowodnienia wysokości żądanej pozwem kwoty, powód zaprzeczał temu twierdzeniu, jednocześnie wskazując, że we wcześniejszych pismach dokładnie wskazał w jaki sposób skalkulowano roszczenie i jak zarachowano wpłaty dokonane przez pozwaną po pierwszej ugodzie.

Podniesiony przez pozwaną zarzut braku legitymacji czynnej powoda, zdaniem powoda, również jest chybiony. Powód załączył bowiem do akt sprawy umowę przelewu wierzytelności. Ponadto na istnienie legitymacji czynnej powoda wskazuje chociażby fakt, iż dysponował on dokumentacją dotyczącą zobowiązania pozwanej zawartego z wierzycielem pierwotnym. Z umowy cesji wierzytelności z dnia 26.11.2014 r. (punkt 6) wynika, że wierzyciel pierwotny zobowiązał się do wydania stronie powodowej akt kredytowych dotyczących nabytych przez powoda wierzytelności. Jednocześnie w związku z podniesionym zarzutem strona powodowa przedłożyła poświadczony za zgodność z oryginałem wyciąg z wykazu wierzytelności, stanowiący listę wierzytelności będących przedmiotem umowy, który został ze względu na jego obszerność oraz konieczność ochrony danych osobowych, ograniczony o dane dotyczące pozostałych wierzytelności, będących przedmiotem przelewu.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwana B. Ś. (1) oraz Bank (...) S.A. - (...) zawarli w dniu 6 grudnia 2007 umowę bankową o numerze (...), na podstawie której pozwana otrzymała kwotę 40 000 zł jednocześnie zobowiązując się do zwrotu tej kwoty oraz opłaty przygotowawczej ( 2000 zł) i odsetek na warunkach precyzyjnie określonych w tejże umowie- potwierdzona za zgodność z oryginałem umowa k. 48.

Strona pozwana nie wywiązała się z przyjętego na siebie zobowiązania wobec czego niespłacona kwota należności głównej stała się wymagalna w datach przewidzianych dla spłaty poszczególnych rat wraz z kwotą odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia - bezsporne.

Wobec niedotrzymania przez określonych w umowie Bank (...) S.A. - (...) wezwał stronę pozwaną do zapłaty kwoty pieniężnej, jednocześnie poinformował, że w przypadku niewypełnienia obowiązków określonych w treści wezwania przedmiotowa wierzytelność zostanie przelana na rzecz Prokura Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego- zawiadomienie k. 93.

Pozwana nie wywiązywała się z obowiązku spłaty kredytu w terminach wskazanych w umowie kredytowej i wierzyciel pierwotny w dniu 10.11.2011 r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), którym objęto jedynie wymagalne w tamtej dacie raty i odsetki oraz koszty. Postanowieniem z dnia 30.11.2011 r. Sąd Rejonowy w Olecku, sygn. akt I Co 1310/11 nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu- tytuł egzekucyjny k. 5-6 dołączonych akt I Co 1310/11.

Następnie wierzyciel pierwotny skierował w dniu 14.02.2012 r. wniosek o wszczęcie egzekucji do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olecku I. S. (sygn. akt KM (...)). Postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w dniu 31.12.2014 r. wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji- wniosek k. 87-90, postanowienie komornika k. 91.

W dniu 26.11.2014 r. wierzyciel pierwotny zawarł z Prokura (...) z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności, cedując na rzecz funduszu całość wierzytelności wynikającej z umowy zawartej przez pozwanego z wierzycielem pierwotnym, o czym wierzyciel pierwotny poinformował pozwaną pismem z dnia 21.01.2015 r.- pismo k. 93, wyciąg z załącznika umowy cesji k. 94-96, umowa przelewu wierzytelności k. -28-37, wyciąg z elektronicznego załącznika umowy cesji k. 38, wyciąg z rejestru – k. 25-26, i 27.

Powód nie dołączył dowodu nadania pisma z dnia 21 stycznia 2015 r. przez Bank (...) S.A. C. Bank, jednak pozwana miała świadomość przelania wierzytelności, bowiem w późniejszym czasie zawarła z powodem dwie ugody.

W dniu 15.05.2015 r. pozwana zawarła z powodem pierwszą ugodę dotycząca przedmiotowej wierzytelności. Na podstawie tejże ugody pozwana uznała roszczenie przysługujące powodowi oraz zobowiązała się do spłaty kwoty wskazanej w § 2 ust. 1 przedmiotowej umowy w terminach wskazanych w § 2 ust. 2 ugody - ugoda k. 39-40 .

Następnie pozwana w dniu 21.07.2016 r. zawarła drugą umowę ugody z powodem, która dotyczyła tej samej wierzytelności.

Zgodnie z postanowieniami umowy ugody z dnia 21.07.2016 r. uchybienie w wysokości i terminach zapłaty dwóch kolejnych pełnych rat dawało wierzycielowi prawo wypowiedzenia ugody, którego realizacja miała skutkować wygaśnięciem umowy, a cała pozostała do spłaty wierzytelność, tj. kwota zadłużenia uznana przez stronę pozwaną powiększona o dalsze odsetki w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie obowiązującej w dacie powstania opóźnienia, a pomniejszona o dokonane wpłaty, stawała się natychmiast wymagalna.

Wobec niedochowania przez pozwaną obowiązku terminowej spłaty ugody wierzyciel wypowiedział drugą ugodę- ugoda z dnia z dnia 15.05.2015 r. k. 41-44, wypowiedzenie k. 45 wraz z dowodem nadania k. 46,

Ugoda z dnia 15.05.2015 r. odnowiła termin wymagalności roszczenia oraz stanowiła dorozumiane oświadczenie pozwanej o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia.

Takie samo znaczenie miała również ugoda zawarta przez pozwaną w dniu 21 lipca 2016 r.

Powód w toku procesu wskazywał, iż wypowiedzenie dotyczyło pierwszej ugody, jednak w rzeczywistości dotyczyło ono ugody drugiej (k. 45), bowiem wyraźnie w wypowiedzeniu wskazano numer ugody „ (...)”.

Termin wymagalności roszczenia dochodzonego pozwem przypada na dzień 5.01.2017 r.

Niewątpliwie już w dacie podpisywania pierwszej ugody roszczenie wynikające z umowy pożyczki było w znacznej części przedawnione. Zgodnie z umową pożyczki pożyczona kwota (42 000 zł brutto) miała być spełniona wraz z określonymi tam odsetkami w 60 równych ratach przy czym termin spełnienia pierwszej raty określono na 6 luty 2008 r., a ostatniej na 6.01.2013 r. Wysokość rat określono na 1 044 zł każda.

Skoro termin zapłaty ostatniej raty upływał w dniu 6 stycznia 2013 r. w dacie zawarcia umowy przelewu wierzytelności cała kwota objęta umową pożyczki była już wymagalna. Nieprzedawnione były jedynie raty przypadającej nie dalej niż 3 lata poprzedzające zawarcie ugody (od 5.05.2012 r. do 6 stycznia 2013 r. i odsetki od tych rat), tj. 9 rat po 1 044 zł = 9 396 zł.

Jak wynika z postanowienia Sądu Rejonowego w Olecku już w dacie 10.11.2011 r. wymagalna była kwota pożyczki w wysokości 32 622,16 zł.

Na zadłużenie strony pozwanej, stanowiące wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie w kwocie 75 645,32 zł, składa się 66 239,49 zł - należność główna, wynikająca z zawartej umowy i 9 405,83 zł - odsetek umownych naliczonych za czas trwania drugiej umowy ugody oraz skapitalizowane odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu podniesiony przez pozwaną zarzut braku legitymacji czynnej powoda jest chybiony.

Powód załączył bowiem do akt sprawy umowę przelewu wierzytelności. Jeżeli chodzi o załącznik do umowy cesji rzeczywiście załączono go w formie notarialnego wyciągu z dokumentu dostępnego notariuszowi ( kserokopii potwierdzonej za zgodność przez pełnomocnika powoda)- k. 94-96.

Dokument ten zawiera wykaz różnych wierzytelności, w których dane osobowe dłużników zostały zakryte, natomiast fragment załącznika, który dotyczy pozwanej jest czytelny, bowiem wskazano tam nazwisko i imię strony, wysokość wierzytelności (w tym kapitał i odsetki oraz koszty).

Dokument ten będący wyciągiem z dokumentu ma charakter dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 kpc. W skład czynności notarialnych wchodzi również sporządzanie wypisów aktu notarialnego oraz odpisów lub wyciągów z innych dokumentów notarialnych. Odpis odzwierciedla całą treść oryginału, wyciąg tylko jego część. Notarialnie poświadczony wypis, odpis lub wyciąg ma moc prawną oryginału, zgodnie z art. 109 -112 prawa o notariacie.

Ponadto na istnienie legitymacji czynnej powoda wskazuje fakt, iż dysponował on dokumentacją dotyczącą zobowiązania pozwanej zawartego z wierzycielem pierwotnym. Z umowy cesji wierzytelności z dnia 26.11.2014 r. (punkt 6) wynika, że wierzyciel pierwotny zobowiązał się do wydania stronie powodowej akt kredytowych dotyczących nabytych przez powoda wierzytelności.

Potwierdzeniem, iż wierzytelność dochodzona niniejszym pozwem, była przedmiotem wyżej przedstawionej umowy przelewu (cesji) wierzytelności, jest też wyciąg z elektronicznego załącznika do umowy cesji. Sam elektroniczny załącznik do umowy cesji wierzytelności nie jest równoważny, wbrew twierdzeniom powoda, z załącznikiem w wersji papierowej, jednak powód dołączył dokument w odpowiedniej formie czym udowodnił dokonanie cesji wierzytelności. Papierowy wyciąg, zawiera wszystkie dane niezbędne do zidentyfikowania zarówno stron jak i samego stosunku zobowiązaniowego łączącego stronę pozwaną z wierzycielem pierwotnym.

Nie było podstaw aby twierdzić, że umowa cesji była nieskuteczna gdyż powód nie wskazał, że zapłacił cenę za kupioną wierzytelność.

Co prawda nie dołączono do akt dowodu doręczenia pozwanej zawiadomienia o cesji (k. 93), jednak nie jest to warunek uznania umowy cesji za skuteczną w rozumieniu art. 509 kc. Pozwana o dokonanej cesji wiedziała, bowiem zawarła z nabywcą wierzytelności dwie ugody i spłaciła dwie raty wynikające z pierwszej ugody.

Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 KC) –uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 czerwca 2016 r. III CZP 29/16.

W przedmiotowej sprawie powód jako nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie mógł powołać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.

Pomimo tego powód mógł skutecznie dochodzić wierzytelności, bowiem strony zawarły dwie umowy ugody, w których zostały wyszczególnione kwoty składowe wartości przedmiotu sporu, a pozwana zaakceptowała na piśmie dług w całości, a tym samym w sposób dorozumiany zrzekła się zarzutu przedawnienia.

Uznanie roszczenia po upływie terminu przedawnienia jest nieskuteczne. Uznanie przedawnionego roszczenia może w określonych okolicznościach zawierać zrzeczenie się zarzutu przedawnienia, skoro nie wymaga żadnej formy oznacza, że może być złożone w sposób dorozumiany.

Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest jednostronną czynnością prawną podmiotu, któremu przysługuje zarzut przedawnienia (tak trafnie SN w wyr. z 30.9.2010 r., I CSK 675/09, Legalis; wyr. SN z 16.2.2012 r., III CSK 208/11, Legalis; P. Machnikowski, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz, 2016, art. 117, Nb 20, s. 279; M. Mataczyński, M. Saczywko, w: Gutowski, Komentarz, art. 117, Nb 23, s. 741). T. P. podnosi, że zrzeczenie się zarzutu przedawnienia zwykle będzie jednostronną czynnością prawną, może być jednak także częścią umowy np. ugody (T. P., Przedawnienie w polskim, s. 277). Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia jest możliwe dopiero po powstaniu tego zarzutu (po upływie okresu przedawnienia) i wywołuje jedynie skutki na przyszłość – ex nunc (tak trafnie A. S., Uwagi o zrzeczeniu się, s. 24); dokonane wcześniej jest nieważne. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga szczególnej formy i może być dokonane nawet ustnie, zarówno na rozprawie, jak i poza nią (por. wyr. SN z 19.3.2002 r., IV CKN 917/00, Legalis; powołany wyżej wyr. SN z 16.2.2012 r., III CSK 208/11). Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia odróżnić należy od uznania roszczenia, które powoduje przerwanie okresu biegu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 2 KC).

Ponieważ przepisy KC nie zastrzegają specjalnej formy zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, może ono nastąpić zarówno poprzez zachowanie dłużnika, które wprost wyraża wolę zrzeczenia się tego zarzutu, jak i w drodze wykładni, jeśli w zachowaniu dłużnika w stopniu dostatecznym można dopatrzeć się woli zrzeczenia się zarzutu przedawnienia (wyr. SN z 12.10.2006, I CSK 119/06, Legalis; powołany już wyr. SN z 16.2.2012 r., III CSK 208/11). W szczególności zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga zachowania formy pisemnej. W przypadku dorozumianego zrzeczenia się zarzutu przedawnienia, należy uwzględnić czy działanie dłużnika skierowane było na wywołanie skutku w postaci zrzeczenia się tego zarzutu (tak SA w Szczecinie w wyr. z 17.2.2005 r., I ACa 13/05, OSA 2006, Nr 9, poz. 31; podobnie SN w powołanym wyżej wyr. z 19.3.2002 r., IV CKN 917/00). Odmienną, bardzo restrykcyjną tezę, sformułował SN w wyr. z 5.9.2001 r. (I PKN 622/00, OSNAPiUS 2003, Nr 15, poz. 354), w którym stwierdzono, że zrzeczenie się korzystania z przedawnienia (art. 292 KP) wymaga świadomego i celowego oświadczenia woli przez uprawnioną do tego stronę, że nie czyni użytku z przysługującego jej prawa uchylenia się od zaspokojenia przedawnionego roszczenia. Jak trafnie zwrócił uwagę SA w K. w wyr. z 30.9.2005 r. (I ACa 693/05, Legalis), podjęcie negocjacji w sprawie zasad spłaty zadłużenia i zawarcia ugody sądowej nie może być interpretowane jako rezygnacja ze zgłoszonego zarzutu przedawnienia i nie może być utożsamiane ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia.

Tylko wówczas można przyjąć dorozumiane oświadczenie woli dłużnika o zrzeczeniu się zarzutu przedawnienia, gdy jego zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności. Takie okoliczności to np. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, zawarcie umowy nowacyjnej, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej. W piśmiennictwie trafnie zwraca się uwagę, że zachowanie dłużnika tylko wtedy można uznać za zrzeczenie się zarzutu przedawnienia "gdy zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia wynikał w sposób niewątpliwy z towarzyszących okoliczności" (tak A. S., Uwagi o zrzeczeniu się, s. 24–25).

Podkreślenia wymaga również, że umowa zmieniająca termin wymagalności roszczenia zawiera w sobie uznanie długu (...)" (tak: P. Machnikowski [w:] E. Gniewek, Kodeks cywilny. Komentarz, str. 279, Warszawa 2011 r.).

W przedmiotowej sprawie nie cały dług był przedawniony ( 9 rat po 1 044 zł= 9 396 zł było zgodnie z umową pożyczki nieprzedawnione).

Strony podpisały dwie umowy ugody, które nie miały charakteru odnowienia długu. W ugodach wprowadzono dodatkowe zobowiązania odnośnie odsetek, w obu ugodach doszło do rozłożenia należności na raty. Pozwana spłaciła dwie raty z ugody pierwszej, a sposób zarachowania kwoty był pozwanej znany bowiem w drugiej ugodzie wyraźnie określono wysokość istniejącego zobowiązania.

Twierdzenia pozwanej, iż nie miała świadomości, że dług jest przedawniony nie mają tutaj decydującego znaczenia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia nie wymaga aby dłużnik dokładnie wiedział jaka część długu była przedawniona. Tak jak to wskazano w cytowanych orzeczeniach zrzeczenie się zarzutu musi być wyraźne, tj. gdy jego zamiar zrzeczenia się zarzutu przedawnienia wynika w sposób niewątpliwy z towarzyszących temu oświadczeniu okoliczności. Takie okoliczności to np. pertraktacje dłużnika z wierzycielem na temat rozłożenia długu na raty, zawarcie umowy nowacyjnej, zawarcie ugody sądowej lub pozasądowej.

W przedmiotowej sprawie tak właśnie się stało, bowiem strony zwarły w odstępie roku i 2 miesięcy dwie ugody, w których dokonywały modyfikacji postanowień umowy zasadniczej, rozkładały należność na raty, modyfikowały terminy spłaty i wprowadzały rozwiązania o charakterze nowacyjnym w zakresie odsetek.

W przypadku nieprzedawnionego długu można mówić o uznaniu roszczenia, które przerywało bieg terminu przedawnienia. Uznanie roszczenia powodującego przerwę biegu przedawnienia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje, może mieć charakter:

1) tzw. uznania niewłaściwego, w którym dłużnik wyraża jedynie przeświadczenie o istnieniu roszczenia wierzyciela;

2) tzw. uznania właściwego stanowiącego umowę, w której kontrahenci stwierdzają należność roszczenia;

3) ugody, tzn. umowy, w której kontrahenci czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku kontraktowego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać (art. 917).

Uznanie roszczenia może być dokonane w dowolnej formie (post. SN z 8.10.1982 r., I CZ 106/82, Legalis), w sposób wyraźny lub dorozumiany (np. przez wykonanie części świadczenia, złożenie prośby o odroczenie terminu płatności, rozłożenie należności na raty, obniżenie wysokości odsetek itp.). Musi być ono stanowcze, tzn. nieuzależnione od jakichkolwiek warunków lub zastrzeżeń. Dłużnik powinien dokonać uznania wobec wierzyciela.

W judykaturze podkreśla się, że przerwanie biegu terminu przedawnienia następuje zarówno w przypadku uznania właściwego, jak i niewłaściwego. W przeciwieństwie do uznania właściwego, uznanie niewłaściwe nie stanowi umowy zawartej pomiędzy dłużnikiem i wierzycielem, lecz sprowadza się do oświadczenia wiedzy – jest potwierdzeniem przez dłużnika faktu istnienia zobowiązania. Uznanie roszczenia w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 występuje w każdym wypadku wyraźnego oświadczenia woli lub też innego jednoznacznego zachowania się dłużnika wobec wierzyciela, z którego wynika, że dłużnik uważa roszczenie za istniejące. O uznaniu roszczenia można mówić wówczas, gdy określone zachowania dłużnika dotyczą w sposób jednoznaczny skonkretyzowanego, skierowanego przeciwko niemu roszczenia (tak SA w Katowicach w wyr. z 28.9.2017 r., V ACa 681/16, Legalis).

Pozwana twierdziła, iż działała pod wpływem błędu, ale skoro od złożonego oświadczenia woli (bo taki charakter miały obie ugody) nie uchyliła się we właściwy sposób obecnie, z racji upływu terminów przewidzianych w art. 88 § 2 kc, zrobić tego nie może.

Zawieranie ugód w samochodzie nie oznacza, że nie mają one mocy wiążącej. Strony zresztą przewidziały możliwość odstąpienia od obu ugód w terminie 14 dni bez podania przyczyn i pozwana z tej możliwości nie korzystała. Nie można w tej sytuacji uznać, że zawarcie ugód stanowiło nadużycie prawa podmiotowego lub że pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

W konsekwencji działania podjęte przez pozwaną stanowiły w sposób dorozumiany zrzeczenie się zarzutu przedawnienia i w części uznanie właściwe roszczenia. Nawet jeżeli podpisała ona umowy w samochodzie to w ciągu 14 dni od ich podpisania mogła od nich odstąpić, a tego nie uczyniła. Termin 14 dni na analizę krótkiego tekstu należy uznać za wystarczający. Nawet jeżeli pozwana chciała skorzystać z pomocy prawnej to był to wystarczający termin na kontakt z prawnikiem.

Nie było też żadnych podstaw aby twierdzić, iż postanowienia umowy pierwotnej jak i ugód miały charakter abuzywny.

W tej sytuacji zarzuty zgłoszone w sprzeciwie od nakazu zapłaty w całości okazały się niezasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie przepisu art. 98 kpc w zw. z § 3 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

SSO Mirosław Krzysztof Derda