Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3 listopada 2017 r. , po rozpatrzeniu wniosku z 16 października 2017 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał H. K. (1) emeryturę od dnia 1 października 2017 r. (tj. od dnia wejścia w życie przepisów ustawy zmieniającej). Do obliczenia wysokości emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonej do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. W przypadku wnioskodawczyni kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wyniosła 33 155,50 zł, a kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego 387 751,62 zł. Wysokość emerytury , obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej , wyniosła 1 674,92 zł. W treści decyzji wskazano ,że na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych organ rentowy odmówił H. K. (2) prawa do przyznania rekompensaty , gdyż jako okresu pracy warunkach szczególnych nie uznano wnioskodawczyni zatrudnienia w (...) B. z uwagi na fakt ,iż w zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. nie wskazano stanowiska laborant.

/decyzja k.8 – 9 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 23 listopada 2017 r. H. K. (2) złożyła odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę w zakresie w jakim odmówiono jej prawa do rekompensaty. Skarżąca wskazała ,że w okresach: od 11 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1986 r. tj. zatrudnienia w (...) (...) oraz od 3 sierpnia 1993 r. do 30 września 2000 r. tj. zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. wykonywała obowiązki pracownicze laborantki , które sprowadzały się do pobierania i badania surowców i półproduktów , kontroli międzyoperacyjnej oraz kontroli jakościowej wyrobów gotowych. W ocenie skarżącej , ww. obowiązki pracownicze należy zakwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych , co powinno skutkować zwiększeniem przyznanego jej świadczenia.

/odwołanie k. 2-3/

W odpowiedzi na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 6 grudnia 2017 r. , pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie k.4/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni H. K. (1) urodziła się w dniu (...)

/okoliczność bezsporna/

W dniu 16 października 2017 r. H. K. (1) złożyła wniosek o emeryturę , po którego rozpatrzeniu wydano zaskarżoną decyzję.

/wniosek k. 1 – 4 odwrót plik I akt ZUS , decyzja k.8 – 9 odwrót plik I akt ZUS/

H. K. (1) legitymuje się kwalifikacjami laboranta analiz chemicznych.

/dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.24/

W okresie od 11 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1986 r. H. K. (1) była zatrudniona w Zakładach (...). W okresie od 15 października 1981 r. do 30 kwietnia 1983 r. oraz od 30 kwietnia 1986 r. do 31 sierpnia 1986 r. H. K. (1) korzystała z urlopu wychowawczego. Z treści świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez Zakładach (...) wynika ,że H. K. (1) w okresie od 11 czerwca 1975 r. do 14 października 1981 r. oraz okresie od 1 maja 1983 r. do 29 kwietnia 1986 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała obowiązki pracownicze laboranta.

/dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.24/

W ww. okresie wnioskodawczyni zajmowała następujące stanowiska pracy:

- od dnia 11 czerwca 1975 r. – stażysty – laboranta.

- od dnia 11 września 1975 r. – laborantki w Wydziale WT – 6b.

- od dnia 1 października 1977 r. – laborantki w Wydziale Półproduktów WT – 6b.

- od dnia 1 czerwca 1978 r. - laborantki w Wydziale WT – 6b.

- od dnia 7 marca 1983 r. – laborantki w Wydziale K. A.

- od dnia 1 lipca 1984 r.- laborantki w Wydziale K. H.

/dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.24/

W okresie od 3 sierpnia 1993 r. do 30 września 2000 r. H. K. (1) była zatrudniona w (...) Sp. z o.o. Z treści świadectwa pracy wynika ,że we wskazanym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała w warunkach szczególnych obowiązki pracownicze laboranta. W okresie od 29 grudnia 1993 r. do 31 grudnia 1993 r. H. K. (1) korzystała z urlopu bezpłatnego. W okresach : od 24 maja 1994 r. do 30 maja 1994 r. , od 9 czerwca 1997 r. do 13 czerwca 1997 r. , od 26 czerwca 1997 r. do 2 lipca 1997 r. , od 6 czerwca 1998 r. do 31 sierpnia 1998 r. oraz od 29 września 2000 r. do 12 października 2000 r. H. K. (1) przebywała na zwolnieniach lekarskich.

/ dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.24/

W ww. okresie wnioskodawczyni zajmowała następujące stanowiska pracy:

- od dnia 3 sierpnia 1993 r. – laborantki – praca w szczególnych warunkach.

- od dnia 3 lutego 1994 r. – laborantki – Wydział Barwników Azowych I.

- od dnia 1 września 1996 r. – laborantki – Wydział Półproduktów III.

- od dnia 1 października 1998 r. - laborantki – Wydział Barwników Azowych.

/ dokumentacja osobowa wnioskodawczyni k.24/

W ww. okresach obowiązki pracownicze wnioskodawczyni sprowadzały się do wykonywania w laboratorium chemicznym analiz produkowanych w zakładzie pracy surowców takich jak : rozpuszczalniki , farby , czy też środki farbiarskie. Powierzone obowiązki wykonywała stale , będąc narażoną na działanie szkodliwych dla zdrowia czynników chemicznych.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:18:52 – 00:23:00 , zeznania świadków: E. A. min.00:02:23 – 00:12:01 , A. K. min.00:12:01 – 00:18:52 rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 r. , płyta CD k.39/

H. K. (1) stale pracowała w laboratorium , poza okresem przebywania na urlopie wychowawczym oraz okresem przypadającym od kwietnia 1985 r. , kiedy to w związku ze stwierdzoną ciążą została przeniesiona do pracy w biurze.

/zeznania wnioskodawczyni min.00:18:52 – 00:23:00 rozprawy z dnia 8 czerwca 2018 r. , płyta CD k.39/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów, w tym przede wszystkim dokumentacji osobowej ze spornego okresu zatrudnienia, jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci zeznań wnioskodawczyni oraz świadków. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości sądu. Sąd dał wiarę zeznaniom skarżącej jak i świadków, co do charakteru jej pracy w spornych okresach, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Zeznania wnioskodawczyni znajdują potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych skarżącej ze spornych okresów, tworząc logiczną całość i stanowią tym samym wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych ( tj. Dz. U. z 2017 r. , poz. 664 ) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust. 2 tego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art.23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego ( tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX, por. też wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15 – LEX 2044406).

Przepisy art.2 pkt 5 i art.21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują dwie zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty, tj.:

1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej,

2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat.

Przesłanką negatywną zawartą w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W literaturze podkreśla się, że wykładnia przepisu art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych nie może prowadzić do absurdalnego wniosku, że prawo do rekompensaty przysługuje wyłącznie tym osobom, które nie nabyły prawa do jakiejkolwiek emerytury z FUS. Skoro zgodnie z art.23 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art.21 ust.2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczanej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Przyjąć tym samym również należy, że rekompensata nie przysługuje tym ubezpieczonym, którzy zostali objęci ubezpieczeniem społecznym lub rozpoczęli służbę po 31 grudnia 1998 r.

Analiza układu warunkującego prawo do emerytury pomostowej prowadzi do wniosku, że świadczenie to przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art.32 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nieuznania ich pracy za wykonywaną w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (tak M. Zieleniecki - Komentarz do art.21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX).

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że odwołująca się nie nabyła prawa do emerytury pomostowej, ani prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym w związku z wykonywaniem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Stosownie natomiast do treści art.32 ust.2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( t. j. Dz. U. z 2017 r. , poz. 1383) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych.

Z kolei przepis art.32 ust.4 stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, to jest na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 z późn. zm.).

Z §1 cytowanego rozporządzenia wynika, że jego treść stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymienione w §4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Przepis § 2 ust.1 rozporządzenia ustala, ze za okresy uzasadniające nabycie prawa do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu uważa się okresy, w których praca w szczególnych warunkach jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

W niniejszym postępowaniu wnioskodawczyni domagała się ustalenia, że w okresie zatrudnienia od 11 czerwca 1975 r. do 31 sierpnia 1986 r. tj. zatrudnienia w (...) (...) oraz od 3 sierpnia 1993 r. do 30 września 2000 r. tj. zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w warunkach szczególnych i tym samym spełnia warunki do przyznania rekompensaty.

Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) w § 2 ust. 2 zobowiązuje zakłady pracy do stwierdzenia okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wyłącznie na podstawie posiadanej dokumentacji.

Natomiast w rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011. 237.1412) określone zostały środki dowodowe, które powinny być dołączone do wniosku, stwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie tego świadczenia.

W myśl § 21-23 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia są pisemne zaświadczenia zakładów pracy, wydane na podstawie posiadanych dokumentów, oraz legitymacje ubezpieczeniowe, a także inne dowody z przebiegu ubezpieczenia. W przypadku zaś ubiegania się pracownika o przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze, zaświadczenie zakładu pracy powinno stwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie takiej emerytury lub renty. Wyjątek od zasady ustalonej w powołanym przepisie jest zawarty w § 25 wymienionego rozporządzenia, który przewiduje, że okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 maja 1985 r., III UZP 5/85 wyjaśnił, że w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe dopuszczalne jest przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy. Pogląd ten został rozwinięty w znowelizowanym art.473 k.p.c., który stanowi, że w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. W postępowaniu przed tymi sądami okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń mogą być udowadniane wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi (por. wyr. SN z dnia 02.02.1996 r. II URN 3/95 OSNP 1996/16/239).

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez wnioskodawczynię w powyższych okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza zgromadzonego materiału dowodowego daje podstawę do stwierdzenia, iż wnioskodawczyni, w spornych okresach ( za wyjątkiem okresów przebywania na urlopach wychowawczych , okresu przypadającego od kwietnia 1985 r. , kiedy to w związku ze stwierdzoną ciążą została przeniesiona do pracy w biurze oraz okresu urlopu bezpłatnego od 29 grudnia 1993 r. do 31 grudnia 1993 r.) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace związane z kontrolą jakości produkowanych w zakładach (...) środków chemicznych tj. prace wymienione w wykazie A dziale XIV pkt 24 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Nie ulega bowiem wątpliwości ,że zakłady (...) zajmowały się produkcja barwników, półproduktów oraz produkcją środków pomocniczych stosowanych w farbiarstwie. Charakter pracy wnioskodawczyni wynika zarówno ze złożonej dokumentacji pracowniczej , zeznań samej wnioskodawczyni jak i świadków. Z charakteru pracy H. K. (1) wynika bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla działu gospodarki - „ w chemii”. Podkreślić także należy, iż istotnym jest, jakie prace faktycznie w toku swojego zatrudnienia wykonywała skarżąca oraz czy prace te są wymienione w cytowanym wyżej rozporządzeniu z dnia 7 lutego 1983 roku, gdyż właśnie to rozporządzenie jest aktem prawnym, w oparciu o który należy orzekać, czy dana praca była pracą w warunkach szczególnych. Sama natomiast nazwa stanowiska nie może dyskwalifikować faktycznie wykonywanych prac w spornym okresie zatrudnienia.

W odniesieniu zaś do kwestii okresów pobierania zasiłków chorobowych po dniu 15 listopada 1991 r. wskazać należy , że ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie w
dniu 1 lipca 2004 roku, do artykułu 32 dodano ustęp 1a. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. O ile zatem skutki wprowadzenia przepisu art. 32 ust 1a ustawy są oczywiste dla stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 roku, o tyle w odniesieniu do okresów przypadających przed tą datą wyłączone jest ponowne ustalenie tego okresu według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy obowiązujących od 1 lipca 2004 r. ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r. II UK 313/09 ,OSNP 2011/19-20/ 260).

Podsumowując, stwierdzić należy, że wnioskodawczyni spełnia wymóg co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego i art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał H. K. (1) prawo do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach od dnia 1 października 2017 r.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS z pouczeniem o prawie, sposobie i terminie do wniesienia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

S.B.