Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 6 września 2018 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania M. Ś. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą P.H.U. (...) z siedzibą w B.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 16 maja 2016 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od M. Ś. prowadzącego działalność gospodarczą P.H.U. (...) z siedzibą w B. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 1440 zł (jeden tysiąc czterysta czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmE 100/16

UZASADNIENIE

W dniu 16 maja 2016 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki – działając na podstawie art. 56 ust. 1 pkt. 12, art.56 ust. 2 pkt 1 w związku z art. 56 ust. 3 i 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (dalej p.e.) oraz w związku z art. 104 k.p.a. – wydał decyzję (znak (...), którą wymierzył przedsiębiorcy M. Ś. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą: Ś. M. P.H.U. (...) z siedzibą w miejscowości (...), karę pieniężną w wysokości 12. 000 złotych, za naruszenie warunku 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa URE z 25 września 2014 r. Nr (...), w ten sposób, że wprowadził do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych (decyzja nr (...), akta administracyjne).

Przedsiębiorca M. Ś. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości oraz wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzania kary pieniężnej ewentualnie o zmianę decyzji i obniżenie wymierzonej kary i zasądzenie od Prezesa URE na rzecz powoda kosztów postępowania.

Zaskarżonej decyzji zarzucono naruszenie następujących przepisów:

1. art. 7 k.p.a poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy,

2. art. 56 ust. 1 pkt 12 poprzez błędne jego zastosowanie, wobec zaistnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary w okolicznościach faktycznych sprawy,

3. art. 56 ust. 6 przez przyjęcie zawinienia przedsiębiorcy niewłaściwemu parametrowi w zakresie temperatury zapłonu paliwa, w sytuacji, gdy do zmiany parametrów doszło w trakcie rozładunku oleju napędowego za pomocą tego samego węża spustowego, który został użyty do wcześniejszego rozładunku benzyny.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes URE wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca M. Ś. prowadzi w miejscowości (...) działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami ciekłymi pod firmą Ś. M. P.H.U. (...), w oparciu o koncesję uzyskaną na mocy decyzji Prezesa URE z 25 września 2014 roku, Nr (...). Punkt 2.2.3. warunków koncesji stanowi: „Koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów” (k. 7 – 10).

W dniach 9 i 21 kwietnia 2015 roku inspektorzy Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej w Ł., przeprowadzili kontrolę jakości paliw na stacji M. Ś., położonej w miejscowości B. (...) (k. 3-4, 22-23, akt adm).

W trakcie kontroli 9 kwietnia 2015 roku pobrano do badania próbkę paliwa – oleju napędowego. Badanie pobranej próbki zostało przeprowadzone w Zakładzie (...) w K.. Wykazało ono, iż olej napędowy nie spełniał wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu jakościowym „ze względu na temperaturę zapłonu”. Wymagania jakościowe wskazywały, iż temperatura zapłonu nie powinna być niższa niż 55º C przy tolerancji 2,1 º C, natomiast z przeprowadzonych badań wynikało, iż wartość temperatury zapłonu oleju napędowego pobranego u powoda wynosiła 38,5ºC. (k. 10, akta administracyjne).

W trakcie kontroli 21 kwietnia 2015 roku również została pobrana do badania próbka paliwa – oleju napędowego. Po zbadaniu właściwości fizyko – chemicznych pobranej próbki paliwa, Zakład (...) wskazał, że wartość temperatury zapłonu badanego oleju napędowego wynosiła 49,6º C, gdy tymczasem wymagania jakościowe wskazywały, iż temperatura zapłonu nie powinna być niższa niż 55ºC przy tolerancji 2,1ºC (k. 39, akta administracyjne).

W związku z powzięciem informacji o wynikach kontroli, Prezes URE wszczął 26 stycznia 2016 roku postępowanie administracyjne w sprawie wymierzenia kary M. Ś. w związku z naruszeniem warunku koncesji na obrót paliwami ciekłymi (k. 1,26, akt adm).

M. Ś. w roku 2015 osiągnął przychody z prowadzonej działalności koncesjonowanej w kwocie (...) złotych, zaś dochody z tej działalności wyniosły (...) zł. (k. 104 – 106). Dodatkowo koncesjonariusz osiąga przychody z innych źródeł, do których zalicza się sprzedaż detaliczną części i akcesoriów samochodowych, oferuje mycie samochodów na myjni automatycznej jak również trudni się wynajmem części powierzchni lokalu (k. 103, akta administracyjne).

Powyższy stan faktyczny nie był sporny między stronami i został ustalony przez Sąd w oparciu o dowody zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, których strony nie kwestionowały a i Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie jest uzasadnione, a decyzja wydana w sprawie przez pozwanego Prezesa URE jest prawidłowa.

W myśl art. 32 ust.1 pkt 4 p.e., wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi wymaga uzyskania koncesji. Oznacza to, że dana działalność objęta koncesją podlega szczególnemu rygorowi narzuconemu w pierwszej kolejności przez decyzję

administracyjną kreującą w sposób szczegółowy warunki prowadzenia działalności gospodarczej przez dany podmiot gospodarczy objęty koncesją, zaś w dalszej kolejności przez przepisy powszechnie obowiązującej ustawy – prawo energetyczne, co w konsekwencji

immanentnie wiąże się z ograniczeniem zasady wykonywania swobody działalności gospodarczej przez podmioty gospodarcze, zobowiązując ich do bezwzględnego przestrzegania prawa. W przypadku naruszenia warunków koncesji czeka niezdyscyplinowany podmiot gospodarczy nieuchronna sankcja przewidziana w art. 56 ust.1 pkt 12 p.e., w myśl, którego, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa, prezentowanym przez Sąd orzekający w niniejszym składzie, odpowiedzialność ponoszona na podstawie wskazanego powyżej przepisu ma charakter obiektywny i wynika z samego faktu naruszenia określonym norm prawnych – w tym przypadku norm prawa energetycznego( vide, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroków z 4.11.2010 r,. sygn. akt III SK 21/10. LEX, nr 7373390 oraz 1.06.2010 r., sygn. akt III SK 5/10. LEX nr 622205).

Z tego też względu, odpowiedzialność ta istnieje w oderwaniu od winy, tj. dla ustalenia odpowiedzialności nie jest konieczne wykazanie zawinionego zachowania przedsiębiorcy, lecz wystarcza stwierdzenie faktu zaistnienia określonego naruszenia prawa tzn. bezprawności. Zatem przepis art. 56 ust.1 pkt. 12 p.e. stanowi samodzielną podstawę do wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej za nieprzestrzeganie warunków udzielonej koncesji. Stopień zawinienia podmiotu, który naruszył warunki koncesji, można uwzględniać jedynie przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej (art. 56 ust. 6 p.e.). Wina nie jest więc przesłanką decydującą o samej zasadzie odpowiedzialności.

Na kanwie niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zgodnie z literalnym brzmieniem warunku 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, powodowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów.

Treść powołanego warunku koncesji w sposób wystarczająco precyzyjny i kompletny określa wymogi, jakim powinno odpowiadać paliwo wprowadzane do obrotu przez powoda. Zdaniem Sądu, koncesja w sposób jednoznaczny wskazuje, że powód nie może czynić przedmiotem obrotu paliwa, która nie odpowiada normom jakościowym wynikającym z przepisów prawa. Natomiast w dacie przeprowadzania kontroli na stacjach paliw powoda, których dotyczy przedmiotowa sprawa, obowiązywało Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 9 grudnia 2008r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych.

Z dowodów zgromadzonych przez Prezesa URE w toku postępowania wynika, że doszło do naruszenia warunku 2.2.3. udzielonej powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Wyniki badań laboratoryjnych próbek paliwa, pobranych dwukrotnie na stacjach paliwa powoda w miejscowości B. wskazują jednoznacznie, iż olej napędowy nie spełniał wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu jakościowym „ze względu na temperaturę zapłonu”. Fakt dopuszczenia się przez powoda zarzuconego mu naruszenia się jest zatem faktem obiektywnym.

Konsekwencją naruszenia warunków koncesji jest sankcja przewidziana w art. 56 ust. 1. pkt 12 p.e. W myśl powołanego przepisu karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

W tym stanie rzeczy prawidłowe było ustalenie przez organ regulacyjny podstaw do nałożenia na powodów kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 56 ust 1 pkt 12 p.e.

Stosowanie do treści art. 56 ust.3 p.e. wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Natomiast zgodnie z dyrektywą wymiaru kary zawartą w ust 6 art. 56 p.e. Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Z kolei art 56 ust. 6a. p.e. daje Prezesowi URE możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

W odwołaniu od decyzji powód z powołaniem się właśnie na stopień zawinienia wskazywał na wadliwość decyzji w kwestii nałożonej kary.

Oceniając subiektywny element zachowania powoda jakim jest zawinienie, to także jednoznacznie należy stwierdzić, że na powodzie, jako profesjonaliście ciążył obowiązek stworzenia takiej organizacji działalności gospodarczej, która wykluczyłaby możliwość wprowadzenia do sprzedaży paliwa o jakości nie odpowiadającej normom określonym w rozporządzeniu Ministra Gospodarki w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Zaznaczenia wymaga, że przedsiębiorcy mają pełną swobodę wyboru działań, które podejmą w celu wywiązania się z obowiązków koncesyjnych. Mogą to czynić, np. poprzez pobranie stosownych próbek paliwa do kontroli i uzyskanie odpowiedniego świadectwa jakości, czy też nabywanie paliwa od renomowanych dostawców.

Odnośnie należytej staranności powoda, to Sąd doszedł do przekonania, że powód nie wykazał podjęcia takich działań o charakterze ostrożnościowo – prewencyjnym, które uzasadniałyby odstąpienie od nałożenia kary lub jej obniżenie. Wręcz odwrotnie, z treści odwołania jednoznacznie wynika, że powód upatruje przyczynę złej jakości paliwa w jego zmieszaniu w trakcie rozładunku na stacji paliw, w szczególności dokonywaniu rozładunku różnych paliw tym samym urządzeniem spustowym, co było wiadome powodowi. Argumentacja powoda jednoznacznie wskazuje, że powód miał świadomość, że taka jest praktyka dostawców przy zamawianiu różnych paliw w dwukomorowych cysternach. Jednak powód mimo takiej wiedzy nie podjął interwencji ani w trakcie rozładunku na jego stacji paliw, ani też nie przedstawił dowodów, że taką interwencję w ogóle u dostawcy podjął.

Zdaniem Sądu powyższe jednoznacznie wskazuje, że powód tym samym nie dochował aktów należytej staranności, skoro tolerował procedurę rozładunku paliwa w sposób, który zagrażał jakości paliwa sprzedawanego ostatecznie na stacji powoda i też nie zmienił dostawcy paliwa na innego, który nie dopuszczałby do zmieszania paliw przy rozładunku. Powód w toku postępowania nie wykazał również, aby kupował paliwo od renomowanego dostawcy. Faktury zakupu paliwa nie wskazują aby sprzedawca mógł się poszczycić rozpoznawalną marką.

Brak więc jakichkolwiek aktów staranności po stronie powoda nie pozwalał na odstąpienie od kary.

Podobnie brak jest podstaw, aby uznać, że czyn powoda był szkodliwy jedynie w znikomym stopniu. W tej kwestii zasadne jest odwołanie się do rozważań zawartych w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2015 r. sygn. akt III SK 36/14. Zgodnie z poglądem tam wyrażonym, a który Sąd w składzie niniejszym podziela, analizując stopień szkodliwości czynu należy wziąć pod uwagę, że wymagania jakościowe odnoszące się do paliw stanowione są ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników. Wynika to z faktu, że te właśnie dobra są chronione przez prawo energetyczne i inne przepisy regulujące normy jakości paliw. W szczególności wskazuje na to treść art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, w myśl którego paliwa transportowane, magazynowane, wprowadzane do obrotu oraz gromadzone w stacjach zakładowych powinny spełniać wymagania jakościowe, określone dla danego paliwa ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników.

Odnośnie zakwestionowanego w badaniu laboratoryjnym parametru temperatury zapłonu to normy jakościowe dla oleju napędowego określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. Dla tego parametru norma przewiduje, że temperatura nie powinna być niższa niż 55 C Parametr ten, co jest powszechnie wiadome jest istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa.. Zatem odstępstwo od przewidzianej prawem normy nie świadczy o znikomej szkodliwości czynu.

Podstawowe znaczenie dla określenia stopnia społecznej szkodliwości czynu ma poza rodzajem i charakterem naruszonego dobra chronionego prawem także rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy, ale też kontekst sytuacyjny zachowania się sprawcy. Powyższe zapatrywania są wynikiem odpowiedniego stosowania dla oceny stopnia znikomej szkodliwości czynu w prawie energetycznym tych przesłanek, które warunkują taką kwalifikację czynu w prawie karnym tj. 115 § 2 k.k. (tak SN w wyroku III SK 47/13).

Oceniając rozmiar grożącej szkody nie można odnosić istniejącego zagrożenia tylko do rozmiar działalności powoda i jego znikomego w istocie udziału w obrocie paliwem w skali całego kraju. Podobnie skala naruszenia reguł prawa, rozumiana jako wielkość odstępstwa od normy czy pojedyncze stwierdzone odstępstwo, nie może przełożyć się na znikomy wpływ na silniki pojazdów czy środowisko. Przyjęcie bowiem podobnego założenia musiałoby prowadzić do zaakceptowania procederu wprowadzania, przez ostatnich w systemie sprzedaży handlowców, paliwa o złej jakości tylko dlatego, że działają oni na rynku lokalnym i na niewielką skalę lub że tylko sporadycznie wprowadzają do obrotu paliwo nieodpowiadające normom. To z kolei zaprzeczyłoby istocie monitorowania jakości paliw w skali całego kraju i mogło prowadzić do nadużyć, które z pewnością w skali całego kraju musiały doprowadzić do skrajnie destrukcyjnych skutków dla środowiska, zdrowia ludzi oraz dla silników.

W świetle bezspornych okoliczności, potwierdzonych badaniem laboratoryjnym, przekroczenia w paliwie wprowadzanym do obrotu przez powoda minimalnej temperatury zapłonu, oczywistym było, że naruszył on normę, która ma bezpośredni wpływ na środowisko, zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników.

W tym stanie rzeczy prawidłowe było ustalenie przez organ regulacyjny podstaw do nałożenia na powodów kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 56 ust 1 pkt 12 p.e.

Reasumując, Sąd – nie zakładając celowego działania przedsiębiorcy we wprowadzeniu do obrotu paliwa o jakości nieodpowiadającej normom jakościowym – doszedł do przekonania, że wprawdzie szkodliwość czynu powoda nie była znaczna, lecz też nie była na tyle niewielka, aby uzasadniała odstąpienie od nałożenia kary. Istotne w tej kwestii jest także i to, że odbiorca końcowy (nabywca paliwa od powoda) nie może ponosić konsekwencji działania sprzedawcy a ma jeszcze mniejsze możliwości selekcjonowania na etapie nabycia paliwa pod względem zgodności z normami.

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że okoliczności dotyczące: stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu powoda, jego dotychczasowego zachowania i możliwości finansowych - w pełni uzasadniają nałożenie kary pieniężnej w wysokości ustalonej przez organ – 12.000 zł. Niewątpliwie kara w tej wysokości uwzględnia zarówno okoliczności jak i rozmiar stwierdzonego naruszenia koncesji i spełniać będzie wobec przedsiębiorcy swoją funkcję prewencyjną i represyjną. Przede wszystkim kara ta stanowić będzie dla niego wyraźne ostrzeżenie na przyszłość przed powtarzaniem podobnych, nagannych zachowań oraz zmotywuje go do przestrzegania reguł prawnych wynikających z prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej, a przy tym stanowić będzie dolegliwość, nie niosąc ze sobą jednocześnie ryzyka wyeliminowania przedsiębiorcy z obrotu gospodarczego.

Mając na uwadze powyższe Sąd w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie uznając je za bezzasadne.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 kpc zasadą odpowiedzialnością za wynik procesu przyjmując, że kosztami należnymi – wygrywającemu sprawę – Prezesowi URE było jedynie wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 1440 zł, ustalone na podstawie § 14 ust.2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018.265).

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka