Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny w następującym składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 października 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa I. B. oraz reprezentowanych przez nią

małoletnich N. B. i S. B.

przeciwko (...) SA w W.

o zapłatę

zasądza od pozwanej na rzecz powodów 76 519, 68 zł (siedemdziesiąt sześć tysięcy pięćset dziewiętnaście złotych sześćdziesiąt osiem groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od 1 marca 2015 r. do dnia zapłaty oraz 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXV C 849/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6 października 2015 r. J. B. wniósł o zasądzenie od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 76.519,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 2015 r. do dnia zapłaty.

Niniejszym pozwem powód dochodził zapłaty ww. kwoty tytułem jednorazowego świadczenia osłonowego przysługującego mu na podstawie Programu (...) Grupy (...) na lata 2009-2011 i Regulaminu Centralnego Funduszu (...). W uzasadnieniu powód wskazywał, że pozwany odmawiał mu przyznania żądanego świadczenia z powodu braku środków na Centralnym Funduszu (...). Powód podnosił też, że takie świadczenia były wypłacane innym pracownikom przez (...) S.A., w związku z czym czuje się pokrzywdzony. Zdaniem powoda taka sytuacja narusza zasady współżycia społecznego.

Pozwana (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według stawki maksymalnej wynikającej z norm przepisanych. Dodatkowo pozwana wniosła o wezwanie na podstawie art. 194 § 1 k.p.c. (...) S.A. w K. do udziału w niniejszej sprawie w charakterze pozwanego.

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że powód nie był jej pracownikiem, tylko (...) S.A. wobec czego nie przysługują mu jakiekolwiek roszczenia wobec pozwanej, co już przemawia za oddaleniem powództwa. Pozwana podkreśliła, że pracodawca powoda nie wystąpił o realizację programu na 2014 r., nie złożył także wcześniej planu działań restrukturyzacyjnych na ten rok, nie uzgadniał ich też ze związkami zawodowymi. Nie składał wniosku o wypłatę świadczenia osłonowego dla powoda. Następnie pozwana podniosła zarzut nieważności Programu wskazując, że przyjęty Program został parafowany przez „stronę społeczną”, lecz z treści dokumentu nie wynika, w jakim charakterze działały osoby, które go parafowały. W ocenie pozwanej program nie stanowił też źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., ponieważ nie miał oparcia w ustawie, a ponadto nie został podpisany przez związki zawodowe, a zatem może on stanowić jedynie umowę o świadczenie na rzecz osoby trzeciej. Pozwana podniosła także, że postanowienia programu nie dają podstawy do sfinansowania roszczenia powoda, gdyż procedura z § 8 pkt. 2 programu nie została wdrożona, a kapitał rezerwowy (...) nie może być wykorzystany do spłaty roszczenia powoda (odpowiedź na pozew k. 65-81).

W związku ze śmiercią powoda J. B. w dniu 29 marca 2016 r., Sąd w dniu 24 sierpnia 2016 r. zawiesił postępowanie w niniejszej sprawie (postanowienie k. 309).

Postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2018 r. Sąd podjął zawieszone postępowanie z udziałem następców prawnych zmarłego powoda: I. B., oraz małoletnich N. B. i S. B. reprezentowanych przez matkę I. B. (postanowienie k. 349).

Pismem z dnia 8 marca 2018 r. powodowie podtrzymali stanowisko wyrażone w pozwie, a także podkreślili, że niewypłacenie świadczenia osłonowego stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego polegające na nierównym traktowaniu i dyskryminacji poprzez nieobjęcie ochroną z tytuł świadczeń osłonowych pracowników (...) S.A. Następnie w piśmie z 10 maja 2018 r. powodowie wnieśli o solidarne zasądzenie na ich rzecz dochodzonej pozwem kwoty wraz odsetkami obejmującej odszkodowanie na podstawie art. 416 k.c. z tytułu niewypłaconych świadczeń osłonowych oraz o zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu (pismo k. 341-343, 353-354)

Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W listopadzie 2008 r. (...) S.A. w W. przyjęła Program Racjonalizacji Zatrudnienia (...) Grupy (...) na lata 2009 – 2011 III etap (dalej jako Program).

W § 3 ust. 1 ww. Programu wymienione zostały podmioty grupy (...) oraz ich następcy prawni, w rozumieniu art. 231 k.p. w tym m.in. (...) sp. z o.o. z siedzibą w Z. (poprzednik prawny (...) S.A. w K.) oraz inne spółki, których 100% właścicielem jest (...) S.A., na warunkach określonych w ust. 3, zgodnie z którym przystąpienie do Programu innych niż wymienione w ust. 1 spółek (...) wymaga odpowiedniej uchwały Zgromadzenia Wspólników, albo Walnego Zgromadzenia tych spółek oraz wyrażonej na piśmie zgody Stron Programu.

Zgodnie z § 3 ust. 2 Programu, realizacja Programu w danym roku kalendarzowym przez podmioty utworzone w ust. 1 następowała każdorazowo na podstawie uchwały odpowiedniego organu danego podmiotu, zgodnie z umową/statutem spółki. Wspomniany wyżej, właściwy organ Spółki podejmował decyzję o przystąpieniu do realizacji Programu w danym roku kalendarzowym, wyłącznie w przypadkach gdy było to uzasadnione skalą projektowanych działań restrukturyzacyjnych, związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia i/lub likwidacją stanowisk. W przypadku poszczególnych Oddziałów (...) S.A., decyzję o przystąpieniu w danym roku do realizacji Programu, podejmował Zarząd (...) S.A. Podjęcie decyzji o realizacji Programu w danym roku, umożliwiało stosowanie tzw. tytułów osłonowych wyszczególnionych w Programie.

W myśl § 5 ust. 1 Programu, pracownik podmiotu objętego Programem, realizującego Program w danym roku zgodnie z § 3 ust. 2, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, legitymujący się co najmniej 5-letnim nieprzerwanym (ciągłym) stażem pracy w (...), nabywał prawo do odrębnego, indywidualnego świadczenia osłonowego, o charakterze socjalnym, w związku z pogorszeniem się jego sytuacji z przyczyn niedotyczących pracownika. Wartość kwotowa świadczenia osłonowego została określona jako wielokrotność „średniej płacy”, której wysokość zależała od różnych kryteriów, dotyczących m.in. rodzaju przejścia pracownika do innej spółki lub na inne świadczenie, w tym przedemerytalne, emerytalne, rozwiązania umowy o pracę z uwagi na likwidację stanowiska bez nabycia uprawnień do ww. świadczeń. W przypadku zwolnienia pracownika z powodu likwidacji stanowiska pracy, który nie uzyskał uprawnień do innych świadczeń (przejścia do innych podmiotów), posiadającego co najmniej 5 letni staż pracy w (...) i mającego ogółem 21- 30 lat pracy staż pracy, wysokość świadczenia osłonowego wynosiła 12 średnich płac.

Zgodnie z § 7 Programu koszty finansowania Programu ponosi (...) i spółki zależne (...) objęte działaniem Programu.

Stosownie do § 8 pkt 3 Programu, Centralny Fundusz (...) ( (...)) tworzony był na podstawie odpowiedniej uchwały walnego zgromadzenia (...) S.A. jako kapitał rezerwowy na okres obowiązywania Programu. (...) mógł być zasilany z zysku netto (...) S.A. oraz z zysku netto spółek grupy (...) objętych działaniem Programu. Zasady funkcjonowania (...) i skład (...) ustalane były w Regulaminie (...) uchwalanym przez Zarząd (...) S.A. w uzgodnieniu z międzyzakładowym zespołem związkowym, powołanym przez Centrale związków zawodowych (...) i organizacje związków zawodowych (...) S.A. (Program k. 16-24, Regulamin k. 25-27).

Uchwałą (...) z dnia 11 grudnia 2008 r. Program został zatwierdzony przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (...) S.A. w W. (uchwała - akt not. Rep (...) k. 126-130).

Następnie uchwałą (...)/ (...) Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia (...) S.A. w W. z dnia 7 grudnia 2011 r. przedłużono termin, na który został utworzony kapitał rezerwowy pod nazwą Centralny Fundusz (...) na okres obowiązywania programu do dnia 31 grudnia 2015 r. (uchwała – akt not. Rep. Nr (...) k. 131-139).

Uchwałą nr 80/2012 z 16 lutego 2012 r. Zarząd spółki (...) S.A. w W. przyjął Regulamin Centralnego Funduszu (...) i powołano Komisję Centralnego Funduszu (...) (uchwała k. 30).

Uchwałą nr 1 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wyrażono zgodę na przystąpienie z dniem 1 stycznia 2012 r Spółki (...) S.A do Programu Racjonalizacji Zatrudnienia oraz Osłon (...) dla (...) Grupy (...) na zasadzie § 3 ust. 3 Programu (uchwała nr 1 k. 31).

J. B. był zatrudniony w (...) S.A. z siedzibą w K. jako u następcy prawnego (...) Sp. z o.o. z siedzibą w Z. oraz jej poprzedników prawnych, począwszy od 2 września 1991 r. do 30 września 2014 r.

(świadectwo pracy k. 10)

W dniu 20 sierpnia 2014 r. J. B. otrzymał od pracodawcy pismo informujące o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem z dniem 30 września 2014 r. Wskazano w nim, że rozwiązanie umowy o pracę następuje w trybie ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Przyczyną uzasadniającą wypowiedzenia była trudna sytuacja ekonomiczna (...) S.A. w K., skutkująca koniecznością dokonania głębokiego obniżenia kosztów, w tym poprzez redukcję zatrudnienia, oraz potrzeba przeprowadzenia niezbędnych zmian w strukturze organizacyjnej celem zwiększenia efektywności działalności spółki. Podkreślono, że wskazane okoliczności stanowią przyczynę niedotyczącą pracowników (rozwiązanie umowy o pracę k. 10).

J. B. posiadał wymagany staż pracy co najmniej 5 lat w grupie (...) oraz ogółem 21 lata pracy, zatem zgodnie z kryteriami wysokość potencjalnie przysługującego mu świadczenia osłonowego stanowi 12 średnich wynagrodzeń w (...) S.A. w W. – co odpowiada kwocie wskazanej w pozwie.

J. B. zwrócił się do (...) S.A. w W. za pośrednictwem Komisji ds. Centralnego Funduszu (...) z wnioskiem o wypłatę świadczenia osłonowego na podstawie ww. Programu w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn dotyczących pracodawcy (wniosek k. 13).

Wniosek powoda został rozpatrzony negatywnie. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że (...) S.A. znajduje się w bardzo złej sytuacji finansowej, wobec czego realizując proces racjonalizacji zatrudnienia nie mogła w 2014 r. uruchomić Programu, umożliwiającego wypłacenie świadczeń osłonowych zwalnianym pracownikom. Ponadto wskazano, że spółka (...) S.A. nie dysponuje, na kapitale rezerwowym (...) środkami umożliwiającymi pokrycie kosztów świadczeń wynikających z nadesłanych wniosków. Podkreślono, że wpłynęło 286 wniosków na łączną kwotę 20.494.520,88 zł (pismo k. 14-15).

J. B. wezwał (...) S.A. w W. do zapłaty świadczenia osłonowego najpierw pismem z dnia 20 stycznia 2015 r. z terminem zapłaty na dzień 28 lutego 2015 r., a następnie pismem z 23 marca 2015 r. z terminem płatności w ciągu 14 dni od otrzymania pisma (pisma wraz z zpo i listami byłych pracowników k. 41-54).

W odpowiedzi na powyższe wezwania (...) S.A. podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko, odmawiając wypłaty świadczeń osłonowych (k. 55-56).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych dokumentów, a także na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz na podstawie ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie XXV C 367/16 zawisłej przed tut. Sądem w tym samym składzie, gdzie postępowanie toczyło się również przeciwko (...) S.A. i opierało się na takich samym okolicznościach faktycznych. Z tego względu Sąd oddalił wnioski dowodowe o przesłuchanie świadków wskazanych w odpowiedzi na pozew co do których nie został cofnięty wniosek dowodowy. Przesłuchanie tych świadków na te same okoliczności w niniejszej sprawie jest zdaniem Sądu niepotrzebne i sprzeciwiałoby się ekonomice procesowej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

W niniejszej sprawie powodowie, jako spadkobiercy J. B., powołując się na naruszenie zasad współżycia społecznego wnosili o solidarne zasądzenie na ich rzecz odszkodowania na podstawie art. 416 k.c. z tytułu niewypłaconego świadczenia osłonowego na podstawie Programu Racjonalizacji Zatrudnienia (...) grupy (...) na lata 2009-2011 (III etap) oraz Regulaminu Centralnego Funduszu (...).

Okoliczności faktyczne sprawy były bezsporne. Pozwana kwestionowała powództwo co do zasady, wskazując na brak uprawnienia J. B. do uzyskania świadczenia osłonowego. Przy czym nie podważała sposobu wyliczenia i wskazywanej wysokości roszczenia.

Sąd doszedł do wniosku, że generalnie należy podzielić przywoływane w toku niniejszego procesu stanowiska tutejszego Sądu w innych składach, które orzekały w analogicznych sprawach w zakresie traktowania Programu jako potencjalnego źródła prawa pracy, czy też jako umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej.

Pakiet socjalny może być uznany za źródło materialnego prawa pracy, o ile spełnia wymagania określone w art. 9 § 1 k.p. Zgodnie z tym przepisem do przepisów prawa pracy zalicza się między innymi postanowienia porozumień zbiorowych, które są oparte na ustawie oraz określają prawa i obowiązki stron stosunku pracy. W konkretnym przypadku należy ocenić zatem czy dane porozumienie zbiorowe, którym w realiach niniejszej sprawy jest sporny program, jest źródłem prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p. W tym miejscu należy podkreślić, iż o takim charakterze nie decyduje wola stron porozumienia tylko rzeczywisty stan prawny. Powyższe oznacza, iż postanowienie Programu zawarte w § 1 ust. 2 stanowiące, że ów program jest źródłem prawa pracy jest bezskuteczne i jako takie nie wiąże Sądu.

W ocenie Sądu Okręgowego sporny program, w tym regulamin nie stanowią źródła prawa pracy w rozumieniu art. 9 § 1 k.p., albowiem nie są oparte na ustawie. Nie ma bowiem normy prawnej rangi ustawowej, która upoważniałaby do zawarcia porozumienia zbiorowego w przedmiocie określonym w spornym programie tj. w zakresie gwarancji socjalnych dla pracowników po rozwiązaniu umowy o pracę na skutek przyczyn ekonomicznych leżących po stronie zakładu pracy. Wymóg oparcia na ustawie dla normatywnego porozumienia zbiorowego powinien oznaczać możliwość wskazania na przepis, z którego można wyinterpretować normę kompetencji prawodawczej ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.12.2012 r., II PK 128/12, OSP 2013/12/117, Legalis nr 672274).

Powyższa ocena prawna nie oznacza jednak, iż sporny program traci byt prawny. Zdaniem Sądu nadal pozostaje ważną i skuteczną czynnością prawną o charakterze umowy obligacyjnej o jakiej mowa w art. 353 ¹ k.c. podlegającej reżimowi kodeksu cywilnego. W istocie jest to umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej w rozumieniu art. 393 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. W konsekwencji nie ma żadnych przeszkód, aby w.w. Program i Regulamin potraktować jako źródło zobowiązań cywilnoprawnych ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25.05.2005 r., I PK 228/04, OSNP 2006/3 - 4/37, Legalis nr 72878; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8.09.2015 r., I PK 270/14, Lex nr 2026876).

Powyższe oznacza, iż powodowie, co do zasady, mogli potencjalnie uczynić sporny Program (w tym Regulamin) podstawą swojego żądania.

W tym miejscu należy dokonać także oceny relacji pomiędzy samym Programem a Regulaminem Centralnego Funduszu (...). Ocena ta powinna zostać poprzedzona ustaleniem charakteru prawnego samego Centralnego Funduszu (...).

Definicja Centralnego Funduszu (...) został już wprowadzona w (...) § 1 ust. 3 pkt 20 oraz § 8 pkt. 3) Programu, z której wynika, że jako kapitał rezerwowy stanowi on jeden ze sposobów finansowania programu osłonowego. Przywołany zapis wprost odwołuje się do treści § 5 Programu, wskazując że środki z (...) mają służyć zaspokojeniu świadczeń, których przesłanki przyznania zostały określone w tymże paragrafie. Sam przepis § 8 ust. 3 lit. a) Programu nie określa, zatem, samodzielnych przesłanek uprawniających do uzyskania świadczenia osłonowego, lecz jedynie cele wydatkowania środków finansowych zgromadzonych w ramach (...). Dokonując zatem wykładni przywołanych zapisów, uwzględniając ich literalną treść oraz funkcję, § 8 pkt 3) lit. a) Programu, należało rozumieć w ten sposób, że Centralny Fundusz (...) został powołany w celu zapewnienia środków finansowych na świadczenia osłonowe należne pracownikom na podstawie § 5 ust. 1 i 6 Programu.

Dodatkowo tylko należy wskazać, iż strona powodowa nie wykazała, aby sytuacja ekonomiczna zakładu pracy powoda została potwierdzona pisemną opinią służb nadzoru właścicielskiego centrali spółki (...) S.A..

Natomiast regulamin Centralnego Funduszu (...) określa jedynie zasady funkcjonowania tego Funduszu. Co istotne, zgodnie z pkt IV. ppkt 1 regulaminu Centralnego Funduszu (...) uprawnieni do świadczeń osłonowych z Centralnego Funduszu (...) są tylko pracownicy objęci programem według zasad ustalonych w samym programie (k. 43). Powyższe regulacje oznaczają, że regulamin (...) określa szczegółowe zasady funkcjonowania tego Funduszu, w tym szczegółowe reguły w zakresie wypłaty świadczeń osłonowych, ale zawsze przy uwzględnieniu zasad określonych w samym programie. W rezultacie należy przyjąć, iż pracownik, w tym powodowie są uprawnieni do skorzystania ze świadczenia osłonowego po spełnieniu łącznie przesłanek określonych w programie, jak i w regulaminie Centralnego Funduszu (...). Zdaniem Sądu regulamin (...) nie tworzył równolegle do programu samoistnie innego rodzaju uprawnienia do świadczenia osłonowego, regulamin (...) precyzował jedynie tryb dochodzenia uprawnienia do świadczenia osłonowego oraz odmienne źródła finansowania.

W ocenie Sądu tryb ten w żadnym wypadku nie wyłączał przesłanek uprawniających do uzyskania spornego świadczenia, które zostały określone w programie. Nie zaistniał zatem taki stan prawny, w którym przysługiwałoby świadczenie osłonowe na podstawie programu i inne świadczenie osłonowe na podstawie regulaminu (...). W tym kontekście za nieuzasadnione należało uznać domaganie się przez powoda przyznania świadczenia osłonowego na podstawie pkt VII. 2 regulaminu (...) przy jednoczesnym braku spełnienia przesłanki do przyznania świadczenia osłonowego na podstawie zasad określonych w samym programie. Przepis pkt VII.2 regulaminu (...) określa jedynie uprawnienie do indywidualnego wystąpienia z wnioskiem przez samego pracownika, a nie przez zakład pracy na rzecz pracownika. Z treści tego przepisu nie wynika, że samo wystąpienie z takim wnioskiem przez pracownika jest równoznaczne z obowiązkiem przyznania świadczenia.

Zdaniem Sądu J. B. nie był zdolny do uzyskania tego rodzaju świadczeń, albowiem nie została spełniona zasadnicza przesłanka nabycia takiego prawa, a mianowicie w 2014 r., w którym doszło do rozwiązania umów o pracę z powodem, jego pracodawca – (...) S.A. w K. nie był podmiotem realizującym przedmiotowy program, mimo że co do zasady pracodawca ten był podmiotem objętym tym programem. W tym miejscu należy podkreślić, że (...) S.A. w K. nie miała ani ustawowego, ani też umownego obowiązku realizacji przedmiotowego Programu, przez co samo przystąpienie do niego nie stanowiło o powstaniu i wymagalności świadczenia osłonowego dla każdego zwalnianego pracownika.

Zgodnie z § 5 ust. 1 i 6 Programu, który to przepis określa zasadnicze przesłanki uprawniające do uzyskania świadczenia osłonowego, pracownik podmiotu objętego programem, realizującego program w danym roku zgodnie z § 3 ust. 2 Programu, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, legitymujący się co najmniej nieprzerwanym (ciągłym) stażem pracy w grupie (...), nabywa prawo do odrębnego, indywidualnego świadczenia osłonowego, o charakterze socjalnym, w związku z pogorszeniem się z przyczyn nie dotyczących pracownika jego sytuacji materialnej.

Natomiast zgodnie z § 3 ust. 2 programu realizacja programu przez podmiot objęty programem (czyli w tym przypadku przez pracodawcę (...) S.A. w K.) następuje każdorazowo na podstawie uchwały odpowiedniego organu danego podmiotu – zakładu pracy. W Programie również jednoznacznie określono charakter takiej uchwały/decyzji o realizacji Programu w danym roku, stanowiąc, iż dopiero jej podjęcie umożliwia stosowanie tzw. tytułów osłonowych wyszczególnionych w Programie.

Z treści ww. postanowień umownych wynika, że J. B. nabyłby prawo do świadczenia osłonowego tylko wówczas gdyby ich pracodawca nie tylko przystąpił do programu, ale także podjął uchwałę o realizacji programu w 2014 r. Należy podkreślić, iż zawarte porozumienie zbiorowe ściśle rozgranicza podmioty objęte programem od podmiotów realizujących program, pojęcia te nie są tożsame i mają różne znaczenie prawne, co wynika z treści ich definicji zawartych w samym programie (pkt 8 i pkt 25 § 1 Programu)..

Tymczasem z ustaleń poczynionych w niniejszej sprawie wynika, iż pracodawca – (...) S.A. w K. wprawdzie przystąpił co do zasady do programu, ale Walne Zgromadzenie (...) S.A. w K. nie podjęło uchwały w przedmiocie realizacji przedmiotowego programu w 2014 r. i program ten nie był także faktycznie realizowany w tym czasie. Walne Zgromadzenie (...) S.A. w K. podjęło uchwałę w przedmiocie realizacji przedmiotowego programu, ale jedynie w 2012 r.

Z tych względów Sąd doszedł do przekonania, że akt wprowadzający świadczenia osłonowe nie stanowił aktu prawa pracy, a nawet gdyby go potraktować jako umowę na rzecz osoby trzeciej, to, w przypadku powodów, nie zostały spełnione przesłanki do tego, żeby wypłacić im świadczenie.

Powodowie powołali się na dodatkową okoliczność w postaci naruszenia zasad współżycia społecznego jako źródło zobowiązania skutkującego uwzględnieniem powództwa. Zatem wcześniejszy wywód nie stoi na przeszkodzie, aby uznać odpowiedzialność pozwanego (...) za czyn niedozwolony.

Zgodnie z art. 416 k.c. osoba prawna odpowiada za szkodę wyrządzoną z winy jej organu. Do powstania konkretnego zobowiązania odszkodowawczego niezbędne są: powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa wiąże odpowiedzialność oraz związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zdarzeniem a szkodą. Ponadto działanie sprawcy musi być zawinione i bezprawne.

Zasadniczą kwestią dla niniejszego postępowania jest ocena zachowania pozwanego właśnie pod kątem bezprawności. Pojęcie to jest szersze od konstytucyjnego wzorca niezgodności z prawem: skoro źródłami w prawa w Polsce są jedynie akty prawne, to za czyn niezgodny z prawem można uznać zachowania niezgodne z normami wyprowadzanymi z aktów prawnych. Tymczasem bezprawność związana z odpowiedzialnością odszkodowawczą jest rozumiana szerzej i obejmuje także naruszenie zasad współżycia społecznego (por. zamiast wielu wyrok SN z 21 maja 2015 w sprawie IV CSK 539/14 oraz przedstawiony tam wywód i orzecznictwo).

Zdaniem Sądu odmowa wypłaty świadczenia pracownikom niektórych podmiotów zależnych od (...) jest sprzeczna z zasadą lojalności i równości traktowania osób uprawnionych do partycypacji w określonych dobrach a znajdujących się w takiej samej sytuacji faktycznej (w sprawie niniejszej – w sytuacji pracownika spółki zależnej od (...)). Nie ulega wątpliwości, że program wypłaty świadczeń dla osób tracących zatrudnienie w grupie (...) został wprowadzony dobrowolnie, a przewidziane w nim świadczenia przekraczały minimalne wymogi ustawowe przewidziane w przepisach prawa pracy, zwłaszcza w ustawie o zwolnieniach grupowych. Ponadto J. B. nie był pracownikiem pozwanego, choć utracił zatrudnienie w związku z restrukturyzacją grupy wynikającą z jej zależnością od pozwanego. Na skutek wprowadzenia programu odchodzący pracownicy uzyskali uprawnienie do pewnej rekompensaty za tracone miejsce pracy i związane z nim dochody płynące de facto z zysków (...). Jednakże tego rodzaju programy powinny obejmować wszystkich pracowników zwalnianych w związku z restrukturyzacją – nawet kosztem zmniejszenia świadczeń dla poszczególnych osób. Wprowadzenie możliwości przystąpienia do programu przez poszczególne spółki lub uznaniowej decyzji organów pozwanego o wypłacie (lub odmowie wypłaty) z przewidzianego na ten cel funduszu sprawiło, że jedna grupa zwalnianych pracowników uzyskiwała prawo do świadczenia, zaś inna – nie. Taka sytuacja oznacza oczywistą nierówność, wręcz dowolność w kształtowaniu sytuacji niedawnych pracowników spółek związanych z (...) .

Powyższe stanowisko nie neguje prawa pozwanego do swobody w korzystaniu z własności, w szczególności uzyskanych przez siebie dochodów. Samo stworzenie programu świadczy o takiej swobodzie: każdemu podmiotowi gospodarczemu wolno przeznaczać zyski na dowolny cel, nie wyłączając darmowych przysporzeń na rzecz pracowników podmiotów zależnych. Ponieważ jednak pracownicy powinni być traktowani w równy sposób, to i wszelkie dodatkowe – nawet dobrowolne - świadczenia na ich rzecz również powinny być rozdzielane zgodnie z zasadą równości.

Należy również podkreślić, że w odniesieniu do pracowników zasada równości traktowania i zakazu dyskryminacji została wyraźnie wyartykułowana w art. 18 (3a) Kodeksu pracy. Jak już wskazano przepis ten nie znajduje zastosowania wobec pozwanego (...) z racji braku stosunku pracy łączącego go z powodami. Stanowi jednak mocny argument za istnieniem społecznej zasady równości, podniesionej w tym wypadku przez ustawodawcę do rangi normy kodeksowej.

Podjęta przez zarząd pozwanego decyzja o odmowie wypłaty świadczenia została podjęta w zamiarze bezpośrednim, a więc umyślnie: jej celem było uniknięcie przysporzenia na rzecz m.in. J. B.. W ten sposób w jego majątku powstała szkoda odpowiadająca wysokości świadczenia, jakie otrzymałby w razie prawidłowej realizacji programu.

Zgodnie z art. 481 §§ 1 i 2 k.c. w razie opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego wierzyciel może domagać się zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie. J. B. wezwał (...) S.A. w W. do zapłaty świadczenia osłonowego pismem z dnia 20 stycznia 2015 r. z terminem zapłaty na dzień 28 lutego 2015 r., zatem poznawany pozostawał w zwłoce od dnia 1 marca 2015 r. i Sąd orzekł o obowiązku uiszczenia odsetek od tego dnia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. stosownie do wyniku procesu, który pozwana (...) S.A. w W. przegrała w całości. Zamiarem Sądu było zasądzenia całości kwot wydatkowanych przez powodów w toku postępowania. Jednakże nieprawidłowo zasądzono jedynie koszty zastępstwa procesowego (pomijając opłatę od pozwu).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.