Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku L. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania L. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 20 października 2017 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 1189/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 października 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy L. K. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca odwołał się w dniu 27 listopada 2017 roku wnosząc o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia:

- w (...) w Ł. w okresie od 31.03.1977 do 1.10.1977 r . oraz od 1.09.1978 r. do 17.02.1984r. na stanowisku traktorzysty – kierowcy ciągnika.

- w Ośrodku (...) w S. od 21.02.1984 r. do 28.05.1985 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 t.

- w Zakładzie (...) w L. od 1.12.1992 do 31.12. 1993 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 t.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wniósł o oddalenie odwołania.

Ustanowiony w toku postępowania pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie , wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca L. K. (1) , urodzony w dniu (...), złożył w dniu 24 sierpnia 2017 roku wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie był członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat w tym 7 lat 6 miesięcy i 3 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres od 29.05.1985 r. do 30.11.1992 r. w b. Ośrodku (...) w S. na stanowisku kierowcy samochodowego wykonującego prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 t.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia :

- w (...) w Ł. w okresie od 31.03.1977 do 1.10.1977 r . oraz od 1.09.1978 r. do 17.02.1984r. na stanowisku traktorzysty – kierowcy ciągnika.

- w Ośrodku (...) w S. od 21.02.1984 r. do 28.05.1985 r. na stanowisku pomocnika kierowcy

- w Zakładzie (...) w L. od 1.12.1992 do 31.12. 1993 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 t.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k.26, decyzja ZUS z dnia 20 października 2017 r. k. 47 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 9 akt )

W okresie od 31 marca 1977 do 1 października 1977 roku oraz od 1 września 1978 roku do 17 lutego 1984 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w R. w Ł. na stanowisku kierowcy ciągnika .

(dowód: świadectwo pracy k 15 akt ZUS, akta osobowe , w tym karta wynagrodzeń za 1977 rok, pismo pracodawcy z 1.09.1978 r.).

W (...) w Ł. zatrudnionych było około 35 – 40 traktorzystów.W okresie prac polowych , tj. od miesiąc kwietnia do końca października każdego roku kierowcy ciągników , w tym L. K. (1) byli przede wszystkim kierowani do prac polowych , pracując często powyżej 8 godzin dziennie na rzecz okolicznych rolników ( wykonywali podorywki, orki , koszenie traw, prace przy żniwach, wykopkach itp. )

Rotacyjnie traktorzyści , w tym L. K. (1) zwozili także mleko ze zlewni mleka do mleczarni w G. , jak też przewozili mleko z mleczarni G. do proszkowni w R..

Poza sezonem prac polowych , tj. w okresie od listopada do końca marca kierowcy ciągników, w tym wnioskodawca, pracowali w transporcie. W ramach tych prac przewozili wapno z M. do Spółdzielni, piach i inne materiały służące do właściwego utrzymania dróg – na zlecenie Urzędu Gminy, żwir na potrzeby Spółdzielni , która zajmowała się także produkcją pustaków oraz do (...) w G., drewno z lasu do składnicy w R. i G..

( dowód : zeznania świadków : L. W. , R. P. - nagranie z rozprawy - k .33, R. W. , częściowe świadka M. W. – nagranie z rozprawy - k 51 )

W okresie 21 lutego 1984 roku do 30 listopada 1992 roku L. K. (1) zatrudniony był w Ośrodku (...) w S. na stanowisku pomocnika kierowcy oraz kierowcy.

( świadectwo pracy - k. 24 akt ZUS )

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Ł. w zaświadczeniu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 4.05.2017 r. potwierdziła wykonywanie przez L. K. (1) w okresie 21 lutego 1984 roku do 30 listopada 1992 roku w b. Ośrodku (...) w S. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony na stanowisku pomocnika kierowcy ( 21.02.1984 do 28.05.1985 r. ) oraz kierowcy samochodowego ( 29.05.1985 r. 30.11.1992 r ).

( zaświadczenie k. 26 akt ZUS )

Wnioskodawca po przyjęciu się do pracy w tym zakładzie pracy przez okres około 2 tygodni do 1 miesiąca przyuczał się do obsługi wciągarki, za pomocą której kłody drewna ( których długość sięgała do 30 m ) były wciągane na samochody ciężarowe celem przewiezienia ich do tartaku. Przyuczenie polegało na siedzeniu w kabinie samochodu obok starszego kierowcy i obserwacji jego pracy a następnie na samodzielnym manewrowaniu samochodem z ładunkiem. Pomocnikiem kierowcy był kierowca nie posiadający uprawnień do kierowania samochodami ciężarowymi. Pomagał on przy transporcie drewna i załadunku . Był też ładowacz, który obsługiwał przyczepę. Wnioskodawca poza krótkim okresem przyuczenia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Do innych prac nie był kierowany .

( dowód: zeznania świadków: J. P. ,S. Z. - nagranie z rozprawy k. 33 )

W okresie od 1 grudnia 1992 roku do 31 grudnia 1993 roku L. K. (1) zatrudniony był Zakładzie (...) w L. ( zakład ten przejął po likwidacji Ośrodek (...) w S. ). W zakładzie tym wnioskodawca kontynuował zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pracę na tym stanowisku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

( dowód: świadectwo pracy k. 27 akt ZUS, zeznania świadków: J. P. , S. Z. - nagranie z rozprawy k. 33 )

Zakład pracy nie wydał wnioskodawcy świadectwa pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

( okoliczność bezsporna )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 z późn. zm. ) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

1.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości - wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Podnoszona zatem przez organ rentowy okoliczność nie dysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach, nie przesądza jeszcze, że wnioskodawca takiej pracy nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w Ł. w okresie od 31 marca 1977 do 1 października 1977 roku oraz od 1 września 1978 roku do 17 lutego 1984 roku na stanowisku kierowcy ciągnika był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych, tym bardziej, że sam organ rentowy zaliczył ten okres zatrudnienia wnioskodawcy jako okres składkowy do ogólnego stażu pracy. Sporny pozostawał jedynie charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę u w/w pracodawcy we wskazanym okresie.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w (...) w Ł. w spornych okresach, Sąd nie znalazł podstaw do przyjęcia za prawdziwe twierdzeń wnioskodawcy , że przez cały okres pracy w Spółdzielni w każdym roku, w pełnym wymiarze czasy pracy wykonywał prace w transporcie, przewożąc każdego dnia mleko ze zlewni mleka do mleczarni w G., w tym, że 2-3 razy w tygodniu przewoził mleko z mleczarni w G. do proszkowni mleka w R.. Według zeznań wnioskodawcy , jeżeli zdarzały się prace polowe to sporadycznie, na polecenie kierownika i były wykonywane po „godzinach „ czyli poza normalnym czasem pracy .

Zeznania wnioskodawcy złożone w tym zakresie w charakterze strony nie znajdują bowiem potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, przede wszystkim zaś w zeznaniach świadków, których prawdziwości strona wnioskująca nie kwestionowała. W ocenie Sądu twierdzenia wnioskodawcy jako odosobnione, nie poparte dowodami , stanowią próbę przedstawienia faktów w sposób prowadzący do uwzględnienia odwołania i przyznania prawa do dochodzonego świadczenia.

Jak wynika z zeznań świadka R. P. (2) ( k. 29 – 29 verte ), który w całym spornym okresie pracował wraz z wnioskodawcą (...) w Ł. na takim samym stanowisku , wszyscy traktorzyści w tym i wnioskodawca w okresie od marca aż do listopada zajmowali się przede wszystkim pracami polowymi i każdy z nich miał wypełniony czas tymi pracami co najmniej 8 godzin dziennie. W tym okresie transportem raczej nie zajmowali się. Prace transportowe , jak wskazał świadek, traktorzyści świadczyli w okresie zimowym a polegały one m.in. na wożeniu wapna na potrzeby rolników z M., żwiru na potrzeby Spółdzielni, drewna z lasu do składnicy w R..

Świadek L. W. (2) ( k.29 ) również pracował w (...) w Ł. ( przez 15 lat poczynając od 1976 r. ) jako kierowca samochodu osobowego , natomiast w sezonie żniwnym jako kombajnista (7 sezonów ), jak również w krótkim okresie ( 1.5 roku ) jako traktorzysta. Świadek zeznał, iż traktorzyści świadczyli usługi rolnikom przy pracach polowych jak również pracowali w transporcie na rzecz podmiotów trzecich. W sezonie prac polowych traktorzyści pracowali m.in. przy orkach, podorywkach, przy koszeniu traw, przy pracach żniwnych - przy użyciu wiązałek oraz przy zwożeniu zbóż. Po żniwach wykonywali podorywki , orki, kopali ziemniaki kopaczkami. Świadek zeznał wprost, iż wnioskodawca w okresie prac polowych wykonywał wymienione wyżej prace na równi z innym traktorzystami. Odnośnie pracy traktorzystów w sezonie zimowym świadek podał, iż od listopada do marca traktorzyści wykonywali prace transportowe wożąc wapno, piach i inne materiały służące utrzymaniu dróg ( na zlecenie Urzędu Gminy ).

Podkreślenia wymaga, iż żaden w w/w świadków pomimo, iż pracowali razem z wnioskodawcą w spornym okresie , wymieniając w sposób szczegółowy rodzaj prac wykonywanych przez traktorzystów w (...) w Ł. nie wymienili w ogóle prac transportowych przy wożeniu mleka.

Zeznania w/w świadków wzajemnie pokrywają się , są spójne i przekonywujące, dlatego też w ocenie Sądu zasługują na wiarę .

Dodać należy, iż zgłoszony w toku postępowania w sprawie świadek R. W. (2) ( k. 41 ) zeznał ogólnie, że w okresie prac polowych od wiosny do jesieni traktorzyści wykonywali wszystkie prace polowe dla rolników w zależności od ich potrzeb a ponadto, iż przez cały rok wykonywali też prace transportowe. Wskazał, iż przez cały rok, w tym także w sezonie letnim jeździli oni także na zlecenie zakładu (...) w G. wożąc piach służący do produkcji gazobetonu. Świadek nie był traktorzystą, pracował w warsztacie i magazynie usytuowanych w odległości ok. 1 km od bazy transportowej traktorzystów. Do niego przyjeżdżali codziennie traktorzyści by zatankować paliwo oraz w razie konieczności naprawy ciągnika. Świadek nie potrafił jednak określić w jakim zakresie traktorzyści, w tym wnioskodawca wykonywali prace polowe a w jakim transportowe. Odnośnie prac transportowych wiązanych z wożeniem mleka, świadek zeznał, iż traktorzyści rotacyjnie zajmowali się przewożeniem mleka do mleczarni. Dodał też w tej kwestii , iż często widział wnioskodawcę jak jechał cysterną z mlekiem a ponadto, iż nie rozmawiał z wnioskodawca codziennie do jakiej pracy jedzie.

W ocenie Sądu zeznania w/w świadka nie mogą stanowić dowodu na potwierdzenie stanowiska wnioskodawcy co do wykonywania przez niego w całym spornym okresie, w sposób stały i ciągły pracy związanej z przewozem mleka.

Za miarodajny dowód w tym zakresie nie można w ocenie Sądu uznać także zeznań świadka M. W. (2) ( k 48 ), byłej pracownicy mleczarni w G.. Zeznania świadka nie są wiarygodne w zakresie w jakim świadek twierdzi, że wnioskodawca przywoził mleko codziennie , bowiem przeczą temu zeznania świadków L. W. i R. P., bezpośrednich współpracowników wnioskodawcy, którzy tego faktu nie potwierdzili, jedynie świadek R. W. (2) podał, iż traktorzyści wozili mleko rotacyjnie. Ponadto należy zwrócić uwagę , iż świadek M. W. wskazywała ogólnie jako okres , w którym wnioskodawca przywoził mleko lata 1978 – 1979. Wnioskodawca zaś twierdzi, że czynności te wykonywał przez cały okres pracy, codziennie i w pełnym wymiarze czasy pracy.

Co istotne , żaden z wymienionych wyżej świadków nie twierdził, by pośród pracujących w Spółdzielni traktorzystów był podział na tych którzy wykonywali w sezonie letnim prace polowe i tych, którzy pracowali w tym okresie wyłącznie w transporcie. Dlatego też , w świetle tych dowodów należy przyjąć, iż od poleceń kierownictwa Spółdzielni zależało jakie zadanie w danym dniu faktycznie wykonywał konkretny kierowca ciągnika, nie wykluczając prac transportowych także w sezonie letnim.

Wskazać wreszcie należy, iż sam wnioskodawca w uzasadnieniu odwołania podał, iż w trakcie swoich czynności świadczył usługi transportowe przez cały rok, woził wapno do rolników a także pasze do paszarni oraz wykonywał również prace polowe , do ciągnika miał doczepiane urządzenia specjalistyczne: przyczepę , kopaczkę do ziemniaków.

Konkludując, o ile można się zgodzić, że prace transportowe wykonywane przez ubezpieczonego jako kierowcę ciągnika można zaliczyć do prac w transporcie, tj. do prac objętych działem VIII poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w spółdzielni rolniczej, a nie w przedsiębiorstwie transportowym, to nie ma żadnych podstaw do potraktowania prac polowych jako prac w transporcie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 roku, sygn. akt I UK 172/13). Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, Sąd Okręgowy poczynił ustalenia faktyczne celem stwierdzenia w jakich okresach ubezpieczony pracując w ww. Spółdzielni wykonywał pracę kierowcy ciągnika - traktorzysty w transporcie i zaliczył do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jedynie okresy od dnia 1 listopada do dnia 31 marca każdego roku, kiedy to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył on czynności transportowe.

Długość pokonywanych tras była róża w zależności od zlecenia, jednakże czas na ich pokonanie z uwagi na niewielką prędkość osiąganą przez ciągnik, a jednocześnie znaczne odległości ( nawet 100 km. w jedna stronę np. do M. ) był stosukowo długi.

Z tych też względów Sąd uznał, że w trakcie zatrudnienia od 1 września 1978 r. do 17 lutego 1984r, właśnie w okresach: od dnia 1 listopada 1978 r. do 31 marca 1979 roku , od dnia 1 listopada 1979 r. do 31 marca 1980 roku , od dnia 1 listopada 1980 r. do 31 marca 1981 roku , od dnia 1 listopada 1981 r. do 31 marca 1982 roku , od dnia 1 listopada 1982 r. do 31 marca 1983 roku , od dnia 1 listopada 1983 roku do 17 lutego 1984 roku ( łącznie 2 lata 4miesiące 17 dni ) ubezpieczony L. K. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace transportowe odpowiadające zatrudnieniu na stanowisku przewidzianym w Wykazie A Dział VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, to jest na stanowisku kierowcy ciągnika w transporcie.

Wskazać w tym miejscu należy, iż w dotychczasowym orzecznictwie Sąd Najwyższy przyjmował, że wyodrębnienie prac kwalifikujących do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym ma zasadniczo charakter stanowiskowo-branżowy. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości w oddzielnych działach oraz przypisanie poszczególnych stanowisk pracy do gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe. Konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Dlatego

konieczny jest bezpośredni związek wykonywanej pracy z procesem technologicznym właściwym dla danego działu gospodarki. Oznacza to, że przynależność pracodawcy do określonej gałęzi przemysłu ma znaczenie istotne i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r., wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym (wyroki Sądu Najwyższego z 19 maja 2011 r., III UK 174/10, z 3 czerwca 2008 r., I UK 381/07, z 16 czerwca 2009 r., I UK 20/09, z 16 czerwca 2009 r., I UK 24/09, z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10, z 19 maja 2011 r„ III UK 174/10). Przytoczona zasada stanowiskowo-branżowego charakteru wyodrębnienia prac kwalifikujących do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym nie ma jednak charakteru absolutnego i w szczególnych okolicznościach sprawy można od niej odstąpić. Może się bowiem zdarzyć, że zakład pracy wykonywał także zadania całkowicie odpowiadające innemu działowi gospodarki (wyroki Sądu Najwyższego z 25 marca 2014 r., I UK 337/13, z 25 marca 2014 r„ I UK 337/13, z 6 lutego 2014 r„ I UK 314/13, OSNP 2015 nr 5, poz. 66), a co za tym idzie, szkodliwość danego rodzaju pracy odpowiada szkodliwości pracy przyporządkowanej do innej branży. Decydujące w tym przypadku znaczenie ma to, czy pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działanie tych samych szkodliwych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu przemysłu, w ramach którego to działu takie same prace zaliczane są do pracy w szczególnych warunkach (wyroki Sądu Najwyższego z 6 lutego 2014 r., I_UK 314/13, z 25 marca 2014 r„ I UK 337/13).

W wykazie A, dziale VIII - transport i łączność - wskazano na prace w transporcie (poz. od 1 do poz. 17) i łączności (poz. 18 do poz. 22). W ramach transportu wyodrębnia się dodatkowo prace związane z transportem: drogowym (poz. 1-3), wodnym (poz. 4-11), powietrznym (poz. 12) oraz na kolei (13-16). Zaprezentowana systematyka pozwala dostrzec, że do prac w transporcie zalicza się prace związane z kierowaniem pojazdami (np. prace kierowców ciągników, prace kierowców samochodów ciężarowych), ale także inne prace związane z przemieszczaniem się (przetransportowaniem) towarów albo osób (np. ciężkie prace załadunkowe, prace konduktorów wagonów sypialnych). Zatem nie tylko kierowanie pojazdem jest uważane za wykonywanie prac w transporcie, lecz także prace związane z przewożonym ładunkiem (poz. 1) albo prace związane z transportem (komunikacją) osób (poz. 14).

Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 sierpnia 2017 r., III UK 185/16), już wstępna lektura poszczególnych pozycji uwidacznia zaznaczenie odrębności przy pracy kierowców samochodów ciężarowych, autobusów i pojazdów specjalistycznych (poz. 2) od stanowisk kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych (poz. 3). Szkodliwość (uciążliwość) pracy nie powstaje w związku z samym faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz z faktem prowadzenia ich przy uwzględnieniu specyfiki „technologii” pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych (por. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2016 r., II UK 512/15).

W kwestii oceny uprawnień traktorzysty do wcześniejszej emerytury, Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone m.in. w wyroku z dnia z dnia 23 stycznia 2018 r., II UK 655/16 . Legalis, według którego uprawnienie traktorzysty do emerytury jest oceniane przez pryzmat wykazu A, działu VIII, poz. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Ocenę tę muszą poprzedzać stanowcze ustalenia faktyczne, które pozwolą na stwierdzenie, że ubiegający się o emeryturę wykonywał (bądź nie) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy czynności dające się zakwalifikować jako prace transportowe. Natomiast przełamanie podziału branżowego jest możliwe w oparciu o tożsame warunki pracy, które prowadzą do ziszczenia się wcześniejszego ryzyka emerytalnego. Chodzi więc o narażenie na taką samą ekspozycję czynników szkodliwych jak zatrudnieni w transporcie kierowcy ciągników i innych pojazdów transportowych, co determinuje ocenę warunków pracy jako szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu.

W uzasadnienie powołanego wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że umieszczenie przez prawodawcę prac kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach właśnie w dziale VIII (poz. 3), a nie w innych działach wykazu A (np. w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym) musi być odnoszone do szczególnych warunków panujących w transporcie (w tym przypadku w transporcie drogowym). Dlatego szkodliwość i uciążliwość tych prac, w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej, należy wiązać ze specyfiką poruszania się w ruchu drogowym przez pojazdy o odmiennej w stosunku do „normalnych” uczestników tego ruchu charakterystyce (gabarytach i sposobie przemieszczania się), wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Tylko taki sposób rozumienia szczególnego charakteru prac w transporcie lądowym (drogowym) uzasadnia bowiem umieszczenie prac wymienionych w poz. 3 w tym samym dziale gospodarki wraz z pracami wykonywanymi przez kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów (poz. 2). Z całą pewnością nie można natomiast utożsamiać warunków, w jakich owe prace mają być wykonywane, z warunkami towarzyszącymi pracom polowym (np. drgania, zapylenie, hałas, kontakt z środkami chemicznymi), zwłaszcza że prace te nie są przecież pracami transportowymi (nie polegają one na przewozie ludzi i ładunków), lecz typowymi pracami w rolnictwie polegającymi na orce, siewie, nawożeniu i zbiorach płodów rolnych z użyciem przypiętych do traktora maszyn rolniczych, realizowanymi poza drogami publicznymi, a przez to bez narażenia na zagrożenia charakterystyczne dla ruchu drogowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2017 r., I UK 45/16, oraz z dnia 5 maja 2016 r., III UK 131/15). Co więcej, prace polowe mają charakter sezonowy, więc i z tego punktu widzenia okresowe narażenie na czynniki charakterystyczne dla pracy traktorzysty w polu nie wyczerpuje przesłanki wykonywania pracy w warunkach szczególnych w sposób stały.

Podsumowując Sąd Najwyższy wskazał, iż przełamanie podziału branżowego jest możliwe w oparciu o tożsame warunki pracy, które prowadzą do ziszczenia się wcześniejszego ryzyka emerytalnego. Chodzi więc o narażenie na taką samą ekspozycję czynników szkodliwych jak zatrudnieni w transporcie kierowcy ciągników i innych pojazdów transportowych, co determinuje ocenę warunków pracy jako szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej.

Odnosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy, zwłaszcza dokonane w niej ustalenia faktyczne, należy w ocenie Sądu Okręgowego uznać, iż wnioskodawca tylko w okresach jesienno - zimowych , szczegółowo wyżej wskazanych przypadających na okresie zatrudnienia w (...) w Ł. jako kierowca ciągnika wykonywał pracę w transporcie wymienioną w wykazie A, dziale VIII poz. 3.

W tychże okresach charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy wskazuje, iż wykonując tę pracę był on narażony na taką samą ekspozycję czynników szkodliwych jak zatrudnieni w transporcie kierowcy ciągników i innych pojazdów transportowych. Praca ta wymagała od wnioskodawcy przede wszystkim wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia a więc takiej samej sprawności psychofizycznej jaka jest wymagana od kierowców ciągników i innych pojazdów transportowych poruszającego się po drogach publicznych.

Do pracy w szczególnych warunkach Sąd nie zaliczył natomiast okresu pracy wnioskodawcy na stanowisku kierowcy ciągnika w pozostałych okresach, w których wykonywał w (...) w Ł. prace polowe, podzielając w tym zakresie zaprezentowane wyżej poglądy Sądu Najwyższego.

Do pracy w szczególnych warunkach Sąd zaliczył wnioskodawcy okres zatrudnienia w Ośrodku (...) w S. od 21 marca 1984r. do 28 maja 1985 r. ( spór dotyczy okresu od 21.02.1984 r. do 28.05.1985 r. ) Jest to okres nie uznany przez ZUS , choć objęty świadectwem pracy w szczególnych warunkach ( od 21 lutego 1984 roku do 30 listopada 1992 ) ponieważ w świadectwie tym wskazano, iż w/w okresie L. K. pracował na stanowisku pomocnika kierowcy

W oparciu o zeznania świadków J. P. oraz S. Z. Sąd ustalił, iż wnioskodawca poza krótkim okresie przyuczenia do pracy z wykorzystaniem wyciągarki do drewna trwającym najwyżej 1 miesiąc , wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Nie wykonywał pracy pomocnika kierowcy, który pomagał przy załadunku i transporcie drewna. Na tym stanowisku pracowała inna osoba , a poza nią w skład 3 osobowego zespołu oprócz kierowcy pracował także ładowacz.

Wskazani wyżej świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą w w/w okresie, a zatem posiadają bezpośrednią wiedzę co do jego rzeczywistych obowiązków . Ich zeznania w ocenie Sądu nie budzą wątpliwości co do prawdziwości. Zastrzeżeń w tym zakresie nie zgłosił także organ rentowy.

Zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach podlega również okres zatrudnienia od 1 grudnia 1992 roku do 31 grudnia 1993 roku, w którym to okresie L. K. (1) zatrudniony był Zakładzie (...) w L. , który przejął poprzedni zakład po likwidacji - Ośrodek (...) w S. . Wnioskodawca wraz z innymi pracownikami przeszedł do pracy w tym zakładzie, gdzie wykonywał te same co wcześniej obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pracę na tym stanowisku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ustaleń w tym zakresie sąd dokonał w oparciu o zeznania świadków J. P. oraz S. Z., którzy podobnie jak wnioskodawca przeszli do pracy do kolejnego pracodawcy i w swoich zeznaniach potwierdzili w sposób wiarygodny charakter wykonywanej przez L. K. pracy.

Według wykazu A, działu VIII obejmującego prace w transporcie i łączności stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U. z 1983r, nr 8, poz. 43 ze zm) praca kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony zaliczona została do prac wykonywanych w szczególnych warunkach ( pkt 2 ).

Zaliczone do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresy o których wyżej mowa, po ich zliczeniu oraz doliczeniu stażu pracy w szczególnych warunkach uznanego przez organ rentowy wynoszącego 7 lat 6 miesięcy i 3 dni, nie są jednak wystarczające do uzyskania przez wnioskodawcę wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca nie spełnił jednego z warunków koniecznych do przyznana praw do emerytury, w oparciu o powołane wyżej przepisy Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił złożone odwołanie.