Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSO Artur Fryc

Protokolant: sekr. sądowy Bartłomiej Fachinetti
po rozpoznaniu w dniu 21 lutego 2018 r. w Warszawie
na rozprawie sprawy T. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.
o wysokość emerytury
postanawia:

na podstawie art. 464 § 1 kpc stwierdzić niedopuszczalność drogi sądowej i przekazać sprawę Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. celem wydania decyzji.

SSO Artur Fryc

UZASADNIENIE

Pismem datowanym na 10 października 2017 roku ubezpieczona T. S. wniosła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z 11 września 2017 roku o znaku (...), wnosząc tym samym o jej zmianę poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do ustalenia podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem okresu 20 najlepszych lat przez nią wybranych, tj. lat 1975-1976, 1978-1986 oraz 1990-1998 z uwzględnieniem dodatku na każde urodzone dziecko. (odwołanie k. 2)

Uzasadniając swoje żądanie, T. S. wskazała, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie przychylił się do jej wniosku o przeliczenie, które w jej ocenie było dla niej korzystniejsze.

W odpowiedzi na odwołanie z 20 listopada 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie, wskazując, że zaskarżona decyzja została wydana na podstawie prawa oraz jest faktyczne uzasadniona. (odpowiedź na odwołanie k. 3)

W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy podniósł, że decyzja o znaku (...) wydana została 2 października 2017 roku, nie zaś - jak wskazywała ubezpieczona w odwołaniu - 11 września 2017 roku. Odnosząc się do meritum, organ rentowy wskazał, że z mocy decyzji z 11 sierpnia 2017 roku T. S. ponownie ustalono wymiar kapitału początkowego, w związku z czym decyzją z 29 sierpnia 2017 roku przeliczono ubezpieczonej emeryturę. Nie mogąc się pogodzić z tym rozstrzygnięciem, T. S. wniosła o uwzględnienie w podstawie wymiaru kapitału początkowego wynagrodzenia z 20 najkorzystniejszych jej zdaniem lat. Wniosek ów miał zostać załatwiony odmownie zaskarżoną decyzją.

Strony podtrzymały swe stanowiska w toku postępowania sądowego, przy czym ubezpieczona na rozprawie 21 lutego 2018 roku wskazała, że decyzją z 29 sierpnia 2017 roku przeliczono jej emeryturę, po czym złożyła wniosek o ponowne obliczenie świadczenia i sprecyzowała, że w istocie odwołuje się od pisma opatrzonego datą 2 października 2017 roku . (vide protokół rozprawy z 21 lutego 2018 roku k. 11-11v)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 29 sierpnia 2017 roku o znaku (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., w wyniku rozpatrzenia wniosku T. S. z 4 sierpnia 2017 roku, dokonał przeliczenia przysługującej ubezpieczonej emerytury. (dowód: - wniosek z 4 sierpnia 2017 roku k. 42-43, decyzja z 29 sierpnia 2017 roku k. 44-45 tomu IV akt rentowych)

Wnioskiem opatrzonym datą 11 września 2017 roku T. S. zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego. (dowód wniosek (...) k. 46 tomu IV akt rentowych)

W reakcji na powyższy wniosek Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zwrócił się do T. S. pismem datowanym na 2 października 2017 roku, w którym poinformowano ubezpieczoną o przepisach art. 173 oraz 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, których treść przytoczono. W tym samym piśmie wskazano, że do ustalenia kapitału początkowego przyjmuje się okresy ubezpieczenia przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy oraz że do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenie z okresu najkorzystniejszego, tj. z 10 kolejnych lat kalendarzowych od 1977 do 1986 roku. W piśmie podniesiono, że wskaźnik wysokości kapitału początkowego obliczony z lat 1977 do 1986 wynosi 62,94%. (dowód: pismo z 2 października 2017 roku k. 47 tomu IV akt rentowych)

Na powyższe w przepisanym terminie T. S. wniosła odwołanie do tutejszego Sądu. (vide żądanie zawarte w odwołaniu k. 2- nadto sprecyzowane na rozprawie 21 lutego 2018 roku k. 11v, stanowisko organu rentowego wyrażone w odpowiedzi na odwołanie k 3)

Stan faktyczny - bezsporny całkowicie pomiędzy stronami - Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania, a wymienionych powyżej. Ich autentyczność ani wiarygodność nie były kwestionowane pomiędzy stronami, nie wzbudziły również wątpliwości Sądu., przez co uznano je za w pełni wartościowy materiał dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

W niniejszej sprawie droga sądowa jest czasowo niedopuszczalna.

Zgodnie z dyspozycją wynikającą z art. 68 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 t.j.) do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują płatnicy składek.

Mając powyższe na uwadze, stwierdzić należy, że w obecnym kształcie unormowań z zakresu ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w odniesieniu do ustalenia tak kapitału początkowego, emerytury jak i ponownego ustalenia emerytury T. S., jest jedynym podmiotem posiadającym kompetencje do podejmowania władczych rozstrzygnięć.

Postępowanie przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych toczy się na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, stosownie do dyspozycji wynikającej z art. 123 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zaś zgodnie z art. 83 ust. 1 tejże ustawy, postępowanie kończy się wydaniem przez organ rentowy indywidualnej decyzji administracyjnej. Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z ust. 2 przywołanego przepisu.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z dyspozycją wynikającą z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. odwołania od decyzji organów rentowych lub orzeczeń wojewódzkich zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności wnosi się na piśmie do organu lub zespołu, który wydał decyzję lub orzeczenie, lub do protokołu sporządzonego przez ten organ lub zespół, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji lub orzeczenia.

Uwzględniwszy powyższe, stwierdzić należy, że postępowanie z zakresu ubezpieczeń społecznych z woli Ustawodawcy jest dwuetapowe, co oznacza, że najpierw w toku postępowania administracyjnego przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych dochodzi do weryfikacji uprawnień ubezpieczonego oraz do konkretyzacji przysługujących mu świadczeń poprzez wydanie decyzji administracyjnej. Dopiero ustalenie uprawnień przysługujących ubezpieczonemu przez organ rentowy otwiera drugi etap postepowania, który ma charakter kontrolny, a prowadzony jest przed Sądem powszechnym, którego rolą jest weryfikacja poprawności działania organu rentowego.

W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że drogę sądową (poza milczeniem organu rentowego) i możliwość dochodzenia swych praw przed sądem warunkuje zakończenie etapu postępowania administracyjnego, zwieńczeniem którego jest wydanie decyzji administracyjnej. Brak wydania przez organ rentowy decyzji skutkuje niemożnością merytorycznego rozpoznania sprawy przez sąd.

W piśmiennictwie stan ten określany jest jako czasowa niedopuszczalność drogi sądowej. Wskazuje się, że, „niedopuszczalność drogi sądowej jest uznawana za czasową (przejściową) wtedy, gdy skierowanie sprawy na tę drogę zostało mocą przepisu szczególnego uzależnione od wyczerpania postępowania przed innym organem (postępowania prejudycjalnego), co oznacza, że wcześniejsze wytoczenie sprawy przed sąd prowadzi do odrzucenia pozwu (wniosku) albo do przekazania jej organowi właściwemu” (tak J. Gudowski w komentarzu do art. 2 k.p.c. [w:] Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze. pod red. T. Erecińskiego, wyd. V WK 2016)

Następnie wskazać należy, że stosownie do dyspozycji wynikającej z art. 107 k.p.a. decyzja administracyjna zawiera oznaczenie organu administracji publicznej, datę wydania, oznaczenie strony, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie , uzasadnienie faktyczne i prawne, pouczenie o prawie do odwołania oraz podpis.

Ze wszystkich obligatoryjnych elementów, koniecznych do uznania danego aktu za decyzję, pismo z 2 października 2017 roku, od którego T. S. wniosła w niniejszym postępowaniu odwołanie, nie posiada rozstrzygnięcia, uzasadnienia ani pouczenia.

W orzecznictwie wskazuje się, że brak niektórych składników decyzji, w określonym rozstrzygnięciu powziętym przez organ upoważniony do wykonywania czynności zleconych z zakresu administracji, a określonych w art. 107 § 1-3 k.p.a. nie uzasadnia traktowania takiego rozstrzygnięcia jako innej formy działania administracji, gdyż w wypadkach spornych należy przyjąć ogólne domniemanie działania w formie decyzji (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 28 listopada 1990 roku wydanego pod sygnaturą akt III ARN 30/90). Stwierdzić jednakże z pełną mocą należy, że musi istnieć pewne minimum, aby można było dany akt administracyjny zakwalifikować jako decyzję. W doktrynie wskazuje się bezspornie, że do koniecznych elementów decyzji zalicza się rozstrzygnięcie, które jest jej najważniejszym składnikiem (por. M. Romańska w komentarzu do art. 107 k.p.a. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz pod red. H. Knysiak- Molczyk WK 2015, Z. Janowicz w komentarzu do art. 107 k.p.a. [w:] Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz Wydawnictwo Prawnicze PWN 1996).

Istotą decyzji administracyjnej jest zastosowanie generalnych i abstrakcyjnych przepisów prawa w indywidulanym postępowaniu dotyczącym konkretnej jednostki, w decyzji zatem konkretyzują się dane obowiązki oraz uprawnienia obywateli. Aby zatem do owej konkretyzacji doszło organ musi jednoznacznie rozstrzygnąć o prawach lub obowiązkach strony. Jak wskazało Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w decyzji z 8 kwietnia 2003 roku o znaku SKO (...) pismo organu administracyjnego zawierające rozstrzygnięcie w sprawie załatwianej decyzją administracyjną należy uznać za decyzję, mimo iż nie posiada ono w pełni formy przewidzianej w art. 107 § 1 k.p.a.. A contario zatem pismo, które rozstrzygnięcia nie zawiera, nie może zostać uznane za decyzję.

Zaskarżone w niniejszym postepowaniu pismo Zakładu Ubezpieczeń Społecznych nie może w ocenie Sądu zostać uznane za decyzję administracyjną, bowiem - pomijając brak uzasadnienia oraz pouczenia, nie zawiera ono rozstrzygnięcia, osnowy, a tym samym nie decyduje o prawach ani obowiązkach ubezpieczonej.

Mając na uwadze kontrolny charakter postępowania sądowego, wskazać należy, że Sąd nie może naruszyć samodzielności jurysdykcyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jak trafnie wskazał Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z 29 czerwca 2017 roku, wydanego pod sygnaturą akt III AUa 562/17 sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji. Skoro zatem T. S. odwołała się od aktu administracyjnego, niebędącego decyzją, braknie substratu zaskarżenia, umożliwiającego sądowi kontrolę postępowania organu rentowego.

Mając powyższe na względzie, w realiach niniejszej sprawy, postępowanie administracyjne zainicjowane wnioskiem T. S. z 11 września 2017 roku (vide k. 46 tomu IV akt rentowych) o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego nie zostało zakończone wobec niewydania przez organ rentowy decyzji.

Zgodnie z dyspozycją wynikająca z art. 464 § 1 zd. 1 i 2 k.p.c. odrzucenie pozwu nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę.

Skoro zatem Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie wydał decyzji administracyjnej, co powoduje niemożność rozpoznania odwołania przez Sąd, konieczne stało się stwierdzenie niedopuszczalności drogi sądowej oraz przekazanie sprawy Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziałowi w W. celem wydania decyzji.

Mając to wszystko na względzie, Sąd postanowił jak w części dyspozytywnej.

SSO Artur Fryc

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)