Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 9 stycznia 2018 r. w sprawie sygn. akt I Ns 1314/15 z wniosku M. F. z udziałem I. F. o podział majątku wspólnego, Sąd Rejonowy w Zgierzu :

I.  ustalił, iż w skład majątku wspólnego byłych małżonków M. i I. F. wchodzą następujące składniki:

1.  prawo własności lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w K. przy ul. (...) wraz z udziałem w wysokości (...) we współwłasności w częściach wspólnych budynku, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali i takim samym udziałem we współużytkowaniu wieczystym działki gruntu nr (...), dla której to nieruchomości lokalowej jest prowadzona przez Sąd Rejonowy w Kutnie V Wydział Ksiąg Wieczystych nr KW (...) o wartości 142.000 zł;

2.  środki zgromadzone na rachunku bankowym prowadzonym przez Bank (...) S.A. w W. o nr (...) o łącznej wartości 1.473,30 zł;

3.  wierzytelność z tytułu nakładów z majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania na majątek osobisty uczestnika o wartości 35.500 zł;

II.  oddalił wniosek o rozliczenie nakładów dokonanych przez uczestniczkę I. F. z majątku osobistego na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej;

III.  oddalił wniosek uczestniczki o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

IV.  dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków I. i M. F. w ten sposób, iż składnik wymieniony w pkt I 1 przyznał na wyłączną własność I. F. zaś składniki wymienione w pkt I 2 i I 3 przyznał na wyłączną własność M. F.;

V.  zasądził od uczestniczki I. F. na rzecz wnioskodawcy M. F. kwotę 52.513,35 zł tytułem dopłaty, płatną w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności;

VI.  nakazał pobrać od wnioskodawcy M. F. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 857,30 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

VII.  nakazał pobrać od uczestniczki I. F. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 1.057,30 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

VIII.  ustalił, iż w pozostałym zakresie strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła uczestniczka postepowania I. F., zaskarżając wydane rozstrzygnięcie w części tj. w zakresie punktu II, III, V i VII zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego, a tj. art. 43 § 2 i 3 k.r.o. poprzez ich błędne niezastosowanie i uznanie, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki do ustalenia nierównych udziałów stron w sytuacji, gdy materiał dowodowy zebrany w sprawie pozwala na poczynienie ustaleń, iż małżonkowie w nierównych udziałach przyczyniali się do powstania majątku dorobkowego na korzyść uczestniczki postępowania, tj. w proporcji 60 (uczestniczka postępowania)/ 40 (wnioskodawca),

2.  naruszenie prawa materialnego, a tj. art. 45 § 1 i § 2 k.r.o. w zw. z art. 6 k.c. poprzez oddalenie wniosku o rozliczenie nakładów dokonanych przez uczestniczkę postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny po ustaniu wspólności majątkowej w postaci kosztów remontu mieszkania oraz czynszu za lokal mieszkalny położony w K. przy ulicy (...) - w sytuacji, gdy uczestniczka wykazała wysokości tych kosztów, a ich poniesienie było konieczne dla zachowania majątku stron,

3.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż wnioskodawca nie poczynił nakładów z majątku wspólnego stron na majątek osobisty w postaci przekazania środków na zakup garażu - w sytuacji, gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż jedynie formalnie garaż został zakupiony na rzecz matki wnioskodawcy, natomiast od momentu zakupu z garażu korzystała uczestniczka postępowania a następnie syn stron, i w konsekwencji nie rozliczenie tego nakładu,

4.  błąd w ustaleniach faktycznych polegający na uznaniu, iż uczestniczka postępowania jest w stanie w terminie 6 miesięcy uzyskać środki na spłatę wnioskodawcy.

W związku z podniesionymi zarzutami uczestniczka postępowania wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

1.  zmianę punktu II postanowienia i dokonanie rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestniczkę postępowania z majątku osobistego na majątek wspólny, po ustaniu wspólności majątkowej, a tj. kwoty 23.707,11 zł,

2.  zmianę punktu III postanowienia i ustalenie nierównych udziałów stron w powstaniu majątku wspólnego w proporcjach 40% wnioskodawca i 60% uczestniczka postępowania,

3.  zmianę punktu V postanowienia poprzez zasądzenie od I. F. na rzecz wnioskodawcy M. F. kwoty 16.733,18 zł tytułem dopłaty płatną w terminie 36 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia,

4.  zmianę punktu VII poprzez nakazanie pobrania od uczestniczki postępowania na rzecz Skarbu Państwa kwoty tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w wysokości odpowiedniej w stosunku do zmienionej treści postanowienia zgodnie z wnioskami apelacji.

ewentualnie o uchylenie postanowienia w zaskarżonej części i przekazanie do ponownego rozpoznania. Ponadto uczestniczka wniosła o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki postępowania kosztów postępowania, a w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwolnienie uczestniczki postępowania od kosztów postępowania związanych z wniesieniem apelacji w całości.

Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2018 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako bezzasadna.

Zdaniem Sądu Okręgowego, postanowienie Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako takie musi się ostać. Podniesione przez apelującą zarzuty błędnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a więc w istocie naruszenia art. 233 k.p.c. nie zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy podziela w pełni ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i przyjmuje je, jako własne.

Jak wielokrotnie wyjaśniano w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie w wypadku wykazania, że ocena materiału dowodowego jest rażąco wadliwa, czy w sposób oczywisty błędna, dokonana z przekroczeniem granic swobodnego przekonania sędziowskiego, wyznaczonych w tym przepisie. Sąd drugiej instancji ocenia bowiem legalność oceny dokonanej przez Sąd I instancji, czyli bada czy zostały zachowane kryteria określone w art. 233 § 1 k.p.c. Należy zatem mieć na uwadze, że - co do zasady – Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału, dokonując wyboru określonych środków dowodowych. Jeżeli z danego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko wtedy, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych (por. przykładowo postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2001 r., I CKN 1072/99, Prok. i Pr. 2001 r., Nr 5, poz. 33, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2000 r., I CKN 1114/99, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000r., I CKN 1169/99, OSNC 2000 r., nr 7-8, poz. 139).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach (np. wyrok z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05, wyrok z dnia 21 października 2005r., sygn. akt III CK 73/05, wyrok z dnia 13 października 2004 r. sygn. akt III CK 245/04, LEX nr 174185), skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej, niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 19 czerwca 2008r., I ACa 180/08, LEX nr 468598).

Takiego działania skarżącej zabrakło w rozpoznawanej sprawie, bowiem uczestniczka niezasadnie podniosła zarzuty dotyczące błędów w ustaleniach faktycznych. W niniejszej sprawie Sąd Okręgowy opierając się na całokształcie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach, uznał, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny i ocenił zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. W szczególności należy wskazać, że brak jest podstaw do podzielenia argumentacji jakoby rzeczywistym nabywcą garażu był wnioskodawca, który miał ponieść wydatki z majątku wspólnego stron na swój majątek osobisty w kwocie 14.000 zł, zaś uczestniczka nie przeprowadziła skutecznie żadnego dowodu na okoliczność istnienia spornej wierzytelności, natomiast okoliczność, iż uczestniczka oraz dzieci korzystały z garażu teściowej, czy babci nie mają żadnego znaczenia dla rozliczenia kosztów zakupu przedmiotowego garażu, jako poniesionych z majątku wspólnego stron. Zgodnie z podstawową w procesie cywilnym zasadą kontradyktoryjności, stosownie do treści art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c., to strony są zobowiązane do wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, stając się dysponentem postępowania dowodowego, zaś Sąd jest zwolniony od odpowiedzialności za jego wynik (zob. m.in. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, Nr 8, poz. 113, z dnia 16 grudnia 1997 r., II UKN 406/97, OSNAPUS 1998, Nr 21, poz. 6 oraz z dnia 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPUS 1999, Nr 20, poz. 662). Strona, na której spoczywa ciężar dowodu, ponosi ryzyko ujemnych skutków braku udowodnienie słuszności podnoszonych zarzutów, a przedmiotowej sprawie uczestniczka nie zdołała wykazać, że zakup przedmiotowego garażu został sfinansowany z majątku wspólnego małżonków.

Odnosząc się do zarzutu, iż Sąd I instancji nieprawidłowo uznał, że uczestniczka w terminie 6 miesięcy jest w stanie uzyskać środki na spłatę wnioskodawcy, należy uznać, że nie jest on zasadny. Uczestniczka winna była się liczyć z obowiązkiem spłaty już od chwili wszczęcia postępowania o podział majątku w 2015 r. i w ocenie Sądu Okręgowego mogła przygotować środki finansowe na taką spłatę, tym bardziej skoro do chwili obecnej pozostaje ona w mieszkaniu stanowiącym współwłasność byłych małżonków, położonym w K., przy ul. (...). Natomiast obowiązek spłaty wynika z faktu, iż przedmiotowy lokal stanie się wyłączną własnością uczestniczki.

Przechodząc do podniesionych zarzutów naruszenia prawa materialnego należy wskazać, że Sąd Odwoławczy podziela ocenę prawną dochodzonego przez powódkę roszczenia dokonaną przez Sąd Rejonowy, zarówno co do przyjętej podstawy prawnej oceny jego zasadności, jak i wyników tej oceny.

Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że Sąd I instancji przy orzekaniu nie naruszył żadnej z dyrektyw zawartej w przepisach art. 43 k.r.o. oraz 45 k.r.o.. ustalając równe udziału oraz nie rozliczając nakładów uczestniczki poniesionych na majątek wspólny z tytułu czynszu za lokal oraz wydatków poniesionych na remont, poczynionych już po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej.

Udziały w majątku objętym wcześniej wspólnością majątkową małżeńską powstają w momencie ustania tej wspólności, a ich wielkość zgodnie z art. 43 § 1 k.r.o. jest równa. Odejście od zasady równości udziałów może nastąpić tylko w wyjątkowych wypadkach.

Ustalenie nierównych udziałów zostało uzależnione od spełnienia dwóch przesłanek: istnienie ważnych powodów przemawiających za odejściem od zasady wyrażonej w art. 43 § 1 k.r.o. oraz różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Przesłanki te muszą wystąpić łącznie i pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne "ważne powody" nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie - nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym "ważne powody". Wykazanie, że występują ważne powody oraz stwierdzenie, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego, możliwe jest w odniesieniu do okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Wniosek o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym złożyła uczestniczka postępowania, a więc zgodnie z art. 6 k.c. ciężar wykazania istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów (postanowienie SN z 2 października 1997 r., II CKN 348/97, niepubl.). Na tle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktyczny zważyć należy, że brak jest podstaw dla uwzględnienia tego żądania, albowiem brak jest jakichkolwiek ważnych powodów, które uzasadniałyby ustalenie nierównych udziałów.

Bezsprzecznie z dowodów wynika, że po stronie wnioskodawcy, w trakcie trwania małżeństwa, wystąpiły negatywne okoliczności, na co Sąd I instancji zwrócił uwagę. Jednakże okoliczności te nie miały charakteru tak rażącego, że uzasadniałyby ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Istotnie z uwagi na to, iż wnioskodawca pracował za granicą, to uczestniczka w większym stopniu czyniła starania osobiste dla dobra rodziny oraz związane z wychowaniem małoletnich dzieci, jednakże nie ulega żadnej wątpliwości, co podkreślił Sąd Rejonowy, że wnioskodawca pracując za granicą łożył na utrzymanie rodziny, zaś uczestniczka nie wskazała, aby kiedykolwiek sprzeciwiała się wyjazdowi zarobkowemu jej męża za granicę. Nadmienić trzeba, że kwestia uznania wnioskodawcy za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa uczestników postępowania nie jest wyłącznym kryterium, przesądzającym automatycznie o orzeczeniu nierównych udziałów stron. Jak to już zostało wyżej wskazane nie można odmówić wnioskodawcy, że czynił on nakłady na majątek wspólny małżonków przekazując regularnie część swoich dochodów uzyskanych z pracy zarobkowej poza granicami kraju.

Sąd Rejonowy również w sposób prawidłowy uznał, że nie ma podstaw do rozliczenia nakładów poczynionych przez uczestniczkę we wnioskowanej kwocie 5.000 zł na lokal mieszkalny po orzeczeniu rozwodu oraz uwzględnienie w podziale majątku opłat z tytułu czynszu poczynionych przez uczestniczkę na lokal mieszkalny w okresie od 2012 r. do 2016 r. w wysokości 18.200 zł.

Na wstępie należy wskazać, że wspólność ustawowa małżeńska między stronami ustała z chwilą uprawomocnienia wyroku rozwodowego i zgromadzony majątek nabyty w okresie trwania małżeństwa stanowi ich majątek wspólny, ulegający następnie podziałowi, pomiędzy byłych małżonków. Natomiast Sąd Rejonowy słusznie zauważył, co w pełni aprobuje Sąd Okręgowy, że brak jest podstaw do zaliczenia kosztów remontu mieszkania, jako nakładów na majątek wspólny, gdyż w istocie były to koszty poczynione przez uczestniczkę już na jej majątek osobisty, celem poprawienia stanu mieszkania, w którym sama zamieszkiwała i zamieszkuje, a który w związku z dokonanym podziałem majątku wspólnego byłych małżonków, jak to już zostało wyżej podkreślone, stał się jej wyłączną własnością. Okoliczność, że nakłady poniesione przez uczestniczkę na remont mieszkania były skorelowane z samodzielnym z nich korzystaniem potwierdza również okoliczność, że wnioskodawca tuż po orzeczeniu rozwodu wyprowadził się ze wspólnie zajmowanego lokalu.

Odnosząc się natomiast do rozliczenia opłat czynszowych w łącznej kwocie 18.200 zł w okresie czteroletnim, należy wskazać, że uczestniczka w żaden sposób nie udowodniła, jaka część z ponoszonej comiesięcznej opłaty za lokal miałaby przypadać na wnioskodawcę. Powszechnie wiadomym jest, że w skład miesięcznych opłat z tytułu użytkowania lokalu wchodzą m.in. opłaty za wywóz nieczystości, opłaty za wodę, koszty administrowania, czy fundusz remontowy. Część z tych opłat jest uzależniona od ilości osób zamieszkujących w danym lokalu, natomiast z przedłożonych przez uczestniczkę zaświadczenia wynika jedynie wartość miesięcznych opłat, jednakże w żaden sposób nie można wywnioskować, jaką część tej opłaty przypadałaby na wnioskodawcę, a tym Sąd nie był w stanie ustalić w jaki sposób rozdzielić między byłych małżonków wartość należności czynszowych.

Reasumując należy stwierdzić, że orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i jako takie musi się ostać.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., oddalił apelację, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. ustalając, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.