Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Alicja Sołowińska

SA Teresa Suchcicka

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2018 r. w B.

sprawy z odwołania J. C. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek apelacji wnioskodawcy J. C. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 26 czerwca 2018 r. sygn. akt III U 954/17

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 13 października 2017r. i przyznaje J. C. (1) prawo do emerytury pomostowej od dnia 23 sierpnia 2017r.;

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji;

III.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. na rzecz J. C. (1) kwotę 270 (dwieście siedemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w tym 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Alicja Sołowińska SSA Bożena Szponar – Jarocka SSA Teresa Suchcicka

Sygn. akt III AUa 620/18

UZASADNIENIE

J. C. (1) wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 13.10.2017r. odmawiającej mu prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu wskazał, że organ rentowy nie uznał okresu pracy w szczególnych warunkach w (...) O. od 01.06.1984r. do 31.07.2003r., gdzie pracował jako kierowca ciągników, kombajnów, samochodu ciężarowego i autobusu.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że J. C. (1) nie spełnia warunków do przyznania prawa do emerytury pomostowej. Nie wykonywał bowiem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wskazał też, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie został zaliczony okres zatrudnienia w (...) O. od 01.06.1984r. do 31.07.2003r., bowiem odwołujący przedstawił świadectwo pracy w szczególnych warunkach wskazujące, że pracował jako kierowca ciągników, kombajnów, samochodu ciężarowego i autobusu, bez wskazania okresów pracy na poszczególnych stanowiskach.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z dnia 26 VI 2018 r. oddalił odwołanie. Z ustaleń Sądu wynika, że po rozpoznaniu wniosku odwołującego, ZUS w dniu 13.10.2017r. wydał zaskarżoną decyzję, w której odmówił odwołującemu prawa do spornego świadczenia wskazując, że nie spełnia przesłanek określonych w art. 4 i 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy uznał, że odwołujący wykazał ogólny staż pracy w wymiarze 34 lata 10 miesięcy i 10 dni a nie wykazał 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Do stażu pracy w szczególnym charakterze został zaliczony okres zatrudnienia w wymiarze 4 lata 11 miesięcy i 9 dni, tj. na stanowisku kierowcy autobusu: w Gminnym Zespole (...) w O., w Urzędzie Gminy w O., w (...) S.A. w O., w (...) Sp. z o.o. w W. i w (...) Sp. z o.o. w C.– z wyłączeniem okresów zwolnień lekarskich.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach nie został zaliczony okres zatrudnienia w (...) O. od 01.06.1984r. do 31.07.2003r., bowiem w świadectwie pracy w szczególnych warunkach wskazano, że odwołujący pracował jako kierowca ciągników, kombajnów, samochodu ciężarowego i autobusu, bez wskazania okresów pracy na poszczególnych stanowiskach.

J. C. (1) był zatrudniony od 22.10.1975r. do 30.08.1977r. w (...) Kombinacie Budowlanym w L. jako stolarz, cieśla i montażysta i wykonywał prace wykończeniowe na budowach. W okresie od 03.11.1983r. do 21.04.1984r. pracował w (...) W. przy budowie domów jednorodzinnych z pustaka, jako monter konstrukcji betonowych, betoniarz i murarz. W okresie od 01.06.1984r. do 31.07.2003r. był zatrudniony w (...) O. jako kierowca ciągników, kombajnów przy pracach polowych, kierowca samochodu ciężarowego i autobusu. Jako kierowca ciągnika wykonywał wszystkie prace polowe. Zimą odśnieżał, dowoził też piasek. W okresie gdy był kierowcą samochodu ciężarowego, wykonywał prace transportowe samochodem a w okresie prac polowych wykonywał prace ciągnikiem lub kombajnem. Autobusem dowoził pracowników do pracy do W.. Prawo jazdy na ciągniki uzyskał w 1975r., na samochody ciężarowe o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w dniu 7.07.1989r. a na autobusy od 16.06.1995r. Posiadając prawo jazdy na autobusy, jeździł również samochodem ciężarowym i ciągnikiem, wykonując prace polowe. Odwołujący w okresie od 7.08.2003r. do 29.02.2004r. otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych. W okresie od 01.03.2004r. do 31.05.2004r. był zatrudniony w (...) O. jako kierowca. W okresie od 4.06.2004r. do 31.10.2004r. otrzymywał zasiłek dla bezrobotnych. Następnie od 01.11.2004r. do 08.05.2006r. był zatrudniony w Tank - (...) G. jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W okresie od 09.05.2006r. do 30.04.2008r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W. jako zbrojarz. W okresie od 18.08.2008r. do 31.12.2008r. był zatrudniony w PPHU (...) w S. jako pracownik budowlany przy budowie domów. W okresach: od 02.02.2009r. do 30.06.2009r., od 25.08.2009r. do 24.02.2010r., od 01.03.2010r. do 30.04.2011r. pracował w Gminnym Zespole (...) w O. na stanowisku kierowca autobusu, od 01.05.2011r. do 30.06.2011r. był zatrudniony w Urzędzie Gminy w O., jako kierowca autobusu a od 01.09.2011r. do 30.06.2012r. w (...) S.A. w O. jako kierowca autobusu-konduktor. W okresie od 03.04.2013r. do 30.11.2014r. pracował w (...) Sp. z o.o. w P. jako pracownik budowlany. Od 22.09.2015r. do 01.10.2015r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W. jako kierowca autobusu a w okresie od 22.10.2015r. do 22.08.2017r. w (...) S.A. w C. jako kierowca autobusu-konduktor.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie zaś z art. 49 w/w ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję uznał, iż J. C. (1) nie spełnia warunków z obu tych przepisów, bowiem nie udowodnił 15-lertniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej.

Wydając zaskarżoną decyzję ZUS uznał, że odwołujący po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zaliczył mu bowiem do stażu pracy w szczególnym charakterze okresy zatrudnienia w wymiarze 4 lata 11 miesięcy i 9 dni, tj. okresy zatrudnienia na stanowisku kierowcy autobusu w transporcie publicznym: w Gminnym Zespole (...) w O., w Urzędzie Gminy w O., w (...) S.A. w O., w (...) Sp. z o.o. w W. i w (...) Sp. z o.o. w C.. Jest to praca o szczególnym charakterze, wskazana w Załączniku Nr 2 poz. 8 ww. ustawy. Jednocześnie, zgodnie z art. 12 - do tego rodzaju prac prawidłowo nie zaliczono okresów zwolnień lekarskich. Wobec uznania, że odwołujący po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnym charakterze, J. C. (1) nie będzie spełniał warunków wymaganych przez art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zdaniem Sądu odwołujący nie będzie spełniał też warunków z art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż nie ma okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Zauważyć trzeba, że mogą to być prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, albo w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, albo art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Do wymaganych 15 lat pracy szczególnej zalicza się wszystkie okresy pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uznane za takie według poprzednich wykazów, jeżeli były wykonywane przed 2009 r., oraz prace wymienione w nowych wykazach niezależnie od tego, czy są wykonywane po 31.12.2008 r. czy przed 1.01.2009 r. Wskazać trzeba, że zgodnie z art. 3 ust. 7 ustawy o emeryturach pomostowych za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przepis art. 32 i 33 ustawy emerytalnej nawiązuje do przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powyższe oznacza, że wg przepisów ww. Rozporządzenia z dnia 1.02.1983r. może być oceniana tylko praca do dnia 31.12.2008r.

Oceniając, czy J. C. (1) spełnia warunek posiadania 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub 15 lat pracy w szczególnym charakterze, Sąd analizował wszystkie jego okresy zatrudnienia. Brał pod uwagę dokumentację, znajdująca się w aktach ZUS, zeznania odwołującego, który opisywał czynności wykonywane u poszczególnych pracodawców oraz – co do zatrudnienia w (...) O. – zeznania świadków i dokumentację pracowniczą z akt osobowych.

J. C. (1) był zatrudniony od 22.10.1975r. do 30.08.1977r. w (...) Kombinacie Budowlanym w L.. W świadectwie pracy z tego zakładu (k. 3 akt kap. pocz.) wskazano, iż był zatrudniony jako stolarz, cieśla a ostatnio jako montażysta. Odwołujący zeznał, iż tym zakładzie pracował wykonując prace wykończeniowe na budowach: murował ściany, obsadzał futryny drzwi i okna, wylewał posadzki, pracował też jako szklarz (k 25a.s.). Tego rodzaju czynności nie są pracami w szczególnych warunkach, ani w szczególnym charakterze, zarówno w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak i w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Okres ten nie podlega więc zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach, ani do pracy w szczególnym charakterze.

W okresie od 03.11.1983r. do 21.04.1984r. odwołujący był zatrudniony w (...) W.. W świadectwie pracy z tego zakładu (k. 4 akt kap. pocz.) wskazano, iż był zatrudniony jako monter konstrukcji betonowych, betoniarz i murarz. Odwołujący na pierwszej rozprawie zeznał, że w ww. zakładzie wykonywał takie same czynności, jak w (...) Kombinacie Budowlanym (k. 25as.), a więc murował ściany, obsadzał futryny drzwi i okna, wylewał posadzki. Na ostatniej rozprawie zeznał, że w zakładzie tym pracował przy budowie domów jednorodzinnych, wykonywał wszystkie czynności, wymagane do wybudowania domu, w tym robił ławy, podmurówki, zbrojenia, stawiał ściany, budował dom do stanu surowego (k. 51a.s.). Z jego zeznań wynika, że ściany były budowane z pustaka. Zdaniem Sądu także i ten okres nie podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach, ani do pracy w szczególnym charakterze. Skoro odwołujący wykonywał wszystkie czynności, wymagane do postawienia domu w stanie surowym, to nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. Postawienie domu w stanie surowym obejmuje bowiem zarówno prace murarskie, prace zbrojarskie, jak też prace ciesielskie, w tym obsadzanie drzwi i okien.

W okresie od 01.06.1984r. do 31.07.2003r. J. C. (1) był zatrudniony w (...) O.. Na okoliczność tego zatrudnienia złożył ogólne świadectwo pracy (k. 25a.e.). Wskazano w nim, że był zatrudniony jako kierowca ciągnika, operator kombajnu zbożowego, kierowca samochodu ciężarowego i kierowca autobusu. Złożył też świadectwo pracy w szczególnych warunkach, wystawione w dniu 7.08.2003r. i wskazujące, że wykonywał prace jako kierowca ciągników, kombajnów, samochodów ciężarowych i autobusów, tj. prace wskazane w Wykazie A Dział VIII, poz. 3 pkt 1 wykazu, stanowiącego załącznik do zarządzenia Nr 4 zarządu (...) i OR z dnia 28.10.1982r.

Na okoliczność tego zatrudnienia Sąd przesłuchał odwołującego oraz świadków A. R. (1) i A. R. (2). A. R. (1) zeznała, że odwołujący ciągnikiem wykonywał prace polowe: jeździł z opryskiwaczem, rozrzutnikiem, orał, w żniwa jeździł kombajnem, zimą wykonywał prace transportowe. Zeznała nadto, iż odwołujący jeździł samochodem S., jednak w okresie prac polowych wykonywał prace ciągnikiem. A. R. (2) zeznał, że odwołujący pracował jako kierowca ciągnika, kierowca samochodu ciężarowego, kombajnu i kierowca autobusu. Ciągnikiem wykonywał prace polowe, nadto wykonywał prace transportowe dowożąc materiały do budowy dróg, a zimą odśnieżał. Zeznał też, że w okresie żniw odwołujący pracował kombajnem. Pytany o zatrudnienie J. C. (1) jako kierowcy samochodu ciężarowego zeznał, iż (...) zakupiło samochody ciężarowe w latach 90-tych, odwołujący jeździł wówczas takim samochodem, a w razie potrzeby jeździł też ciągnikiem. Z zeznań świadka wynika nadto, iż odwołujący jako kierowca autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 woził pracowników do pracy do W..

Odwołujący zeznał natomiast, iż w (...) jako kierowca ciągnika wykonywał prace polowe, w tym opryski, kosił trawę, zimą wykonywał prace transportowe wożąc piasek, mleko, odśnieżał. Zeznał też, że jako kierowca kombajnu wykonywał prace w żniwa a jako kierowca samochodu ciężarowego wykonywał prace transportowe, jeździł też w razie potrzeby ciągnikiem, wykonywał również prace polowe. Jako kierowca autobusu woził pracowników do pracy w W..

W ocenie Sądu okres zatrudnienia w (...) nie podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach, ani do pracy w szczególnym charakterze.

Zarówno odwołujący, jak i świadkowie wskazywali, że J. C. (1) pracował jako kierowca ciągnika, wykonując zarówno prace polowe, jak i prace w transporcie. Zauważyć tymczasem trzeba, że zgodnie z zarysowaną ostatnio linią orzeczniczą Sądu Najwyższego – jedynie prace traktorzystów pracujących w transporcie podlegają zaliczeniu do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (np. wyrok SN z dnia 3.12.2013 r., I UK 172/13; wyroku SN z dnia 23.02.2017 r., I UK 76/16, wyrok SN z dnia 510.2017-10-05, II UK 436/16). Z powyższych zeznań świadków i J. C. (1) wynika, że odwołujący jako traktorzysta nie wykonywał wyłącznie prac transportowych, bowiem oprócz przewożenia towarów pracował w polu, przy czym w okresie prac polowych wykonywał tylko takie prace. Tymczasem prace kierowców ciągników wymienione zostały w dziale VIII wykazu A „W transporcie i łączności”. Natomiast odwołujący zatrudniony był w branży rolniczej, gdzie dominowały prace polowe. Odwołujący się nie wykazał, że pomimo zatrudnienia w zakładzie zakwalifikowanym do branży rolniczej, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace transportowe jako kierowca ciągnika w ruchu publicznym.

Z ww. zeznań wynika też, że w okresie zimowym odwołujący wykonywał prace polegające na odśnieżaniu. Tego rodzaju prace nie są pracami w szczególnych warunkach, ani w szczególnym charakterze (wyrok SN z dnia 23.02.2017r., I UK 45/16).

Zgodnie z załącznikiem do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wykaz A, dział VIII, poz. 2) prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony i prace kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 są pracami w szczególnych warunkach.

Z okazanego Sądowi na pierwszej rozprawie prawa jazdy wynika, iż prawo jazdy na ciągniki odwołujący uzyskał w dniu 30.04.1975r., na samochody ciężarowe o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w dniu 7.07.1989r. a na autobusy od 16.06.1995r. Podkreślić jednak trzeba, że sam fakt uzyskania prawa jazdy na konkretny pojazd nie oznacza, iż odwołujący jeździł tylko tym pojazdem i to już od dnia następnego po uzyskaniu uprawnień. Z materiału dowodowego nie wynika, od kiedy odwołujący zaczął jeździć samochodem ciężarowym i autobusem, a od tego m.in., zależy możliwość stwierdzenia, czy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

W aktach emerytalnych odwołującego znajduje się jego dokumentacja osobowa z (...) O., w tym angaże. Z tej dokumentacji (angażu z 1.03.1989r.) wynika, że odwołujący jeszcze w marcu 1989r. zajmował stanowisko traktorzysty. Oznacza to, że odwołujący, nawet jeśli jeździł samochodem ciężarowym o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, to nie wykonywał tylko prac transportowych, nie wykonywał więc pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy. Jest to zgodne z zeznaniami J. C. (1) i świadków, którzy zeznali, że nawet w okresie, gdy odwołujący był kierowcą samochodu ciężarowego, to wykonywał prace polowe ciągnikiem lub kombajnem, zastępował też innych kierowców ciągników. Należy zauważyć, że prace polowe trwają od marca do listopada, pozostają więc co najwyżej 3 miesiące – grudzień –marzec, w których prace polowe nie były wykonywane. Skoro zaś odwołujący także zimą wykonywał prace ciągnikiem, to były to prace zarówno transportowe, jak i odśnieżanie, sypanie piaskiem, gdyż – zgodnie z jego zeznaniami – takie prace wykonywał poza sezonem prac polowych gdy był kierowcą ciągnika.

Zarówno J. C. (2), jak i świadkowie zeznali, że odwołujący był również kierowca autobusu i dowoził pracowników do pracy do W.. Żaden ze świadków, ani odwołujący, nie potrafili jednak wskazać, od kiedy odwołujący zaczął jeździć autobusem. Danych w tym zakresie nie zawiera dokumentacja pracownicza z (...) O., znajdująca się w aktach emerytalnych odwołującego. Zdaniem Sądu – jak wskazuje doświadczenie życiowe - nie zawsze pracownik, po uzyskaniu prawa jazdy na dany pojazd, od razu zaczyna nim jeździć w zakładzie. J. C. (1) pytany o to, kiedy zaczął jeździć autobusem, nie potrafił tego wskazać, a następnie podawał sprzeczne informacje. Przesłuchiwany na pierwszej rozprawie zeznał, że autobusem zaczął jeździć ok. 2 miesiące po tym, jak uzyskał prawo jazdy na autobus (k. 25.s.). Na ostatniej rozprawie zeznał zaś, że zaczął jeździć autobusem ok. 6 miesięcy po uzyskaniu prawa jazdy (k. 51va.s.). Odwołujący wywodził też, że w okresie gdy jeździł autobusami, nie jeździł już samochodem ciężarowym, ani ciągnikiem., nie ma jednak na to dowodu, gdyż w świadectwie pracy nie wskazano okresów zatrudnienia na poszczególnych stanowiskach.

Mając na uwadze powyższy materiał dowodowy Sąd uznał, że nie ma możliwości wiarygodnego ustalenia, do kiedy J. C. (1) zaczął jeździć autobusami, dlatego nie wiadomo, w jakim okresie wykonywał pracę kierowcy autobusu i także ten okres nie podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach. Należy też zauważyć, że pracodawca wystawił odwołującemu świadectwo pracy w szczególnych warunkach (k. 17a.e.), a w świadectwie tym nie wskazał, w jakich okresach odwołujący pracował na poszczególnych stanowiskach, co przemawia za uznaniem, że czynności wskazane w świadectwie wykonywał wymiennie.

W konsekwencji Sąd uznał, że okres pracy w (...) O. nie podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach, ani w szczególnym charakterze.

Gdyby hipotetycznie uznać, że J. C. (1) pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony od daty uzyskania prawa jazdy – 7.07.1989r. to i tak, po odliczeniu okresu prac polowych, pozostają najwyżej 3 miesiące. Nie wiadomo jednak, od kiedy odwołujący zaczął jeździć autobusem, dlatego nie wiadomo też, kiedy zaprzestał jazdy samochodem ciężarowym, nie można więc nawet hipotetycznie ocenić, jak długi okres można zaliczyć na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Okresu pracy na stanowisku kierowcy autobusu nie można zaliczyć nawet hipotetycznie, gdyż nie wiadomo, jaka byłaby data początkowa.

Odwołujący był zatrudniony w (...) O. także od 01.03.2004r. do 31.05.2004r. Na tę okoliczność złożył świadectwo pracy (k. 27a.e.), w którym wskazano, iż był zatrudniony na stanowisku kierowcy. J. C. (1) nie wykazał, aby w tym okresie pracował w szczególnych warunkach. Pracodawca nie wystawił mu za ten okres świadectwa pracy w szczególnych warunkach, co oznacza, iż nie uważał, aby taką pracę wykonywał. (...) wystawiło mu natomiast świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres od 1.06.1984r. do 31.07.2003r.

W okresie od 01.11.2004r. do 08.05.2006r. J. C. (3) był zatrudniony w(...) G. jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Na tę okoliczność złożył świadectwo pracy (k. 26a.e.). Wskazano w nim stanowisko kierowcy. Sąd uzyskał akta osobowe z tego zakładu. Zawarte tam dokumenty w postaci zaświadczenia o zdolności do wykonywania pracy i umowy o pracę wskazują stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego. W świetle tych dokumentów Sąd dał wiarę J. C. (1), że w zakładzie tym pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Jest to praca w szczególnych warunkach, wskazana w wykazie A Dział VIII poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Okres ten wynosi 1 rok 6 miesięcy i 8 dni.

W okresie od 09.05.2006r. do 30.04.2008r. odwołujący był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W. jako zbrojarz. Okres ten wykazał w świadectwie pracy z k. 28a.e. J. C. (1) zeznał, że w zakładzie tym pracował jako zbrojarz i takie stanowisko wskazywane jest też w aktach osobowych, które Sąd uzyskał z archiwum. Okres ten podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach, gdyż prace zbrojarskie są pracami w szczególnych warunkach, wymienionymi w Wykazie A Dział V poz. 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Okres ten wynosi 1 rok 11 miesięcy i 23 dni.

W okresie od 18.08.2008r. do 31.12.2008r. był zatrudniony w PPHU (...) w S. a w okresie od 03.04.2013r. do 30.11.2014r. pracował w (...) Sp. z o.o. w P.. Na okoliczność pracy w tych zakładach złożył świadectwa pracy (k. 29a.e. i k. 37a.e.) wskazujące, że pracował jako pracownik budowlany.

Okres od 18.08.2008r. do 31.12.2008r. nie może być zaliczany do pracy w szczególnych warunkach. Odwołujący wykonywał bowiem wszystkie czynności, wymagane do postawienia domu w stanie surowym, a to obejmuje zarówno prace murarskie, zbrojarskie, jak też prace ciesielskie, w tym obsadzanie drzwi i okien, odwołujący stawiał ściany z pustaka a nie są to prace murarskie w rozumieniu Rozporządzenia RM z 7.02.1983r.

Okres od 03.04.2013r. do 30.11.2014r. (jako okres po 31.12.2008r.) może być kwalifikowany jako praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tylko w rozumieniu wykazu wskazanego w art. 3 ust. 1 lub ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Prace budowlane (w tym betoniarskie, zbrojarskie itp.) nie są w ogóle wymienione w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych. Okres ten nie jest więc pracą w szczególnych warunkach, ani pracą w szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

W okresach: od 02.02.2009r. do 30.06.2009r., od 25.08.2009r. do 24.02.2010r., od 01.03.2010r. do 30.04.2011r. odwołujący był zatrudniony w Gminnym Zespole (...) w O. na stanowisku kierowca autobusu, od 01.05.2011r. do 30.06.2011r. był zatrudniony w Urzędzie Gminy w O., jako kierowca autobusu i od 01.09.2011r. do 30.06.2012r. w (...) S.A. w O. jako kierowca autobusu-konduktor. W okresie od 22.09.2015r. do 01.10.2015r. był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. w W. jako kierowca autobusu a w okresie od 22.10.2015r. do 22.08.2017r. w (...) S.A. w C. jako kierowca autobusu-konduktor. Okresy te - jako okresy po 31.12.2008r. mogą być kwalifikowane jako praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze tylko w rozumieniu wykazu wskazanego w art. 3 ust. 1 lub ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zostały zaliczone przez ZUS jako okresy pracy w szczególnym charakterze i stanowią łącznie 4 lata 11 miesięcy i 9 dni. Jednocześnie, zgodnie z art. 12 - do tego rodzaju pracy prawidłowo nie zaliczono okresów zwolnień lekarskich.

Reasumując należy uznać, że J. C. (1) wykazał 4 lata 11 miesięcy i 9 dni pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych (okresy po od 1.01.2009r.).

Co do okresów sprzed 1.01.2009r. – nie wykazał żadnego okresu pracy w szczególnym charakterze. Wykazał natomiast okres pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – w wymiarze 3 lata 6 miesięcy i 1 dzień ( (...) Sp. z o.o. w W. i Tank - (...) G.).

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż J. C. (1) nie spełnił przesłanki do przyznania emerytury pomostowej, określonej w art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Jego odwołanie od decyzji ZUS z dnia 13.10.2017r. zostało więc oddalone na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł J. C. (1), zarzucając wyrokowi

1)  naruszenie prawa materialnego – przepisów szczególnych, tj. Załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Nr 8, poz. 43), w których w dziale VIII Wykazu A pod poz. 3 wymieniono prace m.in. kierowców ciągników i kombajnów, poprzez ich niezastosowanie;

2)  naruszenie art. 32 Konstytucji RP poprzez zróżnicowanie sytuacji prawnej osób w tej samej sytuacji faktycznej w postaci odmowy przyznania prawa do emerytury pomostowej J. C. (1), podczas gdy inni koledzy odwołującego zajmujący te same stanowiska – kierowcy ciągnika i wykonujący te same czynności u tego samego pracodawcy tj. (...) w O. otrzymali wyrokami sądów wcześniejszą emeryturę, np. S. K. w sprawie: o sygn. III U 468/14 Sądu Okręgowego w Ostrołęce;

3)  naruszenie przepisów art. 278 kpc w zw. z art. 232 kpc w postaci zaniechania dopuszczenia z urzędu dowodu z opinii biegłego w celu zasięgnięcia opinii biegłego na temat czy praca wykonywana przez ubezpieczonego w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 01.06.1984 r. do 31.07.2003 r. w (...) O. w tym jak kierowcy ciągnika i kombajnu była pracą w warunkach szczególnych;

4)  błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wyroku polegający na przyjęciu, że praca Odwołującego się w (...) O. nie jest pracą w warunkach szczególnych, pomimo tego, że J. C. (1) ponad 15 lat pracował u wskazanego pracodawcy jako m.in. kierowca ciągnika, kombajnu, samochodów ciężarowych i autobusów, która to praca jest wymieniona w dziale VIII Wykazu A pod poz. 2 i 3 Załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Nr 8 poz. 43).

Wskazując na powyższe domagał się:

- zmiany wyroku i przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej;

- zasądzenia kosztów według norm przepisanych, w tym zastępstwa procesowego

ewentualnie o:

- uchylenia wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Ostrołęce.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest uzasadniona, aczkolwiek nie wszystkie zarzuty podniesione w apelacji zasługują na uwzględnienie. Sąd Okręgowy nie uznał odwołującemu do pracy w warunkach szczególnych w całości okresu zatrudnienia w (...) O. od 1.06.1984 r. do 31.07.2003 r. na skutek błędnej oceny materiału dowodowego, prowadzącej do dokonania wadliwych ustaleń faktycznych.

Na wstępie należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny nie zgadza się z poglądem skarżącego, iż prace polowe w rolnictwie wykonywane przez kierowcę ciągnika powinny być kwalifikowane jako prace w transporcie, a zatem pracę w szczególnych warunkach uprawniającą do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Kwestia, czy prace polowe wykonywane przez kierowcę ciągnika (traktorzysty) mogą być uznane za prace w warunkach szczególnych, o których mowa w dziale VIII poz. 3 wykazu A, stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 II 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w ostatnim czasie była wielokrotnie przedmiotem analizy w orzecznictwie Sądu Najwyższego, w którym utrwalił się pogląd, że pracy kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsiennicowych wykonujących pracę w rolnictwie nie można kwalifikować jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (wyrok Sądu Najwyższego z 23 II 2017 r. I UK 45/16; z 3 XII 2013 r. I UK 172/13, z 13 VIII 2015 r. I UK 218/15, z 12 X 2016 r. III UK 1/16; z 15 XI 2016 r. II UK 397/15, z 26 II 2017 r. II UK 370/15).

W wyroku z dnia 13 VII 2016 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że w świetle przepisów wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono konkretne stanowiska, przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w warunkach szczególnych. Usystematyzowanie prac o znacznej szkodliwości i uciążliwości oraz przypisanie ich do oddzielnych działów i poszczególnych stanowisk w ramach gałęzi gospodarki nie jest przypadkowe, gdyż należy przyjąć, że konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w stopniu mniejszym lub większym, w zależności od tego, w którym dziale gospodarki jest umiejscowione. Przynależność pracodawcy do określonej gałęzi (branży) gospodarki ma istotne znaczenie i nie można dowolnie z naruszeniem postanowień rozporządzenia wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały przypisane w tym akcie prawnym. Nie można więc przyjąć, że istotny do stwierdzenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest wyłącznie rodzaj tej pracy, a bez znaczenia pozostaje okoliczność zatrudnienia pracownika w określonym sektorze gospodarki. Biorąc pod uwagę treść art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uznaje się tych, którzy świadczą pracę o znacznej szkodliwości psychofizycznej dla zdrowia ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, należy przede wszystkim stwierdzić, czy konkretne stanowisko narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w różnym stopniu w zależności od tego, w którym dziale gospodarki jest umiejscowione. Jeżeli bowiem uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia konkretnej pracy wynika właśnie z jej branżowej specyfiki, to należy odmówić tego szczególnego waloru pracy wykonywanej w innym dziale gospodarki. Natomiast w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czy uciążliwości danego rodzaju pracy nie wykazuje żadnych różnic w zależności od branży, w której jest ona wykonywana, to brak jest podstaw do zanegowania świadczenia jej w warunkach szczególnych tylko dlatego, że w załączniku do rozporządzenia została przyporządkowana do innego działu gospodarki. Jeżeli bowiem pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy narażony był na działalnie tych samych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu, których praca zaliczona jest do wykonywanej w warunkach szczególnych, to zróżnicowanie tych stanowisk pracy musiałoby być uznane za naruszające zasadę równości w zakresie uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego pracowników wykonujących taką samą pracę.

W wyroku z dnia 26 I 2016 r. III UK 51/16 Sąd Najwyższy dodatkowo zauważył, że traktowanie wykazu prac w szczególnych warunkach jako ściśle branżowo-stanowiskowego nie ma bezwzględnego charakteru. O ile bowiem wykonywanie pracy w ramach innej gałęzi gospodarki (branży), dla której wykaz nie znajduje odpowiednika, zazwyczaj będzie świadczyć o tym, że dany rodzaj pracy nie jest realizowany w narażeniu na ekspozycję czynników szkodliwych w takim stopniu, jak w przypadku pracy wykonywanej w ramach gałęzi gospodarki, dla której wykaz taką pracę przewiduje, o tyle może zdarzyć się, że konkretny rodzaj pracy realizowany w ramach gałęzi gospodarki, dla której wykaz nie przepisuje uznania jej za pracę w szczególnych warunkach, jest wykonywany w warunkach tożsamych z tymi podanymi w branży, w której jest on wymieniony w wykazie, to znaczy jest narażony na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych oraz w takim samym stopniu jak w branży, w ramach której jest on uznawany za pracę w szczególnych warunkach.

Z powyższego wynika, że zasada branżowo-stanowiskowego charakteru wyodrębnienia prac w szczególnych warunkach nie ma charakteru absolutnego i w zależności od okoliczności sprawy można od niej odstąpić.

Odstąpienie takie jest możliwe, gdy pracownik w ramach swoich obowiązków stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był narażony na działanie tych samych szkodliwych czynników, na które narażeni byli pracownicy innego działu gospodarki, w ramach której takie same prace zaliczone są do prac w szczególnych warunkach. Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że J. C. był zatrudniony w (...) O. od 1.06.1984 r. do 31.07.2003 r. Pracodawca wydał wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, potwierdzające wykonywanie przez wnioskodawcę pracy na stanowiskach: kierowcy ciągników, kombajnu, samochodów ciężarowych, autobusów wymienione wykazie A Dział VIII poz. 3. W świadectwie pracy nie zostało jednak wyodrębnione w jakich konkretnie okresach ubezpieczony pracował na poszczególnych stanowiskach pracy. Także z akt osobowych wnioskodawcy nie wynika w jakim okresie odwołujący pracował jako traktorzysta, a następnie kierowca samochodu ciężarowego i autobusu.

J. C. w postępowaniu przed Sądem Okręgowym, a następnie przesłuchiwany przed sadem odwoławczym w charakterze strony zeznał, iż od 1.06.1984 r. pracował jako kierowca ciągnika rolniczego. Wówczas wykonywał prace polegające na koszeniu łąk, opryskiwaniu upraw na polach, koszeniu zboża, prasowaniu słomy, kopaniu ziemniaków, rozsiewaniu wapna. Od roku 1988 do 1999 pracował również jako operator kombajnu zbożowego. W latach 1999-2001 r. wnioskodawca świadczył pracę w charakterze kierowcy (...) przy transportowaniu piasku i żwiru na budowę dróg oraz transportu węgla z kopalni nawozów z P.. W latach 2001-2003 odwołujący pracował jako kierowca autobusu Autosan H9, którym przewoził pracowników z O. i innych okolicznych miejscowości do pracy w W.. Odwołujący stwierdził, że przyjeżdżał do W. na 6 rano, zabierał pracowników z nocnej zmiany. Po przyjeździe do O. ponownie zabierał pracowników i zawoził ich do W. do pracy na drugą zmianę. Odwołujący podkreślił, iż po uzyskaniu uprawień do prowadzenia samochodów ciężarowych nadal w razie potrzeby wykonywał prace polowe przy użyciu ciągnika. Kiedy zaczął kierować autobusem wykonywał wyłącznie tę pracę. Nie pracował już wówczas jako kierowca ciągnika, ani kierowca samochodu ciężarowego. J. C. dodał, że w latach 1984-1999 od kwietnia do października każdego roku pracował przy pracach polowych jako traktorzysta. W okresie później jesieni i zimy tj. od XI do końca marca każdego roku wykonywał prace transportowe ciągnikiem polegające na wożeniu baniek z mlekiem na przyczepie, piasku i żwiru na drogi gminne, odśnieżaniu drogi za pomocą pługa doczepionego do ciągnika. J. C. uzyskał uprawnienia do kierowania samochodem ciężarowym powyżej 3,5 tony 7.07.1989 r., zaś autobusem powyżej 15 miejsc od 16.06.1995 r.

Przesłuchana przed Sądem Okręgowym jako świadek A. R. (1) zaznała, że w okresie prac polowych odwołujący pracował jako kierowca kombajnu, a w okresie później jesieni i zimy wykonywał prace transportowe ciągnikiem, a następnie samochodem ciężarowym.

Świadek – A. R. (2) (prezes zarządu) zeznawał natomiast, że w sezonie rolniczym J. C. pracował jako kierowca ciągnika przy pracach polowych. Po sezonie wnioskodawca wykonywał prace transportowe ciągnikiem, a po uzyskaniu uprawnień kierowcy samochodu ciężarowego podstawowe obowiązki odwołującego polegały wyłącznie na transporcie pracowników z O. i okolicznych wsi do pracy w W..

Zdaniem Sądu Apelacyjnego zarówno zeznania świadków jak i odwołującego należy uznać za prawdziwe i szczere. Twierdzenia J. C. i przesłuchanych świadków są spójne, zbieżne ze sobą. Wnioskodawca przyznał w jakich okresach wykonywał prace polowe, w jakich zaś zajmował się transportem, początkowo przy pomocy ciągnika, a następnie samochodu ciężarowego.

W tym miejscu podkreślić trzeba, że zatrudniająca ubezpieczonego w spornym okresie Spółdzielnia Kółek Rolniczych w O. nie była zakładem należącym do branży transportowej, a typowym zakładem świadczącym usługi rolnicze. Dział X wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z 7 II 1983 r., określający rodzaje prac ”w rolnictwie i przemyśle spożywczym” nie wymienia prac kierowców ciągników (traktorzystów). Prace takie wymienia natomiast ustawodawca wyłącznie w dziale VIII „ w transporcie i łączności”.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego odwołującemu nie można zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia w (...) w charakterze obsługi ciągnika, polegającej na wykonywaniu prac polowych. Uwzględnieniu do pracy w warunkach szczególnych podlegają natomiast prace transportowe, które odwołujący wykonywał przy pomocy ciągnika, a następnie samochodu ciężarowego od początku listopada do końca każdego marca każdego roku. Faktem powszechnie znanym jest, że w okresie późnej jesieni i zimy nie są wykonywane w Polsce żadne prace w polu. Jest to spowodowane warunkami klimatycznymi panującymi w kraju (mróz, opady śniegu). Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że poza sezonem prac w rolnictwie (od XI do III) odwołujący zajmował się przewozem mleka, płodów rolnych, piasku, opału, paszy dla zwierząt ciągnikiem, a następnie samochodem ciężarowym, transportem węgla z kopalni, nawozów z fabryki w P., piasku, żwiru.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego odwołujący, wykonując zadania transportowe w (...) przy pomocy ciągnika i samochodu ciężarowego, wykonywał tak samo szkodliwe i uciążliwe prace w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jak kierowcy ciągników i samochodów ciężarowych zatrudnieni w firmach transportowych. Szkodliwość i uciążliwość prac kierowców ciągników i samochodów ciężarowych należy z pewnością wiązać ze specyfiką poruszania się w ruchu drogowym przez pojazdy o odmiennej w stosunku do „normalnych” uczestników tego ruchu charakterystyce (gabarytach i sposobie przemieszczania się) wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

W ocenie sądu odwoławczego praca J. C. polegająca na transporcie różnych ładunków ciągnikiem, czy też samochodem ciężarowym, a następnie osób autobusem nie różniła się od kierowcy zatrudnionego w firmie przewozowej wykonującego analogiczne czynności. Zatem w ocenie Sądu II instancji istnieją podstawy do uwzględnienia odwołującemu do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od I-III i XI-XII każdego roku, począwszy od 1.06.1984 r., kiedy to wykonywał on wyłączenie prace transportowe. Od 1.06.1984 r. do 31.12.2000 r. przepracowany przez J. C. okres pracy w warunkach szczególnych wynosi 2 miesiące w 1984 r. i po 5 miesięcy w każdym roku od 1.01.1985 r. do 31.12.2000 r tj. 82 miesiące (6 lat 10 miesięcy).

Sąd Apelacyjny mając na uwadze zeznania świadków i zeznania odwołującego przyjął, że od 1.01.2001 r. do 31.07.2003 r. tj. 2 lata 7 miesięcy odwołujący, będąc zatrudniony w (...) w O., pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy autobusowego – Autobusu (...) (Dział VIII pkt III wykazu A – Praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15).

Reasumując odwołujący przepracował w (...) w warunkach szczególnych łącznie 9 lat 3 miesiące. Sąd nie uwzględnił ubezpieczonemu do zatrudnienia w warunkach szczególnych prac polowych wykonywanych przy użyciu ciągnika od IV do X każdego roku pracy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 XII 2008 r. o emeryturach pomostowych – Prawo do emerytury pomostowej z uwzględnieniem art. 5-12 przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 XII 1948 r.

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy ustalany na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS

6)  po dniu 31 XII 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Należy stwierdzić, że Sąd Okręgowy słusznie zauważył, że J. C. od 1.11.2004 r. do 8.05.2006 r. będąc zatrudniony w Tank - (...) G. jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wykonywał pracę w warunkach szczególnych (wykaz A D. VIII p. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 II 1983 r.). Okoliczność powyższa wynika z akt osobowych wnioskodawcy. Po odliczeniu okresów urlopów bezpłatnych i okresów, za który pobierany był zasiłek chorobowy, okres pracy w warunkach szczególnych we wskazanej wyżej firmie wynosi 1 rok 1 miesiąc i 19 dni.

Od 9.05.2006 r. do 30.04.2008 r. J. C. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. w W. na stanowisku zbrojarza. Tego rodzaju prace zostały wymienione w wykazie A Dział V stanowiącym załącznik do rozporządzenia z 7 II 1983 r. jako praca warunkach szczególnych. Po odliczeniu okresów nieskładkowych (dowód: akta osobowe) okres pracy w warunkach szczególnych w tym zakładzie wynosił 1 rok 11 miesięcy i 3 dni. Organ rentowy uwzględnił również odwołującemu do pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 3 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych okresy pracy od 2 II 2009 r. do 30 VI 2009 r., od 25.08.2009 r. do 24.02.2010 r., od 1.03.2010 r. do 30.04.2011 r. w Gminnym Zespole (...) na stanowisku kierowcy autobusu, od 1.05.2011 r. do 30.06.2011 r. w Urzędzie Gminy w O. jako kierowcy autobusu, od 1.09.2011 r. do 30.06.2012 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. w charakterze kierowcy autobusu, od 22.09.2015 r. do 30.09.2015 r. w Miejskich Zakładach (...) z o.o. w W. również jako kierowca autobusu i od 22.10.2015 r. do 22.08.2017 r. w Przedsiębiorstwie (...) SA w C. tj. łącznie 4 lata 11 miesięcy 9 dni. Prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym wymienione zostały w załączniku Nr 2 pod poz. 8 do ustawy z 19 XII 2008 r. o emeryturach pomostowych, zmieniającym wykaz prac o szczególnym charakterze.

R. J. C. legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszącym w sumie 17 lat 3 miesiące 1 dzień (9 lat 3 miesiące – (...) O., 1 rok 11 miesięcy 3 dni – (...) SA w W. -1 rok 1 miesiąc 19 dni – Tank - (...) G.). Ubezpieczony spełnia więc sporny warunek co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określony w art. 4 pkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Rację ma więc skarżący, ponosząc w apelacji błąd w ustaleniach faktycznych popełniony przez Sąd Okręgowy, polegający na niewłaściwej ocenie charakteru pracy odwołującego w (...) O., który skutkował naruszeniem przepisu prawa materialnego tj. art. 32 ustawy o emeryturach i rentach i przepisów Rozporządzenia z 7 II 1983 r.

Dlatego orzeczono jak w sentencji na mocy art. 386 §1 kpc.

Sąd Apelacyjny uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie okoliczności faktycznych, które doprowadziły do przyznania emerytury pomostowej wymagało przeprowadzenia przez sąd dowodów w sprawie.

O kosztach sąd postanowił na mocy art. 98 kpc i §10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 X 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 5 XI 2015).

SSA Alicja Sołowińska SSA Bożena Szponar – Jarocka SSA Teresa Suchcicka