Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan-Karasińska

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2018 r. w Warszawie

sprawy Fundacji (...) z siedzibą w W. oraz J. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania Fundacji (...) z siedzibą w W. oraz odwołania J. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 18 września 2017 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż J. D. jako pracownik u płatnika składek Fundacja (...) z siedzibą w W. podlega od 1 kwietnia 2017 roku ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4 930 zł brutto (cztery tysiące dziewięćset trzydzieści złotych);

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej się J. D. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej się Fundacji (...) z siedzibą w W. kwotę 360,00 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VII U 1550/17

UZASADNIENIE

J. D. złożyła w dniu 17 października 2017r. odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 18 września 2017r. nr: (...), stwierdzającej, że nie podlega ona, jako pracownik u płatnika składek Fundacji (...) od dnia 1 kwietnia 2017r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto.

W uzasadnieniu swojego stanowiska ubezpieczona wykazała wszystkie okoliczności, świadczące o tym, iż powyższa umowa o pracę nie została zawarta w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a wynikała z faktycznej potrzeby zatrudnienia pracownika o określonych kompetencjach oraz doświadczeniu. Odwołująca podniosła, że na podjęcie współpracy zdecydowała się przede wszystkim ze względu na możliwość poszerzenia swoich kompetencji zawodowych o nową branżę, jaką jest branża outsourcingu i nowoczesnych usług dla biznesu. Wskazała, że ubiegając się o przydzielenie jej projektu w ramach umowy o dzieło dostarczyła uprzednio do Fundacji CV, na podstawie którego została zaproszona na rozmowę kwalifikacyjną. W. D. - bezpośredni przełożony, podczas rozmowy rekrutacyjnej, opisał fundację, jej zakres działalności oraz zakres obowiązków i wymagań w stosunku do wykonawcy, u którego zamawia się realizację projektu. Ponadto odwołująca została poinformowana przez przyszłego pracodawcę o możliwości podjęcia współpracy na podstawie umowy o pracę. Ubezpieczona podniosła nadto, że w ramach zlecanych jej na podstawie kolejno zwieranych umów o dzieło zadań, pracowała głównie na zamkniętych, autorskich systemach (...) Fundacji. Następnie wskazała, że strony zdeklarowały dalszą chęć współpracy w ramach umowy o pracę na stanowisku Account Managera. Odwołująca zaznaczyła, że wysokość wynagrodzenia wynikała bezpośrednio z posiadanych i wykazanych przez nią kompetencji zawodowych, rodzaju zajmowanego stanowiska i obowiązków z niego wynikających.

Dodatkowo podniosła, że o fakcie zajścia w ciążę poinformowała pracodawcę jeszcze przed podpisaniem umowy o pracę. W związku z powyższym wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji ( odwołanie, sygn. akt VII U 1551/17 k.2-8 ).

W dniu 31 października 2017r. odwołanie od powyższej decyzji złożył także płatnik składek Fundacja (...) z siedzibą w W., zarzucając jej naruszenie art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez uznanie, iż od dnia 1 kwietnia 2017 r. ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniom społecznym. W treści odwołania płatnik składek wskazał, że po podjęciu decyzji o zatrudnieniu pracownika, który przejmie część zadań wykonywanych dotychczas przez prezesa zarządu, rozpoczął rekrutację na stanowisko Account Managera. Ponieważ kompetencje ubezpieczonej, jej doświadczenie zawodowe, a także dotychczasowa współpraca stron spełniały oczekiwania płatnika, a jednocześnie ubezpieczona ostatecznie zgodziła się na proponowane jej wynagrodzenie, to z nią zawarta została umowa o pracę. Ponadto pełnomocnik pracodawcy wskazał, że płatnik w momencie zawierania umowy o pracę miał świadomość tego, że ubezpieczona jest we wczesnym etapie ciąży. Ponieważ jednak praca na stanowisku Account Managera ma charakter pracy biurowej, nieobciążającej fizycznie, a ubezpieczona zapewniła o zamiarze jej wykonywania tak długo, jak długo pozwoli jej na to zdrowie, informacja ta nie wpłynęła na decyzję pracodawcy. Zgodnie z umową o pracę ubezpieczona podjęła zatrudnienie z dniem 1 kwietnia 2017 roku. Płatnik składek nadmienił, że choć wskutek wystąpienia dolegliwości zdrowotnych ubezpieczona stała się niezdolna do pracy po kilku miesiącach od zatrudnienia, nie świadczy to o pozorności realizowanej wcześniej umowy o pracę. Podobnie o pozorności umowy nie świadczy fakt, że płatnik - mimo prowadzonej rekrutacji - nic zatrudnił jeszcze na miejsce ubezpieczonej pracownika na zastępstwo. Jak wynika z oświadczeń uczestniczących w rozmowach kwalifikacyjnych kandydatów na pracowników, perspektywa stosunkowo krótkiego zatrudnienia przy jednocześnie dość niskim wynagrodzeniu za pracę, czynią bowiem ofertę płatnika mało korzystną w porównaniu do innych ofert na rynku (...). W związku z powyższym płatnik składek wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji oraz o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków: I. P. (1), P. R. oraz P. Ż. ( odwołanie, k.2-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie z dnia 9 listopada 2017r. organ rentowy podniósł, że J. D. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę z dnia 31 marca 2017r. przez ww. płatnika składek od dnia 1 kwietnia 2017r.na czas nieokreślony z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku Account Managera. Ponadto wskazał, że Oddział w dniu 16 sierpnia 2017r. wszczął postępowanie wyjaśniające w celu potwierdzenia prawidłowości dokonanego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. Na podstawie ww. postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że odwołująca została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych wyłącznie w celu uzyskania prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa. Ponadto w jego ocenie ani w toku postępowania oraz w odwołaniu nie zostały przedstawione dowody mogące potwierdzić rzeczywiste świadczenie pracy przez odwołującą (odpowiedź na odwołanie, sygn. akt VII U 1551/17 k.34-36, sygn. akt k.26-28).

Zarządzeniem z dnia 6 grudnia 2017r. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. sprawę o sygn. akt VII U 1551/17 połączył ze sprawą VII U 1550/17 z odwołania Fundacji (...), celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia ( k. 42 sygn. akt VII U 1551/17).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. D., urodzona w dniu (...), w dniu 5 lipca 2010r. ukończyła studia magisterskie na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych w W.. Na przełomie lat 2007-2016 zdobywała doświadczenie w branży reklamowej, marketingowej oraz digitalu w takich firmach jak: Agencja (...), (...), (...), (...) oraz (...) Sp. z o.o. ( cv, k.20 a.s., dyplom, k.21 a.s., umowy zlecenia/dzieło, k.22-32 a.s).

W dniu 12 lutego 2013r. W. D. założył Fundację pod nazwą (...). Celem Fundacji jest promocja Polski jako atrakcyjnego kraju do lokowania inwestycji zagranicznych, edukacji biznesu i studentów w zakresie branży outsourcingu i nowoczesnych usług dla biznesu oraz promocja firm, które świadczą usługi outsourcingowe. W chwili założenia Fundacji, W. D. pozostawał jedynym jej pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem w wysokości ok. 2000,00zł brutto. Z uwagi na fakt, iż płatnik składek jest pomysłodawcą Fundacji, zgodził się na zatrudnienie za wynagrodzeniem minimalnym z pełną świadomością, że jest to wynagrodzenie niewspółmiernie niskie w stosunku do jego kwalifikacji, zaangażowania oraz wartości wykonywanej pracy. Fundacja zlecała także wykonywanie projektów określonym osobom na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia. Siedziba firmy mieściła się przy ul. (...) lok (...) w W.. Jednocześnie w tym samym budynku mieściła się firma ściśle współpracująca z Fundacją - (...) Sp. J o tym samym profilu działalności.

W dniu 1 czerwca 2016r. J. D. zawarła z firmą (...) Sp.J. z siedzibą w W. umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku Account Managera. W tym samym okresie czasu ubezpieczona w ramach umów o dzieło, wykonywała na rzecz Fundacji (...) projekty, głównie na zamkniętych, autorskich systemach (...) Fundacji.

Pod koniec 2016r. zarząd Fundacji zdecydował, że ilość realizowanych projektów oraz rozmiar prowadzonej przez nią działalności jest na tyle duży, że nie jest możliwa dalsza jej obsługa wyłącznie przez prezesa zarządu, który poza opieką nad klientami i ich projektami z racji pełnionej funkcji miał także inne obowiązki. Dodatkowo dzięki stabilizacji finansowej związanej z posiadaniem grona stałych klientów, Fundacja była w stanie sfinansować utworzenie i utrzymanie dodatkowego miejsca pracy. W związku z powyższym decyzją zarządu (...) otwarto proces rekrutacyjny mający na celu uruchomienie stanowiska Account Managera. Ogłoszenie zamieszczono na (...) oraz stronie internetowej Fundacji. Fundacja poszukiwała osoby, która posiada doświadczenie związane z koordynacją procesów graficznych oraz osoby dobrze zorganizowanej. Analiza rynku pracy wskazała, że za pracę na takim stanowisku w pełnym wymiarze czasu pracy wynagrodzenie oscyluje od ok. 4000,00 zł do ok. 8000,00 zł – w zależności od wielkości pracodawcy, oraz wykształcenia i stażu pracy pracownika. J. D. była jedną z sześciu kandydatów, którzy wzięli udział w procesie rekrutacyjnym. Decyzje tę podjęła z uwagi na chęć rozwoju zawodowego i poszerzenia kompetencji o nową branżę związaną z outsorcingiem i nowoczesnymi usługami dla biznesu. Biorąc pod uwagę kompetencje ubezpieczonej, jej doświadczenie zawodowe, a także dotychczasową współpracę stron, podczas, której odwołująca wykazywała się zaangażowaniem oraz wysoką kreatywnością, płatnik składek podjął decyzję o jej zatrudnieniu. Ubezpieczona zaproponowała wynagrodzenie w wysokości 4000,00zł netto, jednak w drodze negocjacji wynagrodzenie zostało ustalone w kwocie 3500,00zł netto. Z uwagi na powyższe okoliczności w dniu 31 marca 2017r. pomiędzy J. D. a Fundacją (...) z siedzibą w W. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto. J. D. świadczyła pracę w biurze Fundacji pod adresem ul. (...) lok.(...), a następnie w nowym biurze Fundacji pod adresem ul. (...) lok. (...) w W.. Podczas zawierania przedmiotowej umowy odwołująca podpisała szereg oświadczeń związanych z warunkami pracy i płacy, a także przeszła szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przedstawiła zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku specjalisty ds. obsługi klienta. Z uwagi na zawarcie ww. umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, ubezpieczona zrezygnowała ze współpracy z firmą (...) Sp.J. Płatnik składek w momencie zawierania umowy o pracę miał świadomość tego, że ubezpieczona jest we wczesnym etapie ciąży, ponieważ jednak praca na stanowisku Account Managera ma charakter pracy biurowej, nieobciążającej fizycznie, a odwołująca zapewniła o zamiarze jej wykonywania tak długo, jak długo pozwoli jej na to zdrowie, informacja ta nie wpłynęła na decyzję pracodawcy. Do obowiązków J. D. należała bieżąca obsługa klienta, w tym zamawianie materiałów reklamowych, zamieszczanie bannerów i publikacji merytorycznych na stronach portalu (...) Nadzorowanie pracy grafików oraz programistów przy realizacji projektów, bieżąca obsługa dokumentacji klienta, aktualizacja baz danych w systemie CMR, koordynowanie zleceń graficznych pomiędzy zespołem a zewnętrzną drukarnią, zbieranie zleceń od przełożonych, a następnie puszczanie ich do druku, kontakt e-mailowy oraz telefoniczny z podwykonawcami, opracowywanie magazynów, które wydaje Fundacja. Praca odbywała się w godzinach 09:00-17:00. Bezpośrednim przełożonym, który nadzorował pracę ubezpieczonej był prezes Fundacji W. D.. J. D. podpisywała także listę obecności. Odwołująca w okresie ciąży nie planowała rezygnacji z pracy i skorzystania ze zwolnienia lekarskiego, jednak z uwagi na pojawiające się dolegliwości związane z rwą kulszową zmuszona była do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego w lipcu 2017r. Po przejściu odwołującej ze zwolnienie lekarskie jej obowiązki w części przejął Prezes Fundacji W. D. przy wsparciu pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie – M. P.. M. P. wykonuje również cześć obowiązków odwołującej m.in. koordynuje pracę przy projektach, kontaktuje się z grafikami, uczestniczy w wydawaniu raportów. W dniu 1 grudnia 2017r. Fundacja zawarła umowę o pracę z K. C.. Zakres jej obowiązków częściowo odpowiadał zakresowi obowiązków J. D.. Strony spornej umowy o pracę wyrażają dalszą chęć współpracy, po powrocie ubezpieczonej z urlopu macierzyńskiego ( dokumentacja znajdująca się w aktach rentownych odwołującej: umowa o pracę, zakres obowiązków, historia rachunków, KRS, lista obecności, k.13-15 a.s., orzeczenie lekarskie, k.22 a.s., karta szkolenia wstępnego, k.23 a.s., dowód z przesłuchania J. D., k.70, 75a.s., dowód z przesłuchania W. D., k.71-72 a.s., dowód z zeznań świadków P. Ż., P. R., I. P. (1) i M. P., k.72-74 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. przeprowadził postępowanie wyjaśniające na okoliczność zgłoszenia J. D. do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia u płatnika składek Fundacji (...) z siedzibą w W.. W oparciu o wyniki przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego oraz w świetle zgromadzonych dowodów, organ rentowy uznał, że umowa o pracę na podstawie, której odwołująca została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez ww. płatnika składek została zawarta w celu obejścia przepisów prawa ubezpieczeń społecznych. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, płatnik składek nie przedstawił wymiernych dowodów potwierdzających faktyczne zatrudnienie J. D.. Natomiast analiza faktyczna i prawna zgromadzonego w toku postępowania wyjaśniającego materiału, uzasadnia stwierdzenie, że ubezpieczona nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia u wyżej wymienionego pracodawcy, albowiem zawarta w dniu 1 kwietnia 2017r. umowa o pracę, jako czynność zmierzająca do obejścia prawa jest nieważna.

W oparciu o powyższe ustalenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. 1, art.6 ust. 1 pkt 1, art. 12 ust 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) wydał w dniu 18 września 2017r. decyzję nr: (...), w której stwierdził, że J. D., jako pracownik u płatnika składek Fundacji (...) z siedzibą w W. nie podlega od dnia 1 kwietnia 2017r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto (decyzja z dnia 18 września 2017r. nr: (...) a.r.).

Od niekorzystnej decyzji organu rentowego, J. D. oraz Fundacja (...) złożyli odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie ( odwołanie, sygn. akt VII U 1551/17 k.2-8, odwołanie, k.2-6 a.s.).

Powołane przez Sąd Okręgowy dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za bezsporne i mające rozstrzygające znaczenie.

Sąd Okręgowy dał również wiarę zeznaniom świadków: M. P., I. P. (1), P. R. i P. Ż. oraz słuchanych w charakterze stron: odwołującej J. D. i odwołującego W. D. – Prezesa Zarządu Fundacji (...), którzy wskazali na okoliczności istotne z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczące charakteru pracy odwołującej J. D. na stanowisku Account Managera. Zeznania odwołującej J. D. były szczere, logiczne, a nadto korespondowały z zeznaniami świadków oraz Prezesa Zarządu Fundacji (...) W. D., jak również znajdowały potwierdzenie w dowodach z dokumentów. Jednocześnie odwołujący W. D. w swoich zeznaniach wskazał na racjonalne i zgodne z doświadczeniem życiowym powody, dla których zatrudnił J. D. w Fundacji za określonym wynagrodzeniem. Z kolei wskazani powyżej świadkowie, jako osoby współpracujące z odwołującą w ramach realizowanych przez Fundację projektów potwierdzili, że mieli kontakt zarówno osobisty, jak i telefoniczny, czy mailowy z J. D., która koordynowała przebieg realizacji tych projektów. Z tych też względów w ocenie Sądu Okręgowego zeznania wszystkich wskazanych powyżej osób są wiarygodne, gdyż wzajemnie ze sobą korespondują, wspólnie tworzą jednolity, logiczny i nie budzący wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego obraz okoliczności sprawy. Ponadto w dużej mierze relacje świadków, a przede wszystkim stron postępowania, znajdują potwierdzenie w treści zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów. Z tego też względu, Sąd nie znalazł żadnych powodów, aby kwestionować ich wiarygodność w jakiejkolwiek części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania J. D. i Fundacji (...) z siedzibą w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z dnia 18 września 2017r. nr: (...) są zasadne i jako takie zasługują na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było ustalenie, czy umowa o pracę zawarta przez odwołującą J. D. z W. D. – Prezesem Zarządu Fundacji (...) z siedzibą w W. w dniu 1 kwietnia 2017r. stanowi ważną i skuteczną umowę o pracę, czy też - jak twierdzi ZUS - umowa ta została zawarta jedynie dla pozoru, w związku z czym nie wywołała ona i nie wywołuje skutków w zakresie podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia.

Przystępując do oceny prawnej przedmiotu sporu, w pierwszej kolejności przyznać należy, że dokonywana przez organ rentowy kontrola zgłoszeń do ubezpieczenia oraz prawidłowości i rzetelności obliczenia składki oznacza przyznanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencji do badania samego tytułu ubezpieczenia wynikającego z zawarcia umowy o pracę, a zatem badania również ważności takiej umowy (por. postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 stycznia 2013 r., III AUa 1039/12 oraz z dnia 25 września 2012 r., III AUa 398/12).

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust.1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 38 z późn. zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalno-rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy w okresie od momentu nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem (art. 22 § 1 k.p.). W ujęciu art. 22 § 1 k.p. stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zgodnie z treścią powołanego przepisu zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy pod kierownictwem pracodawcy w czasie i miejscu przez niego wyznaczonym za określonym wynagrodzeniem. Swoistość stosunku pracy wyraża się w jego cechach, które odróżniają go od stosunków cywilnoprawnych, a także zwyczajowej, okazjonalnej pomocy członków najbliższej rodziny świadczonej na rzecz określonego przedsiębiorcy, w ramach których świadczona jest praca. Do tych właściwości stosunku pracy należą: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter stosunku pracy, osobisty charakter świadczenia pracy oraz podporządkowanie pracownika co do miejsca, czasu i sposoby wykonywania pracy, wyrażające się również w możliwości wydawania pracownikowi poleceń dotyczących pracy.

Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy, stwierdzić należało, że sformułowany przez organ rentowy zarzut pozorności umowy o pracę w oparciu o przepis art. 83 k.c. w związku z art. 300 k.p. był chybiony. Jak trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 czerwca 2013 r. (II PK 299/12) oświadczenie woli jest złożone dla pozoru, jeżeli jest symulowane. Symulacja ta musi się składać z dwóch elementów. Po pierwsze, strony, które dokonują symulowanej czynności prawnej, próbują wywołać wobec osób trzecich przeświadczenie (niezgodne z rzeczywistością), że ich zamiarem jest wywołanie skutków prawnych, objętych treścią ich oświadczeń woli. Po drugie między stronami musi istnieć tajne, niedostępne osobom trzecim porozumienie, że te oświadczenia woli nie mają wywołać zwykłych skutków prawnych (akt konfidencji). A zatem jest to porozumienie, co do tego, że zamiar wyrażony w treści symulowanych oświadczeń woli nie istnieje lub że zamiar ten jest inny niż ujawniony w symulowanych oświadczeniach. Niezgodność rzeczywistego zamiaru stron z treścią czynności prawnej musi odnosić się do jej skuteczności prawnej oraz woli powołania do życia określonego stosunku prawnego.

Sąd Najwyższy zwraca w tym orzeczeniu uwagę, że przepis art. 83 § 1 k.c. opisuje dwie różne postaci pozorności. Pierwsza z nich dotyczy sytuacji, gdy strony dokonują czynności prawnej dla pozoru i jej dokonanie nie służy ukryciu innej czynności prawnej. Można tu mówić o pozorności zwykłej, bezwzględnej lub o symulacji absolutnej, bezwzględnej. Druga dotyczy sytuacji, gdy strony dokonują czynności prawnej pozornej w celu ukrycia innej czynności prawnej (dysymulowanej), której skutki prawne rzeczywiście chcą wywołać. Czynność prawna pozorna, wyrażająca oświadczenie woli pozorne, nie ukrywające innej czynności prawnej, nie wywołuje między stronami skutków prawnych, gdyż jest nieważna w świetle art. 83 § 1 k.c. Oświadczenie woli stron nie może wywołać skutków prawnych odpowiadających jego treści, ponieważ same strony tego nie chcą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 czerwca 1986 r., I CR 45/86).

Osoba, która zawarła fikcyjną umowę o pracę, nie podlega ubezpieczeniu społecznemu i nie nabywa prawa do świadczeń wynikających z tego ubezpieczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., II UKN 32/96 oraz z dnia 17 marca 1998 r., II UKN 568/97). Fakt, że oświadczenia stron umowy zawierają określone w art. 22 k.p. formalne elementy umowy o pracę, nie oznacza jednak, że umowa taka jest ważna. Jeżeli bowiem strony nie zamierzały osiągnąć skutków wynikających z umowy, w szczególności jeżeli nie doszło do podjęcia i wykonywania pracy, a jedynym celem umowy było umożliwienie pracownikowi skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego, umowa taka jest pozorna (art. 83 k.c.).

W świetle ustalonego stanu faktycznego w sprawie, nie ulega wątpliwości, że J. D. świadczyła pracę na podstawie umowy o pracę zawartej z W. D. – Prezesem Zarządu Fundacji (...) z siedzibą w W. w dniu 1 kwietnia 2017r. Potwierdzają to w sposób jednoznaczny nie tylko zeznania stron niniejszego postępowania, ale również wiarygodne zeznania świadków: M. P., I. P. (1), P. R. i P. Ż., będących osobami współpracującymi z odwołującą w ramach projektów realizowanych przez Fundację (...). Odwołujący W. D., będący Prezesem Fundacji potwierdził bowiem, że ubezpieczona zajmowała się obsługą projektów realizowanych przez Fundację na rzecz jej klientów i partnerów biznesowych. Praca ta w szczególności dotyczyła koordynacji pracy firm oraz osób z nią współpracujących w ramach umów zleceń i umów o dzieło. Prezes Fundacji wskazywał także, że praca odwołującej polegała również na koordynacji prac związanych ze składem graficznym raportów i czasopism wydawanych przez Fundację, infografik dla członków klubu (...) zrzeszającego podmioty sektora publicznego i prywatnego oraz materiałów graficznych dotyczących wydarzeń biznesowo-edukacyjnych realizowanych przez Fundację. Z kolei świadek P. Ż., P. R. oraz I. P. (1) potwierdzili, że J. D. zajmowała się pośrednictwem pomiędzy Fundacją a klientem, a także koordynowała projekty związane z wydaniem i przygotowaniem miesięczników i dwumiesięczników do druku oraz, że w tym zakresie kontaktowała się z ww. świadkami w celu omówienia ewentualnej współpracy oraz jej warunków, a w szczególności oferty drukarskiej. Prezes Zarządu W. D. potwierdził również, że już wcześniej, a mianowicie przed podpisaniem umowy o pracę w dniu 1 kwietnia 2017r., ubezpieczona wykonywała różne projekty dla Fundacji (...) w ramach umowy o dzieło, podczas których wykazywała się bardzo wysoką kreatywnością oraz pomysłowością w obszarach wybiegających poza zlecone do wykonania prace. Odwołująca znała zatem strukturę Fundacji, sposób jej działania oraz cele statutowe, którą to wiedzę wykorzystywała później w ramach realizowania powierzonych obowiązków pracowniczych. Jednocześnie należy wskazać, iż wbrew ocenie organu rentowego, istnieją dowody na potwierdzenie faktu świadczenia przez odwołującą pracy na rzecz ww. płatnika składek, co prowadzi do przyjęcia, że umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 2017r. została zawarta zgodnie z przepisami prawa pracy.

W rozpoznawanej sprawie J. D. z dniem 1 kwietnia 2017r. podjęła pracę w ramach stosunku pracy w wymiarze pełnego etatu i wykonywała ją do momentu przejścia na zwolnienie lekarskie, natomiast pracodawca świadczenie to przyjmował - co w świetle przekonującego stanowiska Sądu Najwyższego, wyklucza przyjęcie pozorności umowy o pracę. Wprawdzie Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 14 marca 2001 r. (II UKN 258/00) i z dnia 19 stycznia 2010 r. (I UK 261/09) podniósł, że brak pozorności nie wyklucza rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p.), to jednak w ocenie Sądu Okręgowego, teza taka powinna mieć mocne, jednoznaczne oparcie w stanie faktycznym sprawy i nie może pozostawać jedynie w sferze domysłów, czy sugestii ze strony organu rentowego - jak to miało miejsce w niniejszej sprawie. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu treści tej czynności prawnej, że z punktu widzenia formalnego nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest zakazane przez ustawę. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są więc sobie bliskie znaczeniowo i czasem się pokrywają. Organ rentowy nie może jednak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji zasadnie twierdzić, iż przedmiotowa umowa zawarta została dla pozoru, a jednocześnie zmierzała do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 k.c. Przepisy art. 83 k.c. i art. 58 § 1 k.c. stanowią odrębne, samodzielne i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność zmierzająca do obejścia prawa nie może być jednocześnie czynnością pozorną z tego choćby względu, że pierwsza zostaje rzeczywiście dokonana, druga zaś jest jedynie symulowana. Niekiedy ważna może być w świetle art. 83 § 1 zd. drugie k.c. czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2013 r. I UK 649/12).

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nie potwierdzają zatem, aby celem zawartej umowy o pracę był brak woli rzeczywistego jej świadczenia z jednej strony i brak woli korzystania z tej pracy przez drugą stronę. Umowa o pracę z dnia 1 kwietnia 2017r., jako czynność prawna - nie była również sprzeczna z ustawą i nie zmierzała do wywołania celu sprzecznego z ustawą. Tezę powyższą potwierdza treść dokumentów w postaci wskazanej umowy o pracę, dowodów wpłat wynagrodzenia, a także zakresu czynności odwołującej J. D.. O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2008 r. II UK 334/07).

Jak już zostało wskazane potwierdzeniem faktu realizowania przez J. D. umowy o pracę z dnia 1 kwietnia 2017r. obok powołanych wyżej dokumentów, są również wiarygodne i korespondujące ze sobą relacje świadków oraz stron postępowania. W ich świetle J. D. jeszcze przed zawarciem przedmiotowej umowy o pracę zdobyła praktyczne doświadczenie w pracy o profilu tożsamym do działalności prowadzonej przez Fundację. Od dnia 1 czerwca 2016r. ubezpieczona świadczyła bowiem pracę na rzecz (...) Spółka Jawna z siedzibą w W. w oparciu o umowę o pracę. Analogiczne zadania ubezpieczona wykonywała następnie na rzecz Fundacji (...). Odwołująca legitymuje się także wykształceniem wyższym kierunkowym w zakresie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej, albowiem w 2010r. ukończyła z wynikiem dobrym studia magisterskie na kierunku dziennikarstwo Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu (...). Dodatkowo w latach 2007-2016 zdobywała doświadczenie w firmach marketingowych oraz reklamowych. W tym względzie, nie można zatem przyjąć, że przed zawarciem umowy z dnia 1 kwietnia 2017r. odwołująca nie posiadała kwalifikacji, jak również doświadczenia zawodowego niezbędnego do wykonywania pracy na stanowisku Account Managera i realizacji zadań. Ponadto – co istotne – w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia przepisu art. 22 § 1 k.p. ponieważ J. D. zobowiązała się i świadczyła pracę określoną w umowie o pracę na rzecz pracodawcy Fundacji (...) i pod kierownictwem jej Prezesa Zarządu W. D., za co otrzymywała ustalone w umowie wynagrodzenie. W takiej sytuacji niewątpliwie posiadała status pracownika, zaś zawarta w dniu 1 kwietnia 2017 r. pomiędzy stronami umowa o pracę nie może być uznana za czyn­ność prawną pozorną, bądź też sprzeczną z prawem lub mającą na celu obejście prawa, co w konsekwencji powodowałoby jej nieważność.

Nie można też pominąć faktu, że praktycznie niemożliwe jest ocenienie wartości pracy konkretnego pracownika dla jego pracodawcy, ponieważ nie decydują o tym wyłącznie kryteria obiektywne, a poza tym stanowi to niedozwoloną ingerencję w prawa przedsiębiorcy do ustalania wynagrodzenia za pracę, oczywiście z wyłączeniem sytuacji gdy mamy do czynienia z wyzyskiem, czy naruszaniem praw pracowniczych wynikających z przepisów Kodeksu pracy, obowiązujących ustaw i aktów prawnych niższej rangi regulujących te kwestie (np. prawa do godnego wynagrodzenia itp.). W tym zakresie Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 czerwca 2008 r. w sprawie III AUa 536/09, zgodnie z którym krótkotrwałe wykonywanie pracy, nawet ze stosunkowo wysokim wynagrodzeniem, nie może stanowić podstawy do uznania zawartej umowy o pracę za nieważną i prowadzić do uznania, że brak jest podstaw do objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym. W niniejszej sprawie zdaniem Sądu wynagrodzenie odwołującej nie było jednak zawyżone, a nadto było adekwatne i odpowiednie do świadczonej przez nią pracy oraz posiadanego wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Względy te, jak również fakt, że odwołująca już wcześniej pracowała na rzecz Fundacji na postawie umowy zlecenia przesądziły o tym, że W. D. postanowił zatrudnić na nowo utworzone stanowisko pracy właśnie J. D., którą darzył zaufaniem. Nie budzi przy tym wątpliwości, że odwołująca była w początkowej fazie ciąży podpisując umowę o pracę z Fundację (...). Jednak w żadnej mierze w przekonaniu Sądu Okręgowego nie może to być okoliczność dyskredytującą jej sytuację prawną. Trzeba bowiem pamiętać, że polskie ustawodawstwo nie przewiduje zakazu zatrudniania kobiet w ciąży, wręcz przeciwnie, szereg norm prawnych ma na celu ochronę macierzyństwa, a założenie to nie jest również obce ubezpieczeniom społecznym.

Reasumując, skoro pomiędzy stronami powstał ważny stosunek pracy i był on faktycznie realizowany, odwołująca J. D. podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 z późn. zm.) od dnia 1 kwietnia 2017r. z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie J. D. oraz Fundacji (...) od decyzji z dnia 18 września 2017r. nr: (...), w konsekwencji, czego na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że odwołująca J. D. podlega od dnia 1 kwietnia 2017r. ubezpieczeniom społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4930,00zł brutto, o czym orzekł w punkcie 1 wyroku.

Jednocześnie Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 507, z późn. zm) w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującej J. D. kwotę 360,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzekł w pkt. 2 wyroku.

Na tej samej podstawie oraz w oparciu o powyższe regulacje prawne Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz Fundacji (...) z siedziba w W. kwotę 360,00zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, o czym orzekła w punkcie 3 wyroku.

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)