Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 lutego 2019 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2019 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku A. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury górniczej

na skutek odwołania A. Z.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 5 lipca 2018 r. sygn. (...)

1.zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznaje ubezpieczonemu

A. Z. prawo do ustalenia wysokości emerytury górniczej przy

zastosowaniu przelicznika 1,8 do pracy górniczej za okres od dnia

16 października 1990 roku do dnia 16 listopada 2006 roku;

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz A. Z. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt V U 582/18

Decyzją z dnia 5 lipca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy A. Z. od (...) roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, emeryturę. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, to jest od stycznia 2008 roku do grudnia 2017 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wynosił 237,37 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 28 lat i 9 miesięcy okresów składkowych oraz 9 miesięcy okresów nieskładkowych. Okres pracy górniczej został obliczony według następującego przelicznika: 130 miesięcy x 1,8 = 234,0 miesięcy, 198 miesięcy x 1,2 = 237,6 miesięcy tj. łącznie 471,6 miesięcy. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 5.630,20 zł.

W odwołaniu z dnia 31 lipca 2018 roku pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę decyzji z dnia 5 lipca 2018 roku w całości i przyznanie ubezpieczonemu prawa do zastosowania przelicznika 1,8 do wysokości emerytury w wyniku zaliczenia do pracy górniczej liczonej w wymiarze półtorakrotnym pracy świadczonej przez ubezpieczonego na rzecz (...) S.A. O. (...) B. w R. w okresach od 16.10.1990 roku do 16.11.2006 roku bowiem ze stanu faktycznego potwierdzonego zeznaniami świadków oraz świadectwa wykonywania pracy górniczej wydanego w oparciu o protokoły z posiedzenia komisji weryfikacyjnych wynika, iż A. Z. wykonywał prace górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce bezpośrednio w przodku wykonując prace mechaniczne na koparkach. Ponadto wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz ubezpieczonego kosztów zastępstwa procesowego według obowiązujących stawek.

W uzasadnieniu odwołania pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, że w wymienionych okresach, bez względu na nazewnictwo stanowisk pracy, ubezpieczony wykonywał czynności rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, to jest na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 dział III, poz. 7 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku, uprawniającym do przeliczenia emerytury górniczej z zastosowaniem przelicznika 1,8.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Wnioskodawca A. Z. urodził się w dniu (...). W dniu 19 kwietnia 2018 wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury górniczej jednocześnie wnosząc o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 2-4 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 5 lipca 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał wnioskodawcy A. Z. od (...) roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, emeryturę – zawieszając wypłatę świadczenia z powodu kontynuacji zatrudnienia. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury organ rentowy przyjął wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, to jest od stycznia 2008 roku do grudnia 2017 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wynosił 237,37 %. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 28 lat i 9 miesięcy okresów składkowych oraz 9 miesięcy okresów nieskładkowych. Okres pracy górniczej został obliczony według następującego przelicznika: 130 miesięcy x 1,8 = 234,0 miesięcy, 198 miesięcy x 1,2 = 237,6 miesięcy tj. łącznie 471,6 miesięcy. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 5.630,20 zł.

Do stażu pracy górniczej w wymiarze półtorakrotnym organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu od 16.10.1990 roku do 14.01.2007 roku na stanowisku montera koparki i zwałowarki na odkrywce, mechanika maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce, ślusarza remontowego na odkrywce, ponieważ stanowiska te nie figurują w załączniku nr 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku

(dowód: decyzja ZUS z dnia 5 lipca 2018 roku k. 32 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 7-8 akt sprawy).

W dniu 2 września 1988 roku wnioskodawca został zatrudniony w (...) w R. na czas nieokreślony na stanowisku montera koparek i zwałowarek. Od dnia 2 września 1988 roku powierzono mu obowiązki montera koparki i zwałowarki na odkrywce na oddziale (...) B.. W okresie od 28 kwietnia 1989 roku do 4 października 1990 roku skarżący odbywał zasadniczą służbę wojskową. Z dniem 16 października 1990 roku został ponownie zatrudniony na stanowisku mechanika maszyn i urządzeń górniczych w Oddziale (...). Angażem z dnia 1 lutego 1993 roku został przeniesiony na stanowisko ślusarza remontowego na odkrywce. W okresach: od 20 kwietnia 1989 do 25 kwietnia 1989, od 5 października 1990 do 15 października 1990, od 5 kwietnia 1993 roku do 11 kwietnia 1993 roku przebywał na urlopie bezpłatnym. Od dnia 1 lipca 2003 roku powierzono mu funkcję przodowego. Z dniem 17 listopada 2006 roku powierzono mu funkcję mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku. Z dniem 15 stycznia 2007, na wniosek sztygara oddziałowego, wnioskodawcy zmieniono nazwę stanowiska pracy z „ślusarz remontowy na odkrywce” na „mechanik maszyn i urządzeń górniczych”. Angażem z dnia 1 stycznia 2009 roku powierzono mu stanowisko mechanika maszyn i urządzeń górniczych w przodku w oddziale (...).

(dowód: umowa o pracę z dnia 2 września 1988 roku k. 1 akt pracowniczych, angaż z dnia 2 września 1988 roku k. 2 akt pracowniczych, zaświadczenie k.31 akt pracowniczych, angaż z dnia 24 czerwca 2003 roku k. 36 akt pracowniczych, wniosek i zgłoszenie k.49-50 akt pracowniczych, angaż z dnia 29 grudnia 2006 k.52 akt pracowniczych; angaż k.64akt pracowniczych, wyciąg z książeczki wojskowej k.29 akt emerytalnych ).

Powołana przez pracodawcę wnioskodawcy Komisja Weryfikacyjna na posiedzeniu w dniu 30 stycznia 2008 roku ustaliła, że A. Z. w okresach:

- od 2 września 1988 roku do 14 stycznia 2007 roku stale przez 4002 dniówki jako rzemieślnik był zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przodku wykonujący prace mechaniczne tj. na stanowisku wymienionym w dziale III pkt 7 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

Powołana przez pracodawcę skarżącego Komisja Weryfikacyjna na tymże posiedzeniu ustaliła, że A. Z. wykonywał obowiązki mechanika posiadając angaże na montera koparek i zwałowarek.

(dowód: protokół Komisji Weryfikacyjnej z dnia 30 stycznia 2018 roku k. 7 - 8 akt emerytalnych) .

Pismem z 18 czerwca 2018 roku (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) poinformowała, że Komisja Weryfikacyjna ustaliła, że w okresach zatrudnienia od 02.09.1988 r. do 27.04.1989 r. oraz od 16.10.1990 r. do 14.01.2007 r. posiadając angaże na stanowiska – monter koparek i zwałowarek na odkrywce, mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego, ślusarz remontowy na odkrywce, mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku, ubezpieczony wykonywał pracę górniczą stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio w przodku, która swym charakterem odpowiada pracy na stanowisku rzemieślnik zatrudniony na odkrywce bezpośrednio w przoadku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonujący prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń (Rozp. (...) z dnia 23 grudnia 1994 roku, Załącznik 3 dział III poz. 7).

(dowód: pismo z dnia 18 czerwca 2018 roku k. 19 -20 akt emerytalnych)

Pismem z dnia 11 czerwca 2018 roku pracodawca wnioskodawcy poinformował, że w okresie od 16 października 1990 roku A. Z. był zatrudniony:

1. od 16.10.1990 roku do 30.06.1991 roku na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego w Oddziale (...). Bezpośrednio w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechaniczne przy obsłudze, konserwcaji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparkach i zwałowarkach. W okresie od 16.10.1990 do 31.01.1991 - praca w brygadzie utrzymania ruchu w systemie I-zmianowym bez styków; w okresie od 1.02.1991 do 30.06.1991 – system 4- brygadowy – bez styków.

2. od 1.07. 1991 roku do 16.11.2006 roku na stanowisku ślusarz remontowy na odkrywce:

a) od 1 lipca 1991 roku do 31 grudnia 2001 roku w Oddziale (...).

b) od 1 stycznia 2002 roku do 30 czerwca 2005 roku w Oddziale (...),

c) od 1 lipca 2005 roku do 14 września 2006 roku w Oddziale (...) ,

d) od 15 września 2006 roku do 16 listopada 2006 roku w Oddziale (...),

bezpośrednio w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparkach lub koparkach i zwałowarkach. Praca w brygadzie utrzymania ruchu w systemie 4-bryg. bez styków.

3. od 17.11.2006 roku do nadal na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku:

- 17.11.2006 do 31. 12. 2008 w Oddziale (...) system 4- brygadowy – bez styków;

- 01.01.2009 do 31.01.2010 w Oddziale (...) – (...) system 3 -zmianowy – bez styków;

- 01.02.2010 do nadal w Oddziale (...) B. (...) – praca w systemie 2-zmianowym – bez styków, a od 01.01.2013 w systemie 4 -brygadowym – bez styków bezpośrednio w przodku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace mechaniczne przy obsłudze, konserwcaji, montażu i demontażu zespołów i urządzeń na koparkach i zwałowarkach.

Ponadto poinformowano, że od dnia 17 listopada 2006 roku wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku wykonywał w tym samym oddziale te same czynności co przed zmianą nazewnictwa stanowiska pracy.

(dowód: pismo z dnia 11 czerwca 2018 roku k. 21 – 22 akt emerytalnych)

Do zakresu czynności dla stanowiska mechanik maszyn i urządzeń górniczych w przodku należały prace kontrolne, obsługowe, konserwacyjne, smarownicze, naprawcze i remontowe na koparkach: SRs 2000, ERs 710, SchRs 4600x30, SchRs 4000x50, SchRs 4000x37,5 zwałowarkach: A2RsB – 12500 i A2RsB – 15400 oraz maszynach pomocniczych: przenośnikach samojezdnych: PGOT1 i 2, stołach załadowczych, wozach kablowych, wózkach zrzutowych. Obejmowały one m.in.:

- kontrolę, obsługę i konserwację urządzeń,

- demontaż i montaż zespołów napędowych (silnik-przekładania),

- demontaż i montaż bębnów napędowych, zwrotnych, napinających, odbojowych,

- wymianę płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, rolek podtrzymujących, kół napędowych i napinających,

- wymianę łożysk,

- wymianę lin i kół linowych,

- naprawę elementów konstrukcyjnych,

- wymianę i naprawę ciągów komunikacyjnych (schody, podesty barierki),

- wymianę ślizgów i wykładzin,

- obsługę układów smarowniczych i urządzeń hydrauliki siłowej,

- konserwację naprawę, remont urządzeń dźwigowych na maszynach podstawowych.

(dowód: zakres czynności k. 22 akt emerytalnych)

W dniu 5 kwietnia 2018 roku (...) S.A. Oddział Kopalnia (...) z siedzibą w R. wystawiła wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy górniczej, w którym wskazała, że wnioskodawca wykonywał pracę górniczą od 2 września 1988 roku do 27 kwietnia 1989 roku oraz od 16 października 1990 roku do nadal na stanowisku rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach wykonując prace mechaniczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń wymienione w Załączniku nr 3, Dział III, pozycja 7 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy górniczej k. 7 akt pracowniczych)

Oddział (...) był oddziałem mechanicznym i zajmował się naprawami maszyn. Obecnie nazwa oddziału to Oddział (...). Praca w oddziale polegała na wykonywaniu prac naprawczych bieżących, które służyły utrzymaniu ruchu bieżącego koparki. Prace naprawcze dotyczyły przede wszystkim: silników, przekładni, hamulców, kół jezdnych, płyt gąsienicowych, bębnów napędowych, zwrotnych podtrzymujących, wymiany lin, krążków liniowych, urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych. Na innych maszynach praca oddziału nie była wykonywana. Sztygar zmianowy decydował rano każdego dnia na jaką koparkę mają się udać górnicy tj. tam gdzie była awaria, tam, gdzie należało wykonać przeglądy. Do stałych prac należały: kontrola, obsługa, konserwacja zespołów napędowych (silnik-przekładnia), bębnów napędowych oraz taśmociągów na koparce. Zajmowano się także naprawą olinowania masztów, układów smarowniczych, urządzeń hydraulicznych. Pracowano po 8 godzin dziennie.

(dowód: zeznania świadka D. S. – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2019 roku od 00:44:48 do 00:52:43, zeznania świadka R. S. - protokół rozprawy dnia 11 lutego 2019 roku od 00:32:24 do 00:44:48, zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2019 roku od 00:19:08 do 00:32:24).

Praca wnioskodawcy polegała na wykonywaniu prac mechanicznych na koparkach nadkładowych. Do jego obowiązków należało: konserwacja, montaż i demontaż podzespołów tj. silników elektrycznych, przekładni, bębnów napędowych, zwrotnych, podtrzymujących, wymiana płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, rolek podtrzymujących, obsługa i kontrola tych maszyn w zakresie tych podzespołów, prace modernizacyjne, smarownicze, konserwacyjne. Przychodził do pracy do oddziału, gdzie był kierowany na odpowiednią koparkę w zależności od tego, jaka była potrzeba. Decyzje w tym zakresie podejmował sztygar lub kierownik. Kierowano go tylko i wyłącznie do koparki wielonaczyniowej. Miejscem jego pracy była zawsze koparka. Pracował w systemie czterobrygadowym. Jeden mechanik na koparce był na obsłudze stałej, a pozostali byli kierowani w zależności od potrzeb. Wniokodawca należał do tej drugiej kategorii mechaników. Koparki, na których pracował, pracowały tylko i wyłącznie w przodku. Wnioskodawca wykonywał remonty bieżące mające na celu utrzymanie stałego ruchu pracy koparki. W porównaniu do okresu, gdy miał angaż montera koparek i zwałowarek, który został uznany w wymiarze 1,5 krotnym, to jego późniejsza praca niczym się nie różniła od poprzedniej. Wykonywał te same obowiązki. Koparki, na których pracował urabiały nakład oraz częściowo węgiel.

(dowód: zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2019 roku od 00:03:27 do 00:19:08, od 00:53:10 do 00:55:25; zeznania świadka D. S. – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2019 roku od 00:44:48 do 00:52:43, zeznania świadka R. S. - protokół rozprawy dnia 11 lutego 2019 roku od 00:32:24 do 00:44:48, zeznania świadka S. S. – protokół rozprawy z dnia 11 lutego 2019 roku od 00:19:08 do 00:32:24).

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów i zważył, co następuje :

odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Przy ustalaniu wysokości górniczych emerytur, o których mowa w art. 50a lub 50e, stosuje się stosownie do treści art. 51 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z zastrzeżeniem ust. 2, następujące przeliczniki:

1) 1,5 za każdy rok pracy górniczej wykonywanej pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy;

2 ) 1,8 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50d;

3) 1,4 za każdy rok pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 1-3 i 5-9, wykonywanej częściowo na powierzchni i częściowo pod ziemią;

4) 1,2 za każdy rok pracy, o której mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i węgla brunatnego, w kopalniach otworowych siarki oraz w przedsiębiorstwach i innych podmiotach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki i węgla brunatnego.

Przy ustalaniu wysokości emerytury górniczej przelicznik 1,8 za każdy rok pracy - jak wynika z art. 51 ust 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - stosuje się wyłącznie do pracy, o której mowa w art. 50d ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Pracami do których stosuje się przelicznik 1,8 zgodnie z art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy jest praca w przodkach bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych.

Wykaz stanowisk pracy, na których zatrudnienie zaliczane jest do pracy górniczej oraz wykonywanej w przodkach uwzględnianej w rozmiarze półtorakrotnym, powinno ustalić rozporządzenie wydane na podstawie delegacji ustawowej z art. 50d ust. 3. Ponieważ rozporządzenie takie nie zostało wydane, obowiązuje nadal (z mocy art. 194 wskazanej ustawy) wykaz stanowisk zawarty w załączniku nr 2 i 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1994 roku w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy górniczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz. U. z 1995 roku Nr 2, poz. 8), wydanego na podstawie upoważnienia zawartego w art. 5 ust. 5 i art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 1 lutego 1983 roku o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (tekst jedn.: Dz. U. z 1995 roku, Nr 30, poz. 154). Wykaz ten obowiązuje jednak jedynie w takim zakresie, w jakim jego przepisy nie są sprzeczne z przepisami ustawy o emeryturach i rentach z FUS. A zatem zakładowe wykazy stanowisk, na których wykonywana jest praca górnicza, muszą być zgodne z wykazem nr 2 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego uważa się za pracę górniczą lub wykazem nr 3 stanowiącym załącznik do tego rozporządzenia, obejmującego stanowiska pracy, na których zatrudnienie na odkrywce w kopalniach węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym. Jednakże dokonana przez pracodawcę kwalifikacja zajmowanego przez konkretnego pracownika stanowiska, jak i ewentualna zmiana tej kwalifikacji na podstawie protokołu komisji weryfikacyjnej, nie przesądza jeszcze o zaliczeniu zatrudnienia na tym stanowisku do pracy górniczej. O uznaniu pracy za pracę górniczą w rozumieniu omawianych przepisów nie decyduje bowiem treść wymienionych dokumentów, ale charakter czynności faktycznie wykonywanych przez pracownika. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 1998r., II UKN 570/97, OSNAPiUS 1999, nr 6, poz. 213, z dnia 22 marca 2001r., II UKN 263/00, OSNAPiUS 2002, nr 22, poz. 553 oraz z dnia 2 czerwca 2010r., I UK 25/10, LEX nr 621137). Rozporządzenie wykonawcze nie może zatem przyznawać ubezpieczonym większych uprawnień niż uczynił to ustawodawca. Tym samym, przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowić muszą zawsze punkt wyjścia do oceny zasadności roszczeń emerytalnych wnioskodawcy.

Innymi słowy zastosowanie przelicznika 1,8 do pracy ubezpieczonego na stanowisku wymienionym w załączniku nr 3 do rozporządzenia wymaga by praca ta odpowiadała treści art. 50 d ust 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Stwierdzenie zatem przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy górniczej, iż skarżący w spornych okresach zajmował stanowiska wymienione w załączniku nr 3 do rozporządzenia dział III poz.7 tj. rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku, nie jest jeszcze równoznaczne z wykonywaniem przez niego pracy, o której mowa w art. 50d ustęp 1 pkt 1 ustawy, jak chce jego pełnomocnik.

Skarżący domagając się przeliczenia świadczenia emerytalnego z zastosowaniem przelicznika 1,8 do spornego okresu pracy górniczej winien wykazać, że na zajmowanym stanowisku wykonywał prace wymienione w art. 50 d ustęp 1 pkt 1 ustawy emerytalnej tj. prace bezpośrednio związane z robotami prowadzonymi w przodkach przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz inne prace przodkowe, a zatem takie, które należy wiązać z bezpośrednim i zasadniczym procesem produkcyjnym zakładu górniczego polegającym na urobku i wydobywaniu kopalin. Dotyczy to wyłącznie czynności stanowiących element ciągu technologicznego bezpośrednio związany z procesem wydobycia węgla. Wykaz stanowisk pracy, określony pomocniczo w załączniku nr 3 do rozporządzenia odnosi się zatem wyłącznie do wykonywanych zadań górnika, jeżeli spełniają one kryterium miejsca wykonywania pracy i jej charakteru określonego w przepisie art. 50 d ust. 1 pkt 1 ustawy. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1 kwietnia 2015 roku, I UK 293/14,LEX: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2012 roku, I UK 295/11, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2010 roku, I UK 236/09; z dnia 22 kwietnia 2011 roku, I UK 360/10; z dnia 16 czerwca 2011 roku, IUK 381/10; 4 kwietnia 2012 roku, I UK 440/11; z dnia 28 kwietnia 2010 roku, I UK 339/09; opubl LEX; z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nich orzecznictwo).

Podkreślić należy, że kluczową kwestią jest pojęcie przodka. Przepisy nie definiują pojęcia przodka i prac przodkowych. Przyjęcie ogólnej tezy, że przodkiem w kopalni węgla brunatnego jest każde miejsce prowadzenia robót górniczych związanych z odwadnianiem, udostępnianiem i eksploatacją złoża kopaliny, jej transportem i transportem nadkładu, a nadto zwałowaniem nadkładu, a następnie rekultywacją wyrobisk i zwałowisk, (związane z pracą koparek, spycharek, ładowarek, zwałowarek) nie odpowiada pojęciu "pracy przodkowej", wynikającej z wykładni przepisów art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. (tak por. wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2014 roku, IIIAUa 1121/13, LEX). W orzecznictwie SN kwestionuje się również zasadność rozszerzania samego pojęcia przodka wydobywczego, zauważając, że nie do zaakceptowania jest zapatrywanie, żeby miejsce przodka rozciągać na całą linię taśmociągów transportujących urobek, gdyż pojęcie przodka straciłoby swe znaczenie i tym sposobem nie można zaakceptować definicji "przodka", która wynika z opinii naukowo-technicznej i obejmuje wszystkie czynności związane z transportem kopaliny, realizowane w ramach ruchu zakładu górniczego (wyr. SN z 5 maja 2011 roku, I UK 395/10).

Z powyższego wynika, iż pojęcie przodka musi być wykładane przez Sąd w sposób ścisły i ograniczać się wyłącznie do miejsca pracy koparek wielonaczyniowych, albo jej bezpośredniego sąsiedztwa, w którym wydobywa się urobek. Praca przodowa polega zaś na urabianiu i ładowaniu urobku lub nakładu, albo jest bezpośrednio związana z procesem urabiania urobku.

Z analizy powołanych przepisów wynikało również w związku z ustawowym określeniem pojęcia pracy w przodkach, że dla zaliczenia pracy do stażu w wymiarze półtorakrotnym nie chodzi o jakąkolwiek pracę w przodku przy maszynach podstawowych, a wyłącznie o pracę rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonującego prace górnicze, mechaniczne, przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, która to praca polega na montażu, likwidacji i transporcie obudów maszyn ładujących i transportujących w przodkach. Pod określeniem "inne prace przodkowe" należy zaś rozumieć inne prace górnicze w przodku, jednakże rodzajowo nie mniej obciążające, niż wymienione w powołanym przepisie ustawy art. 50d ust. 1 pkt 1. Stąd różnego rodzaju inne prace górnicze związane z eksploatacją, konserwacją i remontami urządzeń będących częścią składową układu technologicznego: koparka, taśmociąg, zwałowarka węgla nie mieszczą się w definicji pracy w przodkach z art. 50d ust. 1 pkt 1 ustawy ( tak por. SA w Katowicach w wyroku z dnia 22 listopada 2012 roku, IIIAUa 437/12, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2015 roku, I UK 280/14, Legalis i wskazane w nim orzecznictwo).

Z powyższych rozważań wynika, iż przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury pracownikom w kopalni węgla brunatnego zalicza się w wymiarze półtorakrotnym czas pracy górniczej w przodku tylko wówczas, gdy spełnia łącznie wszystkie wskazane w powołanych przepisach przesłanki: co do miejsca wykonywania pracy, co do rodzaju czynności, co do obsługi wskazanych w tym przepisie maszyn i urządzeń. Wypełnienie np. jedynie warunku pracy w przodku nie jest zatem wystarczające do uznania, że praca ta spełnia definicję z art. 50 d ust. 1 pkt 1 i znajduje się w wykazie III załącznika 3 poz. 1 lub poz.7 rozporządzenia.

W sprawie organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy w wymiarze 1,8 okresu od 16 października 1990 roku do 16 listopada 2006 roku na stanowisku montera koparki i zwałowarki na odkrywce, mechanika maszyn i urządzeń górniczych na odkrywce, ślusarza remontowego na odkrywce. Wnioskodawca natomiast domagał się zastosowania do wysokości emerytury w spornym okresie przelicznika 1,8.

Sąd poczynił ustalenia faktyczne w oparciu zeznania świadków i wnioskodawcy, dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy i częściowo w oparciu o charakterystykę stanowiska pracy wnioskodawcy. Zeznania świadków były spójne i logiczne. Świadkowie pracowali w spornych okresach z wnioskodawcą, wobec czego mieli bezpośrednią wiedzę na temat zakresu obowiązków skarżącego, miejsca ich wykonywania. Świadkowie stwierdzili, że w spornym okresie, wnioskodawca pracował wyłącznie w oddziale maszynowym, bezpośrednio związanym z wydobyciem węgla, poprzez utrzymywanie w ruchu maszyn podstawowych i dokonywanie bieżących napraw. Wnioskodawca pracował na koparkach wielonaczyniowych, wyłącznie przy utrzymaniu ruchu tych koparek. Do obowiązków A. Z. w spornym okresie należało:

- kontrola, obsługa i konserwacja urządzeń,

- demontaż i montaż zespołów napędowych (silnik-przekładania),

- demontaż i montaż bębnów napędowych, zwrotnych, napinających, odbojowych,

- wymiana płyt gąsienicowych, wózków jezdnych, rolek podtrzymujących, kół napędowych i napinających,

- wymiana łożysk,

- wymiana lin i kół linowych,

- naprawa elementów konstrukcyjnych,

- wymianę i naprawę ciągów komunikacyjnych (schody, podesty barierki),

- wymiana ślizgów i wykładzin,

- obsługa układów smarowniczych i urządzeń hydrauliki siłowej,

- konserwacja, naprawa, remont urządzeń dźwigowych na maszynach podstawowych.

Wnioskodawca świadczył prace diagnostyczne, konserwacyjne, naprawcze i remontowe koparek węglowych wielonaczyniowych i łańcuchowych, czyli urządzeń wydobywczych. Pracował w systemie czterobrygadowym, bez styków. Dokonywał oględzin maszyn podstawowych urabiających węgiel, regulował układy hamulcowe i hydrauliczne, wymieniał silniki, łożyska, przekładnie, bębny, linie, koła oraz płyty na podwoziu, uzupełniał smary a także brakujące elementy w lejach i suwnicach. Skarżący wykonywał naprawy i bieżące przeglądy tylko i wyłącznie na maszynach wydobywczych, na których były zamontowane urządzenia dźwigowe. Urządzenia pomocnicze, które naprawiał wnioskodawca były integralną częścią maszyny wydobywczej. Wszystkie prace wnioskodawca wykonywał w przodku, gdzie znajdowała się koparka wydobywająca urobek. Wnioskodawca wykonywał swe obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy prowadzą do jednoznacznego wniosku, że w okresie od 16 października 1990 roku do 16 listopada 2006 roku skarżący pracując na stanowiskach nazwanych: mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego oraz ślusarz remontowy na odkrywce, wykonywał obowiązki przewidziane dla rzemieślnika zatrudnionego na odkrywce bezpośrednio w przodku wykonując prace mechaniczne.

W konsekwencji należało uznać, że rodzaj prac wykonywanych przez wnioskodawcę odpowiada pracy wymienionej pod pozycją 7 w dziale III załącznika 3 powyżej cytowanego rozporządzenia, tj. pracy rzemieślników zatrudnionych na odkrywce bezpośrednio w przodku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na koparkach i zwałowarkach, wykonujących prace górnicze, mechaniczne, elektryczne i hydrauliczne przy obsłudze, konserwacji, montażu i demontażu tych maszyn i urządzeń, a zatem praca ta podlega uwzględnieniu w półtorakrotnym wymiarze.

Wnioskodawca wykazując zatem, że w okresie od 16 października 1990 roku do 16 listopada 2006 roku wykonywał pracę wymienioną w art. 50d ust.1 pkt 1 ustawy, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, uprawniony jest do przeliczenia swojego świadczenia emerytalnego za sporny okres z zastosowaniem przelicznika 1,8.

Praca odwołującego w spornym okresie była pracą w przodku bezpośrednio przy urabianiu i ładowaniu urobku oraz przy innych pracach przodkowych, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych, wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zatem może być zaliczona do stażu pracy w wymiarze półtorakrotnym oraz do wysokości emerytury z przelicznikiem 1,8.

Biorąc wszystkie powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴§2 k.p.c. orzekł w pkt 1 sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. na rzecz wnioskodawcy A. Z. kwotę 180,00 złotych, na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).