Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Jarząbek

Protokolant: praktykant K. S.

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2018 r. w Warszawie

sprawy S. S. prowadzącego Kancelarię (...) w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

z udziałem D. S.

na skutek odwołania S. S. prowadzącego Kancelarię (...) w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 6 marca 2017 roku, (...) oraz od decyzji z dnia 6 marca 2017 roku, (...) -

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

S. S. Komornik Sądowy działający przy Sądzie Rejonowym w Wołominie złożył

odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie skarżąc w całości dwie decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział
w W. dnia 6 marca 2017 r., nr: (...) i nr: (...). Odwołujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 627 i 750 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i błędne przyjęcie, że umowy zawierane pomiędzy płatnikiem składek, a D. S. w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. są umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy o zleceniu, mimo że przedmiotem zobowiązania umowy było osiągnięcie z góry określonego celu;

- art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie wyłącznie
w oparciu o sporządzone na piśmie umowy, że nie doszło do zawarcia umowy o dzieło bez uwzględnienia zgodnego zamiaru stron i celu umowy, którymi nie było podjęcie i wykonywanie określonych czynności, ale oznaczony wynik;

- art. 353 ¹ k.c. przez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że nie doszło do zawarcia pomiędzy stronami umów o dzieło, mimo że zawierając umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania.

W związku z tym płatnik składek wniósł o zmianę zaskarżonych decyzji poprzez uznanie, że zainteresowana nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowym w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013r. oraz, że odwołujący nie ma obowiązku opłacenia składek na Fundusz Pracy za D. S. za miesiące od stycznia do grudnia 2013 roku. Odwołujący wniósł również o zasądzenie od organu rentowego na rzecz płatnika składek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko, płatnik składek wskazał, że przedmiotem zawieranych umów o dzieło było sporządzenie przez zainteresowaną w programie Komornik (...) ewidencji w postaci księgi pieniężnej, dokumentującej operacje finansowe według wzoru określonego w załączniku nr 13 rozporządzenia z dnia 20 grudnia 2005 r. Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia szczegółowych przepisów o biurowości i ewidencji operacji finansowych kancelarii komorniczych. Odwołujący stwierdził również, że przedmiotem zobowiązania zainteresowanej w każdej z umów było osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci wytworzenia określonego dokumentu w sposób umożliwiający jego wydruk i oprawę. W ocenie odwołującego, dzieło każdorazowo zostało wykonane przez zainteresowaną samodzielnie bez bieżącego kierownictwa płatnika składek poza Kancelarią (...) przy zastosowaniu własnych rozwiązań informatycznych umożliwiających transfer danych do programu Komornik (...) ( k. 3-8 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 kwietnia 2017 r. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że analiza zebranego w toku kontroli materiału wykazała, iż zainteresowana wykonywała czynności faktyczne, których przedmiotem było świadczenie usług powtarzalnych i starannego działania zgodnie z art. 750 k.c. Zdaniem Oddziału, D. S. otrzymywała wynagrodzenie za wykonane czynności, a nie za osiągnięcie rezultatu ( k. 11-13 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na podstawie art. 61 § 1 i 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych zawiadomił w dniu 27 stycznia 2017 r. Komornika Sądowego S. S. i D. S. o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie niezłożenia stosownych korekt dokumentów zgłoszeniowych oraz rozliczeniowych za okresy od stycznia 2013 r. do lipca 2015 r. i od września 2015 r. do grudnia 2015 r. ( akta ZUS).

Komornik Sądowy działający przy Sądzie Rejonowym w Wołominie S. S. zawierał z D. S. umowy o dzieło w dniach 31 grudnia 2012 r., 1 lutego 2013 r., 1 marca 2013 r., 29 marca 2013 r., 30 kwietnia 2013 r., 1 czerwca 2013 r., 1 lipca 2013 r., 1 sierpnia 2013 r., 30 sierpnia 2013 r., 1 października 2013 r., 31 października 2013 r. oraz 29 listopada 2013 r.

Zgodnie z ich postanowieniami płatnik składek powierzył zainteresowanej do wykonania dzieło polegające na sporządzeniu w programie Komornik (...) ewidencji w postaci księgi pieniężnej, dokumentującej operacje finansowe zamawiającego według wzoru określonego w załączniku nr 13 rozporządzenia z dnia 20 grudnia 2005 r. Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia szczegółowych przepisów o biurowości i ewidencji operacji finansowych kancelarii komorniczych na podstawie wyciągów bankowych i kwitariuszy przychodowych dotyczących łącznie okresów od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. Za wykonanie dzieła, odwołujący zobowiązał się zapłacić zainteresowanej wynagrodzenia w kwocie 7.009,00 złotych ( akta ZUS).

Komornik Sądowy działający przy Sądzie Rejonowym w Wołominie S. S. zawierał z D. S. również umowy zlecenia:

- w dniu 1 stycznia 2014 r., zgodnie z którą zainteresowana została zobowiązana do wprowadzania wpłat do księgi pieniężnej w programie Komornik (...) oraz bieżącego kontrolowania poprawności księgowanych pozycji księgi pieniężnej. Za wykonanie ww. czynności przysługiwało zainteresowanej wynagrodzenie w wysokości 4.121,22 złotych;

- w dniu 1 lutego 2016 r., zgodnie z którą zainteresowana została zobowiązana do kontrolowania poprawności zaksięgowanych pozycji księgi pieniężnej w okresie od dnia 1 lutego 2016 r. do dnia 29 lutego 2016 r. Za wykonanie ww. czynności przysługiwało zainteresowanej wynagrodzenie w wysokości 1850,00 złotych;

- w dniu 1 marca 2016 r., zgodnie z którą zainteresowana została zobowiązana do kontrolowania poprawności zaksięgowanych pozycji księgi pieniężnej w okresie od dnia 1 marca 2016 r. do dnia 4 marca 2016 r. Za wykonanie ww. czynności przysługiwało zainteresowanej wynagrodzenie w wysokości 336,36 złotych ( k. 46 a. s.).

Zgodnie z zestawieniem ustalonych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, pracownicy płatnika składek: I. B., M. B., M. C., M. D., I. R., A. S., I. T. oraz O. W. otrzymywały różnej wysokości wynagrodzenia z tytułu zawieranych z nimi umów o dzieło w spornym okresie czasu ( akta ZUS).

Przedmiotem zawartych przez odwołującego z zainteresowaną umów o dzieło było stworzenie ksiąg pieniężnych. Zainteresowana miała swobodę w wykonaniu księgi od strony technicznej i merytorycznej. Zainteresowana tworzyła księgę korzystając z systemu dostępnego dla komorników o nazwie K. (...) oraz z darmowych programów, które były ogólnodostępne dla wszystkich. Zainteresowana wprowadzała wszystkie rekordy ręcznie lub za pomocą programów do przeszukiwania danych. D. S. wykonywała powierzone jej czynności w domu. Dane do ksiąg były przekazywane elektronicznie. Pod koniec każdego miesiąca odwołujący kontrolował jakość wykonanej pracy przez zainteresowaną poprzez sprawdzanie sum wpływu na rachunek bankowy i na kwitariusz oraz porównanie wyniku z sumami z księgi pieniężnej. W przypadku jakichkolwiek błędów wychwyconych przez odwołującego, zainteresowana samodzielnie poprawiała stworzoną księgę. W późniejszym czasie odwołujący zatrudnił zainteresowaną na podstawie umowy zlecenia.
W 2017 r. księgę pieniężną stworzyli pracownicy Kancelarii w jej siedzibie ( zeznania odwołującego i zainteresowanej oraz wydruki z księgi pieniężnej – k. 40-43 i 52-53 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. wydał zaskarżoną decyzję z dnia 6 marca 2017 r., nr: (...) na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3 w związku z art. 68 ust. 1 pkt 1a, art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 2, art. 36 ust. 1 i 11 i art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Organ rentowy na mocy decyzji stwierdził, że D. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Komornik Sądowy ,,100’’ Agencja (...) oraz ustalił dla niej podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne za okres od stycznia 2013 r. do grudnia 2013 r. Podstawa wymiaru składek wyniosła 7.009,00 złotych na ubezpieczenia emerytalno-rentowe i wypadkowe oraz 6.219,78 złotych na ubezpieczenie zdrowotne,
a składka na ubezpieczenie zdrowotne wyniosła 559,78 złotych. Organ rentowy ustalił, że płatnik składek nie dokonał zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego D. S. za okres od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. z tytuł umów nazwanych ,,umowami o dzieło’’. W ocenie Oddziału, nie można uznać zawartych umów za umowy o dzieło, gdyż przeprowadzone postępowanie kontrolne wykazało, że była to umowa starannego działania mająca charakter umowy o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia ( akta ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał również decyzję z dnia 6 marca 2017 r., nr: (...) na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
w związku z art. 104 ust. 1 pkt 1a i art. 107 ust. 1 ustawy z dnia
20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Organ rentowy określił w decyzji kwoty należnych składek na Fundusz Pracy dla płatnika Komornika Sądowego S. S. za okres od stycznia 2013 r. do grudnia 2013 r. Organ rentowy ustalił, że w wyniku przeprowadzonej kontroli ustalono, iż odwołujący nie zgłosił do ubezpieczeń społecznych zainteresowanej ,wykonującej na jego rzecz umowy o świadczenie usług nazwanych ,,umowami o dzieło’’, a tym samym nie wykazał i nie naliczył składek, w tym na Fundusz Pracy ( akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy, w tym aktach rentowych oraz w przeważającej części na podstawie zeznań S. S. i D. S.. Sąd uznał, że dokumenty zawarte w aktach sprawy są wiarygodne i co do zasady ich treść nie była kwestionowana przez strony procesu. Dlatego też Sąd nadał dowodom z dokumentów walor wiarygodności. Sąd również uznał, że zeznania odwołującego i zainteresowanej, w oparciu o które został ustalony stan faktyczny, są wiarygodne, ponieważ w tej części korelują z rzeczowym materiałem dowodowym. Sąd jedynie nie dał wiary zeznaniom stron tego procesu w zakresie, w jakim wskazywały, że praca odwołującej w ramach podpisanych umów zlecenia miała inny charakter, aniżeli w porównaniu
do zakresu czynności wynikającego z umów o dzieło. Odwołujący i zainteresowana twierdzili, że miała ona tylko uczyć oraz pomagać osobom, które wykonywały pracę w Kancelarii. Tymczasem z zawartej umowy zlecenia z dnia 1 stycznia 2014 r. wynika, że zainteresowana, oprócz bieżącego kontrolowania poprawności księgowanych pozycji księgi pieniężnej, miała również wprowadzać wpłaty do księgi pieniężnej
w programie Komornik (...). W ocenie Sądu stwierdzenie, że zainteresowana miała całkowicie inny charakter pracy i zakres obowiązków, stoi w opozycji do treści ww. umowy zlecenia, która była podpisana dzień po zakończeniu stosunku umowy o dzieło.

W związku z tym, Sąd uznał zgromadzony materiał dowodowy za wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. S. od dwóch decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 6 marca 2017 r., nr: (...) i nr: (...) jest niezasadne i jako takie zasługuje na oddalenie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy zainteresowana wykonywała na rzecz odwołującego obowiązki na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło.

Aby tę kwestię rozstrzygnąć, należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.) zwanej dalej ,,ustawą’’.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami" oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4.

W myśl art. 13 pkt 2 ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy - od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Na podstawie art. 627 k.c., przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 750 § 1 k.c., do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Sąd zważył, że zgodnie z poglądami orzecznictwa, ,,w wypadku umowy o dzieło niezbędne jest, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Przyjmuje się przy tym, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Dzieło musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu.’’( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 grudnia 2014r., sygn. akt III AUa 305/14) ,,Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa o świadczenie usług jest zaś umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu, lecz oczywiście mogą.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 czerwca 2014 r., sygn. akt III AUa 33/14)

Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy, Sąd zważył, że na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału odwołujący i zainteresowana w sposób zbieżny z zebraną w sprawie dokumentacją wskazali na zakres czynności, które miała za zadanie wykonywać w ramach rzekomej umowy o dzieło. Sąd zważył, że zgodnie
z akceptowanym poglądem orzecznictwa, ,,jednym z kryteriów umożliwiającym odróżnienie umowy o dzieło od umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania dzieła sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych, który jest niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech indywidualizujących zamówione dzieło. Brak kryteriów określających rezultat umowy daje podstawy do uznania, że zamawiającemu chodziło o wykonanie określonych czynności, a nie o ich rezultat.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 2014 r., III AUa 2607/13)

W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie nie występują żadne cechy charakterystyczne dla umów o dzieło.

Praca zainteresowanej zgodnie z zakresami obowiązków tożsamej treści ustalonymi w umowach była nastawiona na wykonanie wynikających z umów czynności. Nie wynika z nich żaden rezultat, który miałby być osiągnięty do momentu zakończenia umowy. Tym samym, za całkowicie chybione i pozbawione podstaw faktycznych należało uznać stanowisko odwołującego i zainteresowanej, jakoby jej pracę można byłoby objąć w ramy jedynie umowy o dzieło.

Zainteresowana musiała sporządzić w programie Komornik (...) ewidencji w postaci księgi pieniężnej dokumentującej operacje finansowe zamawiającego według wzoru. W każdej umowie o dzieło miała identyczny zakres czynności, a jedynym czynnikiem wyróżniającym umowy były inne okresy czasu na wykonanie obowiązków. Zdaniem Sądu zainteresowana faktycznie przez cały 2013 r. świadczyła te same czynności, które niczym nie różniły się od siebie. Cytując poglądy wyrażone przez Sądy Apelacyjne, w ocenie tutejszego Sądu ,,wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest cechą charakterystyczną tak dla umów zlecenia, jak i dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego
w S. z dnia 23 czerwca 2015 r., sygn. akt III AUa 833/14 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 listopada 2017 r., sygn. akt III AUa 318/17)

Sąd zważył, że zainteresowana wykonywała szereg powtarzających się czynności, co spowodowało, że jej umowę należało zakwalifikować jako umowę o świadczenie usług. Przy tym należy wskazać, że kodeks cywilny nie zawiera uregulowań dotyczących tego stosunku prawnego, ograniczając się jedynie do stwierdzenia, że stosuje się do niego uregulowania dotyczące umów zlecenia. Przedmiotem umowy o świadczenie usług może być zobowiązanie do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych w sposób stały lub periodyczny mających charakter jednorazowy, ciągły bądź nieodpłatny. Orzecznictwo różnicuje przesłanki charakterystyczne dla umowy o dzieło i umowy o świadczenie usług. ,,Istotą umowy o dzieło jest osiągnięcie określonego, zindywidualizowanego rezultatu w postaci materialnej lub niematerialnej. Umowa o świadczenie usług jest zaś umową starannego działania, zatem jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które mogą, ale nie muszą, zmierzać do osiągnięcia rezultatu.’’ ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 grudnia 2017 r., sygn. akt III AUa 405/17) ,,Przedmiotem umowy o dzieło nie może być bowiem osiąganie kolejnych, bieżąco wyznaczanych rezultatów. Tego rodzaju czynności są natomiast charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego i cyklicznego wykonywania umówionych czynności.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2017 r., sygn. akt II UK 518/15)

Ponadto Sąd zauważył, że wysokość wynagrodzenia wskazana w umowach o dzieło była stała, określona na kwotę 7.009,00 złotych. W związku z tym Sąd uznał, że w zawartych umowach płatnik składek nie uzależnił w żadnym stopniu wypłaty wynagrodzenia od jakości oraz ilości wykonanego dzieła przez zainteresowaną. Odwołujący również z innymi pracownikami Kancelarii zawierał umowy o dzieło. Jednakże w odróżnieniu od zainteresowanej, pozostali pracownicy otrzymywali wynagrodzenia zróżnicowane, które niewątpliwie były uzależnione od ilości wykonanej pracy. Wysokość uposażenia zainteresowanej była stała, co również potwierdza, że łączącą ją z odwołującym umowa o dzieło została zawarta dla pozoru, aby nie obciążać pracodawcy obowiązkiem opłacenia składek do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Należy jednocześnie podkreślić, że w dzień po zakończeniu serii podpisywanych umów o dzieło, tj. 1 stycznia 2014 r. odwołujący zawarł z zainteresowaną umowę zlecenia, której celem było również wykonywanie obowiązków dotyczących księgi pieniężnej. Dodatkowym jej zadaniem było bieżące kontrolowanie poprawności księgowanych pozycji księgi pieniężnej. Zatem, co prawda, w przypadku zainteresowanej zmienił się zakres czynności w porównaniu do obowiązków przez nią wykonywanych w 2013 r., lecz charakter pracy pozostał niezmieniony. Zainteresowana w dalszym ciągu wykonywała obowiązki, które były czynnościami powtarzalnymi. Dodatkowo strony procesu niewiarygodnie wskazywały, że D. S. uczyła nowe osoby w Kancelarii, podczas gdy zgodnie z zakresem czynności sprawdzała jedynie dane wprowadzone uprzednio do księgi przychodów.

W związku z powyższym Sąd uznał, że żaden z przepisów powołanych przez płatnika składek odwołaniu nie został naruszony, a organ rentowy w sposób prawidłowy przeanalizował sprawę i trafnie zaprezentował wnioski ujęte w dwóch zaskarżonych decyzjach. Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi odwołującego na nowo wskazany adres we wniosku o sporządzenie uzasadnienia.