Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 listopada 2011r. sprecyzowanym w dniu 6 maja 2013r., skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Aresztowi Śledczemu w Ł., powód G. P. w oparciu o art. 23 i 24§1 k.c. w zw. z art. 448 k.c. w związku z naruszeniem
art.3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji RP wniósł o:

1)  zobowiązanie pozwanego do zaniechania działania naruszającego jego dobra osobiste oraz usunięcie skutków już powstałego naruszenia, tj. do przeniesienia powoda do jednostki penitencjarnej lub celi, w której dobra osobiste powoda nie byłyby naruszane,

2)  zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 150.000 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

3)  zobowiązanie pozwanego do przeproszenia powoda za dokonane już naruszenia dóbr osobistych, których skutków nie da się usunąć, poprzez zamieszczenie na koszt pozwanego w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się wyroku na stronie internetowej Fundacji (...) ( (...) w dziale „Ogłoszenia i komunikaty”, czcionką Verdana, rozmiar „small” z pojedynczą interlinią tekstu: „Wyrażam ubolewanie, że Centralny Zarząd Służby Więziennej dopuścił się naruszenia dóbr osobistych Pana G. P. poprzez umieszczenie go w jednostkach penitencjarnych nie spełniających standardów cywilizowanego państwa i za wszystkie wyrządzone Panu G. P. szkody niematerialne szczerze przepraszam”, dostępne na stronie przez 30 dni,

4)  zasądzenie kwoty 5.000 zł na cel (...) na rzecz Fundacji (...), Organizacji (...),

5)  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód podał, że w trakcie jego pobytu w Areszcie Śledczym w Ł. w okresach: od 24 listopada 2009r. do 31 stycznia 2012r., a następnie od 30 maja do 27 czerwca 2012 r., pozwany mimo posiadanej wiedzy dotyczącej jego schorzeń oraz zaleceń lekarskich, nie zapewnił mu warunków bezpiecznego korzystania z miejsca odpoczynku poprzez umożliwienie korzystania z tzw. dolnego łóżka w celi. Zdaniem powoda ignorowanie powyższych zaleceń przez funkcjonariuszy służby więziennej oraz niezabezpieczenie górnego łóżka drabinkami, doprowadziło w dniu 4 sierpnia 2010r. do wypadku, który polegał na tym, że powód wchodząc na łóżko na górnej kondygnacji spadł z wysokości, doznając urazu pleców i kręgosłupa, czego skutki w postaci dolegliwości bólowych odczuwa on do chwili obecnej. Podnosił, że lekarze opiekujący się nim w areszcie byli nieprofesjonalni, natomiast pozwany zignorował ich zalecenia co do konieczności zakupienia dla powoda specjalnej pończochy lub skarpetki uciskowej.

Oprócz tego, powód sformułował szereg zarzutów dotyczących funkcjonowania jednostki penitencjarnej, podając, że: przebywał w nienależycie wyposażonych celach, które nie spełniały standardu 3m ² powierzchni mieszkalnej na osobę; władze jednostki pozbawiły go możliwości uczestniczenia w zajęciach kulturalno-oświatowych i nie zapewniały mu odpowiednich warunków bytowych i sanitarno – higienicznych; był on pozbawiony dostępu do ciepłej wody oraz możliwości korzystania z prysznica częściej niż raz w tygodniu; nie miał możliwości prania i suszenia bielizny oraz odzieży; cele były niedogrzane i źle wentylowane, a ich niewłaściwe oświetlenie spowodowane przesłonięciem okien blendami spowodowało pogorszenie się jego wzroku.

(pozew k. 3-5, pismo procesowe z dnia 6 maja 2013r. k. 217-221)

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Areszt Śledczy w Ł. zakwestionował powództwo co do zasady i wysokości i wniósł o jego oddalenie, podnosząc że w rozpoznawanej sprawie nie zostały spełnione żadne przesłanki zadośćuczynienia z art. 448 k.c., w szczególności powód nie wykazał, że w wyniku rzekomo bezprawnych działań pozwanego doznał on szkody majątkowej bądź niemajątkowej. Ustosunkowując się do zarzutów pozwu, pozwany wskazał, że powód w trakcie osadzenia miał zapewnioną właściwą opiekę medyczną oraz był leczony zgodnie z zaleceniami lekarzy specjalistów. Pozwany podnosił, że na terenie Aresztu Śledczego w Ł. osadzeni mają zapewnione wszystkie prawa wynikające z kodeksu karnego wykonawczego i odpowiednich aktów wykonawczych Ministra Sprawiedliwości.

Pozwany wniósł o zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów zastępstwa procesowego.

(odpowiedź na pozew - k. 32-36)

Pismem procesowym z dnia 4 czerwca 2013 r., sprecyzowanym pismem procesowym z dnia 24 marca 2014r. powód rozszerzył powództwo o kwotę 100.000 zł w zakresie żądania zapłaty zadośćuczynienia w związku z nieusunięciem i dalszymi działaniami pozwanego, mającymi naruszać jego dobra osobiste, a stanowiącymi kontynuację naruszeń wskazanych w pozwie w okresie od 4 stycznia do 3 czerwca 2013 r. opisanych w pozwie i dalszym narażaniem powoda na pogarszanie się stanu jego zdrowia. Oprócz tego powód zarzucił pozwanemu, że podczas osadzenia we wskazanym wyżej okresie, pozwany zaniechał wykonania u powoda badania kręgosłupa rezonansem magnetycznym, a nadto odmówił mu zaopatrzenia ortopedycznego w postaci kul łokciowych, przez co powód w dniu 8 kwietnia 2013r. spadł ze schodów i doznał urazu pleców i żeber. Wskazał także, że pozwany nie zastosował się do zaleceń lekarza neurologa w zakresie konieczności rehabilitowania powoda oraz odmówił mu farmakoterapii zastrzykami przeciwbólowymi.

Ostatecznie powód wniósł o zasądzenie od pozwanego tytułem zadośćuczynienia kwoty 250.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 150.000 zł od dnia
8 listopada 2011r. (tj. od dnia wytoczenia powództwa) do dnia zapłaty oraz od kwoty 100.000 zł od dnia 4 czerwca 2013r. (tj. od dnia rozszerzenia powództwa) do dnia zapłaty.

Oprócz tego powód zmodyfikował żądanie o zapłatę kwoty pieniężnej na cel społeczny, wskazując, że żąda zasądzenia z tego tytułu kwoty 5.000 zł dla Placówki (...)w P..

Powód cofnął powództwo w zakresie żądania dotyczącego zobowiązania pozwanego do przeproszenia powoda.

(rozszerzenie, modyfikacja powództwa k. 252-252v., k. 366-367)

W odpowiedzi na modyfikację powództwa, pozwany oświadczył, że podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie.

(pisma procesowe pozwanego k. 257-258, k. 277-278)

Sąd ustalił, co następuje:

G. P. przebywał w Areszcie Śledczym w Ł. w okresie od
24 listopada 2009r. do 31 stycznia 2012r., a następnie od 30 maja do 27 czerwca 2012 r. oraz od 3 stycznia 2013 r. – do 17 września 2017 roku.

W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności powód był zakwaterowany w następujących celach:

-

w dniu 24 listopada 2009r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,05m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 25 listopada do 31 grudnia 2009r. oraz w okresie od 1 do 5 stycznia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 9,26 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 6 stycznia do 10 lutego 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,27 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 11 do 12 lutego 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,27 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 13 do 17 lutego 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,27 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 18 do 24 lutego 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,36 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 25 lutego do 20 kwietnia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,05 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 21 kwietnia do 10 czerwca 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 11 do 16 czerwca 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 17 do 23 czerwca 2010r. w budynku (...) w celi nr(...) o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 24 do 25 czerwca 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 26 do 29 czerwca 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 30 czerwca do 7 lipca 2010r. w budynku (...) w celi nr (...)o pow. 12,04 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od (...) lipca do 24 sierpnia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,05 m ^{( 2 )} (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 25 do 31 sierpnia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...)o pow. 12,05 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 1 września do 23 października 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,80 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w dniu 24 października 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,80 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 1),

-

w okresie od 25 października do 7 grudnia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,80 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od (...) do 31 grudnia 2010r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,30 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 1 do 31 stycznia 2011r. w budynku (...) w celi nr(...) o pow. 11,30 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 1 do 9 lutego 2011. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 10 do 16 lutego 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 17 do 23 lutego 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w dniu 24 lutego 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 25 lutego do 20 marca 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 21 do 22 marca 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,06 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 23 marca do 6 maja 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 7 do 12 maja 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 5),

-

w okresie od 13 do 17 maja 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w dniu 18 maja 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w dniu 19 maja 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 20 maja do 7 sierpnia 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od (...) sierpnia do (...) września 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 9 września do (...) listopada 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,77 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 9 do 21 listopada 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,85 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 22 do 27 listopada 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,85 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od (...) listopada do 18 grudnia 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,85 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 19 do (...) grudnia 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,85 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 29 do 31 grudnia 2011r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,65 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 1 do 11 stycznia 2012r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,65 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 12 do 31 stycznia 2012r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 9 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 30 do 31 maja 2012r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,02 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 1 do 19 czerwca 2012r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,25 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 20 do 27 czerwca 2012r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,25 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w dniu 3 stycznia 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,43 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 4 do 7 stycznia 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,43 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w dniu (...) stycznia 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 11,13 m ^{( 2 )}(liczba osób zakwaterowanych w celi – 2),

-

w okresie od 9 stycznia do 5 marca 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 10,95 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 6 do 19 marca 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,02 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4),

-

w okresie od 20 do 26 marca 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,02 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 3),

-

w okresie od 27 marca do 23 maja 2013r. w budynku (...) w celi nr (...) o pow. 12,02 m ² (liczba osób zakwaterowanych w celi – 4).

(notatka służbowa z dnia 24.05.2013r. k. 262-263)

Na podstawie art. 110 §2b pkt. 1 i pkt. 7 k.k.w. Dyrektor Aresztu Śledczego w Ł. dwukrotnie zadecydował o umieszczeniu powoda w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na skazanego wyniosła poniżej 3m ², ale nie mniej niż 2 m ² z uwagi na brak innych, właściwych miejsc zakwaterowania, tj. na okres od 7 do 21 maja 2011r. oraz na okres od 1 do 15 czerwca 2012r.

(decyzje k. 264 i k. 265; bezsporne; zeznania powoda - protokół z rozprawy z dnia 19.04.2018r. k. 352-353)

Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w Ł. G. P. w okresie od
7 do 17 maja 2012 r. przebywał w celi nr (...) w budynku (...) o pow. 10,77 m ², przy czym w okresie od 7 do 12 maja 2011r. łącznie z powodem przebywało w tej celi 5 osadzonych (powierzchnia celi przypadająca na skazanego wynosiła 2,15 m ² ), a w okresie od 13 do 17 maja 2011r. – 4 osadzonych (powierzchnia celi przypadająca na skazanego wynosiła 2,69 m ² ).

(notatka służbowa z dnia 24.05.2013r. k. 262-263)

W 2002r. i w 2006r. powód przebył uraz głowy ze wstrząśnieniem mózgu, a nadto zdiagnozowano u niego chorobę alkoholową.

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym w G. powód w sierpniu 2008r. doznał urazu kończyny dolnej prawej (stłuczenia i opuchnięcia goleni i stopy). U powoda zdiagnozowano nadciśnienie tętnicze, zaburzenia krążenia obwodowego, żylaki podudzi, zapalenie żył powierzchownych, a następnie zapalenie zakrzepowe żył prawej goleni, zakażenie układu moczowego. Wdrożono terapię lekami przeciwzakrzepowymi Clexane, Fraxiparinum i Venotrexem, Polfilinem, Agapurinem, Amotaxem, Troxerutinem, Doxycykliną i Polopiryną S. oraz okładami z Altacetu.

Podczas badania przeprowadzonego u powoda w Areszcie Śledczym w Ł. we wrześniu 2009r. stwierdzono zapalenie żył kończyny dolnej prawej, w styczniu 2010r. odnotowano okresowe obrzęki i drętwienie tej kończyny oraz zabarwienie troficzne skóry. Zlecono terapię Troxerutinem i Polopiryną S. Wykonane w dniu 22 lutego 2010 r. badanie USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych wykazało rozległe zmiany zakrzepowe po stronie prawej w zakresie żyły udowej powierzchownej, żyły podkolanowej i żył strzałkowych, skrzeplinę w żyle odstrzałkowej i obecny przepływ wsteczny z żyły podkolanowej do żyły odstrzałkowej. W dniu 4 marca 2010r. przeprowadzono konsultację angiologiczną, stwierdzono przebytą zakrzepicę żył głębokich w zakresie żyły udowej i zmiany troficzne na goleni wokół kostki przyśrodkowej, zalecono kompresjoterapię, elewację kończyny i farmakoterapię Detralexem i Otrexem. Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w Ł. powód znajdował się pod stałą, systematyczną kontrolą lekarską. W okresie od 5 maja 2010 r. do 17 czerwca 2011r. był trzykrotnie konsultowany przez lekarza ZOZ Aresztu Śledczego w Ł.. W dniu 5 lipca 2010r. wykonano u powoda badanie angio-CT tętnicy płucnej, które nie wykazało cech zatorowości.

(dokumentacja medyczna k. 227,228, 229-245,611-626; opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Pończochy uciskowe kosztują ok. 50-400 zł. Kompresoterapię pacjent stosuje samodzielnie, tzn. sam sobie zakłada i zdejmuje pończochę (opaskę).

(opinia ustna biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 729v.)

Pozwany wydał powodowi bandaż uciskowy do stosowania kompresoterapii.

(zeznania powoda – k. 106-107)

Podczas izolacji penitencjarnej w Areszcie Śledczym w Ł. G. P. był konsultowany neurologicznie. Podczas badania w dniu 8 lipca 2010r. powód uskarżał się na zawroty głowy skutkujące niestabilnością przy chodzeniu.

(dokumentacja medyczna k. 611v.)

Przebyte urazy głowy z 2002r. i 2006r., nadciśnienie tętnicze i choroba alkoholowa stanowią okoliczności mogące okresowo skutkować wystąpieniem zawrotów głowy z zaburzeniami równowagi.

( opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

G. P. przydzielono pryczę na górnej kondygnacji. Powód narzekał, że ciężko jest mu wchodzić na górę, uskarżał się na ból nogi, bywało, że rezygnował ze spacerów.

W 2010 r. przy pryczach nie było drabinek ułatwiających osadzonym wejście na górną kondygnację. Pojawiły się one dopiero ok. 2015/2016 r. Aby wejść na górę powód musiał użyć stołka albo dolnego łóżka. Powód zgłaszał służbie więziennej potrzebę zmiany pryczy z górnej na dolną.

(okoliczność bezsporna; zeznania świadka M. K. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 396-396v.; zeznania świadka P. B. - protokół z rozprawy z dnia 29.11.2016r. k. 730)

Zmiany pozakrzepowe w układzie żylnym kończyny dolnej nie stanowią bezwzględnych wskazań do umieszczenia powoda na dolnej pryczy.

( opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

W dniu 4 sierpnia 2010 r., przebywając w celi nr 118 pawilony B, powód spadł ze stołka przy wchodzeniu na górną pryczę i uderzył plecami w kant dolnego łóżka. Na skutek upadku doznał obrażeń ciała z otarciem i zasinieniem w dolnej części pleców. Po wypadku powód narzekał na ból kręgosłupa i prawego barku, miał problemy ze schylaniem, bolała go noga, miał problemy z poruszaniem się. Przy wykonywaniu zwykłych czynności życia codziennego pomagał powodowi współlokator z celi - odbierał za niego posiłki, pomagał z dojściem do toalety. Miała miejsce sytuacja, że powód przewrócił się w nocy, kiedy wstał z pryczy, aby wyłączyć telewizor.

(zeznania świadka D. Ś. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 395v.; zeznania świadka M. K. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 396-396v.; zeznania świadka P. B. - protokół z rozprawy z dnia 29.11.2016r. k. 730)

Nie istniały przeciwwskazania neurologiczne do umieszczenia powoda na górnym łóżku ani przed, ani po wypadku z dnia 4 sierpnia 2010r. W dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powoda nie ma danych na to, że przed tym zdarzeniem u powoda występował ostry zespół korzeniowo-bólowy prawostronny i niedowład strzałkowy prawej stopy mogący utrudniać wchodzenie lub schodzenie z górnego łóżka.

(opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

Po wypadku powód przez jakiś czas korzystał z zaopatrzenia ortopedycznego w postaci kuli łokciowej, którą wydał mu pozwany. Po upływie 3-4 tygodni po odebraniu mu kuli, co nastąpiło z polecenia kierownika ZOZ Aresztu Śledczego w Ł., powód spadł ze schodów i obtarł sobie plecy. Wypadek został zgłoszony oddziałowemu. Do celi powoda przyszła pielęgniarka. Powód zgłaszał chęć dalszego korzystania z kuli, ale pozwany nie wyraził na to zgody.

Z przyczyn neurologicznych powód nie musiał używać kuli.

(zeznania świadka M. K. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 396-396v. opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

Przeciwwskazaniem do korzystania z łóżka na górnej kondygnacji jest bez wątpienia padaczka pourazowa. W dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powoda w Areszcie Śledczym w Ł. nie ma adnotacji dotyczących tego, aby powód cierpiał na tego typu dolegliwość w związku z przebytymi wcześniej urazami głowy w 2002 i 2006 r. Brak też zastrzeżenia o zakazie pracy na wysokości lub przy obsłudze maszyn. W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności powód ani razu nie miał napadu padaczkowego.

Podczas hospitalizacji powoda po urazach głowy z 2002 i 2006 r. nie rozpoznano padaczki pourazowej. Powód mógł cierpieć na napady abstynencyjne w wyniku odstawienia alkoholu.

( opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814; opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

W dniu wypadku wykonano u powoda CT głowy.

(wynik badania k. 227)

Po wypadku powód był wielokrotnie konsultowany neurologicznie. Podczas badania w dniu 6 sierpnia 2010r. uskarżał się na bóle pleców, stwierdzono u niego zasinienie talerza biodrowego. Zalecono umieszczenie powoda na łóżku na dolnej kondygnacji.

(dokumentacja medyczna k. 227, 232,234,235,229,239; opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v. )

Pozwany wykonał zalecenie lekarzy i umieścił powoda na dolnej pryczy.

(zeznania świadka D. Ś. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 395v.; zeznania świadka M. K. - protokół z rozprawy z dnia 17.06.2014r. k. 396-396v.; zeznania powoda – k. 106-107)

W dniu 20 sierpnia 2010r. wykonano powodowi badanie Rtg odcinka L-S kręgosłupa, które nie wykazało zmian pourazowych. Opis wyniku badania wskazuje na przebytą chorobę Scheuermana. Widoczne w badaniu osteolizy świadczą, że proces chorobowy u powoda mógł trwać przez wiele lat.

(wynik badania k. 226; opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

Po wypadku powód skarżył się na skurcze prawego podudzia, drętwienie i skurcze mięśni łydek. Od 5 października 2010r. do 12 marca 2011r. był pięciokrotnie konsultowany przez lekarza ZOZ Aresztu Śledczego w Ł., kontynuował farmakoterapię iniekcjami podskórnymi Clexane.

W dniu 6 maja 2011r. wykonano u powoda USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych, które wykazało rozległe zmiany zakrzepowo-pozakrzepowe prawej kończyny dolnej.

(opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Po wykonaniu badania RM kręgosłupa (28 grudnia 2012r.), zdiagnozowano u powoda dyskopatię L5/S1, nie stwierdzono wskazań do leczenia operacyjnego, zalecono leczenie zachowawcze i rehabilitację.

(wynik badania k. 435; opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Podczas izolacji penitencjarnej powoda w Areszcie Śledczym w Ł. powód był kilkakrotnie konsultowany przez chirurga naczyniowego w Szpitalu (...) w Ł.. Podczas konsultacji u tego specjalisty przeprowadzonej w dniu 31 stycznia 2013r. stwierdzono zespół pozakrzepowy prawej kończyny dolnej. Odnotowano, że chory zaprzestał kompresjoterapii, co skutkowało nasileniem dolegliwości. W dniu 30 lipca 2013r. wykonano u powoda USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych, które wykazało zmiany pozakrzepowe w żyłach prawej goleni. W dniu 19 lutego 2015r. chirurg naczyniowy potwierdził stan pozakrzepowy prawej kończyny dolnej i odnotował brak wskazań do farmakoterapii układu żylnego.

(opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w Ł. G. P. był w okresie od 24 stycznia do 13 grudnia 2013r. konsultowany neurologicznie. Powód uskarżał się na bóle kręgosłupa z promieniowaniem do prawej kończyny dolnej.

W dniu 10 kwietnia 2013r. wykonano u powoda Rtg kręgosłupa Th i L-S oraz Rtg stawu barkowego lewego. Badania wykazały zmiany zwyrodnieniowe i prawoboczne krzywienie kręgosłupa. Badanie obrazowe barku nie wykazało nieprawidłowości.

Badanie NMR kręgosłupa L-S wykonane w dniu 29 listopada 2013r. potwierdziło istnienie zmian zwyrodnieniowych.

(wyniki badań k. 343,343, 436)

W okresie 5-6 marca 2016r. powód był hospitalizowany w Oddziale Klinicznym Neurologii (...) nr (...) w Ł., gdzie potwierdzono dyskopatię L5/S1 po stronie prawej. Podczas pobytu powód nie wyraził zgody na proponowane leczenie operacyjne i został wypisany do Kliniki (...).

(opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

W aspekcie chirurgicznym leczenie powoda w Areszcie Śledczym w Ł. od 2009r. było wystarczające. Podczas izolacji penitencjarnej powoda przeprowadzono prawidłową diagnostykę zmian w układzie żylnym kończyny prawej dolnej i wdrożono odpowiednie leczenie przeciwzakrzepowe z użyciem preparatów heparyny drobnocząsteczkowej, lekami flebotropowymi oraz kompresjoterapię. U powoda przeprowadzono kontrolę ultrasonograficzną stanu układu żylnego kończyn dolnych, poddano go konsultacjom chirurga naczyniowego w Szpitalu (...) w Ł.. Działania podejmowane przez pozwanego zapewniały i zapewniają dla powoda odpowiednia opiekę medyczną. Zakres opieki medycznej był w pełni adekwatny do schorzeń, na które cierpi powód. W procesie leczenia powoda w ZOZ Aresztu Śledczego w Ł. nie podjęto działań, które można by określić jako zagrażające jego życiu lub zdrowiu.

(opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Leczenie neurologiczne powoda w Areszcie Śledczym w Ł. było właściwe. Osadzony był wielokrotnie konsultowany przez neurologa i neurochirurga, ortopedę i chirurga naczyniowego, miał wykonane badania obrazowe: TK głowy i NMR kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego. Miał też proponowany zabieg operacyjny kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, na co nie wyraził zgody.

Z neurologicznego punktu widzenia zakres opieki medycznej był adekwatny do schorzeń, na które cierpiał powód. Działania pozwanej placówki penitencjarnej podejmowane w zakresie leczenia neurologicznego nie mogły spowodować zagrożenia dla życia lub zdrowia powoda.

U powoda nie występują tego typu odchylenia neurologiczne, które uzasadniałyby tezę wpływu tych odchyleń na powstanie zdarzenia z dnia 4 sierpnia 2010r.

(opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

Wykonane u powoda TK kręgosłupa L-S nie wykazało, że uwidocznione badaniu obrazowym zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie mają związek z wypadkiem z dnia 4 sierpnia 2010r.

(opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii dr n. med. A. N. k. 764-769 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k.813-814)

W aspekcie chirurgicznym upadek z wysokości w dniu 4 sierpnia 2010r. nie miał wpływu na stan zdrowia powoda.

(wynik badania k. 435; opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Zakrzepica może realnie zagrażać życiu. Osoby cierpiące na tą chorobę mają obrzęki, dolegliwości bólowe, mogą mieć trudności w poruszaniu w okresie nasilenia choroby. Zakrzep może się urwać, przepłynąć do prawej komory serca, skąd może przemieścić się do tętnic płucnych, co może skutkować śmiercią. W okresie pozakrzepowym, kiedy organizm wygoi zmiany zakrzepowe, część zakrzepów pozostaje, przyrasta o ściany żylnej, a w obrębie żyły pozostają blizny. Ostry okres zakrzepicy wystąpił u powoda, kiedy był on osadzony w Zakładzie Karnym w G.. W chwili wypadku w Areszcie Śledczym w Ł. w dniu 10 sierpnia 2010r. powód nie chorował już na zakrzepicę, ale występowały u niego późne następstwa tej choroby. Nie jest to stan pełnego zdrowia ani też dolegliwość, która w istotny sposób narusza motorykę.

Zakrzepica żylna skutkująca u powoda pozakrzepową niewydolnością żył głębokich w stopniu zaawansowania C3/C4 nie skutkuje istotnymi ograniczenia w poruszaniu się powoda. Okresowe bóle i obrzęki prawej kończyny dolnej mogą stanowić pewne trudności w poruszaniu się, ale nie można ich określić terminem „istotne”.

Zmiany w układzie żylnym prawej kończyny dolnej u powoda mogły mieć niewielki wpływ na wystąpienie chwilowego zdrętwienia prawej kończyny dolnej i w nieznacznym stopniu mogły przyczynić się do utraty stabilności podporowej kończyny, co ewentualnie mogło w pewnym stopniu przyczynić się do ewentualnego upadku powoda przy schodzeniu z łóżka.

(opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.)

Obecnie powód stosuje kompresjoterapię. Powód ma pończochę uciskową.

(opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii ogólnej, chirurgii naczyniowej i torakochirurgii prof. nadzw. Dr hab. n. med. M. G. k. 576-581 w zw. z ustną opinią uzupełniającą tego biegłego k. 628v.-629, k. 729v.;

W trakcie odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności, pozwana placówka penitencjarna prowadziła postępowanie wyjaśniające w sprawie skarg powoda na niewłaściwą opiekę medyczną. Skargi te zostały uznane za bezzasadne.

(dokumenty dotyczące postępowania skargowego k. 280-289)

Areszt Śledczy w Ł. jest regularnie wizytowany przez sędziego penitencjarnego. Wizytacje przeprowadzane w areszcie podczas odbywania przez pozwanego kary pozbawienia wolności, nie dostarczyły podstaw do sformułowania jakichkolwiek zaleceń pokontrolnych. Podobnie podczas lustracji, mających miejsce w czasie bezpośrednio poprzedzającym izolację penitencjarną pozwanego, nie stwierdzono jakichkolwiek uchybień w funkcjonowaniu aresztu.

W 2007 r. zakończono wszystkie remonty cel mieszkalnych w Areszcie Śledczym w Ł.. W kolejnych latach były i są prowadzone remonty cel, które są sukcesywnie niszczone przez samych osadzonych. Polegają one na malowaniu ścian, naprawie stolarki okiennej, sprzętu kwaterunkowego oraz urządzeń sanitarnych. Pozwany na bieżąco wykonuje remonty kilkudziesięciu cel mieszkalnych rocznie. W latach 2013-2015 wyremontowano łącznie 380 cel. Pomimo corocznego remontowania części cel, są one mocno wyeksploatowane. Osadzeni nie dbają o stan pomieszczeń, w których przebywają. Niszczą cele oraz sprzęt. Niektórzy z nich wrzucają śmieci między przesłony okienne, które fermentują, kiedy jest ciepło. Ma to związek ze specyfiką jednostki, w której osadzeni przebywają tylko czasowo.

Wszystkie cele w Areszcie Śledczym w Ł. wyposażone są w sprzęt kwaterunkowy, zgodnie z powołanym wyżej rozporządzeniem z dnia 17.10.2003r. W celi mieszkalnej z węzłem sanitarnym znajdują się: łóżko, stolik, szafka, taboret, wieszak, półka na przybory toaletowe, lustro. Ilość sprzętu zawsze jest dostosowana do liczby osadzonych przebywających w danej celi mieszkalnej. Osadzeni mogą zgłaszać oddziałowym potrzebę wstawienia dodatkowych sprzętów kwatermistrzowskich, które są wydawane na prośbę.

Do cel jest doprowadzona tylko zimna bieżąca woda, ale osadzeni mogą korzystać z grzałek elektrycznych. Mają oni także możliwość nabycia grzałek w kantynie bądź otrzymania w paczce. Obecnie w areszcie trwają prace hydrauliczne związane z doprowadzeniem do cel ciepłej wody.

Do maja 2016 r. osadzeni mieli możliwość korzystania co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli. Od maja 2016 roku kąpiele odbywają się dwa razy w tygodniu. Możliwe jest także w indywidualnych uzasadnionych wypadkach uzyskanie zgody Dyrektora na dodatkową kąpiel.

Areszt Śledczy umożliwia skazanym korzystanie z własnej odzieży, ale nie wykonuje jej prania i suszenia. Czynności te osadzeni wykonują we własnym zakresie, a administracja więzienna nie ma obowiązku wydzielać odrębnych pomieszczeń pralni i suszarni. W celach mieszkalnych nie ma suszarek na pranie. Nie ma również zgody na rozciąganie sznurków, na których można byłoby wieszać odzież w celu jej wysuszenia. Jeżeli jednak sznurki te nie zasłaniają widoczności w celach to nie są przez funkcjonariuszy Służby Więziennej demontowane. Osadzeni mogą wieszać pranie na poręczach łóżek.

Każda z cel wyposażona jest w okno o wielkości umożliwiającej napływ światła dziennego. Przesłony na oknach zostały założone w 2000r., po interwencji sędziego wizytatora oraz organów prokuratorskich. Blendy w oknach uniemożliwiają nawiązywanie nielegalnych kontaktów z osobami z zewnątrz, werbalnie bądź za pomocą języka migowego, uniemożliwiają także porozumiewania się z celi do celi i przekazywanie nielegalnej korespondencji, co jest konieczne dla dobra toczących się postępowań karnych. Przesłony te wykonane są z materiałów posiadających odpowiednie atesty. Okna, w których zamontowane są przesłony, także posiadają dużą przepuszczalność światła. Przesłony są zamontowane od okna w odległości ok. 30 cm. Ze względów ochronnych oraz w celu zapobiegania kontaktowania się osadzonych z sąsiednimi celami, po bokach przesłon jest zamontowana siatka, która pozwala na dopływ świeżego powietrza. W 2008r. na wniosek RPO przesłony były badane przez nadzór budowlany, który nie wniósł żadnych uwag, co do sposobu ich zamontowania.

W celach są głównie oświetlenia jarzeniowe. W małych celach jest jedna oprawa oświetleniowa 2×40 WATT, w pozostałych celach w zależności od powierzchni opraw jest ich więcej. Oświetlenie zostało wykonane na podstawie zatwierdzonego projektu i spełnia ono normy oświetleniowe określone przy jego projektowaniu. W celi oprócz oświetlenia jarzeniowego znajduje się również oświetlenie żarowe na oprawę 1×25 WATT – zwykła żarówka.

Wszystkie cele posiadają sprawdzaną wentylację grawitacyjną zgodnie z art. 62 prawa budowlanego, kontrola jest przeprowadzana raz w roku przez uprawnioną firmę, w przypadku stwierdzenia usterki jest ona przez tą firmę usuwana. Wentylacja w celach może mieć niską sprawność, na skutek działań samych osadzonych, którzy chowają w kanały wentylacyjne różne niedozwolone przedmioty.

Drewniana stolarka okienna w sposób dostateczny spełnia swoje funkcje. Przeprowadzane są stałe konserwacje naprawy doraźne polegające na wymianie potłuczonych szyb, uzupełnianiu okitowania, wymianie okuć ślusarskich oraz montażu zamknięć.

Corocznie przed sezonem grzewczym odbywa się dodatkowa wizytacja cel w związku przygotowaniem pomieszczeń do sezonu zimowego, m.in. dotycząc kontroli stanu okien. Dodatkowo osadzeni mogą zgłaszać usterki codziennie oddziałowemu lub wychowawcy oraz podczas cotygodniowych wizyt kierownika działu kwatermistrzowskiego oraz dyrektorów. Po zgłoszeniu usterki, jest ona niezwłocznie usuwana.

Kotłownia w Areszcie Śledczym w Ł. pracuje w trybie automatycznym – obniżenie temperatury zewnętrznej powoduje automatycznie uruchomienie czynnika grzewczego. Każdorazowo przed sezonem grzewczym grzejniki w celach są sprawdzane i odpowietrzane. W przypadku wystąpienia zbyt niskiej temperatury w celi, wydawane są dodatkowe koce lub osadzeni przenoszeni są do innych cel. Koce, materace oraz pościel wydawane są z magazynów wyprane i zdezynfekowane. W przypadku uzasadnionego „zareklamowania” przez osadzonego wydanej rzeczy, jest ona wymieniana na inną.

(okoliczności znane sądowi z urzędu)

Zajęcia kulturalno – oświatowe dla osadzonych w Areszcie Śledczym w Ł. realizowane są poza celą w świetlicy centralnej przez wychowawców oraz radiowęzeł, udział w tych zajęciach jest fakultatywny. Także każdy wychowawca w oddziale mieszkalnym prowadzi własne indywidualne oddziaływania w tym zakresie. Ponadto na terenie jednostki zlokalizowana jest biblioteka, z zasobów której mogą korzystać osadzeni, administracja jednostki dostarcza do cel prasę codzienną (1 egzemplarz (...) i 1 egzemplarz (...)), osadzeni mogą nadto sami prenumerować prasę lub otrzymywać od bliskich. W każdej celi znajduje się głośnik lokalnego radiowęzła, który nadaje audycje ogólnopolskie i własne. Praktycznie w każdej celi osadzeni mają telewizor.

W Areszcie Śledczym w Ł. nie ma świetlic w oddziałach mieszkalnych (zostały one zlikwidowane w związku z przeludnieniem), nia ma także siłowni i boiska sportowego. Wynika to z uwarunkowań architektonicznych jednostki i przepisów ochronnych.

(notatka służbowa k. 260; okoliczności znane Sądowi z urzędu)

W Areszcie Śledczym w Ł. służba zdrowia zajmuje 12 pomieszczeń usytuowanych w pawilonach mieszkalnych W każdym pawilonie mieszkalnym jest gabinet stomatologiczny i ambulatorium, w którym pełni dyżur pielęgniarka a także pacjentów przyjmuje lekarz internista. Pomieszczenia służby zdrowia były wyremontowane. Są przestronne, estetycznie urządzone i mają odpowiednie wyposażenie. Areszt ma podpisane kontrakty z lekarzami specjalistami. W jednostce funkcjonuje też apteka. Badania analityczne i inne badania specjalistyczne, który nie wykonuje ambulatorium aresztu, przeprowadzane są w placówkach społecznej służby zdrowia oraz w Szpitalu przy ZK nr (...) w Ł..

Każdy osadzony w Areszcie Śledczym w Ł. ma zapewniony nieograniczony dostęp do opieki medycznej, zarówno podstawowej, jak i specjalistycznej. W razie potrzeby dostania się do lekarza osadzony wypisując karteczkę zgłasza to oddziałowemu, który ten fakt wpisuje do książki przyjęć. Na podstawie tego wpisu lekarz przyjmuje osadzonych. Osadzonym zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne.

(notatka służbowa k. 261; okoliczności znane Sądowi z urzędu)

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd poczynił na podstawie złożonych do akt sprawy przez strony dowodów z dokumentów związanych z osadzeniem powoda
w Areszcie Śledczym w Ł. oraz opinii biegłych sądowych z zakresu chirurgii naczyniowej i neurologii. Nadto ustalając stan faktyczny sprawy Sąd oparł się częściowo na zeznaniach powoda oraz powołanych w sprawie świadków.

Zeznania świadków – osób współosadzonych z powodem w celi nr 118 pawilony B, potwierdziły, że w dniu 4 sierpnia 2010r. powód podczas wchodzenia na górną pryczę, spadł ze stołka i doznał potłuczeń. Zeznania tych świadków potwierdziły także, że powód przed wypadkiem uskarżał się na dolegliwości ze strony prawej nogi związane z przebytą zakrzepicą żylną.

Złożone w rozpoznawanej sprawie opinie biegłych sądowych z dziedziny chirurgii naczyniowej i neurologii, stanowiły podstawę rozpoznania zarzutów powoda odnoszących się do prawidłowości przeprowadzonego procesu leczenia w warunkach osadzenia w pozwanej placówce penitencjarnej, zarówno w zakresie istniejących w chwili wypadku u powoda schorzeń (stan po zakrzepicy żylnej), jak i opieki i leczenia powoda po wypadku z dnia
4 sierpnia 2010r. oraz wpływu pobytu w areszcie na stan zdrowia powoda.

Zgodnie z art. 6 k.c. to na powodzie ciążył obowiązek udowodnienia faktów, z których wywodzi on skutki prawne.

W rozpoznawanej sprawie powód nie wykazał w żaden sposób, że podczas odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w Ł. panowały opisane przez niego złe warunki bytowe, ani tego że rzekome warunki przyczyniły się do pogorszenia jego stanu zdrowia. W szczególności powód nie udowodnił, że w Areszcie Śledczym w Ł. stosowano nieprawidłowe oświetlenie, na skutek czego, pogorszył się jego wzrok. Powód ograniczył ten zarzut go gołosłownego stwierdzenia, nie załączył do pozwu żadnej dokumentacji okulistycznej, ani nie zgłosił wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego okulisty.

Opinie biegłych sądowych z dziedziny chirurgii naczyniowej i neurologii nie potwierdziły także zarzutów powoda dotyczących nieprawidłowości w procesie jego leczenia w warunkach osadzenia w pozwanej placówce penitencjarnej oraz braku profesjonalizmu ze strony personelu medycznego aresztu. Obaj biegli zgodnie wskazali, że działania podejmowane przez pozwanego zapewniały i zapewniają dla powoda odpowiednia opiekę medyczną, której zakres był i jest w pełni adekwatny do schorzeń, na które cierpi powód. W szczególności biegli nie potwierdzili zarzutów powoda, aby w procesie leczenia powoda w wystąpiły działania, które można by określić jako zagrażające jego życiu lub zdrowiu .

Na podstawie tychże opinii Sąd ustalił nadto, że ani zmiany pozakrzepowe w układzie żylnym kończyny dolnej, ani ujawnione w toku leczenia zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa, nie stanowiły bezwzględnych wskazań do umieszczenia powoda na dolnej pryczy ani przed, ani po wypadku z dnia 4 sierpnia 2010r.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, iż u powoda wystąpiła padaczka pourazowa, która zgodnie z opinią biegłego z zakresu neurologii, jest przeciwwskazaniem do korzystania z łóżka na górnej kondygnacji. Wątek padaczki pourazowej pojawił się jedynie w wywiadzie chorobowym przeprowadzonym z powodem przez biegłych podczas badania na potrzeby wydania opinii sądowej, natomiast faktu stąpienia tej dolegliwości u powoda nie potwierdziła dokumentacja medyczna dotycząca jego leczenia po urazach głowy z 2002 i 2006 r. Także w dokumentacji leczenia powoda w Areszcie Śledczym w Ł. brak jakichkolwiek adnotacji na okoliczność napadów padaczkowych powoda w trakcie osadzenia, jak również zastrzeżeń o zakazie pracy na wysokości lub przy obsłudze maszyn. Zdaniem biegłego ewentualne napady padaczkowe u powoda mogły wystąpić u niego w przeszłości w wyniku zespołu odstawiennego w przebiegu choroby alkoholowej.

Ponieważ powód dwukrotnie nie stawił się na wezwanie biegłego ortopedy w celu zbadania go, Sąd na rozprawie w dniu 6 lutego 2019r. oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ortopedy. Stan ortopedyczny powoda mógł bowiem zostać ustalony jedynie w oparciu o dokumentacje medyczną. Ponadto w ocenie Sądu, wszystkie okoliczności dotyczące stanu zdrowia powoda wymagające wiadomości specjalnych z zakresu medycyny, zostały dostatecznie wyjaśnione przez biegłych z zakresu chirurgii naczyniowej i neurologii. W wyniku zdarzenia z dnia 4 sierpnia 2010r. powód nie doznał urazów układu kostnego – złamań, pęknięć kości, itp. Biegły neurolog nie stwierdził, że odczuwane przez powoda dolegliwości ze strony kręgosłupa mają charakter pourazowy związany z wypadkiem, lecz wynikają ze zmian zwyrodnieniowych w procesie długoletniego procesu chorobowego, który rozwinął się u powoda jeszcze przed okresem jego osadzenia w Areszcie Śledczym w Ł.. zgłoszone dowodu zmierzają jedynie do przedłużenia trwającego postępowania. Z tego względu, Sąd na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. oddalił wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ortopedy. Przeprowadzenie tego dowodu byłoby zbędne i niepotrzebnie wydłużyło czas postępowania, tym bardziej, że odbyłoby się to bez badania powoda.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

W niniejszej sprawie powód dochodzi zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych poprzez osadzenie go w Areszcie Śledczym w Ł. w warunkach naruszających godność człowieka. Zasadność roszczenia więc należało rozważać w oparciu o przepisy art. 23 i art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c. oraz art. 417 § 1 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 września 2004 r. Wykładnia przedmiotowych przepisów winna być dokonywana z uwzględnieniem konstytucyjnych i prawno-międzynarodowych standardów ochrony godności i praw osób pozbawionych wolności, a zatem z uwzględnieniem art. 10 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167 i 169), art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.), jak również art. 30, art. 40 i art. 41 ust. 4 Konstytucji RP.

Zgodnie z przepisem art. 417 § 1 k.c. Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa na gruncie tego przepisu są zatem: szkoda wyrządzona przy niezgodnym z prawem wykonywaniu czynności z zakresu władzy publicznej oraz normalny związek przyczynowy pomiędzy niezgodnym z prawem wykonywaniem takich czynności a powstaniem szkody. Odpowiedzialność Skarbu Państwa jest natomiast niezależna od winy.

Przesłanką ochrony dóbr osobistych na podstawie art. 23 w zw. z art. 24 § 1 k.c. jest bezprawność ich zagrożenia lub naruszenia. Bezprawne jest zachowanie sprzeczne z normami prawa lub zasadami współżycia społecznego, bez względu na winę, a nawet świadomość sprawcy. Przepis 24 § 1 k.c. ustanawia domniemanie bezprawności działania. Dlatego w procesie o ochronę dóbr osobistych to pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne. Działanie nie jest bezprawne zwłaszcza wówczas, gdy jest oparte na przepisie obowiązującego prawa. W wyroku SN z dnia 28 lutego 2007 r. (V CSK 431/06, OSNC 1/2008, poz. 13 z aprobującą glosą N. Pawłowskiej, EPS 1/2008) wskazano wprost, iż ciężar dowodu, że warunki w zakładzie karnym odpowiadały obowiązującym normom i nie doszło do naruszenia dóbr osobistych, spoczywa na pozwanym (art. 6 w zw. z art. 24 k.c.), a zatem pokrzywdzony żądający na podstawie art. 448 k.c. kompensaty krzywdy nie musi dowodzić bezprawności naruszenia dobra osobistego.

Dla stwierdzenia naruszenia dobra osobistego należy jednak w każdym wypadku ustalić, czy cierpienia i upokorzenia wynikające z pobytu w zakładzie karnym związane z legalną formą karania przekraczają poziom związany z samym uwięzieniem, czy są zgodne z rozsądnymi w sytuacji uwięzienia potrzebami, a ich intensywność nie przekracza nieuniknionego poziomu cierpienia nieodłącznie związanego z pozbawieniem wolności (por. E. Kutermankiewicz, Sprawy z powództwa osadzonych o ochronę dóbr osobistych w związku z przeludnieniem więzień- nowe spojrzenie na problem, Pal. 9-10/2010, s. 65 i cytowane tam orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka).

Brak zapewnienia właściwych warunków osadzenia w jednostce penitencjarnej i wiążące się z nim roszczenia winny być rozpatrywane w kontekście przesłanek naruszenia dobra osobistego w postaci godności człowieka. Nie ma natomiast potrzeby odwoływania się do swoistego dobra osobistego w postaci prawa do godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności (uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 18 października 2011 r., III CZP 25/11, OSNC z 2012 r., z. 2, poz. 15; wyrok SN z dnia 11 stycznia 2013 r., I CSK 289/12). Ocena, czy doszło do naruszenia dóbr osobistych osób pozbawionych wolności, w tym zwłaszcza godności musi uwzględniać konstytucyjny i prawno-międzynarodowy poziom ochrony ich praw, z tym, iż dochodzenie ochrony tych praw opiera się na przesłankach określonych w ustawach zwykłych. W powołanym wyroku SN z dnia 11 stycznia 2013 r. (I CSK 289/12) stwierdza się wyraźnie, że skazany ma prawo do odbywania kary pozbawienia wolności w takich warunkach, jakie gwarantuje mu konkretny system prawny, o ile nie naruszają one zakazu tortur i nieludzkiego traktowania. Ocena roszczeń osoby pozbawionej wolności w związku z niewłaściwymi warunkami osadzenia wymaga podejścia kumulatywnego, a zatem analizy, czy w konkretnej sprawie warunki te naruszyły godność tej osoby przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności i parametrów decydujących o ich uciążliwości, w tym także czasu przebywania w określonych warunkach. W tym wyraża się również swoboda jurysdykcyjna sądu, który rozpoznając sprawę w postępowaniu cywilnym bada całokształt okoliczności udowodnionych przez strony.

Przenosząc powyższe rozwiązania na grunt rozpoznawanej sprawy, wskazać trzeba, że powód nie wykazał, iż faktycznie pozwany dopuścił się naruszenia jego dóbr osobistych, które uzasadniałoby uwzględnienie żądań pozwu.

W rozpoznawanej sprawie powód podnosił, że był osadzony w warunkach przeludnienia w celach, które nie spełniały standardu 3m ² powierzchni mieszkalnej na osobę. Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło fakt, że powód w istocie przez 11 dni przebywał celi nr (...) w budynku (...) o pow. 10,77 m ², przy czym w okresie od 7 do 12 maja 2011r. łącznie z powodem przebywało w tej celi 5 osadzonych (powierzchnia celi przypadająca na skazanego wynosiła wówczas 2,15 m ²), a w okresie od 13 do 17 maja 2011r. – 4 osadzonych (powierzchnia celi przypadająca na skazanego wynosiła wówczas 2,69 m ²). W rozpoznawanej sprawie zarzut ten nie zasługiwał jednakże na uwzględnienie z uwagi na to, że decyzja o umieszczeniu powoda w takich warunkach nastąpiła na podstawie decyzji Dyrektora Aresztu Śledczego w Ł. opartej na art. 110 §2b pkt. 1 pkt. 7 k.k.w., podjętej ze względu na brak innych, właściwych miejsc zakwaterowania.

Stosownie do powołanego przepisu art. 110 §2b pkt. 1 pkt. 7 k.k.w., Dyrektor zakładu karnego lub aresztu śledczego może umieścić skazanego na czas określony, nie dłuższy niż 14 dni, w warunkach, o których mowa w § 2 zdanie drugie, w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na skazanego wynosi poniżej 3 m ², nie mniej jednak niż 2 m ², jeżeli zachodzi konieczność natychmiastowego umieszczenia w zakładzie karnym lub areszcie śledczym nieposiadającym wolnych miejsc w celach mieszkalnych: skazanego na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata (§ 2b. pkt. 1), a także osoby tymczasowo aresztowanej, ukaranej karą porządkową lub co do której zastosowano inne środki przymusu skutkujące pozbawienie wolności (§ 2b. pkt. 7). Ograniczenia powierzchni celi mieszkalnej poniżej normy określonej w art. 110 § 2 k.k.w. przewidziane w art. 110 § 2b k.k.w., odnoszą się do wypadków, w których skazanego lub tymczasowo aresztowanego trzeba przyjąć do zakładu karnego lub aresztu śledczego nawet wówczas, gdy brak jest w nim wolnych miejsc. Przepisy nie przewidują możliwości odmowy przyjęcia do zakładu karnego lub aresztu śledczego. Tym samym każda osoba trafiająca do jednostki penitencjarnej w oparciu o obowiązujące regulacje musi zostać do niej przyjęta. Obowiązkiem administracji więziennej jest wywiązywanie się z obowiązku przyjmowania skazanych i tymczasowo aresztowanych bez obniżania przysługującej ustawowo osadzonym powierzchni w celi mieszkalnej.

Z kolei art. 110 § 2e k.k.w. określa wymogi, którym musi odpowiadać treść decyzji. Należy w niej określić czas oraz przyczyny umieszczenia skazanego w warunkach, w których powierzchnia w celi mieszkalnej przypadająca na skazanego wynosi mniej niż 3 m ², a także oznaczyć termin, do którego skazany ma w tych warunkach przebywać. Jak każda decyzja, musi ona wskazywać podstawę prawną rozstrzygnięcia i osobę, która ją podejmuje.

Minister Sprawiedliwości wydał w dniu 25 listopada 2009 r. rozporządzenie w sprawie trybu postępowania właściwych organów w wypadku, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów (Dz. U. Nr 202, poz. 1564). Rozporządzenie określa w szczególności tryb postępowania dyrektora generalnego Służby Więziennej, dyrektorów okręgowych oraz dyrektorów zakładów karnych lub aresztów śledczych w zakresie zawiadamiania o przekroczonej pojemności odpowiednio w skali kraju, obszaru działania okręgowego inspektoratu oraz zakładu karnego lub aresztu śledczego; dyrektorów zakładów karnych i aresztów śledczych w zakresie organizowania dodatkowych cel mieszkalnych oraz prezesów sądów i kierowników jednostek organizacyjnych prokuratury w wypadku przeludnienia zakładów karnych lub aresztów śledczych ponad ustaloną pojemność w skali kraju.

Wskazane powyżej regulacje prawne i rozwiązania systemowe mają przede wszystkim wyeliminować przeludnienie w jednostkach penitencjarnych, a w przypadku jego wystąpienia aktywować mechanizmy zmierzające do jego zlikwidowania w możliwie najszybszym czasie z zminimalizowanymi skutkami najmniej odczuwalnymi przez samych osadzonych w tych jednostkach. Ocena tego minimum jest relatywna i jest uzależniona od wszystkich okoliczności sprawy, takich jak długość trwania traktowania, następstwa psychiczne i fizyczne oraz, w niektórych przypadkach, płeć, wiek, stan zdrowia osadzonego. Warunki wykonywania kary nie powinny być źródłem dolegliwości innych niż związanych bezpośrednio z pozbawieniem wolności. (por. Wyrok ETPC z 6 marca 2001 r. w sprawie D. v. Grecja sygn. akt 40907/98, LEX nr 76229)

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy należy wskazać, iż powód przebywał w warunkach przeludnienia jedynie w krótkim okresie od 7 do 17 maja 2011 r. (przez 11 dni), przy czym odbyło się to zgodnie z dyspozycją art. 110 § 2a-2e k.k.w. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego decyzja o umieszczeniu go w warunkach przeludnienia nie przekraczała 14 dni. Ponadto, zostały spełnione pozostałe przesłanki z art. 110 § 2b k.k.w. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego w celi tej w tym okresie na jednego osadzonego przypadało poniżej 3 m ², ale nie mniej niż 2 m ². Powód nie wykazał zatem, iż doszło w tym przypadku do naruszenia jego dobra osobistego, tym bardziej, że przeludnienie to było chwilowe. Powód nie dowiódł także, że jakiekolwiek inne niedogodności w czasie odbywania kary pozbawienia wolności miały cechy dręczenia lub upokarzania. Konkludując powód nie wykazał bowiem, by przejściowe przebywanie przez 11 dni w ciasnej celi wywołało u niego negatywne skutki psychiczne, zdrowotne bądź fizyczne powodujące poczucie krzywdy, tym bardziej iż umieszczenie go w takich warunkach miało charakter wyjątku wskazanego w art. 110 § 2b k.k.w.

W tym stanie rzeczy zarzut przeludnienia nie znalazł zatem potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, co musiało skutkować oddaleniem powództwa w tym zakresie.

Udzielenie powodowi cywilnoprawnej ochrony wymagało zatem ustalenia,
że zachowania administracji pozwanego aresztu śledczego godziły w jego dobra osobiste w rozumieniu art. 24 § 1 k.c.

Z mocy art. 6 k.c. na powodzie ciążył dowód wskazania konkretnych uchybień w postaci zaniechania podjęcia działań zapewniających mu realizację jego uprawnień w zakresie warunków bytowych wynikających ze wskazanych powyżej przepisów, naruszających sferę jego dóbr osobistych. Pozwanego obciążał zaś obowiązek udowodnienia, że działał zgodnie z prawem i nie naruszył dobra osobistego powoda (art. 6 k.c. w związku z art. 24 k.c.). Co prawda w procesie o ochronę dóbr osobistych to pozwany ma obowiązek wykazać, że jego działanie nie było bezprawne, to jednak wciąż ciężar udowodnienia, że do naruszenia dóbr osobistych doszło spoczywa na powodzie.

Odnosząc się do zarzutów powoda dotyczących niewłaściwego wyposażenia cel, niezapewnienia właściwych warunków bytowych i sanitarno – higienicznych, braku dostępu do ciepłej wody oraz możliwości korzystania z prysznica częściej niż raz w tygodniu, braku możliwości zapewnienia warunków do prania i suszenia bielizny oraz odzieży, niezapewnienia odpowiedniej temperatury w celach oraz wadliwej wentylacji, niewłaściwego oświetlenia cel spowodowanego przesłonięciem okien blendami, Sąd uznając je za nieudowodnione nie uwzględnił ich.

Wymogi dotyczące warunków bytowych w celach mieszkalnych zakładów karnych
i aresztów śledczych uregulowane zostały w powołanym już wyżej art. 110 § 2 k.k.w. Przepis § 28 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności wskazuje, iż cela mieszkalna powinna być wyposażona w łóżko dla każdego skazanego, odpowiednią do liczby skazanych ilość stołów, szafek i taboretów oraz środków do utrzymania czystości w celi. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 111 § 1 k.k.w. skazany powinien otrzymać do użytku, z zakładu karnego, odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie, o ile nie korzysta z własnych. Skazanemu zapewnia się warunki niezbędne do utrzymania higieny osobistej, w szczególności otrzymuje on z zakładu karnego pościel oraz inne środki do utrzymania higieny i czystości w celi.

Zdaniem Sądu, zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy, pozwalał na ustalenie, że pozwany zapewnił powodowi w pełni zgodne z prawem warunki odbywania kary pozbawienia wolności.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało, aby przebywanie w pozwanym areszcie, w warunkach bytowych wyznaczonych okolicznościami towarzyszącymi izolacji penitencjarnej, wywołało u powoda poczucie krzywdy, innej niż wynikająca z samego faktu pozbawienia wolności i związanej z tym izolacji od świata zewnętrznego, ograniczenia swobody i wolnej woli decydowania o samym sobie.

Sąd zważył, iż przy dokonywaniu oceny, czy osadzenie powoda w warunkach bytowych, oferowanych przez pozwaną jednostkę, bez wątpienia skromnych, mogło mieć wpływ na naruszenie jego dóbr osobistych, nie może umknąć z pola widzenia okoliczność, że odbywanie kary pozbawienia wolności niesie ze sobą w sposób immanentny wiele dolegliwości wyrażających się nie tylko w pozbawieniu możliwości swobody, ale i w dużej mierze intymności, z uwagi na konieczność przebywania i wykonywania czynności życia codziennego w ściśle określonych, niekomfortowych warunkach.

Natomiast warunki bytowe w celach, w których przebywał powód na terenie aresztu we wskazanym w pozwie okresie, były typowe dla wszystkich cel mieszkalnych. W latach 2002-2007 został przeprowadzony w jednostce generalny remont wszystkich cel, a konieczne bieżące remonty wykonywane są co roku.

Nie ma dowodów na to, że doszło do naruszenia dyspozycji art. 110 § 2 k.k.w. oraz norm określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 186, poz. 1820) i załączniku nr 3, poprzez niezapewnienie odpowiedniego wyposażenia celi. Wszystkie cele, w których przebywał powód były wyposażone w standardowy sprzęt kwaterunkowy. Nie można wymagać, że sprzęt będzie wymieniany natychmiast kiedy tylko będzie nosił ślady zużycia , co następuje bardzo szybko z uwagi na dużą rotację osadzonych wynikającą z charakteru jednostki. Należy nadmienić, że stan wyposażenia cel, jak i utrzymanie w niej porządku zależy przede wszystkim od osadzonych w nich więźniów, którzy otrzymują środki czystości i powinni dbać o sprzęt kwaterunkowy. Sam zresztą niedostateczny stan cel, nie może stanowić o naruszeniu dóbr osobistych. Okoliczności takie, nawet jeżeli powodują u osadzonych dyskomfort z powodu konieczności przebywania w tych miejscach, nie są oczywiście tożsame z naruszeniem godności osobistej, czy naruszeniem zakazu nieludzkiego traktowania. Jest tak tym bardziej, że – jak to już wskazano powyżej – to sami osadzeni w pierwszej kolejności powinni i mogą dbać o jakość wyposażenia i stan cel, chociażby powstrzymując się od ich niszczenia.

Jarzeniowe oświetlenie elektryczne w celach także jest zgodne z obowiązującymi normami i takie samo, jak występujące w warunkach wolnościowych, osadzeni mogą wnioskować o dodatkową lampę.

Nie zachodzą usprawiedliwione podstawy do uwzględnienia twierdzeń powoda, zgodnie z którymi zamontowane w oknach cel przesłony poliwęglanowe (tzw. blendy) powodują ograniczenia w dopływie światła dziennego i cyrkulacji powietrza w celi. Są one zamontowane zgodnie z zasadami sztuki budowlanej, a nadto posiadają odpowiednie atesty.

Zarzut wadliwej wentylacji, nie została potwierdzony. Przewody kominowe i wentylacyjne w calach są regularnie sprawdzane przez kominiarzy.

Powód nie przedstawił również dowodów potwierdzających jego zarzuty dotyczące nieodpowiedniej temperatury w celach. Zarzuty te są ogólnikowe i nie znajdują oparcia w zgromadzonych dowodach.

Co do braku możliwości prania i suszenia bielizny oraz odzieży, wskazać należy, że choć pozwana placówka penitencjarna nie wykonuje prania i suszenia własnej odzieży osadzonych, to mają oni możliwość wykonywania tych czynności we własnym zakresie. Mimo, iż cele nie są wyposażone w suszarki na pranie oraz nie można w nich rozciągać sznurków ograniczających kontrolę celi, to można wieszać pranie na poręczach łóżek.

Powód podtrzymywał także, w trakcie osadzenia nie miał możliwości korzystania z ciepłej bieżącej wody, co w istocie miało miejsce, jednakże cele, w których przebywał powód były wyposażone w gniazda elektryczne, co umożliwiało osadzonym korzystanie z grzałek. Zimna bieżąca woda, grzałka i miska umożliwiały zagrzanie wody, chociażby do codziennego umycia się. Osadzeni z pozwanym areszcie mają także możliwość nabycia grzałek w kantynie bądź otrzymania w paczce. Podkreślić należy, że obecnie w areszcie trwają prace hydrauliczne związane z doprowadzeniem do cel ciepłej wody. Do maja 2016 r. osadzeni mieli zapewnioną możliwość korzystania raz na tydzień z łaźni, gdzie była ciepła woda - w myśl § 32 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania oraz § 30 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności ciepła kąpiel przysługuje przynajmniej raz w tygodniu. Otrzymywali też odpowiednie środki pielęgnacyjne do zachowania higieny osobistej. Stąd, w ocenie Sądu, nie było przeszkód do dbania o higienę osobistą. Przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności z dnia 25 sierpnia 2003 r. (Dz.U. z 2003 r., nr 152, poz. 1493) oraz obowiązującego od dnia 1 stycznia 2017 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności z dnia 21 grudnia 2016 r. (Dz.U. z 2016 r., poz. 2231), odpowiednio w § 30 pkt 3 i § 31 pkt 3 stanowią, że skazany korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli, natomiast skazany zatrudniony przy pracach brudzących korzysta z odpowiednio częstszych kąpieli, a kąpiel skazanego chorego odbywa się według wskazań lekarza. Powoda nie dotyczył żaden ze szczególnych wypadków, a więc ograniczenie jego praw w dostępie do kąpieli przez pozwany Areszt nie było bezprawne.

Odnosząc się zatem do powyższych zarzutów powoda dotyczących warunków panujących w celach mieszkalnych, Sąd orzekający w niniejszej sprawie stoi na stanowisku, iż warunki panujące w pozwanej jednostce muszą być oceniane z uwzględnieniem jego specyfiki, a osoba osadzona musi się liczyć z ograniczeniami i dolegliwościami. Tym bardziej, iż standard istniejący w celach mieszkalnych aresztu, często nie odbiega od sytuacji lokalowej wielu rodzin w Polsce, zajmujących mieszkania komunalne czy socjalne, w których stan techniczny budynków budzi zastrzeżenia, metraż jest za mały w stosunku do zajmowanej liczby osób, a nadto jest w nich ograniczony dostęp do mediów.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także zarzut powoda odnoszący się do możliwości uczestniczenia w zajęciach kulturalno – oświatowych. Wbrew twierdzeniom powoda, w okresie osadzenia, nie był on pozbawiony dostępu do tychże zajęć. Pozwana placówka penitencjarna umożliwia osadzonym dostęp do zajęć z wychowawcą realizowanych poza celą w świetlicy centralnej, natomiast udział w tych zajęciach jest fakultatywny i zależy od woli osadzonych. W rozpoznawanej sprawie powód nie udowodnił, aby zgłaszał administracji aresztu chęć uczestniczenia w zajęciach kulturalno – oświatowych, ani też tego, aby pozwany odmówił mu zgody w tym zakresie.

Potwierdzenia nie znalazły także zarzuty powoda, dotyczące niewłaściwego toku leczenia i braku profesjonalizmu lekarzy sprawujących nad nim opiekę zdrowotną w okresach osadzenia w areszcie.

Powód podnosił, że administracja pozwanego zignorowała zalecenia lekarskie dotyczące konieczności zapewnienia mu miejsca na dolnej pryczy oraz nie zabezpieczyła górnego łóżka, co w ocenie powoda doprowadziło w dniu 4 sierpnia 2010r. Zdaniem powoda powyższe zaniedbania spowodowały pogorszenie się stanu jego zdrowia, a skutki wypadku odczuwa on do chwili obecnej.

Wskazać tutaj należy, iż realizacja spoczywających na administracji aresztu obowiązków w zakresie opieki medycznej nad osobami pozbawionymi wolności należy do działań władczych i mieści się w pojęciu wykonywania zadań z zakresu władzy publicznej zawartym w dyspozycji art. 417 § 1 k.c. Ocena, czy obowiązki te zostały zrealizowane, winna być dokonana z uwzględnieniem uprawnień skazanego, szczegółowo uregulowanych
w art. 115 § 1 – 8 k.k.w.

Zgodnie z przepisem art. 115 § 1 k.k.w. skazanemu zapewnia się bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki i artykuły sanitarne.

G. P. w trakcie pobytu w Areszcie Śledczym w Ł., tak przed, jak i po wypadku z 4 sierpnia 2010r., znajdował się pod stałą, systematyczną kontrolą lekarską, miał zapewnioną opiekę medyczną, bezpłatne świadczenia zdrowotne, leki (w tym przeciwbólowe), dostęp do lekarza pierwszego kontaktu oraz lekarzy specjalistów. Powód był wielokrotnie konsultowany internistycznie i angiologicznie, a także przez chirurga naczyniowego i neurologa. U powoda wykonano szereg specjalistycznych badań lekarskich, koniecznych do prawidłowej diagnostyki jego stanu zdrowia: angio-CT tętnicy płucnej, CT głowy, Rtg odcinka Th i L-S kręgosłupa, USG Doppler układu żylnego kończyn dolnych, badania RM kręgosłupa, Rtg stawu barkowego lewego, NMR kręgosłupa L-S.

Wbrew zarzutom powoda, miał on ordynowane leki przeciwbólowe, wykonano u niego RM kręgosłupa, a pozwany zapewnił mu w okresie po wypadku zaopatrzenie ortopedyczne w postaci kuli łokciowej. Z przyczyn neurologicznych w przypadku powoda nie zachodziła konieczność używania kuli łokciowej, natomiast powód nie udowodnił w żaden sposób, aby korzystanie z tego typu sprzętu ortopedycznego było w jego przypadku konieczne ponad okres, uznany za uzasadniony przez lekarza Aresztu Śledczego w Ł.. Nie zasługują także na uwzględnienie zarzutu powoda na okoliczność niezapewnienia mu możliwości rehabilitacji i niezaopatrzenia go przez pozwanego w pończochę uciskową. Jak wynika z dokumentacji medycznej, powodowi w ramach rehabilitacji zalecono kompresoterapię, która zapobiega obrzękom i nawrotom choroby. Pozwany wywiązał się z wykonania zaleceń lekarskich w stosunku do powoda wydając mu w tym celu bandaż uciskowy, ale powód z biegiem czasu zaprzestał tego rodzaju terapii. Nie można w ocenie Sądu czynić pozwanemu zarzutu z tego względu, iż nie zakupił dla powoda pończochy uciskowej, lecz zadecydował o alternatywnej tańszej metodzie kompresoterapii. Zważyć należy, że także w warunkach wolnościowych pacjenci sami ponoszą koszty zakupu artykułów zaopatrzenia medycznego ponad limity refundacji w ramach NFZ. Podkreślić także należy, że powód miał też proponowany zabieg operacyjny kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego, jednak nie wyraził zgody na jego wykonanie.

Zgodnie z opinią biegłych chirurga naczyniowego i neurologa, leczenie powoda w Areszcie Śledczym w Ł. od 2009r. było właściwe i wystarczające, a działania podejmowane przez pozwanego zapewniały i zapewniają dla powoda odpowiednia opiekę medyczną. W procesie leczenia powoda w ZOZ Aresztu Śledczego w Ł. nie podjęto działań, które można by określić jako zagrażające jego życiu lub zdrowiu.

W oparciu o opinię biegłego sądowego z dziedziny neurologii stwierdzić należy, iż nie występują u powoda schorzenia neurologiczne pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem z dnia 4 sierpnia 2010r. Wykonane u pacjenta TK kręgosłupa L-S nie wykazało, że uwidocznione w tym badaniu obrazowym zmiany w kręgosłupie mają charakter zwyrodnieniowy, świadczą o długoletnim procesie chorobowym i wskazują na przebytą w przeszłości chorobę Scheuermana. Także w ocenie biegłego z zakresu chirurgii naczyniowej pozakrzepowa niewydolność żył głębokich, która występowała u powoda w chwili wypadku,

mogła powodować chwilowe drętwienia prawej kończyny dolnej, co ewentualnie mogło w pewnym stopniu przyczynić się do upadku powoda przy wchodzeniu na łóżko, jednakże dolegliwość ta, nie naruszała w sposób istotny zdolności motorycznych powoda.

Mając na uwadze powyższe, zarzuty powoda na okoliczność niezapewnienia mu właściwej opieki medycznej w okresach osadzenia w Areszcie Śledczym w Ł., należało uznać za nieuzasadnione.

Odnośnie samego zarzutu pozwanego dotyczącego niezapewnienia mu przez pozwanego warunków bezpiecznego korzystania z miejsca odpoczynku poprzez umożliwienie mu ze względu na stan zdrowia, korzystania z tzw. dolnego łóżka w celi, stwierdzić należy, że nie istniały przeciwwskazania neurologiczne do umieszczenia powoda na górnym łóżku ani przed, ani po wypadku z dnia 4 sierpnia 2010r. W dokumentacji medycznej dotyczącej leczenia powoda nie ma danych na to, że przed tym zdarzeniem u powoda występował ostry zespół korzeniowo-bólowy prawostronny i niedowład strzałkowy prawej stopy mogący utrudniać wchodzenie lub schodzenie z górnego łóżka. Także zmiany pozakrzepowe w układzie żylnym kończyny dolnej nie stanowią bezwzględnych wskazań do umieszczenia powoda na dolnej pryczy.

Odnośnie zarzutu braku zabezpieczeń łóżek piętrowych w drabinki wskazać, że powołane wyżej przepisy rozporządzenia w sprawie warunków bytowych osób skazanych z dnia 17 października 2003 roku, nie nakładały na administrację zakładu obowiązku wyposażania łóżek w drabinki i barierki. Nie sposób czynić zatem z tego powodu administracji zakładu jakiegokolwiek zarzutu.

Wobec cofnięcia pozwu w zakresie żądania dotyczącego zobowiązania pozwanego do przeproszenia powoda, Sąd umorzył postępowanie w tym zakresie na podstawie art. 355 §1 k.p.c. (punkt 1 wyroku).

W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu z uwagi na to, że powód nie wykazał, że w wyniku rzekomo bezprawnych działań pozwanego doznał on szkody majątkowej bądź niemajątkowej (punkt 2 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c., art. 99 k.p.c., art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. z 2005 r., Nr 169, poz. 1417 ze zm.) w zw. z § 6 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) i zasądził od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt 3 wyroku).Należy bowiem zwrócić uwagę, iż powód od ponad roku przebywa na wolności. Aktualna sytuacja na rynku pracy zapewne pozwoliła powodowi podjąć jakieś zatrudnienie. Czy tak jest w istocie, nie wiadomo, gdyż powód nie stawiając się na wezwania Sądu i nie kontaktując ze swym pełnomocnikiem, pozbawił Sąd możliwości rzetelnej oceny jego aktualnej sytuacji materialnej.

Na podstawie § 2, § 3 ust.1, § 4 i § 6 pkt. 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.) Sąd przyznał adwokatowi Ł. K. kwotę 4.428 zł za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu (punkt 4 wyroku).

z/ odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda.