Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2019 r.

Sąd Okręgowy w R. VI Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Borucki

Protokolant: Barbara Ćwiok

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2019 r. w R.

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) (...) Budowlana SA z/s w R.

przeciwko: Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. na rzecz powoda
(...) (...) Budowlanej SA z/s w R. kwotę 1.073.790,00 zł (jeden milion siedemdziesiąt trzy tysiące siedemset dziewięćdziesiąt złotych)
z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia 12 sierpnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, z tym zastrzeżeniem, że odpowiedzialność pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. jest solidarna z P. K. (1) i S. Z. działającymi jako wspólnicy spółki cywilnej pod firmą (...) S.C. P. K. (1) S. Z. z siedzibą w T.,

II.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 64.507,00 zł (sześćdziesiąt cztery tysiące pięćset siedem złotych) tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VI GC 41/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 stycznia 2019 r.

Powód (...) (...) Budowlana SA domagał się zasądzenia od pozwanego Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. kwoty 1.073.790 zł, z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 12 sierpnia 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. i dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Wniósł ponadto o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwany zawarł jako inwestor umowę o roboty budowlane z generalnymi wykonawcami w osobach S. Z. i P. K. (1) wspólnikami spółki cywilnej (...).C., której przedmiotem była budowa budynku mieszkalnego wielopoziomowego przy ul.
(...) w Ł.. Celem realizacji tego zadania generalny wykonawca zawarł w dniu 22 czerwca 2012 r. umowę o podwykonawstwo ze spółką (...) sp. o.o. nr 3/G./2012 , uzyskując od inwestora (pozwanego) wymaganą zgodę na wykonywanie robót przez tego podwykonawcę na w/w inwestycji. Zgoda została wyrażona przez osoby uprawnione do reprezentacji inwestora, tj. dwóch członków zarządu : Z. S. (1) i A. M.. Roboty zostały zakończone i odebrane przez generalnego wykonawcę. Za wykonane roboty podwykonawca wystawił faktury VAT, które pomimo upływu terminów płatności nie zostały zapłacone przez generalnego wykonawcę.
Na podstawie umowy cesji podwykonawca przeniósł na powoda wierzytelności z tytułu nieopłaconych faktur VAT. Wezwania do zapłaty należności pozostały bezskuteczne. Pozwany nie uiścił dochodzonej pozwem kwoty.

W odpowiedzi na pozew (k. 159-170) pozwany wniósł o oddalenie powództwa
w całości i zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu przyznał zawarcie umowy o generalne wykonawstwo w której zastrzeżono , iż podwykonawstwo uzależnione jest od zgody inwestora, spełnienia warunków z k.c. i § 27 umowy. Pozwany przyznał również, że podpisał załączony do pozwu dokument w postaci zgody na podwykonawcę (...) Sp. z o. o. - wskazując jednak, że okoliczności podpisania tego dokumentu, a w szczególności jego cel były diametralnie różne od tych przedstawionych przez powoda. Pozwany wskazał, że o spółce (...) Sp. z o. o. jako wykonawcy dowiedział się w marcu 2013 r. Podmiot taki nie był mu nigdy wcześniej zgłaszany i nigdy nie wykonywał jakichkolwiek prac na budowie. Ze względu na spór
z generalnym wykonawcą - firmą (...) i realnym zagrożeniem braku możliwości realizacji całości inwestycji przez ten podmiot, pozwanej przedstawiono spółkę (...) Sp. z o. o. jako potencjalnego wykonawcę zastępczego, który mógłby dokończyć inwestycję. Pozwany oświadczył, że nigdy nie przedstawiono mu ani nie doręczono załączonego do pozwu wniosku o zatwierdzenie podwykonawcy (...) Sp. z o. o., nigdy nie przedstawiono mu ani nie doręczono jakiegokolwiek projektu umowy ze spółką (...) Sp. z o. o., która zawierałaby przynajmniej określenie zakresu prac, wartości wynagrodzenia. Nie znał on również zakresu prac podlegających wykonaniu przez spółkę (...) Sp. z o. o. a ponadto nie godził się na zapłatę konkretnej wysokości wynagrodzenia, które miało być ustalone dopiero po ustaleniu szczegółów współpracy. Pozwany zakwestionował protokoły odbioru robót wystawionych przez podwykonawcę na rzecz (...) zarzucając , że nie zawierają one podpisu kierownika budowy A. K. (1). Z kolei protokoły sporządzane pomiędzy generalnym wykonawcą, a inwestorem zawierają podpis w/w kierownika budowy. Dalej pozwany zarzucił brak legitymacji powoda do występowania w sprawie, który wywodził wskazując na nieważność umowy podwykonawczej z dnia 22.06.2012 r. jak i umowy cesji z dnia 23.04.2013 r. Według pozwanego umowa podwykonawcza jest nieważna , gdyż ze strony (...) sp. z o. o. nie została podpisana przez dwóch członków Zarządu, podczas gdy z umowy spółki (...) sp. z o.o. wynikała reprezentacja dwuosobowa. Z kolei umowa cesji z dnia
23 kwietnia 2013 r. dokonana przez spółkę (...) Sp. z o. o. na rzecz powodowej spółki, polegająca na przeniesieniu wierzytelności dochodzonej pozwem jest bezwzględnie nieważna na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. Pozwany zarzucił, że jest to umowa fikcyjna, oparta na nieistniejącej kauzie, prowadzi do pokrzywdzenia wierzycieli spółki (...) Sp. z o. o. jest również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i prowadzi do obejścia prawa. Pozwany wskazał, że spółka (...) Sp. z o. o. jest powiązana kapitałowo i osobowo
z powodową spółką, nie składała nigdy do sądu rejestrowego sprawozdań finansowych ani
z działalności, posiada liczne długi, których egzekucja okazała się bezskuteczna

W piśmie procesowym z dnia 20.03.2018 r. (k. 307 t. II) powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie. Podniósł, że niezgodne z prawdą jest twierdzenie pozwanej, iż (...) sp. z .o.o. nigdy nie wykonywała jakichkolwiek prac na budowie budynku mieszkalnego przy ul. (...) w Ł.. Fakt wykonywania prac przez ten podmiot na w/w inwestycji został stwierdzony w postępowaniu toczącym się przed Sądem Okręgowym w R. pod sygn. akt VI GC 124/15 na podstawie protokołów odbioru robót, zeznań pracownika (...) sp. z o.o. i zeznań wspólnika (...) s.c. P. K. (1). Nadto powód podniósł, że nie ma znaczenia, że protokoły odbioru robót między generalnym wykonawcą a podwykonawcą nie zostały podpisane przez kierownika budowy A. K. (2). Zawierają one podpis P. K. (1) upoważnionego ze strony generalnego wykonawcy do odbioru robót wykonanych przez (...) sp. z o.o. Niezgodne z prawdą jest także twierdzenie, że pozwanemu nigdy nie przedstawiono załączonego do pozwu wniosku o zatwierdzenie podwykonawcy G.
sp. z o.o. Wniosek taki został pozwanemu przedstawiony i wynikał z niego zakres prac budowlanych jakie miał wykonywać podwykonawca. Odnosząc się do zarzutu nieważności umowy podwykonawczej ze względu na nieprawidłową reprezentację spółki (...) sp. z o.o. powód wskazał, że w dacie jej podpisania G. sp. z o.o była spółką w organizacji i została podpisana przez S. C. jako pełnomocnika uprawnionego do reprezentacji spółki w organizacji, będącego także członkiem zarządu tej Spółki. Powód podniósł, że nie ma podstaw aby uznać umowę cesji z dn. 23.04.2013 r. za nieważną na podstawie art. 58 k.c., w szczególności zaprzeczył aby podwykonawca (...) sp. z o.o. i (...) działały w zmowie, po to aby wyłudzić od pozwanej podwójną należność za wykonanie umowy. Tożsamy zarzut był rozpatrywany przez Prokuratora Prokuratury Okręgowej w sprawie V Ds. 1/15 toczącej się na skutek zgłoszenia członka zarządu pozwanej A. M.. Sprawa zakończyła się postanowieniem o odmowie wszczęcia śledztwa ze względu na brak znamion czynu zabronionego.

W piśmie procesowym z dnia 06.08.2018 r. (k. 397 t. II) pozwana podtrzymała swoje stanowisko , że nigdy nie przedłożono jej wniosku o zatwierdzenie podwykonawcy (...) sp. z o.o. , a wniosek ten władze Spółdzielni zobaczyły dopiero , gdy został on dołączony do pozwu w sprawie VI GC 124/15. Pozwany wskazał, że podpisując zgodę na udział (...) sp. z o.o. w inwestycji był przeświadczony, że spółka ta podejmie się dokończenia budowy, jednakże mimo ustaleń zakres czynności zmierzających do dokończenia budowy oraz ich wartość nigdy nie zostały mu przedstawione. Pozwany podtrzymał również swoje stanowisko odnośnie nieważności umowy podwykonawczej i umowy cesji z dnia 23.04.2013 r. Pozwany wskazał również na toczące się przeciwko P. K. (1) z (...) postępowanie karne
o przestępstwo z art. 286§1 k.k. (oszustwo) na łączną kwotę 5. 177. 802 zł jako podważające wiarygodność tego świadka w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Poza sporem było, że w dniu 20.12.2010 r. pomiędzy pozwaną Spółdzielnią Mieszkaniową w Ł. jako inwestorem, a P. K. (1) i S. Z. wspólnikami s.c. (...) jako wykonawcą została zawarta umowa nr (...) przedmiotem której były roboty budowlane na zadaniu pn. Budowa budynku mieszkalnego wielorodzinnego wraz z urządzeniami towarzyszącymi oraz budowa dwóch zjazdów drogowych publicznych z drogi publicznej – ul. (...) S. (...)
w Ł..

W umowie tej inwestor dopuścił możliwość wykonania niektórych robót przy pomocy podwykonawców, przy czym zastrzegł w jej § 9 pkt 5 swoją pisemną zgodę na podwykonawcę.

Ze strony generalnego wykonawcy przedstawicielem był A. K. (1) – kierownik budowy, dyrektorem kontraktu była I. M..

Zgodnie z powyższą umową obowiązki Inspektora Nadzoru ze strony inwestora – SM w Ł. pełnili: P. W. – w zakresie robót budowlanych, M. S. - roboty sanitarne, S. S. – roboty elektryczne.

Koordynatorem robót ze strony Inwestora była D. G., natomiast ze strony wykonawcy (...) S.C. – M. G..

dowody: umowa nr(...) z dn. 20.12.2010 r. k. 30-41

Generalny wykonawca faktycznie wykonywał roboty na w/w inwestycji siłami podwykonawców.

W dniu 22.06.2012 r. generalni wykonawcy zawarli z G. sp. o.o. w organizacji (podwykonawcą) umowę nr (...), której przedmiotem było kompleksowe wykonanie robót budowlano – montażowych w zakresie fundamentów, elementów konstrukcji takich jak słupy, belki, wieńce, nadproża, stropy, schody , roboty murowe , kominy izolacyjne , zasypki, podkłady z powierzonego materiału, dach budynku wraz z warstwami dachu , orurowanie, orynnowanie dla całego budynku, drenaż, całość jako stan surowy otwarty z dachem oraz ogrodzenie placu budowy.

G. sp. o.o. w organizacji była reprezentowana przez S. C. – prezesa zarządu. Spółka (...) sp. o.o. została wpisana do KRS w dacie 17.07.2012 r. Umowę spółki zawarto w dacie 16.04.2012 r. powołując dwuosobowy zarząd. Uchwałą z dnia 21.05.2012 r. wspólnicy spółki w organizacji udzielili S. C. działającemu jako członkowi zarządu pełnomocnictwa do podpisywania umów związanych
z prowadzoną przez spółkę działalnością. W dacie 24.05.2012 r. drugi z członków zarządu udzielił S. C. pełnomocnictwa do podpisywania w jej imieniu umów związanych z prowadzoną przez G. sp. o.o. w organizacji działalnością gospodarczą wynikającą z treści aktu notarialnego – umowy spółki.

W §4 umowy wskazano, iż przedstawicielami zamawiającego na budowie będą A. K. (1) i P. K. (1). Nie była to reprezentacja łączna.

Podstawą wystawienia faktur VAT przez wykonawcę był zatwierdzony przez zamawiającego m.in. protokół odbioru elementów robót .

dowody: umowa nr (...) k. 42-56, umowa spółki – akt notarialny Rep A (...)k. 57-64, protokół NZW z 21.05.2012 r. k. 65-68, pełnomocnictwo k. 69, zeznania świadków: S. C. i P. K. (1) k. 355-360, I. M. k. 558-560

G. sp. o.o. przystąpiła do wykonywania robót w czerwcu – lipcu 2012r. przy pomocy około 15 – 17 pracowników i wynajętego sprzętu. W pracach uczestniczył jako pracownik podwykonawcy G. sp. o.o. w charakterze inżyniera budowy P. K. (2).

Po ukończeniu wykonywania danego etapu robót objętych umową podwykonawczą sporządzano protokół odbioru wykonanych robót, na podstawie których każdorazowo (...) sp. z o.o. wystawiała generalnemu wykonawcy faktury za wykonane roboty.

W nin. postępowaniu powód dochodzi zapłaty należności wynikających
z następujących faktur wystawionych przez (...) sp. z o.o.;

- VAT nr (...) na kwotę 141 426 zł, płatną do dnia 30.07.2012 r.; obejmującą zakres robót od 23.06.2012-30.06.2012 r. stwierdzony protokołem odbioru z dn. 06.07.2012 r.

- VAT nr (...) na kwotę 423 230,40 zł , płatną do dnia 6.10.2012 r.; obejmującą zakres robót od 1.07.2012-30.07.2012 r., stwierdzony protokołem odbioru z dn. 06.08.2012 r.

- VAT nr (...) na kwotę 262 947,60 zł, płatną do dnia 7.11.2012 r.; obejmującą zakres robót od 01.08.2012 r. – 04.09.2012 r., stwierdzony protokołem odbioru z dn. 08.10.2012 r.

- VAT nr (...) na kwotę 246 186 zł, płatną do dnia 8.10.2012 r., obejmującą zakres robót od 05.09.2012 r. - 05.10.2012 r., stwierdzony protokołem odbioru z dn. 08.10.2012 r.

Protokoły odbioru podpisywał ze strony G. sp. o.o. S. C. i ze strony (...) s.c. – P. K. (1).

Faktury nie były kwestionowane przez generalnego wykonawcę.

dowody: w/w faktury VAT wraz z załączonymi do nich w/w protokołami odbioru
k. 78-85, zeznania świadka P. K. (2) k. 361-362, zeznania świadków: S. C. i P. K. (1) k. 355-360

Inwestor odbierał roboty budowlane od generalnego wykonawcy, w tym zakresie co do etapu stan surowy otwarty i nie zgłosił istotnych zastrzeżeń. W odbiorach tych ze strony inwestora uczestniczył inspektor w zakresie spraw ogólnobudowlanych P. W.. Protokoły odbioru były podstawą do wystawienia faktur VAT przez generalnego wykonawcę. Inwestor dokonał zapłaty na rzecz generalnego wykonawcy.

Budynek w następnych etapach został wykończony i oddany do użytku.

dowody: faktury VAT wraz z protokołami odbioru k. 198-249, zestawienie operacji
k. 195-197, zeznania świadka P. W. k. 497v-499

Podwykonawca G. sp. o.o. został formalnie zgłoszony inwestorowi w marcu
2013 r. z wnioskiem o jego zatwierdzenie, w którym wskazano zakres robót budowlanych: wykonanie stanu surowego /otwartego/ budynku mieszkalnego wielorodzinnego w Ł. przy ul. X. S. (...) oraz firmę podwykonawczą: G. sp. o.o.

Inwestor reprezentowany przez członków zarządu pozwanej spółdzielni: A. M. i Z. S. (1), zaakceptował pisemnie podwykonawcę. W piśmie wskazano, iż pozwana działając zgodnie z warunkami kontraktu wyraża zgodę na zawarcie umowy
i rozpoczęcie robót przez G. sp. o.o. Zgodę podpisali obaj reprezentanci inwestora, zgodnie z zasadą reprezentacji ujawnioną w KRS, zgodnie z którą oświadczenia woli za Spółdzielnię składają łącznie co najmniej dwaj członkowie zarządu poprzez złożenie odpisów pod nazwą Spółdzielni.

Podwykonawca ten nie został ujawniony w dzienniku budowy. Nie był też w trakcie realizacji robót znany obecnemu regularnie na placu budowy inspektorowi nadzoru ze strony inwestora P. W., który pozostawał w kontakcie z A. K. (1).

dowody: wniosek k. 70, zgoda zlecającego k. 71 , oryginał wniosku o zatwierdzenie k. 708, dziennik budowy k. 172-194, odpis pełny z KRS pozwanej k. 72-77, zeznania świadka P. W. k. 497v-499, częściowo zeznania świadków S. C.
i częściowo P. K. (1) k. 355-361, częściowo zeznania strony pozwanej A. M.
k. 728v-730, Z. S. (1) k. 495v-498

Pismem z dnia 21.05.2013 r. pozwany odstąpił od umowy z generalnym wykonawcą, powołując się na postanowienia umowy oraz nieregulowanie należności na rzecz podwykonawców.

G. sp. o.o. nie otrzymał wynagrodzenia z tytułu wykonania w/w umowy
o podwykonawstwo.

dowody: odstąpienie od umowy k. 302, zeznania świadków S. C.
i P. K. (1) k. 355-361, świadka P. W. k. 497v-499

Umową cesji zawartą najpóźniej w dacie 23.04.2013 r. podwykonawca G. sp. o.o. zbył w/w wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za wykonane roboty na rzecz
(...) (...) Budowlana S.A. w łącznej wraz z odsetkami za opóźnienie w łącznej wysokości 1. 649. 571,31 zł. brutto.

dowody: umowa cesji z załącznikiem k. 86-91, zeznania świadków S. C. i P. K. (1) k. 355-361,

W stosunku do P. K. (1) i S. Z. postanowieniem z dnia 14.01.2014 r. V GU 26/13 ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku. Inwestor zgłosił swoją wierzytelność w postępowaniu upadłościowym.

Swoje wierzytelności w wysokości kwoty głównej 2. 142. 303,91 zł. odsetki 42. 812,75 zł. w tym tę nabytą w drodze umowy cesji zgłosił także powód. Została ona częściowo uwzględniona na liście wierzytelności, w tym uznana w całości przez syndyka co do kwoty głównej 2. 142. 303,91 zł.

dowody: postanowienie z dnia 14.01.2014 r. V GU 26/13 k. 104, zgłoszenie wierzytelności k. 106-107, karta wierzytelności k. 108-109,

Pismem z dnia 21.07.2014 r. doręczonym 4.08.2014 r. powód wezwał pozwanego jako inwestora do zapłaty kwoty 1. 649. 757,85 zł. Powód ponawiał wezwania, pozwany kwestionował swoją odpowiedzialność co do zasady podnosząc brak zgody na podwykonawcę.

dowody: pismo z dn. 21.07.2014 r. k. 110-112, wezwanie do zapłaty z dn.16.12.2014 r. k. 113-115, odpowiedzi pozwanej z dn. 05.08.2014 r., 18.09.2014 r., 30.12.2014 r. , notatki służbowe k. 289-301

Pismem z dnia 22.12.2014 r. powód wystąpił z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej przed Sądem Rejonowym w R. w zakresie należnego mu wynagrodzenia wynikającego z faktur objętych pozwem. Posiedzenie w tej sprawie odbyło się w dniu
4 marca 2015 r. do zawarcia ugody nie doszło wobec niewyrażenia zgody przez pozwaną.

dowody: zawezwanie do zawarcia ugody k. 116-118, protokół k. 119,

Inwestor występując jako pokrzywdzony złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez generalnego wykonawcę i zarząd G. sp. o.o. niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Prokuratura Rejonowa wT. w dniu 27 czerwca 2018 roku złożyła do Sądu Okręgowego w T. akt oskarżenia przeciwko S. Z. i P. K. (1) oskarżając ich, jako współwłaścicieli firmy (...)
o popełnienie przestępstw z art. 286§1 k.k., art. 286§1 k.k. w zw. z art. 294§1 k.k., art. 586 k.s.h. w zw. z art. 300§2 k.k. (dopuszczenie się przestępstw oszustwa na szkodę kilkudziesięciu firm i niekorzystnego rozporządzenia mieniem).

dowód: akt oskarżenia p-ko S. Z. i P. K. (1) k. 567-726, postanowienie o przedstawieniu zarzutów w sto do P. K. (1) k. 420-485, postanowienie prokuratora Prokuratury Rejonowej w R. z dn. 30.04.2018 r. sygn.. akt PO II Ds.10.2018 o wyłączeniu materiałów sprawy do odrębnego rozpoznania k. 486-488

Przed wszczęciem nin. postępowania powód wytoczył stronie pozwanej jeszcze jeden proces przed tutejszym Sądem sygn. akt VI GC 124/15, w którym wniósł o zapłatę kwoty 319. 410 zł tytułem wynagrodzenia za zrealizowane przez podwykonawcę (...) sp. z o.o. na rzecz pozwanego (inwestora) roboty budowlane na inwestycji budowy budynku mieszkalnego wielorodzinnego w Ł. przy ul. X. S. (...). Dochodzona tamtym pozwem należność wynikała z innych faktur VAT nr :(...) na kwotę 130. 950 zł oraz nr (...)na kwotę 188. 460 zł, jednak obie dochodzone tam należności dotyczyły – jak w nin. sprawie - zakresu robót obejmującego wykonanie stanu zerowego/ otwartego w/w budynku.

Wyrokiem z dnia 18 września 2017 r. sygn. akt VI GC 124/15 tut. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda całą należność dochodzoną pozwem tj. kwotę 319. 410 zł, z odsetkami ustawowymi i kosztami postępowania. Przedmiotem rozpoznania Sądu Okręgowego w w/w sprawie był zarzut pozwanego braku jego zgody jako inwestora na wykonanie robót na w/w inwestycji przez podwykonawcę (...) sp. z o.o. oraz drugi zarzut nieważności umowy podwykonawczej z dnia 22.06.2012 r., z uwagi na niewłaściwą reprezentację podwykonawcy (...) sp. z o.o. (niezgodną z wymogami k.s.h. i umową spółki)

Sąd Okręgowy w sprawie sygn. akt VI GC 124/15 rozważając oba w/w zarzuty uznał, że pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa w Ł. wyraziła zgodę na zawarcie umowy
o podwykonawstwo pomiędzy P. K. (1) i S. Z. wspólnikami s.c. (...) a (...) sp. z o.o. , przyjmując, że została udzielona już po zawarciu umowy z podwykonawcą tj. w marcu 2013 r. , miała charakter następczy i skutek wsteczny, odnosiła się bowiem do wykonania przez podwykonawcę stanu surowego otwartego. Za niezasadne Sąd Okręgowy uznał zarzuty kwestionujące ważność umowy
o podwykonawstwo, jako że z materiału dowodowego tak w postaci dowodów z dokumentów jak i zeznań świadka S. C. wynikało, że ten jako jeden z członków zarządu został upoważniony z odwołaniem się do art. 161 k.s.h. do zawarcia sporej umowy. Upoważnienie wynikało też z pełnomocnictwa udzielonego przez drugiego członka zarządu, przy czym członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony według umowy spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do czynności określonego rodzaju.

Sprawa powyższa była następnie rozpoznawana przez Sąd Apelacyjny w R., który w dniu 24 stycznia 2019 r. , po rozpoznaniu apelacji pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł. wydał wyrok oddalający tę apelację. (sygn. akt I AGa 112/18)

Sądy obu instancji, na korzyść powoda, przyjęły solidarną odpowiedzialność pozwanej Spółdzielni za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Dowód: wyrok Sądu Okręgowego w R. z dn. 18.09.2017 r. sygn.. akt VI GC 124/15 wraz z uzasadnieniem k. 120-145, wyrok Sądu Apelacyjnego w R.z dn. 24.01.2019 r. sygn. akt I Aga 112/18

W stosunku do pozwanego inwestora oraz generalnego wykonawcy pozwanych solidarnie toczyły się także inne postępowania sądowe o zapłatę z powództw innych podwykonawców, w tym o sygn. akt VI GC 230/ 14, w którym zawieszono postępowanie
w stosunku do inwestora z uwagi na upadłość generalnego wykonawcy. W sprawach o sygn. akt 219/15, oraz 266/15 powództwo zostało oddalone z uwagi na brak zgody inwestora.

dowody: bezsporne,

Sąd ustalając stan faktyczny sprawy oparł się na dowodach z dokumentów, w tym
w szczególności na oryginale oświadczenia członków zarządu pozwanej spółdzielni
o udzieleniu zgody na podwykonawstwo G. sp. o.o. , którego oceny dokonał w świetle całego materiału dowodowego i okoliczności w sprawie. Analizując zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd nie dał wiary dowodowi z zeznań słuchanego w charakterze strony A. M. na okoliczność, że w/w zgoda którą podpisał dotyczyła udziału podwykonawcy (...) sp. z o.o. w dokończeniu prac na w/w inwestycji. Niewiarygodne w tej części były także zeznania świadka Z. S. (1) (k. 495 i nast.) który jako drugi członek zarządu podpisał sporny dokument zgody. Obaj w/w członkowie zarządu przyznali autentyczność swojego podpisu na w/w dokumencie. Zdaniem Sądu, brak podstaw do ustalenia, i przyjęcia w świetle zasad doświadczenia życiowego, iż pozwana Spółdzielnia poprzez dwie reprezentujące ją osoby nie wyraziła w ten sposób świadomie zgody na podwykonawcę G. sp. o.o. Podpisany tekst jest krótki i jasny, brak podstaw do uznania, wziąwszy pozostały materiał dowodowy i okoliczności sprawy , iż obie osoby reprezentujące podmiot uczestniczący w profesjonalnym obrocie nie wiedziały co podpisują, w jakim celu
i jakie wiążą się z tym konsekwencje. Bez znaczenia, z punktu widzenia odpowiedzialności Spółdzielni są przy tym okoliczności na które powoływał się świadek Z. S. (k. 497v), że podpisując w/w dokument wyrażał on jedynie zgodę na wejście podwykonawcy na budowę, co w jego ocenie nie oznaczało , że wyrażał zgodę na dokonywanie płatności na rzecz podwykonawcy przez Spółdzielnię. Przy czym mając na uwadze zeznania S. C. – przedstawiciela podwykonawcy (...) sp. z o.o., I. M. – kierownika kontraktu ze strony generalnego wykonawcy, (świadek potwierdziła, że (...) sp. z o.o. był wykonawcą wszystkich robót budowlanych k. 559) oraz zeznania P. K. (1), w ocenie Sądu Okręgowego inwestor miał wiedzę o udziale (...) sp. z o.o. w realizacji inwestycji od początku, tj. już w czerwcu bądź lipcu 2012 r.

Sąd dał wiarę dowodowi z zeznań świadka P. K. (2) (k. 361) pracownika G. sp. o.o., który pełnił w ramach inwestycji ze strony tego podwykonawcy funkcję inżyniera budowy i z tej racji posiadał bezpośrednie informacje potwierdzające, iż G. sp. o.o. faktycznie wykonywała stan surowy budynku oraz, że roboty te zostały bezusterkowo odebrane. Świadek ten z racji pełnionej roli nie posiadał jednak żadnych informacji odnośnie formalności związanych z umową w tym płatności czy udzielania zgody przez inwestora. Sąd dał wiarę dowodowi z zeznań P. W. inspektora nadzoru ze strony inwestora, który uczestniczył w odbiorach dokonywanych przez inwestora i generalnego wykonawcę, w tym
w szczególności na okoliczność wykonania stanu surowego otwartego , braku większych zastrzeżeń co do jakości oddanych robót. Odnośnie zeznań świadka S. C. , to Sąd dał im wiarę odnośnie co do pełnomocnictwa do podpisania w imieniu G. sp. o.o. umowy o podwykonawstwo, którego to umocowania na etapie zawarcia umowy, a następnie jej wykonywania nikt nie kwestionował. Zeznania te znajdują poparcie w dowodach
z dokumentów w postaci pełnomocnictwa udzielonego przez drugiego z członków zarządu
i uchwały wspólników.

Sąd oddalił (k. 499v) wnioski dowodowe zawnioskowane w odpowiedzi na pozew
i w piśmie z daty 06.08.2018 r. (k. 397) zgłoszone m.in. na okoliczność powiązań kapitałowych i osobowych powódki z (...) sp. z o.o. jako nieprzydatne do oceny zasadności podnoszonych przez strony twierdzeń i zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Wydając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie Sąd miał na względzie, że w sprawie sygn. akt VI GC 124/15 zakończonej prawomocnie wyrokiem Sądu Apelacyjnego
w R. z dnia 24.01.2019 r. sygn. akt I AGa 112/18 został wydany wyrok zasądzający na rzecz powoda od pozwanego jako inwestora kwotę 319. 410 zł tytułem wynagrodzenia za zrealizowane na jego rzecz przez podwykonawcę G. sp. z .o., roboty budowlane na inwestycji budowy budynku mieszkalnego wielorodzinnego w Ł. przy ul. X. S. (...). W/w postępowanie sądowe toczyło się między tymi samymi stronami
i dotyczyło realizacji przez podwykonawcę (...) sp. z .o.o., tego samego etapu robót (stanu surowego) co w niniejszej sprawie. Natomiast postępowanie w tej sprawie toczy się o dalszą – ponad prawomocnie uwzględnioną część świadczenia. Analiza wyroków wydanych w w/w sprawach wskazuje, że sądy obu instancji przyjmując solidarną odpowiedzialność pozwanej Spółdzielni za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę (...) sp. z .o.o. badały w tamtym procesie dwie sporne również w nin. sprawie kwestie: wyrażenia zgody inwestora na podwykonawstwo, jak też ważność umowy podwykonawczej.

W myśl art. 365 §1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia sądu charakteryzuje się dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się tylko do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia. Drugi aspekt mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia jest określony jako walor prawny rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia. Jest on ściśle związany z powagą rzeczy osądzonej (art. 366 § 1 k.p.c.) Chociaż powagą rzeczy osądzonej objęta jest w zasadzie jedynie sentencja wyroku,
a nie jego uzasadnienie, to jednocześnie w orzecznictwie trafnie zwraca się uwagę, że powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne dla wyjaśnienia jego zakresu (tak np. Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 1415/00, LEX nr 53284 oraz z dnia 29 marca 2006 r., II PK 163/05, OSNP 2007 nr 5-6, poz. 71).

W orzecznictwie, zwłaszcza w sytuacjach dotyczących tzw. procesów częściowych widoczna jest tendencja do szerszego rozumienia przedmiotowych granic mocy wiążącej orzeczenia przez obejmowanie nią tzw. zasady odpowiedzialności. W uchwale SN z dnia
29 marca 1994 r., III CZP 29/94 (LEX nr 84472), przyjęto, że prawomocny wyrok w sprawie z powództwa o świadczenie z punktu widzenia jego prejudycjalnego znaczenia ma o tyle szersze znaczenie, że obejmuje nie tylko zasądzenie świadczenia, ale również ustalenie prawa lub stosunku prawnego, a w konsekwencji w procesie o dalszą – ponad prawomocnie uwzględnioną – część świadczenia z tego samego stosunku prawnego, sąd nie może
w niezmienionych okolicznościach odmiennie orzec o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Podobne stanowisko zajęto w wyroku SN z dnia 14 maja 2003 r., I CKN 263/01. (por. komentarz do art. 365 kpc, teza 19-21, Ereciński Tadeusz (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Postępowanie rozpoznawcze, wyd. V, LeX online)
To stanowisko zostało podtrzymane w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W wyroku
z 14 maja 2003 r., I CKN 263/01, stwierdzono, że w razie prawomocnego uwzględnienia części roszczenia o spełnienie świadczenia z tego samego stosunku prawnego, w sprawie dotyczącej spełnienia reszty świadczenia sąd nie może w tych samych okolicznościach prawnych i faktycznych orzec odmiennie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego. Tak też przyjęto w wyrokach z 23 marca 2006 r., IV CSK 89/05 a także z 5 kwietnia 2007 r., II CSK 26/07. W orzeczeniach tych podkreślono, że unormowanie przewidziane w art. 365 § 1 k.p.c. ma gwarantować poszanowanie prawomocnego orzeczenia sądu, regulującego stosunek prawny będący przedmiotem rozstrzygnięcia. Istnienie prawomocnego wyroku co do udzielenia ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu przekreśla możliwość ponownej oceny zasadności roszczenia wynikającego z tego samego prawa, jeżeli występują te same okoliczności. W konsekwencji, jeżeli sąd rozstrzygnął już w prawomocnie osądzonej sprawie o zasadzie odpowiedzialności pozwanego, to w sprawie o pozostałe świadczenia wynikające z tego samego stosunku prawnego jest związany rozstrzygnięciem zawartym
w pierwszym wyroku. Prawomocny wyrok swoją mocą powoduje, że nie jest możliwe dokonanie odmiennej oceny i odmiennego osądzenia tego samego stosunku prawnego w tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, między tymi samymi stronami. Tylko takie rozumienie mocy wiążącej prawomocnego wyroku pozwala na zrealizowanie celów art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c., to jest zagwarantowanie prawa do sądu i zapewnienia niewzruszalności sądowemu orzeczeniu udzielającemu ochrony prawnej określonemu prawu podmiotowemu lub odmawiającemu udzielenia takiej ochrony. W przypadku rozdrobnienia roszczeń pozwala w szczególności na uniknięcie wielokrotnego badania przez sąd tych samych okoliczności faktycznych i prawnych oraz wyłącza możliwość wydania różnych orzeczeń co do zasady odpowiedzialności pozwanego w kolejnych sprawach między tymi samymi stronami wynikających z tego samego stosunku prawnego i opartych na tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych, co w sposób oczywisty naruszałoby powagę wymiaru sprawiedliwości oraz zasadę pewności i niewzruszalności prawomocnych orzeczeń sądowych. Powyższą linię orzeczniczą podzielił SN także w wyroku z 6 marca 2014 r., V CSK 203/13.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał w świetle postępowania dowodowego przeprowadzonego w niniejszej sprawie, że również w rozpatrywanym przypadku zachodzi solidarna odpowiedzialność inwestora z generalnym wykonawcą za zapłatę wynagrodzenia podwykonawcy, na podstawie art. 647 ¹§5 kc. Analiza zgłoszonych przez pozwanego zarzutów przedstawia się tak jak w orzeczeniach sądów obu instancji dokonana w sprawach VI GC 124/15 i I AGa 112/18. W szczególności wskazać należy, że podstawą roszczeń powoda w stosunku do pozwanego jest przepis art. 647 ¹ k.c. W/w przepis w jego § 5 statuuje ustawową bierną solidarność o charakterze gwarancyjnym w postaci odpowiedzialności ex lege za cudzy dług, co jest odstępstwem od zasady prawa obligacyjnego, zgodnie z którą skuteczność zobowiązań umownych ogranicza się do stron zawartego kontraktu /IV CSK 293/10 wyrok SN 2011-02-17 LEX nr 1111016/. Ma na celu ochronę podwykonawców, którzy uzyskali zgodę inwestora na zawarcie umowy
o podwykonawstwo. Warunkiem solidarnej odpowiedzialności inwestora jest więc wyrażenie przez niego zgody na zawarcie umowy przez wykonawcę z podwykonawcą (art. 647 ¹ § 2 k.c.).

Taka zgoda, oprócz sytuacji wyrażenia jej wprost, może być wyrażona w sposób opisany w art. 647 ¹ § 2 k.c. in fine albo w sposób dorozumiany. W pierwszym przypadku wykonawca winien przedstawić inwestorowi umowę zawartą z podwykonawcą lub jej projekt wraz
z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie. Jeżeli inwestor w terminie 14 dni nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń, uważa się że wyraził zgodę na zawarcie umowy. W drugim przypadku - zgodę inwestora można domniemywać na podstawie okoliczności faktycznych. Jak wskazał Sąd Najwyższy
w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 kwietnia 2008 r., III CZP 6/08 (OSNC 2008 nr 11 poz. 121), wyrażenie zgody może nastąpić poprzez takie zachowanie inwestora wykonawcy, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę.

Wskazać również należy, że jeżeli inwestor wyraża zgodę w sposób czynny, to wie co robi i nie jest już potrzebny żaden mechanizm obronny, w tym ten zobowiązujący do przedstawienia dokumentacji. Nieistotne jest źródło wiedzy, natomiast niezbędne jest, aby umowa została zindywidualizowana podmiotowo i przedmiotowo /wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie - I Wydział Cywilny z 2014-05-29, I ACa 161/14/.

W przedmiotowej zaś sprawie z materiału dowodowego wynikało, że inwestor wyraził zgodę na podwykonawstwo (...) sp. z o.o. w sposób czynny i zindywidualizował swoją zgodę podmiotowo i przedmiotowo. Przede wszystkim okoliczność ta wynikała wprost
z przedstawionych dokumentów – oświadczenia podpisanego przez członków zarządu pozwanej spółdzielni o udzieleniu zgody na podwykonawstwo (...) sp. z o.o. (k. 71) Zestawiając treść powyższego dokumentu z pozostałymi przeprowadzonymi w sprawie dowodami brak było podstaw do przyjęcia, jak postulował to pozwany, że faktycznie zgoda ta dotyczyła innego zakresu rzeczowego robót, niż ten za który wystawiono sporne faktury.
W tej kwestii Sąd nie dał wiary dowodowi z zeznań słuchanego w charakterze strony A. M. i Z. S. (1) który jako drugi członek zarządu podpisał sporny dokument zgody (k. 495 i nast.) na okoliczność, że zgoda którą podpisali dotyczyła udziału podwykonawcy (...) sp. z o.o. w dokończeniu prac na w/w inwestycji. Obaj w/w członkowie zarządu przyznali autentyczność swojego podpisu na w/w dokumencie. Zdaniem Sądu, brak podstaw do ustalenia, i przyjęcia w świetle zasad doświadczenia życiowego, iż pozwana Spółdzielnia poprzez dwie reprezentujące ją osoby nie wyraziła w ten sposób świadomie zgody na podwykonawcę G. sp. o.o. Przy czym , jak wskazano wyżej mając na uwadze zeznania S. C. – przedstawiciela podwykonawcy (...) sp. z o.o., I. M. – kierownika kontraktu ze strony generalnego wykonawcy, zeznania P. K. (1), w ocenie Sądu Okręgowego inwestor miał wiedzę o udziale (...) sp. z o.o.
w realizacji inwestycji już w czerwcu bądź lipcu 2012 r. Nie były wiarygodne zeznania w/w strony A. M. i Z. S. (1), że nie mieli możliwości zapoznania się z umową jak i dokumentacją stanowiącą podstawę jej zawarcia i wykonania. Podkreślić należy, że pozwany wyraził w umowie głównej ogólną wolę co do ewentualnego udziału podwykonawców w realizacji zadania inwestycyjnego objętego umową z (...) Wylewki Maszynowe, co znalazło swój bezpośredni wyraz w § 9 pkt 5 umowy z dnia 20.12.2010 r. nr (...)r., zgodnie z którym wykonawca mógł zlecić roboty podwykonawcom, jednak zobowiązany został do uzyskania pisemnej zgody inwestora . Zgoda inwestora odnosiła się do zindywidualizowanego podwykonawcy (element podmiotowy), jak również dotyczyła konkretnej umowy o roboty budowlane (element przedmiotowy) , jako że wskazano we wniosku o jej udzielnie, chodzi o stan surowy otwarty na konkretnej inwestycji dotyczącej jednego budynku, co sprawiało że nie była to tzw. zgoda blankietowa, ogólnie akceptująca możliwość zawarcia przez wykonawcę umów z podwykonawcami. Strony umowy głównej nie zastrzegły dla udzielenia zgody przez inwestora żadnych warunków, ograniczając się do tego że zgoda ma być wyrażona na piśmie, co też w sprawie miało miejsce. Skoro zatem strony same uznały, iż pisemna zgoda, bez dalszych obostrzeń jest wystarczająca, nie ma podstaw do doszukiwania się ich w treści przepisu, który dotyczy innej sytuacji niż zgoda wyrażona wprost. Oświadczenie o wyrażeniu zgody zresztą wprost odwoływało się do warunków kontraktu, który jak to wskazano przewidywał wyłącznie zgodę na piśmie.

Sąd orzekający w sprawie podziela też pogląd, że zgoda zamawiającego, jako osoby trzeciej na zawarcie umowy o podwykonawstwo może być wyrażona przed zawarciem,
w trakcie zawierania albo nawet po zawarciu umowy z podwykonawcą, choć w tym ostatnim przypadku ma moc wsteczną. Brak bowiem podstaw do wyłączenia zastosowania art. 63 § 1 kc w części dotyczącej potwierdzenia przez osobę trzecią złożonych już przez strony zawierające umowę oświadczeń. Wybór chwili udzielenia zgody nie wpływa na zabezpieczenie zapłaty na rzecz podwykonawcy, ani na granice odpowiedzialności. Zgoda inwestora może być zakomunikowana którejkolwiek ze stron, zwłaszcza tej, która o nią wystąpiła /I ACa 1424/16 - wyrok SA Łódź z dnia 05-05-2017/.

Zgoda wyrażona w ten sposób jest w ocenie Sądu wyrażona w sposób dostateczny, jako że z zachowania inwestora można w tych okolicznościach wyinterpretować, iż akceptował konkretną umowę, z której wynika zakres jego odpowiedzialności solidarnej, stanowiącej konsekwencje wyrażonej zgody.

Niezasadne były zarzuty pozwanego dotyczące braku akceptacji inwestora protokołów odbioru będących podstawą wystawiania przez podwykonawcę generalnemu wykonawcy faktur VAT. Kwestia sposobu rozliczania się stron umowy o podwykonawstwo dotyczyła wyłącznie tych stron. Ponadto w umowie o podwykonawstwo w wskazano ze strony zamawiającego – głównego wykonawcy, iż jego reprezentantami w ramach inwestycji będą P. K. (1) i A. K. (1), nie była to przy tym reprezentacja łączna.

Protokoły odbioru w oparciu o które podwykonawca wystawiał faktury VAT były podpisane, także zgodnie postanowieniami umowy wyłącznie przez jedną z tych osób, P. K. (1) co odpowiadało ustaleniom umowy o podwykonawstwo, zgodnie z którą miał je zatwierdzać przedstawiciel , a nie obaj przedstawiciele zamawiającego lub drugi z nich.

Odnośnie zakresu robót i ich faktycznego wykonania, to wskazać należy, iż do G. sp. o.o. należało wykonanie stanu surowego otwartego. Generalny wykonawca wykonywał roboty na inwestycji wyłącznie siłami podwykonawców. Brak materiału dowodowego, czy też zarzutów , że ten zakres czy też etap robót został powierzony przez generalnego wykonawcę także innemu podmiotowi czy był wykonywany siłami generalnego wykonawcy. Jednocześnie pozwany jako inwestor roboty odebrał na etapie rozliczenia z generalnym wykonawcą, nie zgłaszając przy tym istotnych zastrzeżeń, następnie przystąpiono do wykańczania inwestycji, która ostatecznie została ostatecznie oddana do użytku. Wysokość wynagrodzenia podwykonawcy dotyczącego etapu surowego otwartego, za którą odpowiedzialność poprzez udzielenie czynnej zgody na piśmie przyjął pozwany inwestor, wynikała zaś z umowy o podwykonawstwo.

W tej sytuacji zarzuty kwestionujące protokoły odbiorów dokonywanych przez podwykonawcę i generalnego wykonawcę, wskazane tam zakresy robót, czy wnioski dowodowe z opinii biegłego nie miały znaczenia , będąc zbędnymi dla rozstrzygnięcia
w sprawie.

Niezasadne były zarzuty kwestionujące ważność umowy o podwykonawstwo, jako że z materiału dowodowego tak w postaci dowodów z dokumentów jak i zeznań świadka S. C. wynikało, że ten jako jeden z członków zarządu został upoważniony z odwołaniem się do art. 161 k.s.h. do zawarcia sporej umowy. Upoważnienie wynikało też z pełnomocnictwa udzielonego przez drugiego członka zarządu, przy czym członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, uprawniony według umowy spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do czynności określonego rodzaju /III CZP 17/14 - uchwała SN - Izba Cywilna z dnia 24-04-2014/.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 647 ¹ k.c. uwzględnił powództwo co do należności głównej orzekając jak w pkt I wyroku.

W przedmiocie odsetek ustawowych z tytułu opóźnienia Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. zgodnie z żądaniem pozwu.

W przedmiocie kosztów postępowania na które po stronie powoda złożyły się opłata od pozwu 53.690 zł., wynagrodzenie pełnomocnika 10.800 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 7 rozporządzenia MS z dn. 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w wersji obow. od dnia 27.10.2016 r. oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł.