Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z 19.11.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że U. S. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od 4.08.2015 r. do 31.08.2015 r. oraz od 16.02.2017 r. do 21.02.2017 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Oddział (...) w Ł. z siedzibą w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek wynosi na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc:

- sierpień 2015 r. emerytalno-rentowe 1975 zł, wypadkowe 1975 zł, zdrowotne 1752,61 zł,

- luty 2017 r. emerytalno – rentowe 572 zł, wypadkowe 572 zł, zdrowotne 507,59 zł.

W uzasadnieniu ZUS argumentował, że postępowanie kontrolne wykazało, że przedłożone umowy cywilnoprawne zawarte przez ubezpieczoną z płatnikiem, tj. umowa zawarta na okres 4.08.2015 r. – 31.08.2015 r., których przedmiotem było wykonanie składu i łamania tekstu, 56 ilustracji 10 tabel w ilości 25 arkuszy wydawczych publikacji A. S., „Otoczone drutem Państwa. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, zwanej dalej utworem, za który zamawiający miał zapłacić wykonawcy wynagrodzenie w wysokości 1625 zł (po 65 zł za 1 arkusz) oraz umowa zawarta na okres 16.02.2017 r. – 21.02.2017 r., której przedmiotem wykonanie składu i łamania folderu do wystawy „S. W.- i Konspiracyjne Wojsko Polskie, w ilości 43 stron tekstu i jednej strony wakatu, format 21*21, nie są umowami o dzieło ale umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu / decyzja k. 14-17 akt ZUS/.

Decyzją z 19.11.2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. I. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym oraz wypadkowemu od 30.05.2017 r. do 30.06.2017 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Oddział (...) w Ł. z siedzibą w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek wynosi na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc lipiec 2017 r. emerytalno – rentowe 4500 zł, wypadkowe 4500 zł, zdrowotne 3993,30 zł.

W uzasadnieniu ZUS argumentował, że postępowanie kontrolne wykazało, że przedłożona umowa cywilnoprawna zawarta przez ubezpieczonego z płatnikiem, tj. umowa zawarta na okres 30.05.2017 r. – 30.06.2017 r., której przedmiotem było sporządzenie redakcji językowej oraz korekty językowej angielskiego tłumaczenia publikacji zamawiającego autorstwa A. S. pt „Otoczone drutem Państwa. Struktura i funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, bez ingerencji w treść merytoryczną tekstu, nie jest umową o dzieło, ale umową o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu / decyzja k. 7-10 akt ZUS/.

Odwołanie od obu ww. decyzji złożył płatnik składek wnosząc o ich zmianę i uznanie, że ubezpieczeni nie podlegali z tytułu zakwestionowanych umów o dzieło obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu we wskazanych w skarżonych decyzjach okresach, a także o zasądzenie kosztów postępowania sądowego, w tym ewentualnych kosztów zastępstwa procesowego / odwołania k. 3-6, k. 3-6 załączonych akt VIII U 75/19/.

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie / odpowiedź na odwołanie, k. 13-16, k. 15- 17 załączonych akt VIII U 75/19/.

Na rozprawie w dn. 21.03.2019 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w n/n sprawie – pełnomocnik odwołującego płatnika podtrzymał odwołania, a ubezpieczony A. I. i ubezpieczona U. S. przyłączyli się do stanowiska odwołującego / e-prot. z 21.03.2109 r.: 00:02:12, 00:02:43, 00:58:26, 00:59:26/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30.05.2017 r. odwołujący się - płatnik składek – Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Ł. z siedzibą w Ł. zawarł jako zamawiający z ubezpieczonym A. I. jako wykonawcą umowę o dzieło nr (...), zgodnie z którą wykonawca zobowiązał się do sporządzenia redakcji językowej oraz korekty językowej – angielskiego tłumaczenia publikacji zamawiającego autorstwa dra A. P.. „Otoczone drutem państwo. Struktura i Funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, bez ingerencji w treść merytoryczną tekstu, a w szczególności wykonawca zobowiązał się do: 1) poprawy błędów interpunkcyjnych, stylistycznych, ortograficznych, frazeologicznych itp., 2) sprawdzenia pisowni obcych nazw, nazwisk i imion, 3) ujednolicenia stosowanych wyróżnień w tekście głównym, 4) ujednolicenia skrótów i odsyłaczy stosowanych w tekście, 5) korekty i redakcji tekstu głównego, tabel i innych materiałów dodatkowych (aneksy, indeksy, materiały źródłowe). W szczególności w przedmiotowej umowie strony ustaliły, że wykonawca wykonana ww. czynności poprzez komputerowe naniesienie poprawek w tekście dostarczonym przez zamawiającego, w formie zapisu elektronicznego, na płycie CD lub drogą mailową, na podstawie protokołu, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do umowy. Zgodnie z umową wykonawca przekaże sporządzoną redakcję i korektę w formie zapisu elektronicznego, na płycie CD lub drogą mailową na adres wskazany w umowie na podstawie protokołu odbioru, którego wzór stanowi załącznik do umowy. Jednocześnie strony uzgodniły w umowie, że ww. czynności wykonawca zobowiązuje się wykonać zgodnie z „Instrukcją wydawniczą” stanowiącą załącznik nr 2 do Zarządzenia nr 41/11 Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z 12.10.2011 r. w sprawie sposobu prowadzenia działalności wydawniczej w Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, zmienionego zarządzeniem Prezesa nr (...) z 29.10.2015 r., która stanowi załącznik do nn. umowy. Ubezpieczony zobowiązał się do wykonania umowy z należytą starannością, zasadami sztuki, zachowaniem spójności słownictwa obowiązującą dla naukowych tekstów historycznych, a także zgodnie ze wskazówkami i uwagami zamawiającego. Zgodnie z umową zamawiający zobowiązał się przekazać wykonawcy w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres e-mail: (...) , materiały niezbędne do wykonania przedmiotu umowy, w dniu zawarcia umowy, a wykonawca zobowiązał się nie później niż w terminie 23 dni roboczych od dnia przekazania materiałów do przekazania zamawiającemu poprawiony i zredagowany tekst w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres mailowy (...) w celu przeprowadzenia korekty autorskiej. Zamawiający zobowiązał się, że w terminie 2 dni roboczych od dnia przekazania utworu dokona jego korekty autorskiej pod kątem wykonania zgodnie z zakresem umowy, a w przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonej przez zamawiającego ww. korekty w podanym terminie, zaistnieje konieczność dokonania zmiany w poprawionym i redagowanym tekście, wykonawca zobowiązany będzie do uwzględnienia zgłoszonych poprawek oraz do wydania zamawiającemu poprawionego i zredagowanego tekstu publikacji, w ciągu 1 dnia roboczego od zgłoszenia poprawek. W przypadku uchybienia przez wykonawcę ww. terminowi zamawiający może według swego wyboru od umowy odstąpić bez wyznaczenia terminu dodatkowego do usunięcia wad albo wyznaczyć wykonawcy termin dodatkowy nie dłuższy niż 1 dzień roboczy do usunięcia wad i po bezskutecznym jego upływie od umowy odstąpić. Strony ustaliły, że dokumentem potwierdzającym należyte wykonanie przedmiotu umowy i jego przyjęcie przez zamawiającego jest protokół odbioru podpisany przez obie strony umowy, który stanowi podstawę do wystawienia faktury przez wykonawcę za wydany zamawiającemu przedmiot umowy. Strony ustaliły, że za wykonanie redakcji i korekty językowej 22,5 arkusza wydawniczego tekstu, o którym mowa w § 1 ust. 1 zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenie w wysokości 4500 zł brutto w tym 1) za redakcję językową 3500 zł brutto, 2) za korektę językową 1000 zł brutto, które to wynagrodzenie będzie płatne przelewem na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 14 dni kalendarzowych, licząc od daty otrzymania przez zamawiającego prawidłowo wystawionego rachunku przez wykonawcę, nie wcześniej niż w dniu podpisania protokołu odbioru, przy czym zamawiający z wynagrodzenia potrąci obowiązkowe opłaty i należności publicznoprawne. Za dzień zapłaty ustalono dzień obciążenia rachunku bankowego zamawiającego. Zgodnie z umową kwota wynagrodzenia obejmuje wszelkie koszty związane z realizacją nn. umowy. Strony ustaliły, że w przypadku stwierdzenia wad w poprawionym i zredagowanym tekście publikacji, w okresie 1 roku licząc od daty podpisania protokołu odbioru przedmiotu umowy, wykonawca zobowiązany będzie na pisemne żądanie zamawiającego w ciągu 2 tygodni usunąć wady, pod rygorem, nie przyjęcia przez zamawiającego naprawy, po upływie wyznaczonego terminu. W umowie strony przewidziały, że w przypadku, gdy usunięcie wad będzie niemożliwe albo z okoliczności będzie wynikało, że wykonawca nie zdoła ich usunąć w wyznaczonym terminie, zamawiający może od umowy odstąpić albo żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku, ustalając, że to samo dotyczy sytuacji, gdy wykonawca nie usunął wad w terminie /umowa k. 7- 8/.

Ubezpieczony A. I. ma polskie obywatelstwo. Jego ojczystym językiem jest język angielski. Wykonanie przez ubezpieczonego A. I. ww. umowy sprowadzało się do zrobienia korekty gramatycznej i interpunkcyjnej oraz sprawdzenia prawidłowości użycia słów w przesłanym mu przez zamawiającego tekście w wersji angielskiej. Sprawdzony tekst wraz z naniesionymi poprawkami ubezpieczony A. I. wysyłał autorowi A. S.. A. S. zna język angielski. Ubezpieczony rozmawiał z ww. autorem tekstu na temat konkretnych zdań / zeznania ubezpieczonego A. I. e-prot. z 21.03.2019 r.: 00:30:11 – 00:34:36 w zw. z 00:58:00/.

W dniu 4.08.2015 r. odwołujący się - płatnik składek – Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Ł. z siedzibą w Ł. zawarł jako zamawiający z ubezpieczoną U. S. jako wykonawcą umowę o dzieło nr (...), zgodnie z którą wykonawca zobowiązał się do 1) wykonania składu i łamania tekstu, 56 ilustracji i 10 tabel w ilości 25 arkuszy wydawniczych, w formacie B5, zgodnie z danymi technicznymi serii wydawniczej Biblioteka Oddział (...) w Ł., stanowiącym załącznik nr 1 do decyzji nr (...) Dyrektora Oddziału (...) w Ł. z 5.10.2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia działalności wydawniczej w Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Ł., które stanowią załącznik nr 3 do umowy, 2) sporządzenie indeksu: osobowego, tabel i ilustracji, 3) wydania zamawiającemu złożonego i złamanego tekstu na płycie CD lub drogą mailową, na adres wskazany w § 3 ust. 2 w pliku zamkniętym (*pdf). Publikacji A. S. pt. „Otoczone drutem państwo. Struktura i Funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, zwanego dalej utworem. W szczególności zgodnie z umową wykonawca oświadczył, że dysponuje wiedzą, doświadczeniem i kwalifikacjami niezbędnymi do należytego wykonania przedmiotu umowy i nie istnieją żadne przeszkody prawne oraz faktyczne utrudniające lub uniemożliwiające mu wykonanie przedmiotu umowy. Wykonawca zagwarantował, że przedmiot umowy będzie wykonany z należytą starannością, zasadami sztuki i etyką zawodową, a także ze wskazówkami i uwagami zgłoszonymi przez zamawiającego. Strony uzgodniły, że wykonawca zobowiązany jest do osobistego wykonania przedmiotu umowy i że nie może powierzyć jego wykonania osobie trzeciej ani przenieść na inną osobę praw i obowiązków wynikających z umowy, pod rygorem odstąpienia przez zamawiającego od umowy. Wykonawca zobowiązał się do wykorzystania przekazanych mu materiałów wyłącznie w celach wykonania przedmiotu umowy oraz do zwrotu przekazanych materiałów po wykonaniu umowy, co zostanie potwierdzone protokołem lub niezwłocznie po rozwiązaniu umowy albo odstąpieniu od niej. Zgodnie z umową zamawiający zobowiązał się przekazać wykonawcy w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres e-mail: (...), materiały niezbędne do wykonania przedmiotu umowy, w dniu zawarcia umowy. Przekazanie materiałów zostanie potwierdzone protokołem, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do umowy. Strony ustaliły, że nie później niż w terminie 16 dni roboczych od dnia przekazania materiałów wykonawca przekaże zamawiającemu, złamany i złożony utwór wraz z opracowanym indeksem osobowym, tabel i ilustracji w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres e-mail: (...) w celu przeprowadzenia korekty autorskiej. Zgodnie z umową w terminie 1 dnia roboczego od dnia przekazania utworu zamawiający dokona jego korekty autorskiej pod kątem wykonania zgodnie z zakresem umowy, a w przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonej przez zamawiającego korekty autorskiej w ww. terminie zaistnieje konieczność dokonania zmian w złamanym i złożonym utworze, wykonawca zobowiązany jest do uwzględnienia zgłoszonych poprawek oraz do wydania zamawiającemu poprawionego, złamanego i złożonego utworu, w ciągu 1 dnia roboczego od zgłoszenia poprawek. Strony umowy ustaliły, że w przypadku uchybienia przez wnioskodawcę ww. terminowi zamawiający może według swego wyboru od umowy odstąpić bez wyznaczenia terminu dodatkowego do usunięcia wad albo wyznaczyć wykonawcy termin dodatkowy nie dłuższy niż 1 dzień do usunięcia wad i po bezskutecznym jego upływie od umowy odstąpić. Dokumentem potwierdzającym należyte wykonanie przedmiotu umowy i jego przyjęcie przez zamawiającego jest protokół odbioru podpisany przez obie strony umowy, który stanowi podstawę do wystawienia faktury przez wykonawcę za wydany zamawiającemu przedmiot umowy. Przekazania i odbiory przedmiotu umowy, o których wyżej mowa, będą odbywać się na podstawie protokołu przekazania/odbioru, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do nn. umowy. Zgodnie z umową za wykonanie przedmiotu umowy czyli za wykonanie składu i łamania 25 arkuszy wydawniczych tekstu, zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenia w wysokości 1625 zł, tj. po 65 zł za arkusz. Za wykonanie przedmiotu umowy, o którym wyżej mowa czyli za wykonanie indeksu: osobowego, tabel i ilustracji, zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenie w wysokości 350 zł, płatne przelewem na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 14 dni kalendarzowych, licząc od daty otrzymania przez zamawiającego prawidłowo wystawionego rachunku przez wykonawcę nie wcześniej niż w dniu podpisania protokołu odbioru. Jednocześnie strony umowy zastrzegły, że z wynagrodzenia zamawiający potrąci obowiązkowe opłaty i należności publicznoprawne. Za dzień zapłaty uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego zadającego. Kwota wynagrodzenia obejmuje koszty związane z realizacją nn. umowy. / umowa k. 6 -7 załączonych akt VIII U 75/19/.

W dniu 16.02.2017 r. odwołujący się - płatnik składek – Oddział Instytutu Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Ł. z siedzibą w Ł. zawarł jako zamawiający z ubezpieczoną U. S. jako wykonawcą umowę o dzieło nr (...), zgodnie z którą wykonawca zobowiązał się do 1) wykonania składu i łamania (...) S. W.- i Konspiracyjne Wojsko Polskie” w ilości 43 stron tekstu i jednej strony wakatu, format 21 x 21 cm, 2) wydania zamawiającemu złożonego i złamanego tekstu na płycie CD lub drogą mailową, na adres wskazany w umowie, w pliku zamkniętym (* pdf), zwanego dalej utworem. W szczególności zgodnie z umową wykonawca oświadczył, że dysponuje wiedzą, doświadczeniem i kwalifikacjami niezbędnymi do należytego wykonania przedmiotu umowy i nie istnieją żadne przeszkody prawne oraz faktyczne utrudniające lub uniemożliwiające mu wykonanie przedmiotu umowy. Wykonawca zagwarantował, że przedmiot umowy będzie wykonany z należytą starannością, zasadami sztuki i etyką zawodową, a także ze wskazówkami i uwagami zgłoszonymi przez zamawiającego. Strony uzgodniły, że wykonawca zobowiązany jest do osobistego wykonania przedmiotu umowy i że nie może powierzyć jego wykonania osobie trzeciej ani przenieść na inną osobę praw i obowiązków wynikających z umowy, pod rygorem odstąpienia przez zamawiającego od umowy. Wykonawca zobowiązał się do wykorzystania przekazanych mu materiałów wyłącznie w celach wykonania przedmiotu umowy oraz do zwrotu przekazanych materiałów po wykonaniu umowy, co zostanie potwierdzone protokołem lub niezwłocznie po rozwiązaniu umowy albo odstąpieniu od niej. Zgodnie z umową zamawiający zobowiązał się przekazać wykonawcy w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres e-mail: (...), materiały niezbędne do wykonania przedmiotu umowy, w dniu zawarcia umowy. Przekazanie materiałów zostanie potwierdzone protokołem, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do umowy. Strony ustaliły, że nie później niż w terminie 6 dni roboczych od dnia przekazania materiałów wykonawca przekaże zamawiającemu, złamany i złożony utwór wraz z opracowanym indeksem osobowym, tabel i ilustracji w formie elektronicznej na płycie CD lub drogą elektroniczną na adres e-mail: (...) w celu przeprowadzenia korekty autorskiej. Zgodnie z umową w terminie 1 dnia roboczego od dnia przekazania utworu zamawiający dokona jego korekty autorskiej pod kątem wykonania zgodnie z zakresem umowy, a w przypadku, gdy w wyniku przeprowadzonej przez zamawiającego korekty autorskiej w ww. terminie zaistnieje konieczność dokonania zmian w złamanym i złożonym utworze, wykonawca zobowiązany jest do uwzględnienia zgłoszonych poprawek oraz do wydania zamawiającemu poprawionego, złamanego i złożonego utworu, w ciągu 1 dnia roboczego od zgłoszenia poprawek. Strony umowy ustaliły, że w przypadku uchybienia przez wnioskodawcę ww. terminowi zamawiający może według swego wyboru od umowy odstąpić bez wyznaczenia terminu dodatkowego do usunięcia wad albo wyznaczyć wykonawcy termin dodatkowy nie dłuższy niż 1 dzień do usunięcia wad i po bezskutecznym jego upływie od umowy odstąpić. Dokumentem potwierdzającym należyte wykonanie przedmiotu umowy i jego przyjęcie przez zamawiającego jest protokół odbioru podpisany przez obie strony umowy, który stanowi podstawę do wystawienia faktury przez wykonawcę za wydany zamawiającemu przedmiot umowy. Przekazania i odbiory przedmiotu umowy, o których wyżej mowa, będą odbywać się na podstawie protokołu przekazania/odbioru, którego wzór stanowi załącznik nr 2 do nn. umowy. Zgodnie z umową za wykonanie przedmiotu umowy czyli za wykonanie składu i łamania folderu, zamawiający zapłaci wykonawcy wynagrodzenia w wysokości 572 zł, płatne przelewem na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 14 dni kalendarzowych, licząc od daty otrzymania przez zamawiającego prawidłowo wystawionego rachunku przez wykonawcę nie wcześniej niż w dniu podpisania protokołu odbioru. Za dzień zapłaty uważa się dzień obciążenia rachunku bankowego zadającego. Kwota wynagrodzenia obejmuje koszty związane z realizacją nn. umowy. / umowa k. 9-10 załączonych akt VIII U 75/19/.

Ubezpieczona U. S. jest z wykształcenia grafikiem. Praca grafika różni się od pracy łamacza. Ł. nie wprowadza żadnych zmian. Ubezpieczona wykonując umowę dotyczącą książki musiała ściśle stosować się do wytycznych wydawnictwa dotyczących serii, albowiem książki z jednej serii muszą mieć zbliżoną szatę graficzną, wielkość, sposób szycia, rodzaj okładki. Wykonując sporną umowę z 4.08.2015 r. ubezpieczona musiała ściśle według wytycznych wydawnictwa zachować wielkość marginesów, numerów stron, szerokości pola tekstu, interlinii, kroju czcionki, podpisów pod zdjęciami. Autor książki, której dotyczyła przedmiotowa umowa uzyskał od wydawnictwa zgodę na zmianę czcionki z Timesa na G., która jest niższa i szersza, co z kolei wymagało zmiany interlinii. Interlinia musi być tak zaprojektowana przez grafika, aby czytelnik nie mylił się i nie męczył podczas czytania. Autor książki współdecydował z ubezpieczoną o tym, gdzie umieścić zmiany przypisu, zdjęcie, a także może zostać ono powiększone. Grafik decyduje o skali szarości czcionki w książce czarno – białej, a także o umieszczaniu zdjęć. Ubezpieczona nie mogła decydować o innym kolorze czcionki, a jedynie ewentualnie zaproponować. Ubezpieczona decydowała jak wkomponować zdjęcie na stronie, np. jak je przyciąć. Ubezpieczona zrobiła 2-3 wersje, które były akceptowane przez autora książki A. S. albo przez kierownika działu J. Ż., która była przełożoną A. S.. Przy zawieraniu umowy ubezpieczona znała i otrzymała wytyczne wydawnictwa. Jako łamacz posługiwała się przy wykonaniu umowy komputerem i wytycznymi wydawnictwa. Po wykonaniu przedmiotu umowy został on poddany weryfikacji w W. celem wykrycia ewentualnych nieprawidłowości.

Ubezpieczona wykonując drugą sporną umowę z 16.02.2017 r. dotyczącą folderu opracowała jako grafik jego wstępną koncepcję podziału na dwa łamy, a także decydowała jaką rodzinę czcionek ma do dyspozycji. Zadaniem ubezpieczonej było takie rozmieszczenia tekstu, żeby cały się zmieścił i był czytelny, a także decydowała o umieszczeniu historycznych zdjęć, które zostały wcześniej jej przesłane. Wykonany przez ubezpieczoną projekt folderu akceptowała grafik M. R. i kierownik działu J. Ż.. Na podstawie wstępnego projektu ubezpieczona opracowała folder od strony graficznej. Cały materiał do wykorzystania przy opracowaniu koncepcji folderu ubezpieczona otrzymała w W.. Zadaniem ubezpieczonej było stworzenie jak najbardziej przejrzystego i czytelnego tekstu. Arkusze wydawnicze mają określoną ilość stron. Przy wykonaniu przedmiotu spornej umowy doityczącej książku ubezpieczona nie miała ograniczeń do 500 stron, a przy folderze było takie ograniczenie.

/ zeznania ubezpieczonej U. S. e-prot. z 21.03.2019 r.: 00:03:43- 00:19:24 z w zw. z 00:55:39, zeznania świadka J. Ż. e-prot. z 21.03.2019 r.: 00:39:06 – 00:45:44/

Decyzję o tym, że każda z w/w umów będzie umową o dzieło została podjęta przez prawnika zatrudnionego przez IPN /zeznania świadka J. Ż. e-prot. z 21.03.2019 r.: 00:39:06 – 00:45:44/.

Płatnik składek nie zgłosił ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowtnego z tytułu w/w umów, a także nie dokonał ich wyrejestrowania z tych ubezpieczeń od następnego dnia po wygaśnięciu umowy /niesporne/.

Powyższy stan faktyczny jest w całości bezsporny pomiędzy stronami, został sporządzony na podstawie załączonych do akt dokumentów, a także zeznań ubezpieczonych i świadka J. Ż., które razem tworzą spójną, logiczną całość. Spór w nn. Sprawie ma charakter wyłącznie prawny, co będzie przedmiotem rozważań w dalszej części uzasadanienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń odwołania nie są zasadne i jako takie podlegają oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1778 ze zm. – dalej też ustawa systemowa) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Zgodnie z art.6 ust.1 pkt 19, art.9 ust. 6 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby przebywające na urlopach wychowawczych, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Przez inny tytuł nie należy rozumieć tytułu, z którego dana osoba nabyła prawo do urlopu wychowawczego.

W myśl art.11 ust. 2 ustawy systemowej, zleceniobiorcy podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie na swój wniosek. Zgodnie zaś z brzmieniem obowiązującym od 1.01.2010r. art.12 ust.1 ustawy systemowej, zleceniobiorcy podlegający ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu.

Z mocy art.13 pkt. 2 zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z art.13 pkt 13 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków

Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy systemowej – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc. Płatnik składek jest zobowiązany do zgłoszenia w terminie 7 dni zleceniobiorcy do ubezpieczeń społecznych od daty powstania obowiązku ubezpieczenia oraz do zgłoszenia wyrejestrowania od dnia wygaśnięcia tytułu do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust.1, ust. 2, ust. 4 i ust. 11 ustawy systemowej).

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt. 1 lit. „e” ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z 27.08.2004 r. (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1128 ze zm.) osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 66 ust.1 pkt 32 w/w ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby korzystające z urlopu wychowawczego nie podlegające obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu.

Zgodnie z art. 104 ust.1 pkt 1 i art. 107 ust. 1 ustawy z 20.04.2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.)obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę winny być opłacone przez pracodawców za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o świadczenie usług, za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, w trybie i na zasadach przewidzianych dla składek na ubezpieczenia społeczne.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i ust. 3 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zleceniobiorców, stanowi przychód, przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskiwany z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o świadczenie usług, jeżeli w umowie o świadczenie usług odpłatność za jej wykonanie określono kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenie rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Zgodnie z §2 ust. 6 obowiązującego od dnia 22.05.2008r. rozporządzenia Rady Ministrów z 18.04.2008r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2008r., Nr 78, poz. 465 ze zm.), dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym, o którym mowa w art. 41 ust. 6 ustawy, zwanym dalej „raportem korygującym”, oraz w deklaracji i deklaracji rozliczeniowej korygującej, o której mowa w art. 47 ust. 3 ustawy, zwanej dalej „deklaracją korygującą”, uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy. Z powyższego wynika, że podstawę wymiaru składek stanowi przychód faktyczny wypłacony w danym miesiącu.

Do ustalenia zaś podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których wyżej mowa, z mocy art. 81 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6. Ust. 5 art. 81 stanowi, że przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei wymieniony ust. 6 art. 81 przewiduje, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zgodnie z art. 81 ust. 8 pkt 10 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla osób, o których mowa w art. 66 ust. 1 pkt 32, jest kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługującego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych.

Zgodnie z art. 79 ust.1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy wymiaru składki, z zastrzeżeniem art. 82 i 242.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy w wyroku z 19.03.2007r. (III UK 133/06), stosunek ubezpieczenia społecznego nie jest stosunkiem prawnym ukształtowanym dowolnie w drodze umownej, lecz obowiązek ubezpieczenia społecznego wynika z przepisów prawa. Nawiązanie stosunku ubezpieczenia społecznego następuje wraz ze ziszczeniem się obowiązku ubezpieczenia, jako wyraz zasady automatyzmu prawnego, będąc wtórnym wobec stosunku podstawowego.

Istotę sporu w n/n sprawie stanowiło rozstrzygnięcie, czy odwołującego łączyły z ubezpieczonymi umowy o dzieło, czy też umowy o świadczenie usług, a co za tym idzie, czy ubezpieczeni podlegali ubezpieczeniom z tego tytułu.

Na wstępie wskazać należy, że umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi.

I tak, np. podczas, gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem, czy z osobą z zewnątrz.

Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Podkreślić należy, że decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią, zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

Wskazać należy, że stosownie do treści art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, że przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega żadnej wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku /por. wyrok SA w Rzeszowie z 21.12.1993r. III AUr 357/93, OSA 1994/6/63; wyrok SA w Lublinie z 26.01.2006r.,. III AUa 1700/05, OSA 2008/3/55; wyrok SN z 13.03.1967r., I CR 500/66; OSN 1968/1/5/.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, na jaki umawiają się strony, musi być z góry określony i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności.

Sąd Najwyższy w wyroku z 18.04.2012r., II UK 187/11, (OSNAPiUS 2013/9-10/115) trafnie wskazał, że „przyjmuje się (…), że rezultat, o który umawiają się strony (przyp. w umowie o dzieło), musi być z góry określony, mieć samoistny byt oraz być obiektywnie osiągalny i pewny. Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy, czy też dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie). Tego rodzaju postacie dzieła są rezultatami materialnymi umowy zawartej między stronami. Poza rezultatami materialnymi istnieją także rezultaty niematerialne, które mogą, ale nie muszą, być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym (rzeczy). Pomijając wątpliwości odnośnie do uznawania za dzieło rezultatów niematerialnych nieucieleśnionych w rzeczy (…), wskazać należy, że takim rezultatem nieucieleśnionym w rzeczy nie może być czynność, a jedynie wynik tej czynności. Dzieło musi bowiem istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu (…). Wykonanie określonej czynności (szeregu powtarzających się czynności), bez względu na to, jaki rezultat czynność ta przyniesie, jest natomiast cechą charakterystyczną tak dla umów zlecenia (gdy chodzi o czynności prawne - art.734 §1 KC), jak i dla umów o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami (gdy chodzi o czynności faktyczne - art.750 KC). W odróżnieniu od umowy o dzieło, przyjmujący zamówienie w umowie zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze więc na siebie ryzyka pomyślnego wyniku spełnianej czynności. Jego odpowiedzialność za właściwe wykonanie umowy oparta jest na zasadzie starannego działania (art.355 §1KC), podczas gdy odpowiedzialność strony przyjmującej zamówienie w umowie o dzieło niewątpliwie jest odpowiedzialnością za rezultat”.

Umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. W umowie zlecenie można wskazać rezultat, który powinien być osiągnięty, a podejmujący zlecenie powinien podejmować starania by go osiągnąć. Jednak w odniesieniu do umowy zlecenia po pierwsze nie da się określić zamierzonego rezultatu w sposób pewny, a po drugie nie sposób przewidzieć, w jakim stopniu zostałby on osiągnięty.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotem istotnym (wyrok SA w Rzeszowie z 21.12.1993 r. III AUr 357/93).

Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy, jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności /por. wyrok SN z 28.03.2000 r., II UKN 386/99, OSNP 2001/16/522/.

A zatem z umową rezultatu mamy do czynienia wtedy, gdy spełnienie świadczenia przez dłużnika polega na doprowadzeniu do określonego efektu. W tego typu umowach jedynie taki stan będzie uznany za wykonanie zobowiązania. Z kolei z umową starannego działania jest związany obowiązek dłużnika działania w sposób sumienny w kierunku osiągnięcia danego rezultatu, przy czym już samo sumienne działanie jest spełnieniem świadczenia, niezależnie czy ostatecznie zostanie osiągnięty zamierzony rezultat czy nie (B. K., „Kilka mitów z zakresu teorii umów (...) teza 2).

Należy podkreślić, że umowę o dzieło zdefiniowano w art. 627 k.c. jako zobowiązanie do wykonania oznaczonego dzieła za wynagrodzeniem. Starania przyjmującego zamówienie w umowie o dzieło mają doprowadzić w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu, za wynagrodzeniem zależnym od wartości dzieła (art. 628 § 1, art. 629, art. 632 k.c.). Umowa o dzieło zakłada swobodę i samodzielność w wykonywaniu dzieła, a jednocześnie nietrwałość stosunku prawnego, gdyż wykonanie dzieła ma charakter jednorazowy i jest zamknięte terminem wykonania. Przyjmuje się, że rezultat, o który umawiają się strony, musi być z góry określony, mieć samoistny byt obiektywnie osiągalny i pewny.

Wykonanie dzieła najczęściej przybiera postać wytworzenia rzeczy lub dokonania zmian w rzeczy już istniejącej (naprawienie, przerobienie, uzupełnienie); takie dzieła są rezultatami materialnymi umowy zawartej między stronami, weryfikowalnymi ze względu na istnienie wad (wyrok SN z 3.11.2000 r. IV CKN 152/2000 OSNC 2001 Nr 4 poz. 63).

Poza rezultatami materialnymi istnieją także rezultaty niematerialne, które mogą, ale nie muszą być ucieleśnione w jakimkolwiek przedmiocie materialnym. W każdym razie takim rezultatem nieucieleśnionym w rzeczy nie może być czynność, a jedynie jej wynik, dzieło bowiem musi istnieć w postaci postrzegalnej, pozwalającej nie tylko odróżnić je od innych przedmiotów, ale i uchwycić istotę osiągniętego rezultatu.

W spornej umowie zawartej przez płatnika składek z A. I. zgodny zamiar stron obejmował sporządzenia redakcji językowej oraz korekty językowej – angielskiego tłumaczenia publikacji zamawiającego autorstwa dra A. P.. „Otoczone drutem państwo. Struktura i Funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, bez ingerencji w treść merytoryczną tekstu, a w szczególności wykonawca zobowiązał się do: 1) poprawy błędów interpunkcyjnych, stylistycznych, ortograficznych, frazeologicznych itp., 2) sprawdzenia pisowni obcych nazw, nazwisk i imion, 3) ujednolicenia stosowanych wyróżnień w tekście głównym, 4) ujednolicenia skrótów i odsyłaczy stosowanych w tekście, 5) korekty i redakcji tekstu głównego, tabel i innych materiałów dodatkowych (aneksy, indeksy, materiały źródłowe). W szczególności w przedmiotowej umowie strony ustaliły, że wykonawca wykonana ww. czynności poprzez komputerowe naniesienie poprawek w tekście dostarczonym przez zamawiającego, w formie zapisu elektronicznego, na płycie CD lub drogą mailową, na podstawie protokołu, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do umowy. Zgodnie z umową wykonawca przekaże sporządzoną redakcję i korektę w formie zapisu elektronicznego, na płycie CD lub drogą mailową na adres wskazany w umowie na podstawie protokołu odbioru, którego wzór stanowi załącznik do umowy. Jednocześnie strony uzgodniły w umowie, że ww. czynności wykonawca zobowiązuje się wykonać zgodnie z „Instrukcją wydawniczą” stanowiącą załącznik do umowy. Ubezpieczony zobowiązał się do wykonania umowy z należytą starannością, zasadami sztuki, zachowaniem spójności słownictwa obowiązującą dla naukowych tekstów historycznych, a także zgodnie ze wskazówkami i uwagami zamawiającego. Sąd zważył, że zapis ten jest charakterystyczny dla umowy zlecenia, która jest umową starannego działania. Z analizowanej umowy wynika, że czynności, które miał wykonać ubezpieczony nie mogą być kwalifikowane jako wykonanie dzieła, gdyż przedmiot ten dotyczył sporządzenia redakcji i korekty językowej sprowadzającej się do sprawdzenia pod względem poprawności językowej w języku angielskim tekstu książki. Ubezpieczony nie mógł merytorycznie ingerować w tekst. Jego czynności miały charakter wtórny, gdyż korekta nie nadawała temu tekstowi cech odrębności. Redagowany i sprawdzany tekst po wykonaniu przez ubezpieczonego czynności zgodnie z umową nie miał charakteru indywidualnego, ani nie oddawał cech ubezpieczonego jako jego twórcy. W wyniku czynności ubezpieczonego tekst nie stał się odrębnym utworem, niezależnym od jego twórcy czyli autora książki. W istocie praca ubezpieczonego sprowadzała się do korekty przekazanego mu tekstu pod względem poprawności językowej a czynności ubezpieczonego miały charakter starannego działania, powtarzalnych. Praca ubezpieczonego była odtwórcza i nie wymagała od niego jakiegokolwiek indywidualnego wkładu. Ubezpieczony miał dokonać korekty i redakcji gotowego tekstu, a płatnik oczekiwał od niego wyłącznie starannego działania. Charakter wykonanych czynności świadczy o świadczeniu usługi nie zaś o przedstawieniu rezultatu pracy w postaci wyodrębnionego dzieła. W wyniku czynności ubezpieczonego mającego na celu wykonanie umowy nie powstało zatem dzieło, a jedynie rezultat starannego działania ubezpieczonego. Za dzieło nie może być bowiem uznana sama wykonana korekta tekstu i jego redakcja i to zgodnie z instrukcją płatnika, gdyż w jej wyniku nie powstała wszak jakakolwiek nowa rzecz, któryby wcześniej nie istniała, posiadająca autonomiczną wartość w obrocie, cechująca się jednolitością, jednorodnością, samoistnością w obrocie.

Reasumując – charakter wykonanej przez ubezpieczonego pracy cechuje się wyłącznie starannością i sumiennością działania, a w wyniku wykonania umowy nie powstało dzieło, a jedynie rezultat starannego działania ubezpieczonego.

Podobnie należało ocenić sporne umowy zawarte z ubezpieczoną U. S..

W przypadku pierwszej z dn. 4.08.2015 r. ubezpieczona jako wykonawca zobowiązała się do 1) wykonania składu i łamania tekstu, 56 ilustracji i 10 tabel w ilości 25 arkuszy wydawniczych, w formacie B5, zgodnie z danymi technicznymi serii wydawniczej Biblioteka Oddział (...) w Ł., stanowiącym załącznik nr 1 do decyzji nr (...) Dyrektora Oddziału (...) w Ł. z 5.10.2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia działalności wydawniczej w Oddziale Instytutu Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Ł., które stanowią załącznik nr 3 do umowy, 2) sporządzenie indeksu: osobowego, tabel i ilustracji, 3) wydania zamawiającemu złożonego i złamanego tekstu na płycie CD lub drogą mailową, na adres wskazany w § 3 ust. 2 w pliku zamkniętym (*pdf). Publikacji A. S. pt. „Otoczone drutem państwo. Struktura i Funkcjonowanie administracji żydowskiej getta (...)”, zwanego dalej utworem. Sąd zważył, że czynności ubezpieczonej były częścią prac związanych z publikacją ww. książki, co świadczy nie mamy tu do czynienia z umową o dzieło, ale z umową o świadczenie usług. Czynności wykonywane przez ubezpieczoną były w przypadku tej umowy czynnościami starannego działania, praca ubezpieczonej miała charakter odtwórczy, albowiem ubezpieczona musiała stosować się ściśle do wytycznych wydawnictwa, w ramach którego wydawana była rzeczona jako część serii, a to implikowało po stronie ubezpieczonej konieczność stosowania się do otrzymanych wytycznych wydawnictwa dotyczących serii, albowiem książki z jednej serii muszą mieć zbliżoną szatę graficzną, wielkość, sposób szycia, rodzaj okładki. Wykonując sporną umowę z 4.08.2015 r. ubezpieczona musiała ściśle według wytycznych wydawnictwa zachować wielkość marginesów, numerów stron, szerokości pola tekstu, interlinii, kroju czcionki, podpisów pod zdjęciami. Ubezpieczona jako grafik decydowała o skali szarości czcionki w książce czarno – białej, a także o umieszczaniu zdjęć. Ubezpieczona nie mogła jednak decydować o innym kolorze czcionki. Praca ubezpieczonej sprowadzała się do ułożenia tekstu zgodnie z wytycznymi wydawnictwa oraz do zastosowania takich interlinii, aby wzrok czytelnika nie męczył się a sam czytelnik nie mylił w czasie czytania. Charakter wykonywanych przez ubezpieczoną czynności świadczy więc o świadczeniu usług, a nie o przedstawieniu rezultatu swojej pracy w postaci wyodrębnionego dzieła. O powyższym świadczy też fakt, że płatnik zawierał umowy polegające na weryfikacji poprawności składu. Z samo dzieło nie może być uznana czynność jaką jest skład publikacji, albowiem w wyniku tej czynności nie powstaje rzecz w stanie wcześniej nieistniejącym, posiadająca autonomiczną wartość w obrocie, cechująca się jednolitością, jednorodnością i samoistnością w obrocie. Przez zawarcie analizowanej umowy ubezpieczona zobowiązała się do wykonania z należytą starannością powtarzalnych czynności jaką jest skład publikacji zgodnie z wytycznymi wydawniczymi serii w ramach, której ukazała się książka, o której mowa w umowie.

Także druga umowa zawarta przez płatnika z ubezpieczoną z dnia 16.02.2017 r. na mocy której ubezpieczona U. S. jako wykonawca zobowiązała się do 1) wykonania składu i łamania (...) S. W.- i Konspiracyjne Wojsko Polskie” w ilości 43 stron tekstu i jednej strony wakatu, format 21 x 21 cm, 2) wydania zamawiającemu złożonego i złamanego tekstu na płycie CD lub drogą mailową, na adres wskazany w umowie, w pliku zamkniętym (* pdf), zwanego dalej utworem. Również bowiem i w tym wypadku czynności składu i łamania folderu miały charakter odtwórczy, polegały na ułożeniu tekstu otrzymanego przez ubezpieczoną od płatnika, nie wymagały od niej żadnego indywidualnego wkładu, a jedynie zachowania należytej staranności dla tego rodzaju czynności. Zadaniem ubezpieczonej sprowadzało się do takiego rozmieszczenia tekstu, żeby cały się zmieścił i był czytelny, a także do umieszczeniu historycznych zdjęć, które zostały wcześniej jej przesłane. Skład i łamanie folderu nie może być uznane za czynność w wyniku, której powstanie dzieło, a w samej umowie wprost wpisano, że wykonawca jest zobowiązany do wykonania umowy z należytą starannością, co jest charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług i umowy zlecenia, które są umowami starannego działania. Same czynności składu i łamania są zaś częścią prac wydawniczych a więc same w sobie nie mogą prowadzić do powstania odrębnego, indywidualnego, autonomicznego dzieła w obrocie, które miałoby cechy indywidualnego, jednorodnego, samoistnego. Tym samym czynności wykonane przez ubezpieczoną przy wykonaniu drugiej spornej umowy prowadziły jedynie do rezultatu stanowiącego efekt jej starannego działania jako rezultat umowy o świadczenie usług, nie zaś w postaci dzieła, który to rezultat zresztą był poddany weryfikacji i kontroli przez płatnika.

W rezultacie powyższych rozważań Sąd Okręgowy badając sporne umowy zważył, że żaden z ubezpieczonych nie miał pełnej samodzielności (charakterystycznej dla umowy o dzieło) w wykonaniu zawartych przez nich umów z płatnikiem, co do zakresu wykonania prac, gdyż podlegały one chociażby kontroli jakości dokonywanej przez płatnika. Charakter prac wykonywanych przez ubezpieczonych nie mógł stanowić przedmiotu umowy o dzieło, gdyż między stronami umowy o dzieło nie występuje jakikolwiek stosunek zależności lub podporządkowania i jak już wyżej wskazano umowa o dzieło jest umową o rezultatu . Z powyższego wynika, że płatnik pilnował czy zlecone ubezpieczonym czynności wykonane zostały zgodnie z jego wytycznymi i czy są odpowiedniej jakości.

Wskazać także należy, że badane umowy były zawarte na z góry oznaczony czas (bo od konkretnego dnia do konkretnego dnia), co świadczy o ich okresowości, która również stanowi cechę charakterystyczną dla umowy zlecenia.

W chwili zawierania spornych umów ubezpieczeni nie znali rezultatu jakościowego zawartej umowy. Postępowanie dowodowe nie wykazało również, aby czynności wykonywane przez ubezpieczonych wyróżniały się jakąś indywidualną, szczególną cechą, lecz mogła je wykonywać również każda inna osoba posiadająca znajomość języka angielskiego jak w przypadku ubezpieczonego, czy umiejętności grafika lub łamacza, jak w przypadku ubezpieczonej.

Trzeba wyraźnie podkreślić, że w odróżnieniu od umowy o dzieło, przyjmujący zamówienie w umowie zlecenia (umowie o świadczenie usług) nie bierze na siebie ryzyka pomyślnego wyniku spełnianej czynności. Szereg powtarzalnych czynności, nawet gdy prowadzi do wymiernego efektu, nie może być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło.

Zdaniem Sądu Okręgowego rację ma zatem organ rentowy twierdząc, że w zakresie spornych umów, były one umowami o świadczenie usług, do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia (art. 734 k.c. w związku z art. 750 k.c.), nie zaś umową o dzieło. Takiemu zobowiązaniu nie można bowiem przypisać cech essentialiae negotii umowy o dzieło, a oczekiwania stron towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu badanej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c. Dodać należy, że umowy te mogłyby mieć także cechy umowy o pracę, gdyby oczywiście zachowane zostały przez strony warunki określone w art. 22 k.p.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez ubezpieczonych na podstawie zakwestionowanych przez ZUS umów cywilnoprawnych, które w rzeczywistości były umowami o świadczenie usług, rodziło tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego w zakresie, w przypadku ubezpieczonych w jakim obowiązywały te umowy i nie podlegali oni zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych z innego tytułu. Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie badanej umowy przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

A.P.