Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa T. S. (1)

przeciwko Skarbowi Państwa-Prezesowi Sądu Rejonowego w (...)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt I C 44/12

oraz na skutek zażalenia powoda na zawarte w tymże wyroku postanowienie o odrzuceniu pozwu,

1)  oddala apelację i zażalenie;

2)  zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa-Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa 1 300 (tysiąc trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania drugoinstancyjnego;

3)  przyznaje od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Częstochowie na rzecz adwokata Z. M. 6 642 (sześć tysięcy sześćset czterdzieści dwa) złote, w tym 1 242 (tysiąc dwieście czterdzieści dwa) złote podatku od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu w postępowaniu drugoinstancyjnym.

Sygn. akt I ACa 683/13

I ACz 687/13

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu Rejonowego w (...) w dniu 1 lutego 2011r. powód T. S. (1) domagał się zasądzenia od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w (...)kwoty 30 102 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 1994r. oraz zasądzenia kosztów postępowania.

W uzasadnieniu podniósł, że dnia 18 kwietnia 1994r. dokonano kradzieży jego elektronarzędzi o wartości 2 000 zł oraz, że wskazał Policji sprawcę przestępstwa, którym okazał się R. T. (1). Skutkiem dokonanego włamania i kradzieży specjalistycznych elektronarzędzi było niewykonanie przez powoda zleconych prac remontowo-budowlanych, na które zawarł umowy w dniach 12 kwietnia 1994r. i 16 kwietnia 1994r. na kwotę 7 000 zł oraz zapłata zleceniodawcom kar umownych w kwocie 350 zł. W dniu 6 sierpnia 1994r. do Sądu Rejonowego w (...) został wniesiony akt oskarżenia przeciwko R. T. (1). Sąd dopuścił powoda do uczestnictwa w procesie w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Zdaniem powoda Sąd rozpoznający sprawę karną naruszył przepisy prawa bowiem nie udzielił mu prawa głosu i nie rozpoznał złożonego przez niego, jako oskarżyciela posiłkowego, pisma procesowego zawierającego wniosek o zasądzenie odszkodowania w kwocie 2 000 zł, na mocy art. 46 § 1 k.k; następnie zaś dokonano uzupełnienia protokołu z rozprawy z dnia 18 października 1995r. poprzez dodanie zapisu że „oskarżyciel posiłkowy wnosi o ukaranie” oraz wyeliminowano z akt sprawy pismo będące wnioskiem o zasądzenie odszkodowania, co jest niepodważalnym dowodem fałszerstwa dokumentu i przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. i art. 271 § 1 k.k. Powód podał, że brak w procesie karnym orzeczenia o odszkodowaniu w kwocie 2 000 zł skłonił go do dochodzenia tej należności w postępowaniu cywilnym przeciwko R. T. (1). Po wniesieniu pozwu pozwany R. T. (1) zmarł, a postępowanie zostało zawieszone z urzędu pomimo wskazania przez powoda następców prawnych zmarłego. Powód wniósł także o dopozwanie Skarbu Państwa – reprezentowanego przez Prezesa Sądu Wojewódzkiego w C. jako osoby solidarnie zobowiązanej do naprawienia wyrządzonej powodowi szkody. Sąd postanowił podjąć zawieszone postępowanie z udziałem następcy zmarłego pozwanego w osobie M. T. (1) oraz wezwał do udziału w sprawie w charakterze strony pozwanej Skarb Państwa – Prezesa Sądu Wojewódzkiego w C.. Następnie po dwukrotnym rozszerzeniu żądania pozwu, wyrokiem z dnia 7 marca 2000r. Sąd Rejonowy w (...) oddalił powództwo w całości. Na skutek wniesionej przez powoda apelacji, Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2000r. uchylił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w (...) i sprawę w tym zakresie przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie. Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Częstochowie wyrokiem z dnia 3 października 2001r. sygn. akt IC 1275/00 oddalił powództwo. Od wyroku tego powód wywiódł apelację do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, która jednak została oddalona wyrokiem z dnia 6 września 2002r. Powód podniósł, że do tej pory nie uzyskał odszkodowania za poniesione straty, nie zasądzono tego odszkodowania w procesie karnym, jak również w trwającym kilka lat procesie cywilnym wobec następcy prawnego i pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie. Powód podniósł, że oprócz doznanych strat ponosił dodatkowo koszty sądowe oraz musiał zwalczać bezprawne i przestępcze działania funkcjonariuszy sprawiedliwości skutkujące przewlekłością postępowania. Bezprawne działania i zaniechania funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości na szkodę powoda zostały potwierdzone prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego w K. z dnia 20 października 2008r. wydanym w sprawie IX Kp 561/08. W związku z powyższym, na podstawie art. 417 § 1 k.c., art. 77 ust. 1 Konstytucji i art. 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wniósł o zasądzenie odszkodowania w wysokości 30 102 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 1994r., na którą składają się: wartość skradzionego sprzętu (2 000 zł), straty z tytułu utraconej umowy (7 000 zł), zapłacone kary umowne (350 zł), poniesione koszty sądowe (752 zł) i naprawienie szkody wynikłej z przewlekłości postępowania (20 000 zł).

W piśmie procesowym z dnia 11 lipca 2011r. powód wskazał, że domaga się łącznie kwoty 150 456 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, a w skład tej kwoty wchodzi wartość roszczenia w wysokości 30 102 zł i skapitalizowane odsetki ustawowe za okres od dnia 18.04.1994r. do dnia 1.02.2011r. w wysokości 120 354 zł.

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2011r. Sąd Rejonowy w (...) uznał się niewłaściwym i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie.

W piśmie procesowym z dnia 29 listopada 2012r. powód rozszerzył żądanie pozwu poprzez zasądzenie od pozwanego na podstawie art. 361 § 2 k.c. dodatkowo kwoty 469 060 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2002r. tytułem utraconych korzyści w wyniku zaprzestania dalszej działalności gospodarczej w okresie od 1994r. do 2001r. jako konsekwencji bezprawnych i przewlekłych postępowań sądowych z jego udziałem.

Następnie, w piśmie procesowym z dnia 19 grudnia 2012r. wystąpił o zasądzenie od pozwanego na podstawie art. 23 i 24 k.c. w związku z art. 448 k.c. kwoty 208 555 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych przez funkcjonariuszy Sądu Rejonowego i Okręgowego w C. w postaci prawa do godności, życia rodzinnego, prawa do pracy, poczucia bezpieczeństwa, prawa do realizacji planów życiowych. Powód podniósł, że w postępowaniach sądowych: karnym i cywilnym prowadzonych wobec sprawcy przestępstwa dokonanego 18 kwietnia 1994r. oraz wobec Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w (...) o zasądzenie odszkodowania za poniesione straty, popełnione zostały bezprawne działania i zaniechania, które potwierdzono śledztwem Prokuratury Rejonowej w Ż., gdzie odmówiono wszczęcia śledztwa wobec zaistnienia negatywnej przesłanki przedawnienia karalności popełnionych czynów. Te bezprawne działania i zaniechania funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości stanowią bezpośrednią przyczynę naruszenia wskazanych przez powoda jego dóbr osobistych, w związku z czym powód domaga się zadośćuczynienia w kwocie minimalnego wynagrodzenia, liczonego za okres pozostawania bez środków do życia, tj. od dnia 3 września 1999r. do dnia 1 lutego 2011r., czyli do dnia wytoczenia niniejszego powództwa.

W piśmie procesowym z dnia 26 marca 2013r. powód wskazał, że precyzuje żądanie zasądzenia odszkodowania w ramach utraconych korzyści w ten sposób, iż domaga się łącznie z tego tytułu kwoty 1 023 845 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu, a w skład tej kwoty wchodzi wartość roszczenia w wysokości 469 060 zł i skapitalizowane odsetki ustawowe za okres od dnia 1.01.2002r. do dnia 31.01.2011r. w wysokości 554 785 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego w (...), działający za pośrednictwem zastępcy procesowego Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa wniósł o odrzucenie pozwu co do kwoty 30 102 zł, a w pozostałym zakresie o oddalenie powództwa ewentualnie o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania. W odniesieniu do kwoty 30 102 zł pozwany podniósł zarzut powagi rzeczy osądzonej albowiem roszczenie to przedmiotowo i podmiotowo zostało prawomocnie oddalone w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Częstochowie o sygnaturze IC 1275/00. Z ostrożności procesowej pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc zarzut przedawnienia, a nadto brak udowodnienia roszczenia zarówno co do zasady jak i do wysokości. Pozwany wskazał, że przyjmując najbardziej korzystną dla powoda wersję, że trzyletni termin przedawnienia rozpoczął bieg w dacie wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który kończył wymienione postępowanie, tj. w dniu 6 września 2002r., to ów termin upłynął z dniem 6 września 2005r., podczas gdy powództwo w niniejszej sprawie powód wytoczył w dniu 1 lutego 2011r. Ponadto, powód jako źródło szkody powołuje zdarzenia, mające miejsce wcześniej niż dziesięć lat wstecz, poczynając od dnia wniesienia pozwu, zatem roszczenia te uległy przedawnieniu również z uwagi na upływ dziesięcioletniego terminu biegnącego od daty zdarzenia. Powód nie wykazał również stosownie do art. 6 k.c. przesłanek odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa. Dochodząc odszkodowania za delikt funkcjonariuszy pozwanego obowiązany jest wykazać niezgodność z prawem ich działań, bądź zaniechań, a w przypadku, gdy te zachowania miały miejsce przed wejściem w życie Konstytucji, również – winę. Powoływane przez powoda orzeczenie Sądu Rejonowego w K. nie stanowi o bezprawności działań funkcjonariuszy pozwanego w wymienionych postępowaniach sądowych. Sąd karny podzielił jedynie stanowisko prokuratora o przedawnieniu karalności czynów zarzucanych funkcjonariuszom przez powoda, co skutkowało utrzymaniem w mocy postanowienia prokuratora o odmowie wszczęcia śledztwa, bez badania czy w istocie doszło do popełnienia przez tych funkcjonariuszy czynów zabronionych.

W dalszych pismach procesowych pozwany podniósł, że brak jest podstaw do zastosowania w sprawie terminu przedawnienia określonego w art. 442 ¹ § 2 k.c., gdyż konieczne byłoby ustalenie przez sąd cywilny, że szkoda, której naprawienia powód dochodzi w sprawie wynikła z przestępstwa. Powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność, że wymienieni przez powoda funkcjonariusze pozwanego swoim zachowaniem wypełnili zarzucane im przestępstwa. Powód nie udowodnił bezprawności działań funkcjonariuszy pozwanego, z których wywodzi szkodę, ograniczając się do stawiania gołosłownych zarzutów, jak również nie udowodnił pozostałych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa – szkody i istnienia adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego. Pozwany podniósł też bezzasadność roszczenia w odniesieniu do skapitalizowanych odsetek, gdyż roszczenie o odsetki za opóźnienie przedawnia się najpóźniej z chwilą przedawnienia roszczenia głównego. Natomiast domagając się zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. powód zobowiązany jest do wskazania, jakie konkretne dobra osobiste zostały naruszone i jakim działaniem pozwanego doszło do naruszenia tych dóbr. Ponadto roszczenia z tytułu utraconych korzyści i naruszenia dóbr osobistych także uległy przedawnieniu.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy odrzucił pozew co do kwoty 29.350 zł, oddalił powództwo w pozostałej części, przyznał adwokatowi Z. M. od Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Częstochowie kwotę 4.428 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu i nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez Skarb Państwa - Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa.

Rozstrzygnięcie swoje oparł na następujących ustaleniach:

R. T. (1) został (...).

Wyrokiem z dnia 18 października 1995r. wydanym w sprawie IVK 1524/95 Sąd Rejonowy w C. uznał R. T. (2) za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu (opisanego wyżej) i za ten czyn na podstawie art. 208 k.k. i art. 60 § 1 k.k. oraz art. 36 § 2 i 3 k.k. wymierzył mu karę dwóch lat pozbawienia wolności i 250 zł grzywny, orzekł o zaliczeniu na poczet kary pozbawienia wolności okresu tymczasowego aresztowania i zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów i opłat w sprawie obciążając nimi Skarb Państwa.

Wyrokiem z dnia 2 lutego 1996r. wydanym w sprawie II Ka 49/96 na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego Sąd Okręgowy w Częstochowie zmienił zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego R. T. (1) w ten sposób, że złagodził mu do jednego roku wymierzoną karę pozbawienia wolności, a w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

W ramach toczącego się postępowania karnego powód T. S. (1) (pokrzywdzony) działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Po zakończeniu tego procesu formułował na piśmie zarzuty wobec przewodniczącego składu sędziowskiego przed sądem pierwszej instancji polegające na odmowie przez sędziego udzielenia mu głosu jako oskarżycielowi posiłkowemu i fałszerstwie akt, domagając się wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Pismem z dnia 9 lipca 1996r. Prezes Sądu Wojewódzkiego w C. (obecnie Okręgowego) zawiadomił powoda o decyzji Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Wojewódzkiego w C. i Kolegium tegoż Sądu o braku podstaw do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko sędziemu – przewodniczącemu składu sędziowskiego w sprawie IVK 1524/95.

Dnia 7 listopada 1995r. powód wystąpił do Sądu Rejonowego w C.z żądaniem zasądzenia od pozwanego R. T. (1) kwoty 2 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 1994r. tytułem odszkodowania za poniesione straty w związku z dokonanym przez niego przestępstwem kradzieży. W toku tego postępowania cywilnego w miejsce zmarłego pozwanego R. T. (1) wstąpiła M. T. (2) (jako następca prawny zmarłego). Następnie, na skutek wniosku powoda, Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Skarb Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w (...). Na rozprawie w dniu 10 marca 1999r. powód sprecyzował swoje roszczenie w ten sposób, że wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych: M. T. (2) i Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w C. kwoty 9 000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18 kwietnia 1994r. tytułem odszkodowania za skradzione przedmioty i utracone korzyści oraz - zgłaszając nowe roszczenie – wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Rejonowego w C. kwoty 30 000 zł tytułem odszkodowania za przewlekłość postępowania w tejże sprawie cywilnej IC 1958/97 (poprzednia sygnatura IC 1806/95). W dalszym toku procesu powód rozszerzył roszczenie odszkodowawcze skierowane wobec Skarbu Państwa domagając się zasądzenia kwoty 120 000 zł zamiast 30 000 zł.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2000r. wydanym w sprawie IC 1958/97 Sąd Rejonowy wC. oddalił powództwo w całości. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że legitymacja bierna pozwanej M. T. (2) jest oparta wyłącznie na przepisach prawa spadkowego i z mocy tych przepisów ponosi odpowiedzialność za następstwa czynu swego małżonka, z którym od 1985r. nie zamieszkiwała i nie utrzymywała żadnych kontaktów. W tych warunkach uwzględnienie żądania T. S. (1) w odniesieniu do tej pozwanej naruszałoby zasady współżycia społecznego. Natomiast w odniesieniu do pozwanego Skarbu Państwa oddalenie powództwa nastąpiło z powodu niewykazania przez powoda faktu wyrządzenia szkody oraz związku przyczynowego między działaniem lub zaniechaniem jakiegokolwiek pracownika sądu a szkodą i w konsekwencji niewskazania, iż szkoda wynikła z zawinionego działania lub zaniechania.

Wyrokiem z dnia 3 sierpnia 2000r. wydanym w sprawie VI Ca 377/00 na skutek apelacji T. S. (1) Sąd Okręgowy w Częstochowie uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Częstochowie, a w pozostałej części apelację oddalił. Po przekazaniu sprawy Sądowi Okręgowemu, powód po raz kolejny rozszerzył zgłoszone żądanie; najpierw domagając się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa łącznej kwoty 395 000 zł tytułem odszkodowania (w ramach której kwota 386 000 zł stanowiła sumę utraconych korzyści przez powoda w okresie od 1994r. do 2000r., a kwota 9 000 zł obejmowała bezpośrednią stratę wyrządzonej szkody), ostatecznie – kwoty 457 400 zł.

Wyrokiem z dnia 3 października 2001r. wydanym w sprawie IC 1275/00 Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo w całości. W uzasadnieniu orzeczenia wskazał, że powód wywodzi swoje roszczenie wobec Skarbu Państwa podnosząc, iż poniósł szkodę w wyniku przewlekłego i długotrwałego procesu sądowego przeciwko M. T. (2). Sąd ten uznał, że skoro pierwotne powództwo przeciwko M. T. (2) o odszkodowanie zostało prawomocnie oddalone, to roszczenie powoda o opieszałość tego postępowania nie ma racji bytu. Jedynie bowiem w przypadku uwzględnienia powództwa wobec M. T. (2), powód mógłby wywodzić, że uzyskana od tej pozwanej jakakolwiek kwota – wskutek przewlekłości postępowania sądowego – jest dla niego nieadekwatna. W przypadku, gdy powód nie uzyskał od pierwotnej pozwanej żadnej kwoty odszkodowania, to jakakolwiek długość postępowania sądowego nie mogła zwiększyć jego szkód, przy czym powód nie wykazał, na czym miałaby polegać jego szkoda, a zatem zasadności roszczenia wobec Skarbu Państwa.

Wyrokiem z dnia 6 września 2002r. wydanym w sprawie I ACa 222/02 na skutek apelacji T. S. (1) Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił apelację podzielając stanowisko i ocenę prawną dokonaną przez sąd pierwszej instancji.

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2008r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Ż. odmówił wszczęcia śledztwa w następujących sprawach: I. w sprawie przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego Z. K. w toku sprawy IVK 1524/95, sfałszowania protokołu rozprawy oraz usunięcia dokumentu w postaci wniosku o zasądzenie odszkodowania z akt głównych w/w sprawy, co miało mieć miejsce w okresie od 12 lipca 1995r. do 18 października 1995r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; II. w sprawie przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Wojewódzkiego Z. B. poprzez pominięcie w wyroku wniosku o zasądzenie odszkodowania i pisma z dnia 22 stycznia 1996r. oraz utrudniania postępowania sądowego poprzez zignorowanie faktu sfałszowania protokołu rozprawy z dnia 18 października 1995r., co miało mieć miejsce w okresie od 2 lutego 1996r. do 26 marca 1996r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. i art. 239 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; III. w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych przez Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Wojewódzkiego Bogusława Z. poprzez odstąpienie od przedstawienia zarzutów dyscyplinarnych SSR Zbigniewowi Krasoniowi oraz utrudnianie postępowania sądowego poprzez zignorowanie dowodów przestępstwa i działanie na szkodę pokrzywdzonego, co miało mieć miejsce w okresie od 20 marca 1996r. do 20 czerwca 1996r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. i art. 239 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; IV. w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Wojewódzkiego J. K., a polegające na odstąpieniu od żądania wszczęcia postępowania dyscyplinarnego wobec Z. K. oraz utrudniania postępowania sądowego poprzez zignorowanie faktu sfałszowania protokołu rozprawy z dnia 18 października 1995r., co miało mieć miejsce w dniu 20 czerwca 1996r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. i art. 239 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; V. w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Wojewódzkiego J. K., a polegające na niewłaściwym sprawowaniu nadzoru nad postępowaniem IC 1806/95, co miało mieć miejsce w dniu 15 maja 1997r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; VI. w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego A. Z., poprzez wezwanie powoda do wniesienia opłaty sądowej, którą opłacił, co miało mieć miejsce w listopadzie 1995r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; VII. w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego L. D., poprzez zawieszenie postępowania IC 1806/95 w dniu 24 września 1996r. wobec braku podstaw do podjęcia takiej decyzji oraz usunięcia dokumentu z akt głównych sprawy, co miało miejsce w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. i art. 276 k.k. w związku z art. 11 § 2 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; VIII. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego L. D. w toku postępowania sądowego IC 1958/97 poprzez działanie na szkodę powoda, co miało mieć miejsce w okresie od 25 maja 1999r. do 31 sierpnia 1999r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; IX. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego A. Z., poprzez oddalenie wniosku dowodowego T. S. (1), co miało mieć miejsce w dniu 20 września 1999r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; X. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Rejonowego A. Z., poprzez żądanie usunięcia braków formalnych i uiszczenie opłaty 8 050 zł, co miało mieć miejsce w okresie od 27 kwietnia 2000r. do 6 czerwca 2000r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; XI. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Okręgowego H. S., poprzez nie doręczenie wyroków wraz z uzasadnieniem z dnia 3 sierpnia 2000r. na wniosek T. S. (1), co miało mieć miejsce w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; XII. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Okręgowego Andrzeja Biernackiego, poprzez wezwanie do uiszczenia opłaty w kwocie 7 890 zł i 18 430 zł oraz odrzucenia rozszerzonego pozwu powoda na kwotę 9 000 zł, co miało mieć miejsce w okresie od 3 października 2000r. do 31 października 2000r. w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu; XIII. w sprawie przekroczenia uprawnień służbowych przez sędziego Sądu Okręgowego Andrzeja Biernackiego, poprzez żądanie wniesienia opłaty w kwocie 3 686 zł, co miało mieć miejsce w C., tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. – wobec przedawnienia karalności czynu.

Na to orzeczenie powód wniósł zażalenie. Prawomocnym postanowieniem z dnia 20 października 2008r. wydanym w sprawie IX Kp 561/08 Sąd Rejonowy w Ż. nie uwzględnił wniesionego zażalenia i utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie.

W rozważaniach Sąd Okręgowy stwierdził, że w niniejszej sprawie powód oddał pod osąd następujące roszczenia: 150 456 zł (30 102 zł jako należność główna + 120 354 zł jako skapitalizowane odsetki od dnia 18.04.1994r. do dnia 1.02.2011r.), 1 023 845 zł (469 060 zł jako należność główna z tytułu utraconych korzyści + 554 784 zł jako skapitalizowane odsetki od dnia 1.01.2002r. do dnia 31.01.2011r.) oraz 208 555 zł jako należność główna z tytułu naruszenia dóbr osobistych; przy czym od każdej z tych kwot domagał się ustawowych odsetek od dnia wytoczenia powództwa, tj. od 1.02.2011r.

W odniesieniu do kwoty 30 102 zł na którą składają się należności z tytułu poniesionych strat w postaci: wartości skradzionych narzędzi (2 000 zł), równowartości utraconych zleceń i zapłaconych kar umownych zleceniodawcom wobec niezrealizowania zawartych uprzednio umów na skutek kradzieży narzędzi (7 350 zł), szkody wynikłej z przewlekłości postępowania (20 000 zł) oraz poniesionych kosztów sądowych (752 zł) Sąd uznał, że roszczenie obejmujące kwotę 29 350 zł (z w/w „częściami składowymi” określonymi kwotowo) było także przedmiotem osądu w postępowaniu cywilnym prowadzonym pod sygnaturą IC 1275/00 (IC 1958/97) pomiędzy tymi samymi stronami. Wprawdzie w poprzednim procesie Skarb Państwa reprezentowany był przez inną jednostkę organizacyjną niż obecnie, a mianowicie – przez Prezesa Sądu Okręgowego w Częstochowie, to jednak stroną jest zawsze Skarb Państwa, występujący jako jedna osoba prawna. Oznacza to, że oddalenie powództwa przeciwko Skarbowi Państwa, reprezentowanego przez określoną jednostkę organizacyjną, powoduje skutek powagi rzeczy osądzonej w stosunku do jakiejkolwiek innej jednostki organizacyjnej.

W ocenie Sądu I instancji lektura akt niniejszej sprawy oraz akt sprawy prowadzonej przed Sądem Rejonowym i następnie Okręgowym w C. (IC 1958/97/IC 1275/00) prowadzi do wniosku, iż istnieje tożsamość roszczenia skierowanego przez powoda przeciwko Skarbowi Państwa w zakresie kwoty 29 350 zł, zachodzi bowiem identyczność przedmiotu oraz podstawy sporu, przy niewątpliwej tożsamości stron procesu. Okoliczności faktyczne powoływane przez powoda podlegały już ocenie jurydycznej sądu powszechnego, a ponowne wyrokowanie w tej kwestii naruszałoby powagę rzeczy osądzonej.

Z tych też względów pozew podlegał odrzuceniu co do kwoty 29 350 zł.

Natomiast w odniesieniu do pozostałych roszczeń Sąd podzielił stanowisko strony pozwanej, iż uległy one przedawnieniu.

Powód bowiem wiąże dochodzone roszczenia, tj. odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści z powodu niemożności prowadzenia działalności gospodarczej i zadośćuczynienie za naruszenie jego dóbr osobistych, z bezprawnymi - w jego ocenie - działaniami funkcjonariuszy pozwanego Skarbu Państwa, a podejmowanymi w postępowaniu karnym i postępowaniu cywilnym w okresie od 18 kwietnia 1994r. do 18 lutego 2002r. i przewlekłością tych procesów. Zatem podstawą prawną tych roszczeń jest art. 417 k.c. oraz art. 448 k.c. w związku z art. 23 k.c. i art. 24 k.c. Roszczenia wynikające z czynów niedozwolonych ulegają przedawnieniu jeżeli mają charakter majątkowy, a do przedawnienia tych roszczeń stosuje się ogólne zasady księgi pierwszej kodeksu cywilnego (art. 117 k.c. i nast.), z uwzględnieniem modyfikacji wynikających z art. 442 ¹ k.c. (przed 10.08.2007r. – art. 442 k.c.) dotyczących początku biegu przedawnienia i sposobu liczenia terminu przedawnienia.

W myśl art. 442 § 1 k.c. obowiązującego do dnia 9 sierpnia 2007r., a więc w dacie zdarzeń, z których powód wywodzi swą szkodę, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę. Świadomość doznanej szkody jak i podmiotu odpowiedzialnego istniała u powoda już w toku prowadzonych postępowań sądowych, w szczególności postępowania cywilnego. Zdaniem Sądu Okręgowego skoro powód wiąże powstanie szkody ze zdarzeniami zaistniałymi w czasie uprzednio prowadzonych postępowań sądowych z udziałem jego osoby, to jako początek biegu trzyletniego terminu przedawnienia przyjąć należy datę 18 lutego 2002 r.. Zatem termin przedawnienia upłynął z dniem 18 lutego 2005r., jeszcze przed wprowadzeniem art. 442 ¹ k.c. Nawet gdyby przyjąć najpóźniejszą z możliwych dat, datę zakończenia procesu cywilnego (IC 1275/00) przed Sądem Apelacyjnym w Katowicach, tj. 6.09.2002r., jako początek biegu przedawnienia, to i tak - zdaniem Sądu Okręgowego - według tego schematu roszczenie powoda przedawniło się (z dniem 6.09.2005r.). Podobnie, jeśli, nie traktując postępowania jako zdarzenia ciągłego, a wiążąc ustalenie początku biegu terminu z poszczególnymi „czynami” (zdarzeniami) zarzucanymi funkcjonariuszom pozwanego Skarbu Państwa przez powoda, co miałoby wynikać z treści postanowienia Sądu Rejonowego w Ż., nastąpiło przedawnienie roszczeń.

W ocenie Sądu I instancji nie znajduje tu zastosowania norma art. 442 § 2 k.c. (obecnie art. 442 ¹ § 2 k.c.). W świetle zgromadzonego materiału dowodowego, brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw do przyjęcia zaistnienia przestępstwa funkcjonariuszy pozwanego. Wbrew twierdzeniom powoda dowodem na popełnienie przestępstwa nie jest postanowienie Sądu Rejonowego w Ż. wydane w sprawie IX Kp 561/08, a stosownie do reguły przewidzianej w art. 6 k.c. okoliczność ta nie została przez powoda wykazana.

Brak jest też podstaw - zdaniem Sądu - do zastosowania klauzuli generalnej z art. 5 k.c., albowiem nie istnieją przesłanki, które przemawiałyby za uznaniem, iż podniesienie tegoż zarzutu stanowi nadużycie prawa. Zastosowanie klauzuli generalnej z art. 5 k.c. może wchodzić w grę wówczas, gdy wykaże się, że w postępowaniu pozwanego zachodzą elementy, które należy uznać za szczególnie naganne; przy czym ciężar udowodnienia spoczywa w tym przypadku na powodzie – art. 6 k.c.

Z tych wszystkich względów, na podstawie powołanych powyżej przepisów, Sąd Okręgowy oddalił powództwo w pozostałej części jako przedawnione.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej mając na uwadze sytuację rodzinną i ekonomiczną powoda oraz okoliczność, że występując z niniejszymi roszczeniami mógł być subiektywnie przekonany o ich zasadności, które jednak ze względu na upływ terminu nie mogą być przez niego dochodzone na drodze sądowej, a częściowo – z uwagi na uprzednie osądzenie.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adwokata Z. M. uzasadnił przepisem art. 29 ustawy z dnia 26 maja 1982r. – Prawo o adwokaturze (tekst jednolity - Dz.U. 2002r., Nr 123, poz. 1058 z późn. zm.) w związku z § 2 ust. 3, § 4 ust. 2 i § 6 pkt 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).

Powyższy wyrok w zakresie rozstrzygnięcia postanowieniem o odrzuceniu pozwu i w części oddalającej powództwo zaskarżył zażaleniem i apelacją powód.

W zażaleniu na odrzucenie pozwu zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj.:

-

art. 316 § 1 i 354 kpc polegające na nadaniu rozstrzygnięciu o odrzuceniu pozwu (pkt 1 wyroku) formuły wyroku, podczas, gdy w rzeczywistości decyzja w tym zakresie winna mieć postać odrębnego postanowienia;

-

art. 199 § 1 pkt 2 kpc, polegające na odrzuceniu pozwu co do kwoty 29.350 zł wobec uznania przez Sąd I instancji tożsamości podmiotowo-przedmiotowej roszczeń dochodzonych w niniejszym postępowaniu oraz w sprawie toczącej się uprzednio przed Sądem Rejonowym, a następnie Sądem Okręgowym w Częstochowie pod sygn. IC 1958/97 i I C 1275/00, podczas gdy w rzeczywistości brak było ku temu podstaw, a to wobec faktu istotnych różnic między obu postępowaniami i braku tożsamości roszczeń w ich ramach dochodzonych, zwłaszcza wobec faktu, iż w odróżnieniu od uprzedniego postępowania, w niniejszej sprawie:

-

dochodzone roszczenia wynikają ze zdarzeń zaistniałych w znacznie szerszym wymiarze czasowym, a nadto obejmują również aspekt postępowania karnego w sprawie na szkodę powoda,

-

powód upatruje źródła szkody w działaniu zupełnie innej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa, co skutkuje niemożnością przyjęcia tożsamości przedmiotowej obu roszczeń, skoro dochodzone w obu sprawach roszczenia i szkoda wiążą się z działalnością innych jednostek,

-

Skarb Państwa jest jednym pozwanym (w poprzednim postępowaniu Skarb Państwa był pozwanym solidarnie obok M. T. (3) następcy prawnego R. T. (2), jako sprawcy szkody, co wyłącza twierdzenie o tożsamości przedmiotowej roszczeń w obu sprawach),

-

powód dochodzi obecnie roszczeń za szkodę wyrządzoną wskazanymi w pozwie czynami zabronionymi (występkami opisanymi w kodeksie karnym), a dodatkowo opiera swoje powództwo na art. 16 tzw. ustawy o skardze na przewlekłość (jej wejście w życie nastąpiło zresztą po prawomocnym zakończeniu uprzedniego postępowania)

-

podnoszone były dodatkowe okoliczności faktyczne, które czynią dochodzone w obu sprawach roszczenia odmiennymi, a to wobec faktu, że postanowienie Prokuratury Rejonowej w Ż. z 14.04.2008r. o odmowie wszczęcia śledztwa wobec funkcjonariuszy publicznych z uwagi na przedawnienie karalności, stwierdzało pośrednio popełnienie występków przez tychże funkcjonariuszy publicznych, z których działań powód wywodzi swoją szkodę;

3. art. 328 § 2 k.p.c. polegające na sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego rozstrzygnięcia w zakresie odnoszącym się do motywów odrzucenia pozwu w sposób nie spełniający wymogów przewidzianych w tym przepisie.

Wskazując na powyższe zarzuty domagał się

-

zmiany zaskarżonego rozstrzygnięcia (pkt 1 wyroku) oraz zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa dochodzonej w tym zakresie przez powoda kwoty 29.350 zł

ewentualnie

-

uchylenia - na zasadzie art. 395 § 2 k.p.c. - rozstrzygnięcia o odrzuceniu pozwu zawartego w pkt 1 orzeczenia, jako oczywiście uzasadnionego, a nadto wobec faktu nadania rozstrzygnięciu o odrzuceniu pozwu formuły wyroku, podczas gdy w rzeczywistości decyzja taka winna mieć charakter odrębnego postanowienia.

Ponadto wniósł o zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu drugoinstancyjnym, które to koszty nie zostały pokryte ani w całości ani też w części.

W apelacji zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1. mające wpływ na jego treść naruszenie przepisów postępowania, tj.: a. art. 233 § 1 k.p.c., polegające na całkowicie dowolnej ocenie kluczowych dla prawidłowego wyjaśnienia sprawy dowodów z dokumentów zawartych w aktach, która to ocena wyraża się w uznaniu tychże dowodów za niemiarodajne dla przyjęcia, iż opisywane przez powoda zachowania funkcjonariuszy publicznych, będących źródłem szkody, stanowią występki z art. 231, 270 i 276 k.k., a w konsekwencji za niemiarodajne dla przyjęcia, iż dochodzone roszczenia nie uległy przedawnieniu, podczas, gdy w rzeczywistości brak było podstaw do takiej oceny dowodów, albowiem całokształt materiału dowodowego niezbicie wskazuje, iż zachowania funkcjonariuszy publicznych będące źródłem doznanej przez powoda szkody kwalifikować należy jako opisywane w pozwie i kolejnych pismach procesowych występki, tym bardziej, iż roszczenia zostały udowodnione tak co do zasady, jak i wysokości;

b. art. 328 § 2 k.p.c., polegające na sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego rozstrzygnięcia w sposób nie spełniający wymogów przewidzianych w tym przepisie, a wyrażające się w szczególności w niewyjaśnieniu przyczyn odmowy przyznania mocy dowodowej dowodom z licznych dokumentów zawartych w aktach sprawy, a w konsekwencji w ogólnikowym jedynie stwierdzeniu, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia popełnienia przestępstw przez funkcjonariuszy publicznych, podczas gdy prawem powoda jest poznanie motywów orzeczenia w tak kluczowym dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy zakresie, skoro skutkiem jest przyjęcie skróconego terminu przedawnienia roszczeń i oddalenia powództwa;

c. art. 277 kpc polegające na bezzasadnym oddaleniu na rozprawie w dniu 27.03.2013 r. wniosków dowodowych strony powodowej tj. wniosku o przesłuchanie powoda w charakterze strony oraz dowodu z dokumentów w postaci tzw. bezpośredniego przygotowania do sakramentu małżeństwa oraz świadectwa chrztu gdyż dowody te mogły mieć znaczenie w zakresie prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności w zakresie oceny dochodzonego zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych,

2. naruszenie prawa materialnego, tj.:

a. 442 § 1 kc wyrażające się w błędnym jego zastosowaniu, podczas gdy w rzeczywistości zastosowanie w niniejszej sprawie winien znaleźć art. 442 ¹ § 2 kc, a to w szczególności wobec faktu, iż;

-

zachowania funkcjonariuszy publicznych wyrządzające szkodę – zdaniem powoda – stanowią występki z art. 231, 270 i 276 kk.

-

zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, sąd cywilny badając, czy zachowanie sprawcy stanowi występek w rozumieniu art. 442 ¹ § 2 kc – w przeciwieństwie do sądu karnego oceniającego kwestię odpowiedzialności karnej za przestępstwo – nie ma obowiązku ustalania znamion strony podmiotowej czynu będącego źródłem szkody, jak też prowadzenia tak rygorystycznych, jak w procesie karnym ustaleń,

-

tym bardziej dowodu w powyższym zakresie nie może obciążać powoda,

ewentualna przeszkoda procesowa (np. przedawnienie karalności czynów) nie ma znaczenia dla uznania, iż doznana przez powoda szkoda wynikła z przestępstwa (w rozumieniu art. 442 ¹ § 2 kc)

z ostrożności procesowej powód zarzucił naruszenie:

b. art. 5 kc polegający na nieuzasadnionym niezastosowaniu zawartej w nim klauzuli generalnej nadużycia prawa podmiotowego i w konsekwencji oddaleniu powództwa z uwagi na podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia, podczas gdy w rzeczywistości za potrzebą zastosowania wspomnianej instytucji i zasądzenia dochodzonego pozwem roszczenia przemawia całokształt okoliczności niniejszej sprawy, m.in.:

-

ciężka sytuacja osobista i materialna powoda i jego rodziny,

-

wyjątkowy charakter i znaczny rozmiar doznanych przez powoda szkód,

-

usprawiedliwione okolicznościami wytoczenie pozwu w dniu 1.02.2011 r., a to wobec obiektywnego przekonania powoda o możliwości uzyskania zaspokojenia w ramach toczących się uprzednio z jego udziałem innych postępowań,

-

wcześniejsza niewiedza T. S. o możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia dóbr osobistych:

Wskazując na powyższe zarzuty domagał się:

- zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie jego pkt 2 oraz zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa 1.353.506 zł – zgodnie z żądaniem pozwu i kolejnych pism procesowych

ewentualnie

- uchylenia zaskarżonego orzeczenia w pkt 2 i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył.

Zażalenie i apelacja powoda jako nieuzasadnione podlegały oddaleniu.

Z zażalenia powoda:

Zarzuty skarżącego odnośnie do rozstrzygnięcia Sądu odrzucającego pozew nie zasługują na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia art. 328 § 2 kpc, jako, że uchybienie temu przepisowi mogłoby skutkować nawet uchyleniem orzeczenia, a to wobec braku poznania przyczyn konkretnego rozstrzygnięcia Sądu i niemożności jego weryfikacji. Nie sposób jednak uznać zarzut za zasadny choćby z tej przyczyny, że powód formułuje pod adresem Sądu jeszcze szereg innych zarzutów, a więc odnosi się do treści motywów, które legły u podstaw odrzucenia pozwu. Gdyby zatem brak było motywów Sądu, powód nie sformułowałby wobec nich zarzutów.

Wbrew twierdzeniu skarżącego Sąd Okręgowy uzasadnił w sposób wystarczający postanowienie o odrzuceniu pozwu i to orzeczenie poddaje się kontroli instancyjnej. Nie zachodzi natomiast potrzeba odnoszenia się do zarzutu błędnego zamieszczenia w wyroku orzeczenia o odrzuceniu pozwu, jako, że pełnomocnik powoda w ustnych wywodach apelacji wycofał się z tego bezzasadnego twierdzenia.

Nie zasługuje na podzielenie zarzut naruszenia art. 199 § 1 p 2 kpc, w szczególności, iż roszczenia związane były z działalnością funkcjonariuszy różnych jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa a więc brak jest tożsamości przedmiotowej roszczeń, Sąd Okręgowy trafnie wskazał, że oddalenie powództwa przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanego przez Prezesa Sądu Okręgowego w (...) spowodowało skutek powagi rzeczy osądzonej w stosunku do jakiejkolwiek innej jednostki organizacyjnej Skarbu Państwa. Materialnoprawna konstrukcja Skarbu Państwa, jako jednolitej osoby prawnej, wyłącza dopuszczalność rozstrzygania sprawy w stosunku do poszczególnych stationes fisi (wyrok SN z 3.05.1985 r., II CR 123/85, WPP 1986, Nr 2 poz. 199; J. Grudniewski, M. Mazurek, Przegląd orzecznictwa).

Nie ma przy tym znaczenia, że w poprzednim postępowaniu Skarb Państwa nie był jedynym pozwanym, skoro powództwo wobec Skarbu Państwa zostało oddalone.

Niezasadne są twierdzenia powoda, jakoby w postanowieniu z dnia 14 kwietnia 2008 r. o odmowie wszczęcia śledztwa wobec funkcjonariuszy publicznych z uwagi na przedawnienie karalności, Prokurator Prokuratury Rejonowej w Ż. stwierdził pośrednio, że funkcjonariusze ci popełnili przypisane im występki. Takie twierdzenie powoda jest nieuprawnione, zatem i bezzasadne jest wskazywanie na nowe okoliczności faktyczne zaistniałe po prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie I C 1275/00.

Nie sposób również przychylić się do zarzutów skarżącego o różnych podstawach faktycznych roszczeń, w tym oparciu powództwa obecnie na art. 16 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu ... bez nieuzasadnionej zwłoki. Wskazać bowiem trzeba, że powód powoływał się również na przewlekłość postępowania w sprawie I C 1275/80 nadto art. 16 wyżej wspomnianej ustawy nie stanowi podstawy do dochodzenia roszczeń od Skarbu Państwa o naprawienie szkody wynikłej z przewlekłości postępowania.

Z tych wszystkich przyczyn zażalenie podlegało oddaleniu.

Z apelacji powoda:

Apelacja jest bezzasadna a podniesione w niej zarzuty zamierzonego skutku odnieść nie mogą.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów naruszenia prawa procesowego, w szczególności art. 328 § 2 kpc, art. 227 kpc i art. 233 kpc jako, że na ocenę prawidłowości zastosowania prawa materialnego ma zasadniczy wpływ naruszenia prawa procesowego i prawidłowe ustalanie stanu faktycznego.

Nie znajduje potwierdzenia zarzut naruszenia art. 328 § 2 kpc. O uchybieniu przepisowi art. 328 § 2 kpc można mówić jedynie wtedy, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenie nie zawierało danych pozwalających na jego kontrolę (post. SN z 21.10.2001 r., I CKN 1851/01, niepubl.).

Zdaniem powoda uzasadnienie wyroku w zakresie, w jakim odnosi się do jego twierdzeń, iż działanie funkcjonariuszy pozwanego wypełniały znamiona występku a więc, że powinien mieć w sprawie zastosowanie art. 442 ¹ § 2 kc, nie spełnia wymogów określonych w wyżej cytowanym przepisie.

Sąd Apelacyjny nie podziela tego zarzutu. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wskazał (k. 280), że powód stosownie do reguły wynikającej z art. 6 kc nie wykazał popełnienia przestępstwa przez funkcjonariuszy, a dowodem takim nie jest postanowienie Sądu Rejonowego w Ż. wydane w sprawie IX Kp 561/08. Zatem Sąd wyjaśnił, aczkolwiek w sposób ogólny, że powód nie udowodnił funkcjonariuszom publicznym popełnienia przestępstwa.

Brak również podstaw do formułowania pod adresem Sądu zarzutu naruszenia art. 227 kpc, przez oddalenie wniosków dowodowych powoda na rozprawie w dniu 27 marca 2013 r. (k. 254).

Strona powodowa nie zgłosiła bowiem zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 kpc, a prekluzja dotycząca zwrócenia przez stronę uwagi sądu na uchybienia przepisom postępowania ma charakter bezwzględny, przy czym nie ma znaczenia, czy przepisy, które zostały naruszone miały, bądź mogły mieć wpływ na treść orzeczenia.

Pozostaje zatem do rozważenia, czy Sąd Okręgowy naruszył treść art. 233 § 1 kpc przy ocenie, że opisywane przez powoda w pozwie zachowania funkcjonariuszy publicznych nie stanowią czynów zabronionych a zebrany materiał dowodowy nie jest miarodajny do takiego uznania i przyjęcia ich za źródła szkody.

Należy podkreślić, że przepis art. 233 § 1 kpc przyznaje Sądowi swobodę w ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli Sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym.

Sąd Apelacyjny nie dostrzegł w rozumowaniu Sądu błędów czy też braku logiki.

Skarżący podnosi również w apelacji, że uznanie zachowań funkcjonariuszy publicznych za czyny zabronione skutkowałoby przyjęciem dwudziestoletniego okresu przedawnienia liczonego od daty występków, co ma kluczowe znacznie w niniejszej sprawie.

Odnosząc się do tego twierdzenia powoda, niezależnie od prawidłowego – ocenie Sądu Apelacyjnego – stanowiska Sądu Okręgowego, iż powód nie udowodnił funkcjonariuszom publicznym popełnienia przestępstwa, wskazać trzeba na nie do końca prawidłowe przyjęcie przez skarżącego terminu przedawnienia dwudziestoletniego nawet w sytuacji, gdy funkcjonariuszom tym powód zdołałby udowodnić popełnienie czynu karnego. Wskazać bowiem trzeba, że ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny (Dz.U. z dnia 9 maja 2007 r.) został uchylony art. 442 kc a wprowadzony art. 442 ¹ kc, w którym w § 2 wprowadzono, że jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

W art. 2 wprowadzono, że do roszczeń, o których mowa w art. 1, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a według przepisów dotyczących w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych, stosuje się przepisy art. 442 ¹ kc.

Przepis ten wszedł w życie 10 sierpnia 2007 r. co oznacza, że wszelkie czynności i zachowania funkcjonariuszy publicznych, którym powód przypisywał czyny zabronione i które zdarzyły się w terminie do 10 sierpnia 1997 r., uległy przedawnieniu 10-cioletniemu, z art. 442 § 2 kpc.

Odnosiłoby się to do zachowań funkcjonariuszy wymienionych przez powoda w pozwie i w apelacji, a wyszczególnionych w pp. I – VII postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia 20 października 2008 r. w sprawie IX Kp 561/08 (k. 14 – 20).

Powyższe rozważania mają znaczenie o tyle, że powód bezzasadnie twierdzi, iż w sytuacji przyjęcia przez Sąd zachowania funkcjonariuszy publicznych jako czyny zabronione, należało zastosować przepis art. 442 ¹ § 2 kc i dwudziestoletnie przedawnienie.

Jednakowoż Sąd Apelacyjny uznaje za prawidłowe zastosowanie w sprawie przez Sąd I instancji trzechletniego terminu przedawnienia, skutkujące oddaleniem powództwa.

Nie ulega wątpliwości, że powód w toku postępowania utrzymywał, że dowodem popełnienia przestępstw przez funkcjonariuszy jest wyżej wymienione postanowienie Sądu Rejonowego w K., wydane na skutek zażalenia powoda na postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Ż. w sprawie 1 Ds. 294/08 o odmowie wszczęcia śledztwa.

Sąd Okręgowy uznał, że postanowienie to nie jest dowodem na popełnienie przestępstw przez funkcjonariuszy a apelacja zasadza się na twierdzeniu, że dowodem tym jest opis zachowania funkcjonariuszy przedstawiony przez powoda w uzasadnieniu pozwu.

Należy w tym miejscu wskazać, że w uzasadnieniu pozwu powód opisuje przebieg postępowań: karnego i cywilnego odbywających się przed Sądami obu instancji od 1995 r. do 2002 r. jak również uzasadnienie pozwu zawiera krytyczne uwagi powoda do poszczególnych czynności sądów i sędziów, w odniesieniu do wydanych zarządzeń, postanowień, wyroków i uzasadnień oraz odnośnie do przebiegu postępowań a także zaniechań funkcjonariuszy publicznych w tych sprawach.

Należy zatem podzielić stanowisko Sądu I instancji, że powód nie udowodnił, zgodnie z treścią art. 6 kc, dopuszczenia się czynów karalnych przez funkcjonariuszy publicznych, a to skutkuje przyjęciem przedawnienia roszczenia, zgodnie z treścią art. 442 § 1 kc.

Na marginesie wskazać trzeba, że nie jest czynem karalnym na przykład wskazywane przez powoda błędne wezwanie zarządzeniem strony procesu przez Sąd do uiszczenia opłaty, które zostało następnie przez ten Sąd uchylone.

Z tych wszystkich przyczyn Sąd Apelacyjny uznał zarzuty apelacji naruszenia art. 233 kpc i 442 § 2 kc za chybione.

Za bezzasadny należy również uznać zarzut naruszenia art. 5 kc poprzez oddalenie powództwa z uwagi na upływ terminu przedawnienia roszczenia.

Dla uznania zarzutu przedawnienia za nadużycie prawa istotne znaczenie mają przyczyny opóźnienia w dochodzeniu roszczenia oraz to, czy jest one minimalne, czy nadmierne.

Przedawnienie roszczeń majątkowych jest bowiem regułą, od której odstępstwa mogą być przewidziane tylko w normie o randze ustawy.

Sąd Okręgowy należycie wyjaśnił przyczyny nie zastosowania klauzuli generalnej z art. 5 kc poprzez brak uznania, że podniesienie przez pozwanego zarzutu przedawnienia roszczenia stanowi nadużycie prawa.

Wskazywana przez skarżącego okoliczność w postaci dochodzenia szkody znacznych rozmiarów oraz trudna sytuacja materialna powoda nie stanowią tych przesłanek, które podważałyby prawidłową ocenę Sadu I instancji w powyższej kwestii.

Sąd Okręgowy miał na uwadze trudną sytuację materialną powoda, bowiem powód w niniejszym procesie został zwolniony od kosztów sądowych w całości, natomiast dochodzenie odszkodowania znacznych rozmiarów nie stanowi o nadużyciu prawa przez pozwanego, podnoszącego zarzut przedawnienia roszczeń.

Podnoszone przez skarżącego przyczyny opóźnienia w postaci wytaczania szeregu innych spraw karnych i cywilnych nie są również tymi okolicznościami, które mogłyby skutkować nieuwzględnieniem zarzutu przedawnienia, zwłaszcza, że jest ono nadmierne.

Z tych wszystkich przyczyn zarówno apelacja jak i zażalenie zostały oddalone, na zasadzie art. 385 kpc w związku z art. 397 § 2 kpc.

Orzeczenie w przedmiocie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu przez adwokata Z. M. uzasadnia przepis art. 28 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2002 r. Nr 123 poz. 1058 ze zm.) w związku z § 2 ust. 3, § 6 p 7, § 13 p 1 pp 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163 poz. 1348 ze zm.).

Mimo przegrania procesu przez powoda w postępowaniu odwoławczym, Sąd Apelacyjny zasądził od powoda na rzecz pozwanego tylko część (20%) kosztów należnych pozwanemu, z uwagi na trudną sytuację materialną powoda. Rozstrzygnięcie o kosztach uzasadnia art. 102 kpc.