Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 listopada 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 listopada 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa S. S. (1)

przeciwko Gminie M. T.

z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej (...) S. A. (...) z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie i odszkodowanie

na skutek apelacji powoda, pozwanego i interwenienta ubocznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 25 kwietnia 2017 roku, sygn. akt I C 1061/14

1. oddala wszystkie apelacje;

2. znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR Aleksandra Szymorek - Wąsek

Sygn. akt II Ca 668/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2017 roku, Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim, po rozpoznaniu sprawy z powództwa S. S. (1) przeciwko Gminie M. T. z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - (...) S.A. (...) w W. o zadośćuczynienie i odszkodowanie zasądził od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda S. S. (1) tytułem zadośćuczynienia kwotę 12.000,00 zł. z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty; zasądził od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda S. S. (1) tytułem odszkodowania kwotę 3.674,00 zł. z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałej części i zasądził od powoda S. S. (1) na rzecz interwenienta ubocznego (...) S.A. (...) w W. kwotę 856,12 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu po stosunkowym ich rozdzieleniu oraz zasądził od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda S. S. (1) kwotę 1.866,53 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu po stosunkowym ich rozdzieleniu; nadto nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim tytułem brakujących zaliczek na opinie biegłych oraz brakującej opłaty od rozszerzonej części powództwa, po stosunkowym rozdzieleniu: od powoda S. S. (1) kwotę 554,04 zł. i od pozwanej Gminy M. T. kwotę 1.075,50 zł.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przedstawione poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

w pozwie z 17 lipca 2014 roku pełnomocnik powoda S. S. (1) wniósł o zasądzenie od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda kwoty 10.000,00 złotych tytułem częściowego zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 100,00 zł. tytułem częściowego odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu podano, iż (...) roku powód jadąc rowerem ulicą (...) w T. wjechał w wyrwę w jezdni znajdującą się przy progu zwalniającym. W wyniku zdarzenia, powód doznał złamania kompresyjnego trzonu L3.

W odpowiedzi na pozew z 29 maja 2015 roku pełnomocnik pozwanej wniósł o oddalenie powództwa w całości, zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na jego rzecz oraz zawiadomienie (...) S.A. (...) w W.. 23 września 2015 roku (...) S.A. (...) w W. zgłosił interwencje uboczną po stronie pozwanej. Ponadto wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego na jego rzecz.

W uzasadnieniu podano, iż brak było dowodów, aby ubezpieczyciel zaniedbał jakichkolwiek obowiązków z zakresu kontroli stanu drogi, czy też reagowania na ewentualne zgłoszenia uszkodzeń. Wyrwa w drodze była widoczna, łatwa do ominięcia, stąd też wypadek powoda był spowodowany tylko i wyłącznie niezachowaniem przez niego zwyczajnej ostrożności.

Pismem procesowym z 28 lutego 2017 roku pełnomocnik powoda zmodyfikował pozew w ten sposób, że wniósł o zasądzenie od pozwanej dodatkowo kwot 10.000,00 zł. oraz kwoty 3.574,00 zł., precyzując wniósł o zasądzenie od pozwanej Gminy M. T.: - kwoty 20.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia do dnia zapłaty - kwoty 3.674,00 zł. tytułem odszkodowania wraz z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia do dnia zapłaty.

21 maja 2013 roku ok. godz. 6.40 S. S. (1), jechał rowerem ulicą (...) w T.. Ruch był duży, nie można było zbliżyć się do środka jezdni, żeby nie zostać potrąconym. Gdy powód znalazł się w pobliżu tzw. „śpiącego policjanta”, przewrócił się przez dużą dziurę w jezdni. Po upadku powód wstał, trzymając się za plecy, a potem udał się do pracy. Z uwagi na utrzymujący się silny ból pleców, powód pojechał ze szwagrem na pogotowie i został przyjęty do szpitala na oddział O. — Urazowy, gdzie przebywał do 24 maja 2015 roku. W wyniku upadku powód doznał urazu odcinka lędźwiowego kręgosłupa ze złamaniem kompresyjnym trzonu L3. Zastosowano leczenie zachowawcze w gorsecie ortopedycznym J.. Wymagało to odciążenia kręgosłupa lędźwiowego gorsetem do 4 — 6 miesięcy. Przez okres 3 miesięcy powód nosił gorset na stałe, a po kolejnych 3 miesiącach okresowo. W okresie pierwszych 6 tyg. powód głównie leżał, stając i chodząc jedynie do 2- 3 godz. Do 3 miesięcy nastąpiło ograniczenie w chodzeniu i wykonywaniu cięższych czynności. Po tym czasie czynności były wykonywane samodzielnie z zakazem dźwigania do 6 miesięcy. Dolegliwości bólowe związane z przebytym złamaniem trzonu L3 w stopniu znacznym utrzymywały się do 6 tyg., o ustępującym charakterze do 12 tyg. Związane było to z gojeniem kostnym złamaniem oraz odciążaniem kręgosłupa lędźwiowego w gorsecie. Powód przyjmował leki przeciwbólowe i zmniejszające napięcie mięśniowe ( K., M. ) - średnio 1-2 razy dziennie. Koszt zakupu leków ok. 60,00 zł. Koszt zakupy gorsetu cena — 72,00 zł. Po wypadku, w trakcie stosowania gorsetu ortopedycznego powód wymagał pomocy osób trzecich w wykonywaniu takich czynności jak: kąpiel, utrzymanie higieny, sporządzanie posiłków, ubieranie się, czynności porządkowe, zakupy i kontrole lekarskie. W okresie pierwszych 6 tyg. w wymiarze 4 godz. dziennie, a do 3 miesięcy 2 godz. dziennie. Żona powoda - M. S. (1) musiała przez ten okres wstawać godzinę wcześniej, aby pomóc mężowi, potem przychodziła teściowa i przynosiła obiad, podawała mu jedzenie. Powód przez ten czas nie mógł pomagać M. S. (1) przy czynnościach, które wykonywał przez wypadkiem m. in. palenie w piecu. Uszczerbek na zdrowiu powoda bezpośrednio po wypadku w zakresie ortopedii, oceniony jedynie na podstawie podobnych przypadków, z uwagi na brak informacji o zakresie ruchomości kręgosłupa powoda, zakwalifikowano do poz. 90a Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 18.12.2002 r. w wysokości 15%. Aktualnie nie stwierdza się u powoda uszczerbku na zdrowiu z powodu ograniczenia ruchomości i funkcji kręgosłupa piersiowo — lędźwiowego kwalifikującego się do poz. 90. Obecnie można jedynie stwierdzić trwały uszczerbek na zdrowiu wg poz. 94c w wysokości 3%. Doznany uraz nałożył się na istniejące wcześniej zmiany zwyrodnieniowo — dyskopatyczne w odcinku lędźwiowym. Pourazowy zespół bólowy kręgosłupowo - korzeniowy powodował cierpienia fizyczne umiarkowanego stopnia ( 3-4 w 10 stopniowej skali (...) ) utrzymujący się przez kilka miesięcy i malejący w miarę upływu czasu. Obecnie powód nadal odczuwa dolegliwości bólowe w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, okresowo nasilające się. Dolegliwości tego typu występowały również przez wypadkiem. Obecnie dolegliwości bólowe występują głównie w przebiegu zmian zwyrodniono - dyskopatycznie kręgosłupa, a w znacznie mniejszej są następstwem przebytego, wygojonego złamania trzonu (...). Leczenie neurologiczne prowadzono ambulatoryjnie w okresie 7.10.2013 r. - 7.04.2014 r.. W tym czasie zalecano w leczeniu neurologicznym: niesterydowe leki przeciwzapalne ( K. forte ) — koszt miesięczny 10,00 zł., leki zmniejszające napięcie mięśniowe ( M. forte ) — koszt miesięczny 24,00 zł., preparaty witaminowe — początkowo T. 600,00 zł. ( koszt miesięczny 90,00 zł. ), później M. B. - koszt miesięczny 15,00 zł. oraz suplementy diety ( U. ) - koszt miesięczny 33,00 zł.. Obecnie powód wymaga systematycznego leczenia usprawniającego przede wszystkim z powodu dolegliwości bólowych korzeniowych w przebiegu samoistnych zmian zwyrodnieniowych, choć w części również z powodu przewlekłych dolegliwości bólowych po przebytym złamaniu trzonu L3. Aktualnie u powoda stwierdza się schorzenia samoistne: zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego ( obniżenia krążków m-k C5 — C7 ) z okresowym zespołem bólowym i bólami głowy, bez objawów korzeniowych z miernym ograniczeniem ruchomości kręgosłupa w tym odcinku, zaawansowane zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego ( wypukliny dyskowe LI — L5 ) i niestabilność kolumny kręgosłupa na poziomie L4/L5 z przewlekłym zespołem bólowym, okresowo nasilającym się, bez objawów korzeniowych i ubytkowych, z ograniczeniem kręgosłupa w tym odcinku, Oraz następstwa przebytego urazu: stan po przebytym złamaniu kompresyjnym trzonu L3 ( 5/2013 ) z przewlekłym zespołem bólowym. Obecnie stan zdrowia powoda jest spowodowany głównie schorzeniami samoistnymi. Przewlekłym zespól bólowy kręgosłupa lędźwiowego jest spowodowane głównie przez zaawansowane zmiany zwyrodnieniowo — dyskopatyczne, w znacznie mniejszej części przez następstwa przebytego złamania trzonu L3. Obecnie uszczerbek na zdrowiu z zakresie neurologii wynosi 3% z pkt 94c i jest tożsamy z uszczerbkiem określonym przez biegłego ortopedę. Bezpośrednio po wypadku nasilenie zespołu bólowego korzeniowego było większe i uszczerbek na zdrowi w tamtym okresie wynosił 5% z pkt 94c. (jednakże zostało zmniejszone do 3% w związku z samoistnymi zmianami). Rokowania na przyszłość są dobre. Leczenie w związku ze złamaniem kompresyjnym L3 zostało zakończone. Powód uczęszczał na rehabilitację kręgosłupa 2 razy po 10 zabiegów w ramach funduszu zdrowia, obecnie nie wymaga leczenia i rehabilitacji. Aktualnie występujące objawy bólowe kręgosłupa są skutkiem zaawansowanej choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa. Nie powodują one już ograniczeń w codziennej egzystencji. Ponadto powód nie wymaga już farmakoterapii. Aktualny stan zdrowia jest wynikiem przede wszystkim zaawansowanej, wieloletniej choroby zwyrodnieniowej. Przebyte złamanie kręgu L3 może odpowiadać jedynie za niewielkie nasilenie. W zakresie rehabilitacji medycznej u powoda nie występuje trwały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu. Zarządcą drogi, na której doszło do przedmiotowego zdarzenia jest Gmina M. T..

W przedmiotowej sprawie, powód żądał zadośćuczynienia i odszkodowania od pozwanej Gminy M. T., upatrując jej odpowiedzialności za utrzymanie jezdni w stanie zapewniającym bezpieczne korzystanie z niej.

Bezprawność w rozumieniu art. 415 k.c. obejmuje swoim zakresem naruszenie przepisów prawa pozytywnego oraz zasad współżycia społecznego, a bezprawność zaniechania występuje wówczas, gdy istniał nakaz działania (współdziałania), zakaz zaniechania, czy też zakaz sprowadzenia skutku, jaki przez zaniechanie skutku może być sprowadzony. Potwierdzeniem szerokiego rozumienia bezprawności na gruncie art. 416 k.c. jest wyrok składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1968 roku głoszący, iż odpowiedzialność Skarbu Państwa z art. 416 k.c. za szkody powstałe z winy jego organów, uwarunkowana jest bezprawnością zachowania się, polegającą nie tylko na działaniu względnie zaniechaniu sprzecznym z obowiązującym przepisem prawnym, lecz również na zaniechaniu kolidującym z obowiązkami wynikającymi z ogólnie przyjętych w danym społeczeństwie i w określonym czasie zasad współżycia (wyrok składu 7 sędziów SN z dnia 31 stycznia 1968 r., opubl. OSP 1968/12/261). Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2013.1399 j.t.), utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy. Nadto w świetle art. 5 ust. 4 powołanej ustaw)7 obowiązki utrzymania czystości i porządku na drogach publicznych należą do zarządu drogi. Stosownie zaś do treści art. 20 pkt. 4, 10 i 11 ustaw z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (t. j. Dz. U 2013 r., poz. 843 ) do zarządcy drogi należy m.in. utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą. Zarządca jest obowiązany do przeprowadzania okresowych kontroli stanu dróg (...), ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego, jak też wykonywania robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających. Za odpowiedni stan drogi i chodnika, tak aby była ona bezpieczna i nie stwarzała zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu, odpowiedzialność ponosi zarządca drogi.

W rozpoznawanej sprawie pozostawało poza sporem, iż zarządcą drogi, na którym powód uległ wypadkowi jest Gmina M. w T.. Jak ustalono w sprawie, jezdnia znajdowała się w stanie anormalnym, czyli niewłaściwym z punktu widzenia także jej typowego przeznaczenia. Należy również uwzględnić fakt, że zarządca winien wykonywać swoje obowiązki, kierując się nadrzędną myślą zapewnienia bezpieczeństwa osób korzystających z drogi. Przedmiotowa wyrwa w drodze przy krawężniku była duża, niezabezpieczona i bardzo niebezpieczna. Ponadto obok dziury, znajdowały się źle umocowane ( ruszające ) kostki brukowe jezdni, co jednoznacznie potwierdziły wiarygodne zeznania powoda oraz naocznego świadka M. S. (2) oraz dokumentacja fotograficzna. W sprawie niniejszej zachodzą przesłanki do uznania, że zarządca drogi nie dochował należytej staranności przy utrzymaniu stanu drogi. Stan drogi, był przyczyną upadku powoda, a zatem źródłem szkody. Zarządca drogi nie wywiązał się z obowiązku realizacji jego zadań, wynikających z przepisów powołanej powyżej ustaw)7 o drogach publicznych. Dlatego uzasadniony jest w stosunku do pozwanej zarzut winy w rozumieniu art. 415 k.c. Zarządca był obowiązany do podjęcia działań zabezpieczających, dokonywać bieżących jej przeglądów, usuwać uszkodzenia stanowiące zagrożenie w ruchu, a nawet powinna była zamykać drogę dla ruchu, jeśli jej stan rodził poważne niebezpieczeństwo dla osób lub mienia. Pozwana gmina nie udowodniła, aby podejmowała wskazane działania na tym odcinku drogi. Dopiero po zdarzeniu, dokonywano naprawmy tejże wyrwy w drodze. W tym stanie rzeczy wina pozwanej nic może budzić żadnych wątpliwości. Jest ona wynikiem zaniedbań obowiązków zarządcy.

Żądanie zasądzenia zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w okolicznościach rozpoznawanej sprawy opiera się na przepisie art. 445 § 1 k.c., stanowiącym, iż w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienia fizyczne (ból i inne dolegliwości) i cierpienia psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała albo rozstroju zdrowia w postaci np. zeszpecenia, niemożności uprawiania działalności artystycznej, naukowej, wyłączenia z normalnego życia itp.), a więc doznany przez poszkodowanego uszczerbek niemajątkowy. Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu przede wszystkim złagodzenie tych cierpień. Winno ono mieć, w związku z tym charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizycznej psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości. Przy ocenie więc „odpowiedniej sumy” należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danego wypadku, mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy, tak aby przyznana poszkodowanemu suma mogła zatrzeć lub co najmniej złagodzić odczucie krzywdy i pomóc poszkodowanemu odzyskać równowagę psychiczną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 r., II CKN 1119/98, niepublikowany; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 lutego 2000 r., I CKN 969/98, niepublikowany; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 03 listopada 1994 r., III APr 43/94,_OSA 1995/5/41; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 08 grudnia 1973 r., III CZP 37/73, OSNC 1974/9/145; G. Bieniek, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom I, Warszawa 2001, pkt 13 i 14 uwag do art. 445 k.c.). W szczególności uwzględniać należy nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, rozmiar kalectwa, trwałość następstw zdarzenia oraz konsekwencje uszczerbku na zdrowiu w życiu osobistym i społecznym poszkodowanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 r., II UKN 681/98, OSNAP 2000/16/626). Zadośćuczynienie ma więc przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa, a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 r., 4 CR 902/61, OSNCP 1963/5/107; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966/4/92; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1978 r., IV CR 79/78, niepublikowany; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2001 r., III CKN 427/00, niepublikowany).

Oceniając zgłoszone przez powoda roszczenie, a przede wszystkim ustalając wysokość „odpowiedniego” zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, Sąd wziął pod uwagę, że powód poniósł negatywne skutki zdrowotne zdarzenia z dnia 21 maja 2013 r. Nic ulega bowiem wątpliwości, że w wyniku tego wypadku doznał urazu odcinka lędźwiowego kręgosłupa ze złamaniem kompresyjnym trzonu L3. Obrażenia kręgosłupa skutkowały z kolei unieruchomieniem powoda gorsetem J. na okres prawie 6 miesięcy, co wpływało niekorzystnie na jego codzienne, normalne funkcjonowanie. Sąd zważył także, że w związku z doznanymi urazami powód odczuwał uciążliwe dolegliwości bólowe, z czym wiązała się także konieczność zażywania leków przeciwbólowych. Nie uszło również uwadze Sądu, że powód w dalszym ciągu uskarża się na bóle kręgosłupa, jednakże obecnie bóle te są wynikiem przede wszystkim zaawansowanej, wieloletniej choroby zwyrodnieniowej, natomiast przebyte złamanie kręgu L3 może odpowiadać jedynie za niewielkie nasilenie. W związku z urazem kręgosłupa powód doznał trwałego uszczerbku na zdrowiu, który przez biegłych sądowych został określony na 3 %, przy czym podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż biegły z zakresu ortopedii J. B. ustalił, iż powoda bezpośrednio po wypadku w zakresie ortopedii mógł mieć uszczerbek na zdrowiu w wysokości 15 %, zakwalifikowano do poz. 90a Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dn. 18.12.2002 r., jednakże uszczerbek ten ceniony został jedynie na podstawie podobnych przypadków, a nie w przypadku powoda, z uwagi na brak informacji. Niemniej trzeba mieć na uwadze, iż uszczerbek na zdrowiu, wypływa tylko pośrednio na ocenę wysokości należnego powodowi zadośćuczynienia. Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd doszedł do wniosku, że kwotą adekwatną do poniesionej przez powoda krzywdy będzie kwota 12.000,00 zł., która uwzględnia charakter i stopień doznanych przez powoda cierpień oraz uciążliwości ze względu na charakter pracy, stanowić będzie odczuwalną wartość ekonomiczną pozwalającą na złagodzenie doznanej krzywdy. Należy bowiem mieć na względzie dobre rokowania na przyszłość związane z przebytym urazem. Wobec tego, Sąd zasądził zadośćuczynienie w wyżej wskazanej kwocie, a dalej idące powództwo oddalił. Sąd uwzględnił w całości roszczenie o odsetki od kwoty zasądzonego zadośćuczynienia— na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481 § 1 i 2 kc - od dnia 10 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku w wysokości określonej na podstawie poprzedniego brzmienia Kodeksu cywilnego z uwagi na treść art. 56 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 9 listopada 2015 r.) stanowiącego, że do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. W związku z tym, że na mocy powołanej wyżej ustawy od 1 stycznia 2016 r. nastąpiła zmiana ustawy Kodeks cywilny w zakresie art. 359 k.c. oraz 481 k.c. i wprowadzono rozróżnienie na odsetki ustawowe oraz odsetki ustawowe za opóźnienie. Zmieniła się treść art. 481 § 2 k.c., w myśl którego, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Obecnie art. 481 § 2 k.c. nie odsyła do regulacji odsetek ustawowych zawartych w art. 359 k.c., a w konsekwencji wysokość odsetek ustawowych (1,5% + 3,5%) i ustawowych za opóźnienie (1,5 % + 5,5 %) są różne. Z uwagi na to Sąd zasądził od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty.

Odszkodowanie przewidziane jest w artykule 444 § 1 k.c. Obejmuje ono wszelkie wydatki pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne i celowe. Przykładowo można wymienić koszty leczenia (pobytu w szpitalu, konsultacji u wybitnych specjalistów, dodatkowej pomocy pielęgniarskiej, koszty lekarstw itp.), specjalnego odżywiania się, nabycia protez i innych koniecznych aparatów (okularów, aparatu słuchowego, wózka inwalidzkiego itp.) (wyrok sądu Najwyższego y dnia 16 stycznia 1981 roku, I CR 455/80, OSPiKA 1981 r., po*. 223), wydatki związane z przewozem chorego do szpitala i na zabiegi, z przejazdami osób bliskich w celu odwiedzin chorego w szpitalu, z koniecznością specjalnej opieki i pielęgnacji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 1973 roku, II CR 365/73, OSNCP 1974 r., nr 9, poz 147), koszty zabiegów rehabilitacyjnych, przygotowania do innego zawodu (np. opłaty za kursy, szkolenia, koszty podręczników i innych pomocy, dojazdów). Ponadto podstawa z art. 444 § 1 k.c. (jako wszelkie koszty leczenia) będzie aktualna w sytuacji, gdy zostanie udowodnione, że zostały poczynione wydatki na opiekę — powierzono opiekę osobie trzeciej lub doszło do utraty korzyści ze strony członków rodzony sprawujących opiekę, związanych z koniecznością zaprzestania lub ograniczenia pracy zawodowej dla lepszego zapewnienia opieki (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 474/06, Lex nr 274155), czy zostanie wykazany szczególny trud, duży wysiłek i rezygnacja z urlopu wypoczynkowego celem sprawowania opieki, a więc znacznie większy wysiłek najbliższych nie mieszczący się w normalnie przyjętej z punktu widzenia zasad współżycia społecznego opiece i pomocy, jaką winna świadczyć najbliższa rodzona bez utraty wymiernych korzyści i tym bardziej bez straty. Sąd zasądził tytułem odszkodowania kwotę 3.674,00 zł. Podstawą ustalenia zakresu opieki nad powodem, była opinia biegłego ortopedy. Powód wymagał opieki 6 tyg. przez 4 godziny dziennie, czyli 168 godz. oraz przez 3 miesiące do 2 godz. dziennie. Roboczogodzina opieki osoby trzeciej na terenie miasta T. kształtują się na poziomie 10,00 zł., wobec tego, Sąd przyjął, iż stawka 10,00 zł. za - 1 roboczogodzinę będzie odpowiednia. Sąd uznał, iż powodowi należała się kwota 3.430,00 zł. tj. ( /6 tyg. x 4h + 7 tyg. x 2h + 11 tyg. -x 1 h / x 10,00 zł. ) tytułem kosztów opieki osoby trzeciej. Ponadto powód poniósł koszty zakupu gorsetu w kwocie 72,00 zł. oraz koszty leków wskazanych przez biegłych ok. 172,00 zł. O należnych odsetkach orzeczono na podstawie art. 455 kc w zw. z arr. 481 § 1 i 2 kc

Orzekając o kosztach procesu (punkt 4 i 5 sentencji wyroku) Sąd oparł się o przepis art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego ich rozdzielenia. Zgodnie z treścią przepisu koszty procesu będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone wówczas gdy częściowo uwzględnione zostały żądania strony powodowej. Wobec tego, Sąd zasądził od powoda na rzecz interwenienta ubocznego (...) S.A. (...) w W. kwotę 856,12 zł. ( 2.518,00 zł. x 34% ) tytułem zwrotu kosztów procesu po stosunkowym ich rozdzieleniu. Powód S. S. (2) wygrał proces w 66%, wobec tego Sąd zasądził od pozwanej Gminy M. T. na rzecz powoda kwotę 1.866,53 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu po stosunkowym ich rozdzieleniu.

Na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Sąd nakazał stronom, w proporcji, w jakiej przegrali proces, uiścić na rzecz Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego w Tomaszowic Mazowieckim kwoty od powoda S. S. (1) kwotę 554,04 zł., a od pozwanej Gminy M. T. kwotę 1.075,50 zł. tytułem nieuiszczonych zaliczki na opinię biegłych i opłaty od rozszerzonej części powództwa, o czym orzekł w pkt 6.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany Gmina M. T., zaskarżając wyrok w części, t. j. w pkt 1 sentencji w zakresie, w jakim Sąd I instancji zasądził od pozwanego na rzecz powoda zadośćuczynienie ponad kwotę 6.000,00 złotych (t. j. w zakresie kwoty 6.000,00 złotych) wraz z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty od tej kwoty oraz w zakresie, w jakim sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda odsetki ustawowe od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku i odsetki ustawowe za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty od zasądzonej i niezaskarżonej kwoty 6.000,00 złotych oraz w pkt 5 wyroku rozstrzygającym o kosztach procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na wynik sprawy, t. j. art. 233 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności ustalenie rozmiaru krzywdy w oderwaniu od zebranego w sprawie materiału dowodowego i ustalenie zadośćuczynienia na poziomie rażąco wygórowanym w stosunku do doznanego przez powoda rozmiaru krzywdy. Naruszenie przepisów prawa materialnego, t.j. art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc poprzez ich błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, iż w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy kwota 12.000,00 złotych przyznana powodowi tytułem zadośćuczynienia za doznaną na skutek wypadku z 21 maja 2013 roku krzywdę jest kwotą odpowiednią w rozumieniu wskazanego przepisu, podczas gdy wskazana kwota jest rażąco wygórowana i nie spełnia utrwalonych w orzecznictwie oraz poglądach doktryny kryteriów ustalania odpowiedniego zadośćuczynienia; art. 481 § 1 kc w zw. z art. 455 kc poprzez ich niezastosowanie skutkujące uznaniem, iż data wymagalności przyznanego w niniejszej sprawie zadośćuczynienia to 9 stycznia 2014 roku, podczas gdy w związku z ustaleniem należnej powodowi rekompensaty według stanu na dzień orzekania, zadośćuczynienie zasądzone powodowi stało się wymagalne dopiero z datą wyrokowania, bowiem dopiero od tej daty pozwana jest zobowiązana do zapłaty zadośćuczynienia.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku częściowo poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie, tj. powyżej kwoty 6.000,00 złotych oraz o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania poniesionych przez pozwanego za obie instancje z uwzględnieniem zmian w wyroku według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł interwenient uboczny po stronie pozwanego (...) S.A. (...) z siedzibą w W., zaskarżając wyrok w części t. j. w pkt 1 wyroku - w zakresie zasądzonego na rzecz powódki zadośćuczynienia powyżej zasądzonej kwoty 6.000,00 zł., t. j. co do kwoty 6.000,00 zł. wraz z ustawowymi odsetkami oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonych od 10 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty; w pkt 1 wyroku - w zakresie odsetek ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 12.000,00 zł. za okres od 10 stycznia 2014 roku do 25 kwietnia 2017 roku t. j. co do kwoty 3.569,42 zł.; w pkt 2 wyroku - w zakresie odsetek ustawowych oraz odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 3.674,00 zł. za okres od dnia 10 stycznia 2014 roku do dnia 25 kwietnia 2017 roku t. j. co do kwoty 1.092,84 zł.; w pkt 4 i 5 wyroku dotyczących rozliczenia kosztów procesu w całości.

Powyższemu wyrokowi zarzucono: naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci: art. 445 § 1 kc poprze z błędną wykładnię prowadzącą do uznania przez Sąd I instancji, że odpowiednią kwotę zadośćuczynienia należnego powodowi stanowi łączna kwota 12.000,00 zł. podczas, gdy zasądzona na rzecz powoda kwota zadośćuczynienia jest w ocenie pozwanego wygórowana i nie może zostać uznana jako utrzymana w rozsądnych granicach oraz odpowiadająca okolicznościom niniejszej sprawy, uzasadniającym przyznanie co najwyżej łącznej kwoty 6.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia, art. 455 KC w zw. z art. 481 § 1, 2 kc poprzez zasądzenie odsetek ustawowych, liczony od 01 stycznia 2016 roku jako odsetki ustawowe za opóźnienie od 10 stycznia 2014 roku, a nie od daty wyrokowania t. j. 25 kwietnia 2017 roku, podczas gdy od daty wydania wyroku pozwany pozostaje w opóźnieniu w zapłacie należnej powodowi dalszej kwoty zadośćuczynienia i od tej daty należą mu się odsetki ustawowe. Mające wpływ na treść rozstrzygnięcia naruszenie przepisów prawa procesowego, mianowicie: art. 233 § 1 kpc poprzez dowolną i sprzeczną z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza dowodów z opinii biegłych z zakresu ortopedii i traumatologii oraz neurologii, polegającą na błędnym przyjęciu, że powód doznał krzywdy w stopniu uzasadniającym zasądzenie zadośćuczynienia w łącznej wysokości 12,000,00 zł., podczas, gdy z konfrontacji z przeprowadzonymi dowodami z opinii biegłych sądowych z wynika, że zakres krzywdy powoda t. j. doznany uszczerbek na zdrowiu oraz konsekwencje powypadkowe uzasadniały dopłatę co najwyżej kwoty 6.000,00 zł., a nie kwoty w wysokości 12.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia zasądzonej wyrokiem.

W związku z powyższym skarżący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w pkt 1 wyroku w zakresie kwoty 6.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od 10 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty; zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oznaczenie daty początkowej naliczania odsetek ustawowych, liczonych od 01 stycznia 2015 roku jako odsetki ustawowe za opóźnienie od daty wyrokowania t. j. 25 kwietnia 2017 roku. Nadto wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym opłaty sądowej od apelacji oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w I i II instancji, według norm przepisanych.

Apelację od opisanego wyroku wniósł także powód, zaskarżając przedmiotowy wyrok w części, t. j. w zakresie punktu 3 wyroku w części oddalającej powództwu co do kwoty 3.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty; w zakresie punktów 4 i 6a wyroku w całości; w zakresie punktu 5 wyroku stosownie do zakresu zaskarżenia.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił naruszenie przepisów: prawa materialnego, t. j. naruszenie art. 445 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zasadne jest przyznanie na rzecz powoda kwoty 12.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia, w sytuacji, gdy przy uwzględnieniu charakteru doznanego przez powoda urazu w wyniku wypadku rozmiar krzywdy powoda bezpośrednio po wypadku oraz skutki doznanego złamania na zdrowiu powoda adekwatną wysokość zadośćuczynienia stanowi kwota 15.000,00 zł.; prawa procesowego, t. j. art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami procesu na rzecz interwenienta ubocznego oraz nieuiszczonymi kosztami procesu na rzecz Skarbu Państwa, w sytuacji gdy z uwagi na zasadność wytoczenia powództwa, uznaniowy charakter roszczenia o zadośćuczynienie, postępowanie pozwanego oraz interwenienta ubocznego zarówno na etapie przedsądowym, jak i w toku procesu oraz zasady współżycia społecznego, zasadne było odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu we wskazanym powyżej zakresie; art. 107 zd. trzecie k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów zastępstwa procesowego, w sytuacji gdy zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przyznanie interwenientowi kosztów interwencji możliwe jest w drodze wyjątku i dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy jest to uzasadnione wynikiem sprawy.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o: zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda łącznej kwoty 15.000,00 zł. tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od 10 stycznia 2014 roku do 31 grudnia 2015 roku oraz odsetkami za opóźnienie od 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, nieobciążanie powoda kosztami postępowania za pierwszą instancję w stosunku do interwenienta ubocznego oraz Skarbu Państwa i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w pierwszej instancji przy uwzględnieniu merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w zakresie dokonanej zmiany orzeczenia przez Sąd drugiej instancji w stosunku do pozwanej Gminy M. T., a także o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacje stron nie zasługują na uwzględnienie, skutkiem czego jest ich oddalenie. Odnośnie zarzutów zawartych w apelacjach, w pierwszej kolejności podnieść należy, iż Sąd Rejonowy wyczerpująco zgromadził materiał dowodowy w sprawie i prawidłowo poczynił ustalenia faktyczne. Prawidłowo ocenił całość materiału dowodowego i na tej podstawie wydał słuszne rozstrzygnięcie.

Zarzut pozwanych przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, w szczególności ustalenie rozmiaru krzywdy w oderwaniu od zebranego w sprawie materiału dowodowego i ustalenie zadośćuczynienia na poziomie rażąco wygórowanym w stosunku do doznanego przez powoda rozmiaru krzywdy z jednej strony oraz zarzut powoda, że rozmiar krzywdy powoda bezpośrednio po wypadku oraz skutki doznanego złamania na zdrowiu powoda były tak daleko idące, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia jest kwota 15.000,00 zł. są jedynie polemiką z wyczerpującą argumentacja Sądu Rejonowego, którą w całości podziela Sąd Odwoławczy. Strona pozwana zupełnie pomija fakt, iż powód w wyniku przedmiotowego wypadku doznał obrażeń kręgosłupa, które skutkowały koniecznością noszenia przez powoda gorsetu J. na okres prawie pól roku, co wpływało niekorzystnie na codzienne, normalne funkcjonowanie powoda, który w zasadzie w pierwszych trzech miesiącach po wypadku był praktycznie unieruchomiony i wymagał pomocy osoby trzeciej. Z poczynionych ustaleń wynika, iż w tym okresie był w stanie podnieść się z łóżka na czas 2 – 3godziny w ciągu doby, a przez kolejne 3 miesiące jego sprawność także była znacznie ograniczona. Sąd zważył także, że w związku z doznanymi urazami powód odczuwał uciążliwe bólowe, które były na tyle intensywne, iż musiał zażywać leki przeciwbólowe. W świetle powyższego przyznana kwota 12.000,00 zł. zadośćuczynienia jest jak najbardziej adekwatna. Pamiętać także należy, iż gdyby jezdnia była utrzymania w należytym stanie do zdarzenia by nie doszło, a powód nie doznałby takich cierpień. Zdaniem Sądu II Instancji uwzględnienie apelacji powoda i podwyższenie kwoty zadośćuczynienia do 15.000,00 zł. nie jest uzasadnione w świetle jego argumentacji. Faktem pozostaje, jak słusznie zauważa powód, iż w dalszym ciągu odczuwa on bóle kręgosłupa. Niemniej podkreślenia wymaga okoliczność, co słusznie zauważa Sąd Rejonowy, iż obecnie bóle te są wynikiem przede wszystkim zaawansowanej, wieloletniej choroby zwyrodnieniowej zdiagnozowanej u powoda, natomiast przebyte złamanie kręgu może odpowiadać jedynie za niewielkie nasilenie tych dolegliwości. Rola Sądu Okręgowego, co należy szczególnie podkreślić, jest ocena, czy ustalona kwota zadośćuczynienia nie jest rażąco wygórowana lub rażąco zaniżona w realiach danej sprawy. Uwzględniając powyższa argumentację zdaniem Sądu Odwoławczego kwota 12.000,00 zł., zadośćuczynienie za cierpienia powoda jest kwotą adekwatną do poniesionej przez niego krzywdy, uwzględnia charakter i stopień doznanych cierpień oraz uciążliwości ze względu na charakter pracy. Dlatego też w tej części apelacje należało oddalić jako bezzasadne.

W zakresie kolejnego zarzutu pozwanych, uznania przez Sąd Rejonowy, iż data wymagalności przyznanego w niniejszej sprawie zadośćuczynienia to 9 stycznia 2014 roku, a nie data wyrokowania - 25 kwietnia 2017 roku zarzut uznać należy za chybiony. Pozwani zupełnie pomijają fakt, iż powód zgłosi szkodę nie w chwili wniesienia pozwu, tylko bezpośrednio po zdarzeniu i wnosił o przyznanie znacznie wyższych kwot, niż objęte niniejszym pozwem. To na skutek zaniedbań pozwanego Gminy M. T. powód doznał uszczerbku na zdrowiu a przede wszystkim na skutek braku reakcji po stronie pozwanych po zgłoszeniu szkody przez niego, zmuszony był wystąpić na drogę sądową. Okoliczność, iż proces trwał kilka lat nie jest wynikiem działań powoda. Jest to wynik niewłaściwie przeprowadzonej likwidacji szkody przez pozwanych. Podkreślić także trzeba, iż interwenient uboczny jest profesjonalistą w zakresie likwidacji szkody, co winien zgodnie z obowiązującymi przepisami uczynić w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia szkody. W świetle powyższego słusznie zatem za datę wymagalności przyznanego w niniejszej sprawie zadośćuczynienia przyjęto 9 stycznia 2014 roku. W tej dacie bowiem upłynęło 30 dni od daty zgłoszenia szkody.

Zarzut skarżących dotyczący rozliczenia kosztów sądowych także uznać należy za niezasadny. Prawidłowo Sąd Rejonowy oparł się o przepis art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Zgodnie z treścią powołanego przepisu koszty procesu będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone wówczas, gdy częściowo uwzględnione zostały żądania strony powodowej. Powód S. S. (1) wygrał proces w 66%. W tej sytuacji brak jest podstaw do przyznania mu w całości kosztów procesu, ewentualnie nieobciążanie go w proporcjonalnej części kosztami procesu na rzecz przeciwników.

O kosztach procesu za Instancję Odwoławczą orzeczono na podstawie 108 kpc w zw. z art. 100 pc.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 kpc wszystkie apelacje jako bezzasadne należało oddalić.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSR del. Aleksandra Szymorek - Wąsek