Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2020 roku w Suwałkach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Banku S.A. z siedzibą w W.

przeciwko Ł. B.

o zapłatę

I.  Oddala powództwo.

II.  Zasądza od powoda (...) Banku S.A. z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Ł. B. kwotę 5.417 zł (słownie: pięć tysięcy czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Agnieszka Kluczyńska

Sygn. akt I.C 870/19

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. w W. wystąpił z pozwem o zapłatę w elektronicznym postępowaniu upominawczym przeciwko Ł. B. domagając się zasądzenia od pozwanego kwoty 128 614,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Jednocześnie powód domagał się zasądzenia od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w dniu 28 czerwca 2017 roku zawarł z pozwanym umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pozwany zobowiązał się względem niego do terminowej spłaty określonej sumy pieniężnej. W związku z brakiem terminowego uregulowania wpłat, powstałe zadłużenie z dniem 20 maja 2019 roku zostało postawione w stan pełnej wymagalności. W konsekwencji, pismem z dnia 21 maja 2019 roku pozwany został wezwany do spłaty wymagalnego zadłużenia pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwanie do zapłaty nie odniosło oczekiwanego skutku.

Postanowieniem Referendarza Sądowego Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie z dnia 10 lipca 2019 roku w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 1041448/19, wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, sprawę przekazano do Sądu Okręgowego w Suwałkach.

Nakazem zapłaty z dnia 4 września 2019 roku w sprawie o sygn. akt I.Nc 96/19 wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Okręgowy w Suwałkach roszczenie powoda uwzględnił w całości.

Od orzeczenia powyższego, w przepisanym terminie, pozwany Ł. B. wniósł sprzeciw, zaskarżając je w całości i domagając się oddalenia powództwa i zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W sprzeciwie pozwany żądała także zawieszenia postępowania z uwagi na ujawnienie oszustwa na szkodę wielu osób (w tym na szkodę pozwanego) w postaci doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości, którego ustalenie w toczącym się postępowaniu karnym przed Prokuraturą Okręgową w Suwałkach (sygn. akt PO (...)) mogłoby wywrzeć istotny wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawy cywilnej.

Argumentując sprzeciw pozwany wskazał, że J. W., działając jako pośrednik finansowy – składała w różnych bankach w imieniu i na rzecz znacznej grupy osób wnioski o przyznanie kredytów gotówkowych. W kilku bankach tego samego dnia udzielono tym samym osobom pożyczek na kwoty, które łącznie przekraczały ich zdolność kredytową. Pośrednik wprowadził kredytobiorców w błąd zarówno co do faktycznej zdolności kredytowej i liczby zaciąganych zobowiązań, jak również co do możliwości osiągnięcia gwarantowanego zysku po przejęciu przez niego środków pieniężnych uzyskanych wskutek zawartych umów. Powyższe – w ocenie pozwanego – ma istotne znaczenie dla ustalenia ważności umowy pożyczki. W dalszej kolejności pozwany zakwestionował roszczenie powoda zarówno co do zasady, jak i wysokości. Warunkiem bowiem zawarcia umowy pożyczki była weryfikacja zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, a zatem skoro powód tego zaniechał – trudno uznać umowę za ważną. Pozwany jednocześnie podkreślił, iż skoro powód twierdzi, iż roszczenie mu przysługuje i z tego wywodzi określone skutki prawne, to powinien te twierdzenia oraz przywołane na ich poparcie fakty udowodnić. Tymczasem, poza powołaniem się na umowę stron oraz wystawione przez powoda dokumenty prywatne w postaci wyciągu z ksiąg bankowych – powód nie wykazał, w jakiej faktycznie wysokości istnieje jego roszczenie.

Pozwany zgłosił również zarzut braku wymagalności roszczenia oraz nieudowodnienie roszczenia co do zasady i wysokości. W ocenie pozwanego powódka nie wykazała jakie warunki umowy naruszył pozwany, nie wskazano powodów, dla których całe roszczenie stało się wymagalne z dniem 20 maja 2019 roku. Żądanie powódki – z uwagi na brak wypowiedzenia należy uznać za przedwczesne; ani bowiem wezwanie do zapłaty ani wniesienie powództwa nie czynią zadość wymaganiom art. 75 c ust 1 – 3 Prawa bankowego.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Dnia 28 czerwca 2017 roku (...) Bank S.A. w W. (zwany dalej bankiem, pożyczkodawcą) udzielił Ł. B. (zwanemu dalej pożyczkobiorcą) pożyczki w kwocie 136 691,56 zł, którą pożyczkobiorca zobowiązał się spłacić wraz z należnymi odsetkami umownymi w 120 równych ratach kapitałowo-odsetkowych płatnych nie później niż do 21-go dnia każdego miesiąca na zasadach i warunkach określonych w dalszych postanowieniach umowy. Datą uruchomienia środków była data obciążenia rachunku kredytowego banku kwotą pożyczki. Wskazane środki miały zostać przekazane przez bank pożyczkobiorcy zgodnie z odrębną dyspozycją stanowiącą załącznik do umowy. Oprocentowanie w całym okresie kredytowania miało stanowić sumę stawki referencyjnej (...)i marży stałej w wysokości 6.29 punktów procentowych, zaś oprocentowanie pożyczki na dzień zawarcia umowy wynosiło 7,99% w stosunku rocznym (§ 1 ust. 1, 4-5; § 2 ust. 2-3 umowy o pożyczkę gotówkową, karta 21 akt).

Spłaty rat kapitałowo-odsetkowych pożyczkobiorca miał dokonywać zgodnie z terminami i w wysokości określonej w doręczonym aktualnym harmonogramie spłat, który stanowił integralną część niniejszej umowy (§ 5 ust. 1 w zw. z § 13 ust. 1 umowy o pożyczkę gotówkową).

Zgodnie z § 7 ust. 1 ww. umowy, należność niespłacona w terminie wynikającym z umowy albo spłacone w niepełnej wysokości stanowi w całości lub w części niespłaconej zadłużenie przeterminowane poczynając od dnia następnego po terminie spłaty wynikającym z umowy. O powstaniu zadłużenia przeterminowanego bank informuje pożyczkobiorcę w pierwszej kolejności drogą elektroniczną (sms, mail, bankowość internetowa) oraz poprzez kontakty telefoniczne i monity pisemne. W sytuacji, gdy zadłużenie przeterminowane nie zostanie uregulowane, pomimo tych działań podjętych przez bank, bank ma prawo wypowiedzieć umowę i po upływie okresu wypowiedzenia, w sytuacji dalszego występowania zadłużenia przeterminowanego, wystąpić na drogę sądową celem uzyskania tytułu wykonawczego, na podstawie którego miało nastąpić wszczęcie egzekucji komorniczej wobec pożyczkobiorcy. Wypowiedzenie umowy miało być – stosownie do ww. § 7 ust. 1 umowy – poprzedzone wezwaniem do zapłaty przewidzianym art. 75c ustawy Prawa bankowego, tj. wezwaniem pożyczkobiorcy do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania, w przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę warunków udzielenia pożyczki albo w razie utraty przez pożyczkobiorcę zdolności kredytowej. W przypadku braku uregulowania zobowiązania w całości w wyznaczonym terminie, jak również w sytuacji, w której złożony przez pożyczkobiorcę wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, bank miał prawo wypowiedzieć umowę (§ 7 ust. 1 umowy o pożyczkę gotówkową).

W § 8 powyżej wskazanej umowy pożyczki strony postanowiły, że umowa rozwiązuje się z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia bądź w każdym czasie – za porozumieniem stron. Bank miał prawo wypowiedzieć umowę m.in. w przypadku między innymi braku terminowej spłaty zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki na zasadach określonych umową (§ 8 ust. 1-2 umowy o pożyczkę gotówkową) .

Zawarcie umowy pożyczki poprzedzone było złożeniem wniosku kredytowego przez powoda .

(umowa o pożyczkę gotówkową nr (...) z dnia 10 maja 2018 roku – k. 19-24, harmonogram spłat k 80-85, wniosek kredytowy k. 75-79).

Pismem z dnia 25 stycznia 2019 roku, powodowy bank wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 3 238,38 złotych . brak jest dowodu doręczenia pozwanemu ww wezwania.

( wezwanie do zapłaty k. 72)

Pismem z dnia 19 lutego 2019 roku powodowy bank wezwał pozwanego do zapłaty 3 253,14 zł ; wezwanie zostało pozwanemu doręczone 22 lutego 2019 roku

( wezwanie do zapłaty, potwierdzenie odbioru k. 73-74).

Pismem z dnia 25 marca 2019 roku Bank warunkowo wypowiedział umowę pożyczki z dnia 28 czerwca 2019 roku o nr (...) z powodu niedotrzymania warunków umowy i nieuregulowania zaległości pomimo wezwania do zapłaty. W ww. piśmie wezwano pożyczkobiorcę do dokonania w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania niniejszego pisma spłaty zaległości, które na dzień wygenerowania pisma wyniosły 6 572,99 zł (data powstania zaległości: 21 grudnia 2018 roku). Bank poinformował jednocześnie o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W przypadku zaś nieskorzystania z uprawnień wskazanych w art. 75c ustawy Prawa bankowego – bank wypowiadał umowę pożyczki za zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, rozpoczynającego się od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia tegoż pisma

(warunkowe wypowiedzenie umowy o pożyczkę nr (...) – k. 70; potwierdzenie odbioru – k. 71-72).

Pismem z dnia 21 maja 2019 roku skierowano pozwanemu przedsądowe wezwanie do zapłaty wymagalnego zadłużenia z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 28 czerwca 2017 roku, które na dzień 20 maja 2019 roku wynosiło 127 812,29 zł, w tym: kapitał – 122960,58 zł, odsetki umowne – 4661,21 zł, odsetki karne – 190,50 zł. Pismo zostało doręczone pożyczkobiorcy w dniu 24 maja 2019 roku.

(przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 25, potwierdzenie odbioru – k. 26-27).

W odpowiedzi na w/w pismo, pożyczkobiorca poinformował, iż ma status pokrzywdzonego w ramach prowadzonego śledztwa, w którym ustalono, iż wspólnie z podejrzanymi, działali również pracownicy banków udzielających pożyczek pokrzywdzonym w sprawie. Wobec tego, pożyczkobiorca wniósł o ponowne rozważenie prośby o ustalenie korzystnych terminów i warunków spłat swojego zobowiązania..

(odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 49).

W dniu 7 czerwca 2019 roku został wygenerowany wyciąg z ksiąg bankowych, z którego wynikało, iż pożyczkobiorca posiada wymagalne zadłużenie w wysokości 128 614,01 zł z tytułu umowy pożyczki nr (...) z dnia 28 czerwca 2018 roku, na które składały się: niespłacony kapitał – 122 960,58 zł, odsetki umowne – 4661,21 zł, odsetki umowne za opóźnienie – 922,22 zł. Od tego też dnia bankowi należały się dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie, naliczane od kwoty zadłużenia przeterminowanego w wysokości 128 614,01 zł

(wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. z dnia 7 czerwca 2019 roku (...) – k. 14).

Pismem z dnia 28 czerwca 2019 roku bank poinformował pełnomocnika pożyczkobiorcy, iż umowa pożyczki z dnia 28 czerwca 2017 roku została zawarta skutecznie i pozostaje w mocy, albowiem pożyczkobiorca ją dobrowolnie podpisał, zaś bank, udzielając pożyczki poprzedził podjęcie decyzji kredytowej przeprowadzeniem oceny zdolności i wiarygodności kredytowej pożyczkobiorcy, która okazała się pozytywna. Bank zarazem poinformował, iż nie współpracował z podmiotami wskazanymi przez pożyczkobiorcę, zajmującymi się pośrednictwem finansowym, a nadto, iż zgłoszenie przez pożyczkobiorcę restrukturyzacji przedmiotowego zobowiązania spotkało się z decyzją odmowną banku

(odpowiedź banku – k. 50-51).

Prokurator Prokuratury Okręgowej w Suwałkach w dniu 09 października 2019 roku w sprawie o sygn. akt PO I Ds. 51.2019 wydał postanowienie o zmianie postanowienia o przedstawieniu zarzutów J. W. z dnia 18 kwietnia 2019 roku i przedstawił podejrzanej zarzuty o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. i przestępstwo z art. 299 § 1 i § 5 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. Pożyczkobiorca w postępowaniu prowadzonym przez Prokuraturę Okręgową w Suwałkach otrzymał status pokrzywdzonego, o czym pismem z dnia 09 kwietnia 2019 r. powiadomiono Ł. D.

(pismo Prokuratury Okręgowej w Suwałkach – k. 53; informacja Prokuratury Okręgowej w Suwałkach k. 127-127v).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dowodów w postaci dokumentów prywatnych oraz dokumentów z akt postępowania karnego, którym dał wiarę. Podkreślić przy tym trzeba, że strona pozwana negowała wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 31 maja 2019 roku załączony do pozwu. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż fakt ujęcia zobowiązania pozwanego w wyciągu z ksiąg bankowych powoda jako wymagalnego nie miało znaczenia, ponieważ oświadczenia tego typu mają charakter dokumentu prywatnego i stanowią wyłącznie dowód na fakt złożenia oświadczenia przez ich autora (art. 245 k.p.c.). Dlatego też chociaż autentyczność dokumentu nie podlega dyskusji, jego treść nie odpowiada rzeczywistości, bowiem zobowiązanie pozwanego nie jest wymagalne (o czym poniżej w dalszej części uzasadnienia).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo, jako niezasadne, podlegało oddaleniu.

Zawarta przez strony umowa pożyczki zasadniczo jest regulowana w przepisach art. 720-724 k.c., a także znajdują do niej zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083) na mocy art. 3 ust. 2 pkt 1 tej ustawy, a nadto przepisy ustawy - Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2187).

Pozwany wnosił o zawieszenie przedmiotowego postępowania z uwagi na toczące się śledztwo sygn. akt PO I Ds. 51.2019 przeciwko J. W. wskazując, że badany jest w nim także wątek współudziału w zarzucanym przestępstwie pracowników m.in. powodowego banku. Zdaniem Sądu, brak było podstaw do zawieszenia postępowania. Zawieszenie postępowania cywilnego na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. z uwagi na toczące się postępowanie karne nie jest obligatoryjne i zależy od rozważenia wpływu ustaleń postępowania karnego na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej . W niniejszej sprawie, toczące się śledztwo przeciwko J. W., która pośredniczyła w zawieraniu przez pozwanego umów pożyczek z różnymi bankami, nie ma wpływu na przedmiotowe postępowanie, gdyż nie ma znaczenia, czy podejrzana zostanie skazana w postępowaniu karnym, skoro powód przyznał fakt zawarcia umowy pożyczki.

Niemniej jednak powództwo – w ocenie Sądu – winno być oddalone z powodów, które nie mają związku z zarzutami przedstawionymi podejrzanej.

Pozwany kwestionował umowę pożyczki co do zasady ze względu na to, iż powód nie wywiązał się z obowiązku zweryfikowania jego zdolności kredytowej. Zgodnie z treścią art. 70 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przepis ten zawiera warunki, jakie muszą być spełnione, aby bank mógł udzielić kredytu. Podstawę stanowi posiadanie przez kredytobiorcę zdolności kredytowej. Jednakże przepis art. 70 ust. 1 ww. ustawy adresowany jest do banku, który powinien sprawdzić, czy warunki te zachodzą po stronie kredytobiorcy. Brak sprawdzenia tych okoliczności przez bank lub zawarcie umowy kredytu po przeprowadzeniu stosownej analizy, która dała wynik negatywny, nie powoduje jednak nieważności umowy kredytu, która dochodzi do skutku. Bank naraża się jedynie na negatywne konsekwencje ze strony nadzoru finansowego, to bowiem bank poniesie ryzyko związane z dokonaniem analizy niewłaściwie lub zaniechaniem tego obowiązku (por. np. P. Bielski, Glosa, s. 131; W. Gonet, Szczególny, s. 68; M. Bączyk, Glosa, s. 39; A. Janiak, Bankowe, s. 53; G. Sikorski, Komentarz, s. 65). Postępowanie w przedmiocie ustalenia zdolności kredytowej kredytobiorcy, które musi poprzedzić zawarcie umowy kredytu, ma zabezpieczyć bank przed ewentualnym zagrożeniem spłaty kredytu i innych opłat lub przed jego brakiem (por. Z. Ofiarski, Prawo bankowe, teza 1 do art. 70). Trudno zatem zgodzić się z pozwanym, jakoby umowa była nieważna ze względu na brak zweryfikowania przez bank jego zdolności kredytowej, a na marginesie dodać należy, iż pożyczkodawca – zgodnie z treścią umowy niekwestionowanej przez pozwanego – sprawdził zdolność kredytową pozwanego, czemu dał wyraz w części I. umowy zawierającej dane o gospodarstwie domowym pozwanego, dane dotyczące uzyskiwanego dochodu, jego pracodawcy i zobowiązań.

Zdaniem Sądu roszczenie powoda podlegało oddaleniu, albowiem powód nie zdołał wykazać, że roszczenie o zwrot pożyczki stało się wymagalne z chwilą jego wypowiedzenia. Podkreślenia przy tym wymaga, iż żądanie swoje powód wywodził z faktu postawienia całego zobowiązania w stan wymagalności w związku z wypowiedzeniem umowy pożyczki łączącej go z pozwanym, a tym samym winien był wykazać, iż wypowiedzenie to było skuteczne.

Zgodnie z art. 75c ust. 1-6 ustawy Prawo bankowe, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę. Bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych.

Zdaniem Sądu, powód dokonał wypowiedzenia umowy pożyczki w wadliwy sposób, bez wdrożenia procedury wynikającej z przepisu art. 75c ustawy Prawo bankowe. Uwzględniając treść wspomnianego przepisu uznać należy, że bank nie może swobodnie wypowiedzieć umowy kredytowej, gdy kredytobiorca popadł w opóźnienie ze spłatą kredytu. Zgodnie z określoną w art. 75c powołanej ustawy procedurą w pierwszej kolejności bank winien doręczyć kredytobiorcy wezwanie oraz odczekać do upływu dodatkowego terminu na spłatę zadłużenia wyznaczonego w wezwaniu (nie krótszego niż 14 dni roboczych). Dopiero po upływie tego terminu bank może złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. W przypadku, gdy powyższe przesłanki nie zostały spełnione, czynność prawna banku polegająca na wypowiedzeniu umowy jest nieważna (art. 58 § 1 k.c.). W szczególności nie prowadzi ona do wymagalności wierzytelności banku o spłatę tej części kredytu, co do której kredytobiorca nie pozostawał w opóźnieniu. Procedura wynikająca z art. 75c ustawy nie może być przeprowadzona także po złożeniu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący, tym samym wypowiedzenie umowy kredytu nie może być konwalidowane poprzez późniejsze działania. Wskazany przepis prawa bankowego stanowi w całości przepis semidyspozytywny. Może zostać zmieniony w umowie kredytu albo osobnym porozumieniu jedynie na korzyść kredytobiorcy (np. przez wydłużenie terminu na złożenie wniosku w sprawie restrukturyzacji kredytu) (wyrok SA w Gdańsku z 15.04.2019 r., V ACa 663/18, Legalis nr 2000065, podobnie wyrok SA w Białymstoku z dnia 19.07.2018 r. sygn.. I ACa 285/18, ).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy należy zauważyć, iż wypowiedzenie umowy kredytu sformułowane pismem powoda z dnia 25 marca 2019r. określone zostało warunkowo i to w sposób niejasny dla osoby o podstawowej wiedzy w zakresie bankowości. Wypowiedzenie umowy bank uzależnił od nieskorzystania przez pozwanego z uprawnień określonych za pomocą przepisu prawa bankowego tj. art. 75c, którego treści jednak nie przytoczył. Nie sposób także nie dostrzec było analizując treść ww. pisma, że powód skierował do pozwanego pismo zatytułowane „Warunkowe wypowiedzenie umowy o pożyczkę/o kredyt konsolidacyjny Nr (...)”, w którym wezwał pozwanego do dokonania w terminie 14 dni roboczych, liczonych od dnia otrzymania ww. dokumentu, spłaty zaległości, które na dzień wygenerowania dokumentu wyniosły 6 572,99 zł. Jednocześnie wskazał, że w przypadku nieskorzystania z uprawnień, o których mowa w art. 75c ustawy Prawo bankowe wypowiada umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, rozpoczynającego się od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia niniejszego pisma. Takie oświadczenie woli powoda, w którym połączono w jednym piśmie wezwanie do zapłaty, zakreślono 14-dniowy termin do wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia i jednocześnie wskazano, że stanowi ono wypowiedzenie umowy, jeśli pozwany nie zadośćuczyni obowiązkowi zapłaty i nie złoży wniosku, nie jest wypowiedzeniem jednoznacznym. Z tak sformułowanego oświadczenia banku, nie sposób wywnioskować, kiedy nastąpią jego skutki, od kiedy biegnie 30-dniowy termin wypowiedzenia, ani jaka kwota wykorzystanego kredytu i odsetek będzie wymagalna z chwilą upływu terminu wypowiedzenia. Wymaganie w tej sytuacji, że pozwany będzie w stanie odczytać treść tak postawionego warunku i sprostać mu, było wygórowane. Należy zaznaczyć, że wypowiedzenie umowy kredytowej stanowi bardzo dotkliwe dla kredytobiorców uprawnienie kształtujące banku w stosunku kredytowym, bo jego wykonanie może doprowadzić do zakończenia tego stosunku przed pierwotnie ustalonym okresem spłaty kredytu. Trudności w ustaleniu daty, w której miał upłynąć termin wypowiedzenia nie ominęły nawet powoda, skoro przyjął, że roszczenie postawiono w stan wymagalności w dniu 20 maja 2019 roku, podczas gdy odniesienie do postanowień umownych i treści wypowiedzenia warunkowego, przy uwzględnieniu daty otrzymania pisma (tj. 29 marca 2019 roku – k. 71v) sugerowałoby przyjęcie, że upływ terminu wypowiedzenia zakończył się z dniem 18 maja 2019 roku (14 dni roboczych upłynęło 18 kwietnia 2019 roku, a zatem 30-dniowy okres wypowiedzenia miał miejsce 18 maja 2019 roku).

Sąd Okręgowy wskazuje, że od banku jako profesjonalisty należy oczekiwać, aby działania upominawcze, były zgodne z dyspozycją art. 75c prawa bankowego i tym samym poprzedzały właściwe wypowiedzenie umowy. Połączenie bowiem w jednym piśmie wypowiedzenia i wskazania, że zapłata zaległości spowoduje zniweczenie skuteczności prawnej wypowiedzenia w istocie czyni iluzorycznym postępowanie upominawcze, a wypowiedzenie umowy czyni niejednoznacznym. Z samej istoty upomnienia wynika, że stanowi ono rodzaj skarcenia, napomnienia, przypomnienia, lecz nie ukarania. Sekwencja oświadczeń powodowego banku powinna być taka, że powód w pierwszej kolejności winien wezwać kredytobiorcę do zapłaty, z poinformowaniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację, a następnie, w przypadku bezskutecznego upływu wyznaczonego mu terminu, złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Należy mieć na uwadze, że wypowiedzenie jest prawem kształtującym, które jest realizowane poprzez oświadczenie złożone drugiej stronie umowy (art. 61 k.c.). Z uwagi na szczególne skutki, jakie ze sobą niesie, a które prowadzą do zerwania pomiędzy stronami węzła obligacyjnego, uznać należy, że zgodnie z art. 60 k.c. zachowanie takie nie powinno pozostawiać żadnych wątpliwości co do prawidłowości jego złożenia. Przepis art. 60 k.c., o ile pozostawia swobodę w doborze zachowania wyrażającego wolę, to stawia wymóg tego, aby było ono zrozumiałe dla jego odbiorcy – by ten mógł ustalić, jaki był sens tego oświadczenia. Za prawidłowe wypowiedzenie umowy nie może być uznane pismo, w którym powód swoje jednostronne oświadczenie woli formułuje pod warunkiem, a warunek ten jest określony w sposób niejasny, bowiem nie sposób wywnioskować, w jaki sposób liczyć należy okres wypowiedzenia, ani jaka kwota będzie wymagalna z chwilą upływu terminu wypowiedzenia. Wypowiedzenie umowy o pożyczkę, będące uprawnieniem kształtującym banku, prowadzącym do zakończenia nawiązanego stosunku prawnego bez dochowania wymaganych warunków może prowadzić do uznania tej czynności za bezskuteczną. Dokonanie takiego wymówienia nie może być jednak czynnością nagłą, zaskakującą dla kredytobiorcy, nawet, jeżeli istnieją podstawy do podjęcia go zgodnie z treścią umowy. Jest ono bardzo dotkliwe dla kredytobiorcy, dlatego skorzystanie z niego powinno nastąpić po wyczerpaniu środków mniej dolegliwych, odpowiednich wezwań (wyr. SN z 08.09.2016 r., II CSK 750/15, Lex nr 2182659, wyr. SN z 24.09.2015 r., V CSK 698/14).

Zdaniem Sądu Okręgowego treść żądania, a przede wszystkim leżący u jego podstaw stan faktyczny wyklucza jego uwzględnienie w jakiejkolwiek części. Podkreślenia wymaga, iż z treści pozwu jednoznacznie wynika, iż – zdaniem powoda – przedmiotowa w sprawie umowa została skutecznie wypowiedziana i twierdzenie to stanowi przyczynę wniesienia pozwu. W ten sposób zakreślony stan faktyczny, winien stanowić podstawę orzekania, zaś przyjęcie przez Sąd, iż stanowisko powyższe jest błędne i umowa obowiązuje w dalszym ciągu, winno skutkować oddaleniem powództwa w całości.

Nie bez znaczenie jest też okoliczność, iż powód nie wykazał, jakie jest aktualne zadłużenie pozwanego, co powoduje, że nie można określić, w jakim zakresie poszczególne raty są wymagalne. Słusznie bowiem pozwany wskazał, iż dowodem na wysokość roszczenia nie może być przedstawiona przez powoda umowa pożyczki, która co najwyżej określa początkową wysokość wzajemnych zobowiązań stron, a która nie jest miarodajna dla ustalenia wysokości zobowiązania pozwanego na dzień wniesienia pozwu. Z kolei dołączony do akt wyciąg bankowy jest jedynie dokumentem prywatnym, który wskazuje, że osoba, która go podpisała w imieniu powoda złożyła takie, a nie inne oświadczenie wiedzy. Dokumentami prywatnymi są wszystkie te, które nie mają waloru dokumentów urzędowych, a więc nie korzystają z domniemań omówionych w komentarzu do art. 244 k.p.c. (por. post. SN z 15.4.1982 r., III CRN 65/82, Legalis; wyr. SN z 3.10.2001 r., I CKN 804/98, Legalis). Dowód ten nie jest zatem wystarczający na potwierdzenie wysokości dochodzonego roszczenia w szczególności, iż powód nie dołączył harmonogramu spłat, historii rachunku bankowego prowadzonego dla obsługi umowy pożyczki, czy też zestawienia wpłat na poczet pożyczki ze wskazaniem sposobu ich zarachowania.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu, powództwo podlegało oddaleniu jako przedwczesne z uwagi na naruszenie przez powoda dyspozycji art. 75c ust. 1-3 ustawy Prawo bankowe, o czym orzeczono w pkt I. sentencji.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II. sentencji w oparciu o treść art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800). Skoro powód proces niniejszy przegrał w całości, to – zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania – winien zwrócić pozwanemu wszystkie wyłożone w jego toku koszty, na które złożyły się pozycje następujące: wynagrodzenie fachowego pełnomocnika reprezentującego pozwanego – 5.400,00 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa udzielonego przez pozwanego – 17,00 zł.

SSO Agnieszka Kluczyńska

Zarządzenie : odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda;

30/01/2020