Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie II Wydział Cywilny w składzie

Przewodniczący: SSR (del.) Barbara Pyz-Kędzierska

Protokolant: sekretarz sądowy Przemysław Mazur

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. Z.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W.

o stwierdzenie nieważności uchwały

1.  stwierdza nieważności uchwały nr (...) Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 22 października 2016 roku w sprawie zmian w Statucie Spółdzielni Mieszkaniowej (...)
w W. w zakresie:

a.  § 1 pkt 7 lit. d Uchwały nadającego nowe brzmienie § 11 ust. 1 pkt 7 Statutu”(Członek zobowiązany jest w szczególności) zawiadamiać Spółdzielnię pisemnie o wynajęciu lokalu lub oddaniu w bezpłatne używanie”,

b.  § 1 pkt 7 lit. e Uchwały dodającego pkt 16 w § 11 ust. 1 Statutu w brzmieniu „(Członek zobowiązany jest w szczególności) zawiadamiać Spółdzielnię pisemnie o zamiarze lub prowadzeniu działalności gospodarczej w lokalu wraz ze wskazaniem rodzaju tej działalności.”;

c.  § 1 pkt 10 lit. b Uchwały dodającego pkt 6 w § 15 ust. 2 Statutu w brzmieniu „(Wykluczenie może nastąpić w szczególności, gdy członek) wynajmuje bądź oddaje w bezpłatne używanie lokal mieszkalny bez uprzedniej zgody Spółdzielni w sytuacji, gdy jest to związane ze zmianą sposobu korzystania z tego lokalu lub zmianą przeznaczenia tego lokalu lub jego części.”;

d.  § 1 pkt 10 lit. b Uchwały dodającego pkt 7 w § 15 ust. 2 Statutu w brzmieniu: „(Wykluczenie może nastąpić w szczególności, gdy członek) wynajmuje bądź oddaje w bezpłatne używanie lokal mieszkalny lub prowadzi w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą, jeżeli prowadzi to do zwiększonej uciążliwości dla pozostałych mieszkańców lub prowadzi do rażącego lub uporczywego naruszania porządku domowego obowiązującego w Spółdzielni.”;

e.  § 1 pkt 31 lit. a i b Uchwały nadającego nowe brzmienie § 37 ust. 2 Statut: „Wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne używanie przez Członka albo osobę niebędącą Członkiem Spółdzielni, której przysługuje prawo do całego lub części lokalu nie wymaga zgody Spółdzielni, chyba że byłoby to związane ze zmianą sposobu korzystania z lokalu lub przeznaczenia lokalu bądź jego części. Jeżeli wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używane miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz Spółdzielni, osoby o których mowa w niniejszym ustępie obowiązane są do pisemnego powiadomienia Spółdzielni o tej czynności.”;

f.  § 1 pkt 31 lit. e Uchwały dodający ust. 10 w § 37 Statutu w brzmieniu: „Spółdzielnia może ustalić zwiększenie obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej Członkowi lub osobie, niebędącej Członkiem, której przysługuje prawo do lokalu, prowadzącemu w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą lub wynajmującemu ww. lokal bądź oddający go w bezpłatne używanie osobie trzeciej, w celu prowadzenia w nim działalności gospodarczej – jeżeli sposób używania tego lokalu powoduje znaczne zwiększenie kosztów utrzymania części wspólnych nieruchomości.”;

g.  § 1 pkt 64 lit. b Uchwały dodający pkt. 25 w ust. 2 w § 65 Statutu w brzmieniu: „(Do zakresu działania Rady Nadzorczej należy) ustalenie wysokości stawek opłat z tytułu kosztów eksploatacji lokali mieszkalnych wysokości odpisów na fundusz remontowy oraz zwiększania obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej w przypadku, o którym mowa w § 37 ust. 10 Statutu.”;

h.  § 1 pkt 69 lit. f Uchwały dodający pkt 21 w ust. 1 w § 70 Statutu w brzmieniu: „(Do zakresu działania Zarządu należy) nadzorowanie sposobu korzystania
z lokali i obciążania ich opłatami wynikającymi z § 37 ust. 10 Statutu.”

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  zasądza od pozwanej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki M. Z. kwotę 200 zł (dwieście złotych) tytułem zwrotu opłaty od pozwu.

Sygn. akt II C 943/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 grudnia 2016 r. M. Z. wniosła o stwierdzenie nieważności uchwały nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej (...) przy ul. (...) w W. z 22 października 2016 r. w sprawie zmian w Statucie Spółdzielni, względnie jej uchylenie. Ponadto, wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że jest właścicielką dwóch lokali mieszkalnych położonych w budynku zarządzanym przez pozwaną Spółdzielnię, a także, że jest członkiem tej Spółdzielni. Podniosła, że postanowienia zawarte w § 1 pkt 7 lit. d, § 1 pkt 7 lit. e, § 1 pkt 10 lit. b, § 1 pkt 10 lit. b, § 1 pkt 31 lit. a i b, § 1 pkt 31 lit. e, § 1 pkt 64 lit. b, § 1 pkt 69 lit. f Uchwały nr (...) z 22 października 2016 r., godzą w konstytucyjne prawa własności, ograniczając w sposób niedopuszczalny uprawnienia właścicielskie właścicieli samodzielnych lokali mieszkalnych, w tym naruszają art. 64 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji RP oraz art. 140 k.c., a także przepisy ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych i ustawy prawo spółdzielcze, a ponadto naruszają interesy członków Spółdzielni. Wskazała, że zgłoszone przez nią w terminie poprawki do projektu uchwały zostały odrzucone, a przedstawione przez powódkę argumenty dotyczące braku zgodności z przepisami prawa poszczególnych, nowych postanowień Statutu pozwanej Spółdzielni, zaproponowanych w projekcie uchwały, nie zostały uwzględnione w dyskusji ( pozew k. 2-12).

W odpowiedzi na pozew Spółdzielnia Mieszkaniowa (...)w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uwzględnianie powództwa w części tj. w zakresie dotyczącym kwestionowanych przez powódkę zmienionych postanowień Statutu oraz oddalenie powództwa w pozostałej, niekwestionowanej części. Jednocześnie pozwana domagała się zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwana zakwestionowała sprzeczność zaskarżonej przez powódkę uchwały z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa oraz naruszenie interesów członków Spółdzielni. Przytaczając orzecznictwo Sądu Najwyższego stwierdziła, że dopuszczalne jest kształtowanie treści statutu, jako umowy między członkami spółdzielni, wedle uznania członków spółdzielni i uregulowanie łączącego ich stosunku w taki sposób, który w ocenie większości stanowi należytą ochronę ich interesów. Wskazała, że wprowadzone zaskarżoną uchwałą zmiany w Statucie pozwanej Spółdzielni wynikały głównie z konieczności dostosowania dotychczasowych postanowień tego Statutu do aktualnie obowiązujących przepisów. Natomiast kwestionowane przez powódkę zmiany zostały wprowadzone na skutek sygnałów i licznych zgłoszeń mieszkańców oraz praktyk, które wykształciły się wśród niektórych mieszkańców pozwanej Spółdzielni, gdzie dany lokal mieszkalny wynajmowany był przypadkowym osobom, w ramach tzw. najmu hotelowego (krótkoterminowego). Podała, że „najemcy” takich lokali niejednokrotnie zanieczyszczali i dewastowali części wspólne nieruchomości w budynkach Spółdzielni, a wyciągnięcie konsekwencji zmierzających do naprawienia wyrządzonych szkód było niemożliwe. Poza tym, praktyki te prowadziły i prowadzą też do przypadków rażącego i uporczywego naruszania porządku domowego obowiązującego w Spółdzielni poprzez np. huczne imprezy do późnych godzin nocnych, skutkujące interwencjami Policji; niszczenie mienia w budynkach Spółdzielni oraz zakłócanie porządku domowego i ciszy nocnej stałym mieszkańcom tych budynków (bardzo częste agresywne i wulgarne zachowania najemców). Pozwana podniosła również, że wynajmowanie lokali na cele hotelowe generuje dodatkowe, podwyższone koszty eksploatacji budynku pozwanej Spółdzielni, a w szczególności: koszty sprzątania części wspólnych, koszty związane ze zwiększoną eksploatacją wind, brakiem segregacji odpadów przez najemców i obsługę lokali hotelowych, koszty napraw części wspólnych spowodowane atakami wandalizmu, koszty doposażenia budynków w monitoring i eksploatacji tych urządzeń, które to koszty obciążają wszystkich członków Spółdzielni. Pozwana zaznaczyła również, że prawo własności, mimo że jest najszerszym prawem rzeczowym to również doznaje ograniczeń choćby z przepisy art. 140 k.c., a za przyjęciem kwestionowanych przez powódkę zmian w Statucie pozwanej Spółdzielni zagłosowano niemal jednomyślnie, co świadczy, że uchwała wypełnia wolę przeważającej większości jej członków ( odpowiedź na pozew k. 160-170).

Na rozprawie w dniu 31 sierpnia 2017 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska (protokół rozprawy k. 322).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Spółdzielnia Mieszkaniowa(...) w W. liczy około 750 członków. Zarządza 5 budynkami, w tym: 3 budynkami przy ul. (...), liczącymi po około 200 lokali, 1 budynkiem przy ul. (...) liczącym około 100 lokali oraz
1 budynkiem przy ul. (...) liczącym około 50 lokali. W budynkach Spółdzielni zatrudnieni są całodobowo portierzy, a budynki objęte są monitoringiem.

Niektórzy właściciele nieruchomości lokalowych przy ul. (...)
w W. wynajmują lokale osobom trzecim. W „wieżowcach” wynajmowane jest
w sumie około 208 lokali, z czego około 50 lokali wynajmowanych jest w trybie tzw. najmu hotelowego.

Wszystkie koszty eksploatacji części wspólnej budynków zarządzanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w W. dzielone są na wszystkie osoby, którym przysługuje prawo do lokali w ww. Spółdzielni, bez uwzględnienia faktu ewentualnych zwiększonych nakładów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną w niektórych lokalach mieszkalnych. Część właścicieli lokali wynajmowanych w trybie hotelowym zgłasza większą liczbę osób zamieszkujących
w lokalu do administracji Spółdzielni celem ustalenia odpowiednio większych opłat eksploatacyjnych ( okoliczność bezsporna – informacje wynikające z odpowiedzi na pozew k. 160-170, zeznania M. Z. 00:03:07-00:28:17 k. 322-323).

M. Z. jest właścicielką nieruchomości lokalowych nr (...) i (...) znajdujących się w budynku przy ul. (...) w W., zarządzanych przez Spółdzielnię Mieszkaniową (...) w W.. Nie wynajmuje żadnego z ww. lokali, stanowiących jej odrębną własność.

M. Z., w latach 2013-2015, była członkiem Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W.. Miała dostęp do wszelkich dokumentów Spółdzielni oraz pełniła dyżury, na których spotykała się
z mieszkańcami omawiając bieżące sprawy. Na dyżury do powódki zgłaszali się mieszkańcy budynków pozwanej Spółdzielni (w zdecydowanej większości osoby starsze), które sprzeciwiały się używania budynków przez osoby inne niż właściciele lokali, argumentując że „kiedyś tak nie było”. Zarzucali, że goście hotelowi jeżdżą windą, że stoją w holu, że wpuszcza ich portier. Do Rady Nadzorczej przekazywane były również informacje dotyczące naruszania porządku domowego zarówno przez najemców mieszkań w ramach najmu krótkoterminowego, jak i najemców długoterminowych oraz samych właścicieli lokali mieszkalnych. Rada Nadzorcza
w okresie 2013 - 2015 nigdy nie otrzymywała żadnych zgłoszeń szkód w majątku Spółdzielni wyrządzonych przez gości hotelowych ( zeznania M. Z. 00:03:07-00:28:17 k. 322-323).

W dniu 22 października 2016 r. Walne Zgromadzenie Spółdzielni Mieszkaniowej(...) w W. podjęło uchwałę nr (...), na mocy której dokonano zasadniczych zmian w Statucie pozwanej Spółdzielni, m.in.:

- przyjęto nowe brzmienie § 11 ust. 1 pkt 7 statutu: „(Członek zobowiązany jest
w szczególności) zawiadamiać Spółdzielnię pisemnie o wynajęciu lokalu lub oddaniu
w bezpłatne używanie" (§ 1 pkt 7 lit. d uchwały nr (...));

- dodano w § 11 ust. 1 statutu pkt 16 w brzmieniu: „(Członek zobowiązany jest
w szczególności) zawiadamiać Spółdzielnię pisemnie o zamiarze lub prowadzeniu działalności gospodarczej w lokalu wraz ze wskazaniem rodzaju tej działalności" (§ 1 pkt 7 lit. e uchwały nr (...));

- dodano w § 15 ust. 2 statutu pkt 6 w brzmieniu: „(Wykluczenie może nastąpić
w szczególności gdy członek) wynajmuje bądź oddaje w bezpłatne używanie lokal mieszkalny bez uprzedniej zgody Spółdzielni w sytuacji gdy jest to związane ze zmianą sposobu korzystania z tego lokalu lub zmianą przeznaczenia tego lokalu lub jego części" (§ 1 pkt 10 lit. b uchwały nr (...));

- dodano w § 15 ust. 2 statutu pkt 7 w brzmieniu: „(Wykluczenie może nastąpić
w szczególności gdy członek) wynajmuje bądź oddaje w bezpłatne używanie lokal mieszkalny lub prowadzi w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą, jeżeli prowadzi to do zwiększonej uciążliwości dla pozostałych mieszkańców lub prowadzi do rażącego lub uporczywego naruszania porządku domowego obowiązującego w Spółdzielni" (§ 1 pkt 10 lit. b uchwały nr (...));

- przyjęto nowe brzmienie § 37 ust. 2 (po zmianie numeracji) statutu: „Wynajmowanie lub oddawanie w bezpłatne używanie przez Członka albo osobę niebędącą Członkiem Spółdzielni, której przysługuje prawo do całego lub części lokalu nie wymaga zgody Spółdzielni, chyba że byłoby to związane ze zmianą sposobu korzystania z lokalu lub przeznaczenia lokalu bądź jego części. Jeżeli wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używanie miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz Spółdzielni, osoby o których mowa w niniejszym ustępie obowiązane są do pisemnego powiadomienia Spółdzielni o tej czynności" (§ 1 pkt 31 lit. a i b uchwały nr (...));

- dodano w § 37 statutu (po zmianie numeracji) ust. 10 w brzmieniu: „Spółdzielnia może ustalić zwiększenie obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej Członkowi lub osobie, niebędącej Członkiem, której przysługuje prawo do lokalu, prowadzącemu w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą lub wynajmującemu ww. lokal bądź oddający go w bezpłatne używanie osobie trzeciej, w celu prowadzenia w nim działalności gospodarczej ~ jeżeli sposób używania tego lokalu powoduje znaczne zwiększenie kosztów utrzymania części wspólnych nieruchomości" (§ 1 pkt 31 lit. e uchwały nr (...)):

- dodano w § 65 ust 2 statutu (po zmianie numeracji] pkt 25 w brzmieniu: „(Do zakresu działania Rady Nadzorczej należy] ustalanie wysokości stawek opłat z tytułu kosztów eksploatacji lokali mieszkalnych oraz wysokości odpisów na fundusz remontowy oraz zwiększania obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej w przypadku, o którym mowa w § 37 ust. 10 Statutu" (§ 1 pkt 64 lit. b uchwały (...));

- dodano w § 70 ust. 1 statutu (po zmianie numeracji) pkt 21 w brzmieniu; „(Do zakresu działania Zarządu należy) nadzorowanie sposobu korzystania z lokali
i obciążania ich opłatami wynikającymi z § 37 ust. 10 Statutu" (§ 1 pkt 69 lit. f uchwały (...)).

W głosowaniu brało udział 53 członków, z czego 51 członków głosowało „za” podjęciem Uchwały, a „przeciwko” głosowało 2 członków.

Przed podjęciem ww. uchwały nr (...), M. Z. zgłosiła w terminie poprawki do projektu ww. uchwały, domagając się:

- skreślenia dotychczasowego § 11 ust. 1 pkt 7 statutu bez nadania mu nowego brzmienia (poprawka nr 2);

- skreślenia proponowanego nowego pkt 16 w § 11 ust. 1 statutu (poprawka nr 3);

- skreślenia proponowanego nowego punktu 1 w § 14 ust. 2 statutu (poprawka nr 4);

- skreślenia z proponowanego brzmienia § 15 ust. 1 dodanych słów „lub dobrymi obyczajami” (poprawka nr 5);

- skreślenia proponowanego nowego punktu 6 w § 15 ust. 2 statutu (poprawka nr 6);

- skreślenia proponowanego nowego punktu 7 w § 15 ust. 2 statutu (poprawka nr 7);

- skreślenia proponowanego nowego zdania w nowym § 37 ust. 2 zdania „Jeżeli wynajęcie lub oddanie w bezpłatne użytkowanie miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz spółdzielni, osoby o których mowa w niniejszym ustępie obowiązane są do pisemnego powiadomienia Spółdzielni o tej czynności” (poprawka nr 8);

- skreślenia proponowanego nowego ust. 10 w dotychczasowym § 38 (nowym § 37) statutu (poprawka nr 9);

- skreślenia proponowanego nowego brzmienia § 67 ust. 2 (nowy § 64)
i pozostawienie dotychczasowego zapisu (poprawka nr 15);

- skreślenia proponowanego nowego pkt 25 w dotychczasowym § 68 ust. 2 (nowy § 64 ust. 2 (nowym § 65 ust. 2) (poprawka nr 20);

- nadania nowego brzmienia nowemu pkt 27 w dotychczasowym § 68 ust. 2 (nowym § 65 ust. 2) w brzmieniu „podejmowanie uchwał w innych sprawach wniesionych pod obrady Rady Nadzorczej nie zastrzeżonych do kompetencji innych organów Spółdzielni” (poprawka nr 22);

- skreślenia proponowanego pkt 21 w dotychczasowym § 73 ust. 1 statutu (nowym § 70 ust. 1) (poprawka nr 24).

Argumentacja powódki, wskazująca na brak zgodności z przepisami prawa poszczególnych, nowych postanowień Statutu pozwanej Spółdzielni, zaproponowanych w projekcie uchwały, a także pokrzywdzenie za pośrednictwem tych postanowień członków pozwanej Spółdzielni nie została uwzględniona w toku dyskusji. Zgłoszone przez powódkę poprawki do projektu uchwały nr (...) nie zostały przyjęte, a w konsekwencji uchwała została podjęta w pierwotnie zaproponowanym kształcie (Uchwała nr (...) Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej „(...)w W. z dnia 22 października 2016 r. k. 177-196, Statut Spółdzielni Mieszkaniowej(...) w W. po zmianach wprowadzonych uchwałą nr (...) z dnia 22 października 2016 r. k. 197-228, protokół Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 22 października 2016 r. k. 229-244, protokół Komisji Mandatowo – Skrutacyjnej Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z 22 października 2016 r. k. 253-259).

Powyżej opisany stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wymienionych dokumentów, zgromadzonych w aktach, których prawdziwość i autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Sąd oparł się również na dokumentach złożonych w kserokopiach, gdyż nie kwestionowała ich żadna ze stron niniejszego postępowania, a zatem zbędne było żądanie dołączenia ich w formie oryginału.

Sąd oddalił wniosek powódki o zobowiązanie pozwanej Spółdzielni do przedstawienia w oryginale dokumentów wskazanych w pozwie, gdyż pozwana kopie tych dokumentów, poświadczonych za zgodność z oryginałem przez reprezentującego pozwaną na ówczesnym etapie postępowania pełnomocnika, załączyła do odpowiedzi na pozew, a wiarygodność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd oparł się również na zeznaniach powódki M. Z., które również uznał za wiarygodne. Zeznania te były spójne z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Brak jest w szczególności podstaw do kwestionowania zeznań powódki, że nie wynajmuje ona swoich lokali, gdyż pozwana nie przedstawiła żadnych dowodów, że było inaczej. Z podobnych względów Sąd za wiarygodne uznał stanowisko strony powodowej odnośnie zniszczeń mienia i części wspólnych nieruchomości pozwanej Spółdzielni przez osoby wynajmujące lokale krótkoterminowo. Okoliczności te bowiem zostały zakwestionowane przez powódkę a pozwana nie przedłożyła żadnych dowodów potwierdzających te okoliczności. Jednocześnie Sąd wziął pod uwagę, że powódka przyznała, że zdarzały i zdarzają się przypadki zakłócania porządku, ale one dotyczą wszystkich kategorii mieszkań.

Sąd na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. ograniczył dowód z przesłuchania stron do przesłuchania jedynie strony powodowej, albowiem w imieniu pozwanej Spółdzielni, mimo prawidłowego wezwania na termin rozprawy, pod rygorem pominięcia dowodu z przesłuchania strony pozwanej, nikt się nie stawił.

Sąd zważył, co następuje:

Po zapoznaniu się ze zgromadzonym materiałem dowodowym Sąd uznał, że roszczenie powódki jest częściowo uzasadnione.

Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały walnego zgromadzenia spółdzielni mieszkaniowej nie jest wprost przewidziane w przepisach prawa. Sąd w całości podziela jednakże pogląd, że za dopuszczalnością takiego powództwa przemawia treść art. 42 § 9 ustawy z dnia 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2013 r., poz. 1443, wyrok SN z dnia 24 czerwca 2009 r., I CSK 535/08, LEX nr 518133). Jego podstawę, tak jak i podstawę powództwa o stwierdzenie nieważności uchwały rady nadzorczej albo uchwały zarządu spółdzielni, stanowi art. 189 k.p.c. ( por. wyrok SN z dnia 16 stycznia 2008 r., IV CSK 462/07, LEX nr 368445).

Czynną legitymację do wytoczenia takiego powództwa posiada ten, kto wykaże, że wobec spółdzielni ma interes prawny w stwierdzeniu nieważności (nieistnienia) uchwały (zob. art. 189 k.p.c.). W tym kontekście kluczowe jest jednak orzeczenie Sądu Najwyższego, w pełni zasługujące na aprobatę, w którym stwierdzono, iż w razie podjęcia przez walne zgromadzenie uchwały, która byłaby sprzeczna z ustawą (art. 42 § 2 Prawa spółdzielczego), każdy członek spółdzielni ma interes prawny ( art. 189 k.p.c.; zob. także wyrok SN z dnia 14 marca 2013 r., I CSK 382/12, M. Spół. 2013, nr 5, s. 35) we wniesieniu powództwa do sądu, ale tylko o stwierdzenie jej nieważności ze skutkiem ex tunc (od dnia podjęcia tej uchwały). Źródłem interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest stosunek członkostwa w spółdzielni, z którego wynika m.in. uprawnienie do udziału w walnym zgromadzeniu. Jeżeli członek spółdzielni ma prawo zaskarżyć uchwałę, wytaczając powództwo o jej uchylenie (art. 42 § 3 i 4 Prawa spółdzielczego), to oczywisty staje się jego interes prawny we wniesieniu powództwa ustalającego (art. 189 k.p.c.), mającego taki sam cel unicestwienia uchwały sprzecznej z prawem. Oznacza to, że w niniejszej sprawie nie było potrzeby badania interesu prawnego powódki w wytoczeniu powództwa, choć interes taki niewątpliwie istniał.

Powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały można wnieść w każdym czasie, gdyż sąd, wydając wyrok stwierdza nieważność według stanu w chwili zamknięcia rozprawy (art. 316 § 1 k.p.c., A . Stefaniak , Prawo spółdzielcze. Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych. Komentarz. LEX 2014). Nie ma zatem zastosowania sześciotygodniowy termin wynikający z przepisu art. 42 § 6 ustawy – Prawo spółdzielcze (choć termin ten został zachowany przez powódkę), który ustawodawca przewidział jedynie dla powództwa o uchylenie, a nie stwierdzenie nieważności uchwały.

Kwestię nieważności określa art. 42 § 2 ustawy Prawo spółdzielcze, który stanowi, że uchwała sprzeczna z prawem jest nieważna. Strona powodowa, na której spoczywa ciężar dowodu w tym zakresie, powinna zatem wykazać, że zaskarżona uchwała stoi w sprzeczności z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Zgodnie z utrwalonym poglądem orzecznictwa sam przepis art 42 § 2 ustawy - Prawo spółdzielcze nie stanowi samodzielnej podstawy uprawniającej do stwierdzenia nieważności uchwały. Oznacza to, że aby skutecznie skorzystać z tego uprawnienia należy wskazać konkretny przepis ustawy (por. wyrok SA w Katowicach, z 27.03.2014 r., I ACa 44/14, Legalis, wyrok SA w Gdańsku z 23.05.2013 r., V ACa 139/13, Legalis).

W niniejszym procesie nieważności tej powódka upatrywała w sprzeczności treści uchwały z art. 140, 144 k.c. i art. 64 Konstytucji RP. Podnosiła, że nowe postanowienia Statutu Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. - wprowadzone zaskarżoną uchwałą - są sprzeczne z konstytucyjnym prawem własności oraz ograniczają uprawnienia właścicielskie właścicieli samodzielnych lokali mieszkalnych, stanowiących odrębną własność.

Właścicielom dowolność w rozporządzaniu swoim lokalem przyznaje art. 140 k.c., stanowiący, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Z kolei przepis art. 144 k.c. stanowi, że właściciel nieruchomości powinien przy wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań, które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych.

Adekwatnie do treści art. 64 § 1-3 Konstytucji RP prawo do własności podlega równej dla wszystkich ochronie prawnej i może być ograniczone tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Sąd podzielił stanowisko powódki, że przytoczone w pozwie postanowienia Uchwały nr (...) z 22 października 2016 r. ingerują w prawo własności, przysługujące członkom pozwanej Spółdzielni w zakresie samodzielnych lokali mieszkalnych, stanowiących odrębną własność.

Treść § 1 pkt 7 lit. d Uchwały, nadającej nowe brzmienie § 11 ust. 1 pkt 7 Statutu pozwanej Spółdzielni, w zakresie w jakim nakłada na członka pozwanej Spółdzielni, któremu przysługuje odrębną własność lokalu mieszkalnego, obowiązek pisemnego informowania Spółdzielni o wynajęciu lokalu lub oddaniu go w bezpłatne użytkowanie, jest sprzeczny z cytowanym wyżej art. 140 k.c., uprawniającym właściciela do korzystania z lokalu mieszkalnego, pobierania z niego pożytków i dochodów. Chodzi oczywiście przy tym o pożytki lub przychody uzyskiwane jedynie z lokali, które przypadają właścicielom tych lokali, a nie o pożytki z nieruchomości wspólnej, stanowiącej współwłasność właścicieli lokali (które w pierwszej kolejności wydatkowane są na pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem nieruchomości wspólnej, a dopiero w części przekraczającej te potrzeby przypadają właścicielom lokali w stosunku do ich udziałów). Treść tego postanowienia Uchwały jest również niezgodna z przepisami Ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych, które obowiązkiem informowania Spółdzielni o wynajęciu lub oddawaniu w bezpłatne używanie przez członka całego lub części lokalu mieszkalnego obciążają jedynie członków spółdzielni korzystających z lokali mieszkalnych w ramach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu (art. 9 ust. 7 zd. 2) lub w ramach spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (art. 17 ¹⁶ ust. 1 zd. 2), a ponadto jedynie w przypadku gdy czynność ta miałaby wpływ na wysokość opłat na rzecz spółdzielni. Żaden przepis obowiązującego prawa nie nakłada takiego obowiązku na osoby, którym przysługuje odrębna własność lokalu mieszkalnego w budynku zarządzanym przez spółdzielnię mieszkaniową.

Treść § 1 pkt 7 lit. u Uchwały, dodającej pkt 16 w § 11 ust. 1 statutu, nakładający na wszystkich członków spółdzielni, bez względu na posiadany przez nich tytuł prawny do lokalu, obowiązkiem zawiadamiania spółdzielni na piśmie o zamiarze lub prowadzeniu działalności gospodarczej w lokalu wraz ze wskazaniem rodzaju tej działalności również stanowi niedopuszczalne ograniczenie prawa własności, a także ograniczenie swobody działalności gospodarczej. Żaden przepis ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie przewiduje bowiem tego rodzaju obowiązku dla właścicieli lokali stanowiących odrębną własność. Wykorzystywanie lokalu mieszkalnego, stanowiącego odrębną własność jako miejsca prowadzenia działalności gospodarczej mieści się w granicach wykonywania prawa własności, określonych w art. 140 k.c. Spółdzielnia mieszkaniowa nie może ograniczać uprawnień właściciela lokalu wynikających między innymi z przepisów Kodeksu cywilnego. Tę sferę normują bezwzględnie obowiązujące przepisy prawa rzeczowego: art. 140 k.c., a także art. 222 § 2 k.c. oraz art. 144 k.c. dotyczące stosunków między właścicielami, czyli przepisy tzw. prawa sąsiedzkiego. Przepisy kodeksu cywilnego gwarantują właścicielowi m. in. takie prawa jak wspomniane wcześniej korzystanie z lokalu zgodnie z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem oraz czerpanie z tego zysków. W materię unormowaną przez przepisy o takim charakterze uchwała spółdzielni wkraczać nie może. Wymaganie zgody Spółdzielni na prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę posiadającą prawo odrębnej własności do lokalu jest zatem sprzeczne z art. 140 k.c. określającego istotę prawa własności.

Uchwała w § 1 pkt 10 lit. b, dodająca § 15 ust. 2 pkt 6 do Statutu pozwanej Spółdzielni nakłada konieczność uzyskiwania zgody spółdzielni przez wszystkich członków wynajmujących bądź oddających lokal mieszkalny, w sytuacji gdy jest to związane ze zmianą sposobu korzystania z tego lokalu lub zmianą przeznaczenia tego lokalu lub jego części. Tymczasem uzyskiwanie w takim przypadki zgody Spółdzielni nie jest konieczne w przypadku członka spółdzielni, któremu przysługuje własnościowe prawo do lokalu. Obowiązek uzyskiwania zgody spółdzielni w omawianej sytuacji, zgodnie z przepisami Ustawy o spółdzielniach dotyczy jedynie osób, którym przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu (art. 9 ust 7 zd.2) lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (art. 17 ¹⁶ ust. 1 zd. 1).

Wskazać również należy, że zmiana przeznaczenia lokalu mieszkalnego na lokal użytkowy, zgodnie z art. 71 ustawy prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r., wymaga zgłoszenia właściwemu organowi. Do zmiany sposobu użytkowania części lokalu mieszkalnego stanowiącego wyłączną własność danej osoby nie jest wymagana zgoda spółdzielni. Lokal, którego takie postępowanie będzie dotyczyć nie jest bowiem częścią nieruchomości wspólnej, zatem członkowie spółdzielni mieszkaniowej nie mają wpływu na zmianę funkcji lokalu stanowiącego cudzą własność, chyba że taka zmiana wiązać się będzie z koniecznością zmiany udziałów w nieruchomości wspólnej bądź przebudową. Nie ulega zatem wątpliwości, że organy spółdzielni w takiej sytuacji nie mogą podejmować żadnych uchwał, które ingerowałyby w prawa odrębnej własności lokali, a tym samym podejmowanie sankcji karnych wobec członków spółdzielni, którym przysługuje prawo odrębnej własności lokalu – które to sankcje polegałyby na wykluczeniu z członkostwa. Postanowienie § 1 pkt 10 lit. b Uchwały w części dotyczącej osób posiadających prawo odrębnej własności jest zatem sprzeczne z art. 140 k.c.

Z tych samych względów za sprzeczny z prawem należało uznać § 1 pkt 10 lit.b Uchwały wprowadzającej do Statutu Spółdzielni pkt 7 § 15 ust. 2, gdzie ustalono, że wykluczenie członka pozwanej Spółdzielni może nastąpić, gdy członek ten wynajmuje, oddaje w bezpłatne używanie lokal mieszkalny, prowadzi w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą, jeżeli prowadzi to dla pozostałych mieszkańców lub prowadzi do rażącego lub uporczywego naruszania porządku domowego obowiązującego w Spółdzielni. Podkreślenia wymaga, że wynikająca z art. 1 § 1 ustawy Prawo spółdzielcze zasada samorządności spółdzielni oraz dobrowolności w nawiązywaniu stosunków członkowskich nie oznacza całkowitej dowolności spółdzielni w podejmowaniu decyzji dotyczących członkostwa. Zasada ta doznaje wyjątków, gdy przepis szczególny przewiduje stosowne ograniczenia. Dotyczy to niewątpliwie regulacji przyczyn wykluczenia członków spółdzielni w art. 24 § 2 ww. ustawy, uzależniającego dopuszczalność wykluczenia członka spółdzielni od wykazania istnienia zawinionego - pod postacią winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa - naruszenia obowiązków, które prowadzi do wniosku, iż dalsze pozostawania w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Nie może ulegać wątpliwości, że wykładnia postanowień statutu musi być powiązana z treścią art. 24 § 2 Prawa spółdzielczego. Wykluczenie bowiem jest konsekwencją zawinionego naruszenia obowiązków członka spółdzielni. Dlatego też nie można przyjąć, że sam fakt wynajęcia, oddania w bezpłatne używanie lub prowadzenia działalności gospodarczej w lokalu mieszkalnym, prowadzące do zwiększonej uciążliwości dla pozostałych mieszkańców lub prowadzące do rażącego uporczywego naruszenia porządku domowego obowiązującego w pozwanej Spółdzielni, stanowi podstawę wykluczenia członka ze spółdzielni, bez analizy pozostałych przesłanek, tj. zawinienia i możliwości pogodzenia dalszego pozostawania w spółdzielni z postanowieniami statutu spółdzielni lub dobrymi obyczajami. Zarówno w doktrynie prawa, jak bogatym orzecznictwie dotyczącym zastosowania tego przepisu wskazuje się, że wykluczenie ze spółdzielni może nastąpić, gdy spełnione są wszystkie przesłanki warunkujące wykluczenie, zaś wina wykluczanych musi mieć kwalifikowaną postać, albo umyślności zachowania albo nieumyślności w postaci rażącego niedbalstwa, z zarzuceniem złej woli nakierowanej na szkodzenie spółdzielni.

W szczególności chodzi o to, czy członek spółdzielni dopuścił się umyślnego zawinienia, pozwalającego zgodnie ze statutem spółdzielni wykluczyć go z tej spółdzielni ( por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt III CSK 322/08). Podobny pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 czerwca 2002 r. (sygn. I CKN 801/00) wskazując, iż postanowienia statutu spółdzielni, które bliżej określają przyczyny wykluczenia członka muszą pozostawać w zgodzie z art. 24 § 1 ustawy z 1982 r. - Prawo spółdzielcze (aktualnie art. 24 § 2), co oznacza, że niezależnie od sformułowań użytych w statucie, tylko zawinione niewykonywanie przez członka obowiązków statutowych może być przyczyną wykluczenia.

Podjęcie przez Walne Zgromadzenie Członków Spółdzielni uchwały o możliwości wykluczenia członka z przyczyn wskazanych w treści § 1 pkt 10 lit. b Uchwały, stanowi niewątpliwie naruszenie art. 24 § 2 Prawa spółdzielczego. Niedopuszczalne jest obciążenie właściciela nieograniczoną gwarancyjną odpowiedzialnością za inne osoby. W przypadku gdy zmiana przeznaczenia lokalu wywiera negatywny wpływ na możliwość swobodnego korzystania z pozostałych lokali bądź powoduje uporczywe naruszanie porządku domowego, pozostałym właścicielom lokali w budynkach Spółdzielni przysługuje prawo wystąpienia z powództwem o zaniechanie do sądu przeciwko osobie powodującej takie naruszenie. Chodzi tu jednak o sytuacje, gdy rażąco lub uporczywie narusza się porządek domowy albo przez niewłaściwe zachowanie czyni się niemożliwym korzystanie z innych mieszkań lub nieruchomości wspólnej.

Także postanowienie § 1 pkt 31 lit. a i b Uchwały, wprowadzające nowe brzmienie art. 37 § 2 Statutu, w części dotyczącej osób posiadających prawo odrębnej własności, jest sprzeczne z art. 140 k.c. Postanowienie to nakłada na osoby niebędące członkami Spółdzielni, a także osoby będące członkami Spółdzielni, którym przysługuje prawo odrębnej własności lokalu mieszkalnego obowiązek uzyskiwania zgody Spółdzielni na wynajęcie lub oddanie lokalu w bezpłatne używanie, gdy wiązałoby się to ze zmianą sposobu korzystania z lokali lub przeznaczenia lokalu lub jego części, a także pisemnego powiadamiania Spółdzielni o tej czynności w przypadku gdy wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używanie miałoby wpływ na wysokość opłat na rzecz Spółdzielni. Zgodnie z przepisami Ustawy o spółdzielniach obowiązek ten dotyczy wyłącznie członków, którym przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu (art. 9 ust. 7 zd. 1) lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (art. 17 ¹⁶ ust. 1 zd. 1), a w zakresie osób niebędących członkami Spółdzielni tylko tym, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu (art. 17 ¹⁶ ust. 1 zd. 1).

Analogiczny zarzut sprzeczności z prawem dotyczy § 1 pkt 31 lit. e Uchwały, który wyposaża § 37 Statutu pozwanej Spółdzielni w dodatkowy 10 ustęp, przewidujący uprawnienie Spółdzielni do zwiększania obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej członków spółdzielni lub osób nie będących członkami, którym przysługuje prawo do lokalu, prowadzącym w lokalu mieszkalnym działalność gospodarczą lub wynajmującym lokal lub oddającym go w bezpłatne używanie osobie trzeciej w celu prowadzenia działalności gospodarczej – jeżeli sposób używania tego lokalu powoduje znaczne zwiększenie kosztów utrzymania części wspólnych nieruchomości, przy czym ustalenie szczegółowej wysokości zwiększania tych kosztów powierzono Radzie Nadzorczej pozwanej Spółdzielni ( § 1 pkt 64 lit. b Uchwały) zaś nadzorowanie sposobu korzystania z lokali i obciążania ich ww. opłatami powierzono Zarządowi pozwanej Spółdzielni (§ 1 pkt 69 lit. f Uchwały). Zaskarżona uchwała nie zawiera żadnych ograniczeń, a w szczególności nie wynika z niej, że postanowienie dotyczące zwiększania obciążeń z tytułu utrzymania nieruchomości wspólnej dotyczy np. tylko najmu krótkoterminowego. Nie wskazano w niej jakie będą podstawy ustalania czy sposób używania danego lokalu znacznie zwiększa koszty utrzymania części wspólnych. Powstaje zatem sytuacja, w której Spółdzielnia ma dowolność w wyborze osób, które mają zostać obciążone opłatami wynikającymi z uchwały nr (...), których wysokość ani sposób obliczania nie został w żaden sposób określone. Taka sytuacja jest, w ocenie Sądu, niedopuszczalna. Sąd jednocześnie podzielił stanowisko powódki, że nadane Zarządowi pozwanej Spółdzielni w § 1 pkt 69 lit. f Uchwały kompetencje nadzorcze wykraczają poza zakres ustawowych zadań przypisanych spółdzielniom mieszkaniowym, określonych w art. 1 Ustawy o spółdzielniach. Nie wskazanie w zaskarżonej Uchwale jakichkolwiek zasad prowadzenia czynności „nadzorczych” przez Zarząd pozwanej Spółdzielni stwarza realne zagrożenie dla podejmowania działań niezgodnych z prawem, w tym w szczególności ograniczenia prawa własności, naruszenia prawa do prywatności i nienaruszalności mieszkania.

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.) udowodnienie faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne.
W przedmiotowej sprawie ciężar wykazania, że korzystanie przez niektórych mieszkańców z lokali w ramach tzw. najmu okazjonalnego wiążą się wyższe koszty utrzymania nieruchomości wspólnej, wykazania w jaki sposób zostało to ustalone i o ile te koszty są wyższe, spoczywał na pozwanej. Z obowiązku tego pozwana w niniejszej sprawie się nie wywiązała. Wywody pozwanej odnośnie swobody kształtowania treści Statutu Spółdzielni nie mają znaczenia dla niniejszej sprawy. Pozwana bowiem zdaje się nie zauważać, że powódka zaskarżając przedmiotową Uchwałę powołała się na jej niezgodność z przepisami prawa, nie zaś ze Statutem.

W zaskarżonej Uchwale nie wskazano jakie czynniki spowodowały jej podjęcie.
W odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że główną przyczyną podjęcia zaskarżonej Uchwały były liczne skargi mieszkańców na niewłaściwe zachowanie przebywających na terenie nieruchomości obcych osób wynajmujących lokale w ramach najmu okazjonalnego, dopuszczanie się przez te osoby „zanieczyszczeń” i „dewastacji” części wspólnych nieruchomości w budynkach pozwanej, częste organizowanie hucznych imprez do późnych godzin nocnych, brak segregacji odpadów, niszczenie mienia oraz zakłócanie porządku domowego i ciszy nocnej stałym mieszkańcom tych budynków. Ponadto, pozwana zarzuciła, że wynajmowanie lokali na cele hotelowe generuje dodatkowe, podwyższone koszty eksploatacji budynków, w których wynajmowane są lokale.

Podkreślenia wymaga, że twierdzenia pozwanej o niszczeniu mienia, jej „dewastacji” i „zanieczyszczaniu”, czy też braku segregowania odpadów przez najemców, wynajmujących lokale okazjonalnie, co miało generować dodatkowe koszty, są niczym nie poparte. Pozwana Spółdzielnia nie przedłożyła żadnych dokumentów, które wskazywałyby, że poniosła z tego tytułu jakiekolwiek koszty. Nie przedstawiła nawet żadnego przykładu takich zniszczeń lub zaśmiecania. Jeśli nawet takie przypadki faktycznie miały miejsce, to trudno przypuszczać, żeby wszystkie uszkodzenia powstały z winy najemców i to akurat najemców wynajmujących lokale na krótkie okresy czasu, a żadne nie powstały z winy innych osób, bądź nie wynikały ze zwykłej eksploatacji budynków.

Również w trakcie toczącego się postępowania pozwana w żaden sposób nie wykazała czy, a jeżeli tak, to o ile wyższe są koszty utrzymania nieruchomości wspólnej w związku z częstymi zmianami osób mieszkających w wynajmowanych lokalach. Wspólnota Mieszkaniowa nie przedstawiła żadnego dowodu świadczącego o ponoszeniu przez nią jakichkolwiek kosztów związanych ze sposobem użytkowania lokali na cele hotelowe.

Za słuszny należy uznać tez argument powódki, że jeżeli w budynkach występowały przypadki zakłócania ciszy nocnej przez najemców lokali to pozwana lub mieszkańcy dysponowali możliwością zawiadomienia Policji, która stosuje środki przewidziane przez prawo, a jeżeli incydentalnie wystąpiły jakieś szkody w mieniu Spółdzielni, to ma ona prawo dochodzenia naprawienia szkody od sprawcy szkody.

Mając na uwadze powyższe, Sąd stwierdził, że Uchwała nr (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W., w zakresie wskazanym w pkt. I sentencji wyroku, w sposób rażący narusza prawo, a stopień tego naruszenia uzasadnia stwierdzenie jej nieważności.

Jeśli chodzi o przedmiotową uchwałę w pozostałym zakresie, to zdaniem Sądu, brak było podstaw do stwierdzenia jej nieważności. Sama powódka nie wykazała sprzeczności tej części Uchwały z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, a Sąd z urzędu również nie dopatrzył się takiej sprzeczności. Powódka nie podnosiła również, aby Uchwała w pozostałej części była sprzeczna z postanowieniami statutu bądź dobrymi obyczajami lub godziła w interesy Spółdzielni albo pokrzywdzenie członka Spółdzielni, które to przesłanki uzasadniałyby jej uchylenie w tej części.

Wobec powyższego orzeczono jak w pkt. 2 sentencji wyroku.

Na marginesie jedynie należy zaznaczyć, że częściowe uwzględnienie powództwa dotyczącego stwierdzenia nieważności uchwały o uchwaleniu statutu, w sytuacji gdy tylko niektóre z jego postanowień pozostają w sprzeczności z ustawą i gdy jednocześnie postanowienia te mają charakter autonomiczny, jest dopuszczalne ( por. wyrok SN z 15.04.1999r. I CKN 1088/97, OSNC 1999/11/193, wyrok SN z 13.05.2004r., V CK 452/03 OSNC 2005/5/89).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Wobec tego, że powódka niemalże w całości wygrała proces, Sąd zasądził na jej rzecz od pozwanej zwrot wszystkich poniesionych prze powódkę kosztów procesu, na które składała się opłata sądowa od pozwu w wysokości 200 zł (pkt 3 sentencji wyroku).

ZARZĄDZENIE

(...)