Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

do całości wyroku

Decyzją z 21.11.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. stwierdził, że N. J., jako pracownik u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowego od 22 lipca 2019 roku, zarzucając pozorność umowy o pracę.

/decyzja w aktach ZUS/

Uznając powyższą decyzję za krzywdzącą, odwołanie złożyła N. J..

/ odwołanie k. 3 /

W odpowiedzi na odwołanie, pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na rzecz ZUS zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/ odpowiedź na odwołanie k. 5/

Płatnik przyłączył się do odwołania.

/Protokół rozprawy k 68/

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje

N. J. urodziła się (...), ma wykształcenie podstawowe. W dniu (...) urodziła pierwsze dziecko. Zamieszkuje z rodzicami na ul. (...) w Ł.. Latem 2019 roku wnioskodawczyni poszukiwała pracy.

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. prowadzi sklepy na terenie całego miasta, w tym na ulicy (...). K. R. jest prezesem zarządu spółki. Rekrutacją pracowników zajmuje się jej syn, A. R.. Kierownikiem sklepu była M. K..

Dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k 68, przesłuchanie płatnika k 68 odw, zeznania świadka P. J. k 69 odw

Strony się nie znają prywatnie, nie ma żadnych powiązań rodzinnych.

N. J. była klientką sklepu przy ul. (...) i o pracy dowiedziała się przez portal (...). Sklep poszukiwał kasjera – sprzedawcy, o czym umieszczano informacje na portalu (...) oraz była w sklepie kartka. To jest mały sklep, zajmujący się sprzedażą napojów alkoholowych i bezalkoholowych, z jedną kasą. Na zmianie pracuje jedna osoba. W firmie jest duża rotacja pracowników, gdyż zatrudniani są często młodzi ludzie, a ich podejście do pracy jest różne.

Wnioskodawczyni ustalała warunki zatrudnienia z A. R., zaś rozmowę rekrutacyjną odbyła z M. K. – kierownikiem sklepu.

Płatnik i ubezpieczona zawarli w dniu 19 lipca 2019 roku umowę o pracę na okres próbny 3 miesięcy. Termin rozpoczęcia pracy ustalono na dzień 22.07.2019 roku. Była to umowa na ½ etatu z wynagrodzeniem 1125 złotych brutto, na stanowisku kasjera – sprzedawcy.

Wnioskodawczyni pracowała na 2 zmiany, na koniec dnia musiała zliczyć utarg i chowała pieniądze do sejfu. Nie było zastrzeżeń do jej pracy.

Zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy u płatnika, wnioskodawczyni otrzymała w dniu 11 lipca 2019 roku.

Wnioskodawczyni rozpoczęła pracę i świadczyła ją do chwili, gdy poszła na zwolnienie lekarskie w związku z ciążą, o której dowiedziała się pod koniec sierpnia 2019 roku. Podpisywała listy obecności. Na zwolnienie lekarskie poszła od dnia 29.08.2019 roku.

Dowód: przesłuchanie wnioskodawczyni k 68, przesłuchanie płatnika k 68 odw, zeznania świadków: P. J. k 69 odw, M. K. k 69, P. K. k 69 odw, K. P. k 69 odwrót

W dniu 3 października 2019 roku lekarz wystawił wnioskodawczyni zaświadczenie, że jest w 11 tygodniu ciąży, co oznacza, że wnioskodawczyni mogła zajść w ciążę mniej więcej w tym samym tygodniu, w którym podjęła pracę u płatnika.

Płatnik, po powzięciu od wnioskodawczyni informacji, że ta jest w ciąży, przedłużył jej umowę o pracę do dnia porodu, gdyż taki obowiązek wynika z kodeksu pracy.

Dowód: dokumentacja osobowo – płacowa k 16-51, zaświadczenie lekarskie k 27

W 2019 roku dochód netto płatnika wyniósł 120.080,29 złotych, w 2018 roku było to 65.835,46 złotych

Dowód: informacja k 15

Sąd Okręgowy zważył, co następuje

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 13 ust 1 pkt 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz 300 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym - podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Według art. 22 § 1 k.p., przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Do cech pojęciowych pracy stanowiącej przedmiot zobowiązania pracownika w ramach stosunku pracy należą osobiste (nie może on wyręczyć się w pracy inną osobą) i odpłatne jej wykonywanie w warunkach podporządkowania. Dla stwierdzenia cechy podporządkowania typu pracowniczego z reguły wskazuje się na takie elementy jak: określony czas pracy i określone miejsce wykonywania czynności, podpisywania list obecności, podporządkowanie pracownika regulaminowi pracy oraz poleceniom kierownictwa co do miejsca czasu i sposobu wykonywania pracy oraz obowiązek wykonywania poleceń przełożonych.

Według art. 22 § 1 ¹ k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

Wskazać należy, że stosunek ubezpieczeniowy jest następczy wobec stosunku pracy i powstaje tylko wówczas, gdy stosunek pracy jest realizowany. Jeżeli stosunek pracy nie powstał bądź też nie jest realizowany, wówczas nie powstaje stosunek ubezpieczeniowy, nawet jeśli jest odprowadzana składka na ubezpieczenie społeczne (wyrok SA w Lublinie z 17.01.2006 r. III AUa 433/2005, Wspólnota (...)).

W n/n sprawie wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę z płatnikiem, która stanowiła podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, że uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Ważność tej umowy została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie, w świetle całego dostępnego materiału dowodowego, przedmiotowa umowa o pracę nie została zawarta dla pozoru, jest ważna i nie ma do niej zastosowania przepis art. 83 k.c., ani też nie jest ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz nie zmierza do obejścia prawa w świetle art. 58 k.c.

W myśl art. 58. § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Zgodnie z § 2 art. 58 k.c., nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 83 k.c. w zw.z art. 300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Inaczej mówiąc strony niejako udawałyby, że dokonują jakiejś czynności prawnej np. zawierają umowę o pracę.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę, że nie jest skuteczna w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego tylko taka umowa o pracę, która nie wiąże się z faktycznym wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia. Chodzi tu zatem o "fikcyjne" zawarcie umowy, gdzie następuje zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego jako pracownika osoby, która w rzeczywistości pracy nie świadczyła (wyrok SN z 16.03.1999r. II UKN 512/98, OSNAPiUS 2000/ 9/ 36; wyrok SN z 28.02.2001r. II UKN 244/00, OSNAPiUS 2002/ 20/496; wyrok SN z 17.12.1996 r. II UKN 32/96, OSNAPiUS 1997/15/ 275; wyrok SN z 4.08. 2005 r. II UK 320/04, OSNAPiUS 2006/ 7-8/122; wyrok SN z 25.01.2005 r. II UK 141/04, OSNAPiUS 2005/ 15/ 712).

Tytułem do ubezpieczenia, z którym przepisy ubezpieczeń społecznych łączą podleganie ubezpieczeniu i prawo do świadczeń, jest zatrudnienie jako wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy. Istotne jest, czy strony miały realny zamiar zobowiązania się – przez pracownika do wykonywania pracy, a pracodawcy do przyjmowania tego świadczenia i dawania wynagrodzenia oraz to czy zamiar taki został w rzeczywistości zrealizowany.

W świetle poczynionych ustaleń zdaniem Sądu nie można mówić o pozorności oświadczeń woli w zawarciu umowy o pracę. Postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że wnioskodawczyni pracę podjęła i ją świadczyła, a pracodawca – świadczenie to przyjmował, płacąc umówione wynagrodzenie.

Już same okoliczności towarzyszące zawarciu umowy o pracę i ustalona sekwencja wydarzeń, nie świadczą o pozorności kwestionowanej umowy. Ubezpieczona została zatrudniona przez płatnika, który faktycznie potrzebował nowego pracownika na stanowisku kasjer – sprzedawca. Zaznaczyć przy tym należy, że praca na tego rodzaju stanowisku nie wymaga szczególnych umiejętności, czy ukończonej w tym kierunku edukacji. Istotą jest praktyczne opanowanie określonych umiejętności, co jest możliwe do zrealizowania w krótkim czasie. Wnioskodawczyni jest bardzo młodą osobą (w spornym okresie miała 19 lat) i pomimo braku doświadczenia zawodowego, z pewnością szybko nauczyła się pracy z kasą fiskalną. Zdaniem Sądu, obowiązki wnioskodawczyni, zgodnie z zeznaniami świadków oraz wnioskodawczyni i płatnika, były w badanym okresie, do czasu powstania niezdolności, rzeczywiście wykonywane przez odwołującą w reżimie charakterystycznym dla stosunku pracy, gdyż odbywało się pod bezpośrednim kierownictwem i nadzorem pracodawcy. Kierownikiem sklepu była M. K., która pozytywnie oceniła pracę wnioskodawczyni i jak zeznała, nie miała żadnych zastrzeżeń.

Ponadto należy podkreślić, że w chwili podjęcia starań o pracę u płatnika wnioskodawczyni nie była w ciąży. Zaświadczenie lekarskie, dopuszczające ją do pracy, zostało wystawione w dniu 11 lipca 2019 roku, zaś z zaświadczenia lekarza ginekologa wynika, że wnioskodawczyni zaszła w ciążę około 20 lipca 2019 roku (na dzień 3 października 2019 roku była w 11 tygodniu ciąży).

Nie bez znaczenia jest także okoliczność, że strony się nie znały, zaś wnioskodawczyni podjęła pracę min. Z uwagi na bliskość sklepu od swojego miejsca zamieszkania. Wszak już wówczas była matką i miała małe dziecko.

Z tych względów Sąd Okręgowy, na mocy art.477 ¹⁴§2k.p.c., orzekł, jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełn. ZUS wypożyczając akta rentowe