Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka M. D. wniosła o zasądzenie od pozwanego Powiatu (...) kwoty 1.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 500 zł od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 500 zł od dnia 13 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty. Powódka B. C. wniosła o zasądzenie od tego pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 5,88 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od 1 kwietnia do 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód K. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 5,88 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 1 kwietnia do dnia 5 maja 2013 r. 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód J. H. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 89,91 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 19 września 2011 r. do dnia 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód S. R.wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 399,70 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 11 lipca 2006 r. do dnia 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód A. D. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 65,39 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 28 lutego 2012 r. do dnia 5 maja 2013 r. wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód P. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 1,07 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 28 kwietnia do dnia 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód J. G. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 1,07 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 28 kwietnia do 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód R. K. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł oraz kwoty 1,07 zł tytułem skapitalizowanych odsetek od kwoty roszczenia głównego za okres od dnia 28 kwietnia do 5 maja 2013 r., wraz z dalszymi ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powód K. L. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 maja 2013 r. do dnia zapłaty. Powodowie, wnosząc swoje roszczenia w jednym piśmie, wnieśli także o zasądzenie na rzecz każdego z nich zwrotu kosztów procesu.

Powodowie w uzasadnieniu podali, że w okresie od 2004 -2006 każdy z nich uiścił w trybie administracyjnym opłatę za wydanie karty pojazdu, przy pierwszej rejestracji pojazdu używanego w Polsce. Z uwagi na fakt, iż w ogóle nie byli zobowiązani do uregulowania powyższej opłaty, jednym pozwem wnieśli o jej zwrot na rzecz każdego z nich na podstawie art. 405 k.c.

Pozwany w odpowiedzi na pozew domagał się odrzucenia powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu, podnosząc zarzut niedopuszczalności drogi sądowej. Zdaniem pozwanego zmienił się stan prawny, albowiem od dnia 1 stycznia 2010 roku weszła w życia ustawa o finansach publicznych z dnia 27 sierpnia 2009 roku. Zawiera ona definicję środków publicznych, do których należy opłata za kartę pojazdu, do których z kolei zastosowanie w postępowaniu mają przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego orz ustawy – Ordynacja podatkowa. Jest to tryb szczególny, administracyjny, który wyłącza drogę postępowania przed sądem powszechnym. Nadto pobierana opłata, zdaniem pozwanego, nie była nienależna, skoro podstawa do jej pobierania nadal istniała. Dodatkowo pozwany wskazał, że ewentualne roszczenia powodów mogą dotyczyć wyłącznie kwoty 425 zł za kartę pojazdu, albowiem w tym tylko zakresie Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przepisów.

Wyrokiem z dnia 17 czerwca 2013 r. Sąd Rejonowy w Świeciu zasądził od pozwanego Powiatu (...):

1.  na rzecz powódki M. D. kwotę 1.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 500 zł od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty i od kwoty 500 zł od dnia 13 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 247 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 1 i 2 wyroku),

2.  na rzecz powódki B. C. kwotę 505,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 3 i 4 wyroku),

3.  na rzecz powoda K. K. kwotę 505,88 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 5 i 6 wyroku),

4.  na rzecz powoda J. H. kwotę 589,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 7 i 8 wyroku),

5.  na rzecz powodaS. R.kwotę 899,70 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 9 i 10 wyroku),

6.  na rzecz powoda A. D. kwotę 565,39 zł wraz z ustawowym odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 11 i 12 wyroku),

7.  na rzecz powoda P. K. kwotę 501,07 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 13 i 14 wyroku),

8.  na rzecz powoda J. G. kwotę 501,07 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 15 i 16 wyroku),

9.  na rzecz powoda R. K. kwotę 501,07 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 17 i 18 wyroku),

10.  na rzecz powoda K. L. kwotę 500 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5 maja 2013 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 107 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt 19 i 20 wyroku).

Swoje rozstrzygnięcie oparł Sąd Rejonowy na następujących ustaleniach i rozważaniach natury prawnej:

M. D. w dniu 22 kwietnia 2005 r. oraz w dniu 10 lutego 2006 r., B. C. w dniu 30 grudnia 2005 r., K. K. w dniu 18 kwietnia 2005 r., J. H. w dniu 31 sierpnia 2004 r., S. R.w dniu 8 czerwca 2005 r., A. D. w dniu 23 marca 2006 r., R. K. w dniu 18 grudnia 2003 r. i K. L. w dniu 29 grudnia 2005 r., dokonali pierwszej rejestracji w Polsce używanych pojazdów, sprowadzonych z innego kraju UE, różnych marek. Z tego tytułu za wydanie karty pojazdu każdy z nich uiścił opłatę administracyjną w kwocie 500 zł.

Powodowi J. H. w dniu 19 września 2011 r. odmówiono zwrotu uiszczonej opłaty na skutek jego wcześniejszego wezwania.

W dniu 11 lipca 2006 r. S. R.wniósł o zwrot opłaty do Starostwa Powiatowego.

Powód A. D. w dniu 15 lutego 2012 r. wezwał do zwrotu uiszczonej opłaty.

Pozostali powodowie wezwali pozwanego do zapłaty nienależnie pobranej opłaty w kwocie 500 zł za każdy pojazd w terminach do dnia 30 marca 2013 r., 12 września 2013 r., 27 kwietnia 2013 r. i 4 maja 2013 r.

Sąd Rejonowy wskazał, że ustalony stan faktyczny był niesporny i wynikał z przedłożonych dokumentów.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd stwierdził, że zarzut niedopuszczalności drogi sądowej nie był uzasadniony. Powołana przez pozwanego regulacja w postaci ustawy o finansach publicznych z 2009 r., nie wyłącza drogi sądowej, co zostało już potwierdzone przez Sąd Najwyższy (uchwała z dnia 16.05.2007 r., III CZP 35/07; uchwała z dnia 06.06.2012 r., III CZP 24/12). Dopuszczalność drogi sądowej w sprawie należy domniemywać (art. 2 k.p.c.) i rozumieć ją stosunkowo szeroko. W konsekwencji musi istnieć konkretny przepis prawa, który wprost wyznacza dla sprawy drogę administracyjną, jako wyłączną. Takiego wskazania dla spraw związanych z opłatami za kartę pojazdu brak w powołanych przez pozwanego przepisach. Niezależnie od tego Sąd Rejonowy wskazał, że powodowie oparli swoje roszczenia na instytucji prawa cywilnego. Z tych powodów nie było podstaw do odrzucenia pozwów.

W ocenie Sądu roszczenie powódki było w całości zasadne. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 r. (sygn. akt III CZP 37/10, Lex nr 578583), rozważając kwestię zwrotu nienależnie pobranych opłat za kartę pojazdu stwierdził na wstępie, że rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga przede wszystkim odpowiedzi na pytanie, czy przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 lipca 2003 r., na podstawie którego została od powoda pobrana opłata za kartę pojazdu zakupionego na terenie państwa należącego do Unii Europejskiej i sprowadzonego do Polski, był zgodny z prawem wspólnotowym. Wskazać bowiem należy, że zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje nie tylko sąd danego kraju, ale także organ administracyjny, do stosowania prawa wspólnotowego i odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów prawa wewnętrznego, krajowego (tak m.in. WSA w Warszawie z dnia 4 listopada 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 832/09, Lex nr 550223), niezależnie od wyroku polskiego Trybunału Konstytucyjnego, który odroczył utratę mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia, w drodze wyroku z dnia 17 stycznia 2006 roku, w sprawie o sygnaturze U 6/04. W sprawie zgodności odpowiedniego przepisu rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu w dniu 10 grudnia 2007 roku w sprawie C-134/07, zajął stanowisko, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie takiej, jak i przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r., która to w praktyce była nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Traktat WE jest umowa międzynarodową, ratyfikowaną przez RP, która była w odpowiednim trybie ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Zgodnie zaś z przepisem art. 91 Konstytucji RP ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana. Także z art. 10 TWE należy wywieść zasadę pierwszeństwa, która nakłada na sąd krajowy obowiązek pominięcia normy prawa krajowego, jeśli stwierdzi, że jest ona sprzeczna z normą wspólnotową.

Postanowienie z dnia 10 grudnia 2007 r. ma skutek ex tunc. tj. wywołuje skutek od samego początku obowiązywania niezgodnego z prawem wspólnotowym przepisem. W świetle tego nakładanie opłaty za kartę pojazdu było od samego początku sprzeczne z prawem unijnym. Oznacza to, że kupujący pojazd i rejestrujący go po raz pierwszy w Polsce, nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty.

Sąd Rejonowy jednocześnie zauważył, że powyższe postanowienie Europejskiego Trybunatu Sprawiedliwości z dnia 10 grudnia 2007 r. odnosi się do pełnej wysokości opłaty pobieranej za kartę pojazdu w kwocie 500 złotych, a nie jej części czy różnicy pomiędzy kwotami pobieranymi w tym przedmiocie poprzednio i obecnie. Na dzień faktycznego uiszczenia przez osoby rejestrujące pojazdy w Polsce pełnej opłaty 500 złotych, nie było skutecznego przepisu, który ustalałby wysokość jakiejkolwiek opłaty za tą czynność rejestracyjną. Zatem spełnione wówczas świadczenia były nienależne.

Wobec tego uznając, że wykazane zostały przesłanki nienależytego świadczenia z art. 410 § 2 kc w zakresie zgłoszonego roszczenia, Sąd zasądził od pozwanego dochodzoną przez każdego z powodów kwotę roszczenia głównego wraz z kwotami stanowiącymi skapitalizowane odsetki ustawowe. O dalszych odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku wniósł pozwany Powiat (...) zarzucając temu rozstrzygnięciu naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 kpc przez jego niezastosowanie, art. 410 § 2 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie, naruszenie art. 2 § 1 kpc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i art. 2 § 3 kpc przez jego niezastosowanie.

Wskazując na te zarzuty domagał się skarżący uchylenia wyroku i odrzucenia pozwu, ewentualnie zmiany wyroku przez oddalenie powództwa i zasądzenia na jego rzecz od powodów zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję oraz zasądzenia kosztów postępowania apelacyjnego.

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie oraz zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego zaoferowanego w toku postępowania przez strony bez przekroczenia bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o jakiej mowa w art. 233 § 1 k.p.c., które to ustalenia Sąd Okręgowy w całości akceptuje i przyjmuje za własne.

Przystępując do rozpoznania apelacji Sąd Okręgowy w pierwszej kolejności rozpoznał zarzut nieważności postępowania z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej (art. 379 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 199 § 1 k.p.c. w zw. z art. 2 k.p.c.).

Pozwany podnosił, że z dniem 1 stycznia 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. 2009 r. Nr 157, poz. 1240), która w art. 60 zawiera definicję środków publicznych stanowiących nie podatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym, a w punkcie 7 art. 60 mieści się opłata objęta żądaniem pozwu, gdyż stanowiła dochód pobierany przez samorządową jednostkę budżetową na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie w art. 67 tej ustawy przewidziano, że do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa. Natomiast zgodnie z art. 115 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych, do spraw dotyczących nie podatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60 ustawy o finansach publicznych, wszczętych i nie zakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższa regulacja nie wyłącza drogi sądowej, którą zgodnie z art. 2 kpc należy domniemywać i jest ona rozumiana szeroko, a jej granicą jest wyraźny przepis prawa, który wprost przewiduje dla konkretnej kategorii spraw jedynie drogę administracyjną.

W tym miejscu przywołać należy pogląd wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 czerwca 2010 r. w sprawie IV CSK 554/09 (LEX nr 738131), że nie jest uzasadnione odrzucenie pozwu ze względu na niedopuszczalność drogi sądowej w sprawie nie mającej cech sprawy cywilnej, jeżeli powód przestawił okoliczności i zdarzenia, które mogą stanowić cywilnoprawne źródło jego żądań.

Powódka w pozwie jako podstawę faktyczną swojego żądania wskazała pobranie przez pozwanego bez podstawy prawnej opłaty, wskutek czego pozwany stał się bezpodstawnie wzbogacony, czyli roszczenia o zwrot tej kwoty od pozwanego upatrywała w przepisach prawa cywilnego, art. 405 i nast. k.c. Natomiast przytoczone przez pozwanego przepisy ustawy o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. regulują kwestię pobierania opłat.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 6 czerwca 2012 r. w sprawie o sygn. akt: III CZP 24/12 na pytanie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zadane w analogicznej sprawie zajął stanowisko, że wejście w życie z dniem 01 stycznia 2010 r. ustawy z dnia 27.08.2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 r. Nr 157, poz. 1240), która w art. 60 pkt 7, jako środki publiczne stanowiące nie podatkowe należności budżetowe o charakterze publiczno-prawnym wymienia: „dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie innych ustaw”, a w art. 67 do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą przewiduje stosowanie przepisów ustawy z dnia 14.06.1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) i odpowiednio przepisów działu III ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. 2005 r. nr 8, poz. 60 , z późn. zm.), nie spowodowało niedopuszczalności drogi sądowej w sprawach o zwrot nienależnie pobranych opłat za karty pojazdu na podstawie rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28.07.2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz. U. 2003 r. Nr 137, poz. 1310).

Z powyższego względu zarzut niedopuszczalności drogi sądowej uznać należy za niezasadny. W dalszej kolejności rozpoznaniu podlegał zarzut naruszenia art. 410 § 2 k.c.

W kwestii zgodności § 1 ust. 1 rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się na pytanie prejudycjalne Sądu Rejonowego w Jaworznie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007 r., sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15), orzekł, że art. 90 akapit pierwszy WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. wywołuje skutek retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładane opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia opłaty.

Podkreślić należy, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odnosi się do pełnej wysokości opłaty za kartę pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie do różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 i 2006 r.

Trybunał Sprawiedliwości uznał bowiem za sprzeczną z prawem unijnym (wspólnotowym) opłatę nakładaną w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego w sytuacji, w której opłata taka nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany.

Zważyć jednocześnie należy, że sprzeczność przepisów rozporządzeń krajowych z prawem wspólnotowym, wywoływało skutek nieważności tych rozporządzeń ex tunc, dlatego odroczenie przez Trybunał Konstytucyjny utraty mocy obowiązującej przepisów prawa, nie ma znaczenia dla ich nieważności od samego początku.

Powyższe pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 2 czerwca 2010 r. (sygn. akt: III CZP 37/10, OSNC 2011/1/2, LEX nr 578583).

Wobec tego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako niezasadną. O kosztach postępowania apelacyjnego orzekł Sąd Okręgowy na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 par. 1 k.p.c. .

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz każdego z powodów z osobna kwoty po 90 zł.