Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 grudnia 2018 r. w G.

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu;

III.  koszty procesu wyłożone przez Skarb Państwa Sąd Rejonowy w Gdyni przejmuje na Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 689/14

UZASADNIENIE

Powód W. K. wniósł pozew przeciwko Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. o zapłatę kwoty 7.642 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że żąda zwrotu kwoty 360 zł tytułem składek członkowskich, które jego zdaniem nie zostały mu zwrócone.

Nadto powód wskazał, że błędnie obliczono różnicę wynikającą ze zmniejszenia raty pożyczki z kwoty 719,63 zł do 585 zł. Według powoda skoro rata została obniżona o kwotę 134,63 zł to biorąc pod uwagę liczbę 51 rat, do spłaty pozostałaby kwota 6.834 zł, nie zaś błędnie wskazana przez pozwaną kwota 13.872 zł (tzw. rata balonowa). Różnica powyższych kwot 7.038 zł (13.872 zł – 6834 zł) składała się na kwotę dochodzą pozwem.

(pozew – k. 2-5)

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu pozwana wskazała, że dnia 15 marca 2008 roku powód zawarł z pozwaną umowę pożyczki refinansowej na kwotę 36.000 zł na okres od dnia zawarcia pożyczki do dnia 15 marca 2014 roku według zmiennej stopy procentowej z równą ratą miesięczną. Ostatnia rata miała rozliczać pożyczkę.

Na wniosek powoda dnia 19 listopada 2009 roku pozwana wydała pozytywną decyzję restrukturyzacyjną, która skutkowała obniżeniem raty do kwoty 570 zł i tym samym zwiększeniem ostatniej raty, tzw. balonowej do wysokości 13.872,52 zł, o czym powód został poinformowany również zaakceptowanym nowym planem spłaty pożyczki. Pozwana wskazała, że nastąpiła zmiana oprocentowania pożyczki z 14,85 % na 16,35 %, co uwzględniono w ostatniej racie pożyczki. Zdaniem pozwanej, dokonała ona właściwego rozliczenia pożyczki, wyjaśniając wątpliwości powodowi w odpowiedzi na kierowane przez niego pisma i wezwania do zapłaty. Odnośnie zwrotu składek na IKS powoda, pozwana wskazała, że obecnie na tym koncie nie znajdują się żadne środki. Pozwana dodała, że powód dokonywał przelewów w kwocie po 585 zł na rachunek do spłaty pożyczki, nie zaś na konto IKS. Nadpłata została zaliczona jako nadpłata w spłacie pożyczki.

(odpowiedź na pozew – k. 71-80)

Pismem z dnia 22 sierpnia 2017 roku powód rozszerzył powództwo o zapłatę kwoty 8.989,20 zł tytułem zwrotu nieprawidłowo rozliczonej pożyczki oraz kwoty 360 zł tytułem zwrotu składek członkowskich. Nadto powód wniósł o stwierdzenie nieważności przedmiotowej umowy pożyczki zrestrukturyzowanej dnia 24 listopada 2009 roku z powodu wpisania niewłaściwych parametrów danych, które skutkowały niewłaściwym rozliczeniem (zawyżonym) przy całkowitej spłacie pożyczki.

(pismo z dnia 22.08.2017r. – k. 378-380)

Pozwana w odpowiedzi na powyższe wniosła o oddalenie powództwa, podtrzymując dotychczasową argumentację.

(pismo z dnia 09.10.2017r. – k. 388-389)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 15 marca 2008 roku powód W. K. zawarł z pozwaną Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. w G. umowę pożyczki refinansowej nr (...) w wysokości 36.000 zł na okres od dnia 15 marca 2008 roku do dnia 15 marca 2014 roku. Całkowity koszt pożyczki wyniósł 14.896,94 zł, a rzeczywista roczna stopa oprocentowania wyniosła 13,11 %. Odsetki stanowiły kwotę 14.156,94 zł. Kwota 720 zł stanowiła zabezpieczenie pożyczki, a kwota 20 zł opłatę przygotowawczą. Spłata pożyczki (łącznej kwoty 50.156,94 zł) miała nastąpić zgodnie z harmonogramem spłaty stanowiącym Załącznik nr 2 do umowy w 72 równych ratach w wysokości po 696,63 zł do 15-ego dnia każdego miesiąca. Pożyczkobiorca miał być zawiadomiony o zmianie oprocentowania pożyczki wraz z nowym planem spłaty pożyczki. Warunkiem udzielenia pożyczki było przystąpienie do Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.. Powód został przyjęty został w poczet członków kasy. Powód zobowiązany był do wpłacania wkładu własnego w wysokości 15 zł miesięcznie na konto IKS.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: umowę pożyczki – k. 87-89, plan spłaty – k. 91-92, przesłuchanie powoda – k. 226-226v., deklaracja – k. 288, regulamin IKS – k. 305-306, statut – k. 307-313v.)

Pismem z dnia 28 września 2009 roku powód zwrócił się o umorzenie części kredytu i zmniejszenie wysokości kwot płaconych rat.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 28.09.2009r. – k .93)

Pozwana pismem z dnia 08 października 2009 roku odmówiła, informując o możliwości restrukturyzacji zadłużenia.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 08.10.2009r. – k. 95)

Powód wnioskiem o restrukturyzację z dnia 15 marca 2008 roku wniósł o obniżenie raty do poziomu 400 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 15.03.2008r. – k .96-97)

Pismem z dnia 23 października 2009 roku pozwana odmówiła, ponieważ wyrażenie zgody spowodowałoby zwiększenie ostatniej raty (tzw. balonowej) do wysokości 26.700 zł. Pozwana poinformowała powoda, że możliwe jest obniżenie raty do kwoty 570 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: pismo z dnia 23.10.2009r. – k. 98)

Powód wnioskiem o restrukturyzację z dnia 02 listopada 2008 roku wniósł o obniżenie raty do poziomu 570 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 02.11.2008r. – k .99-100)

Pismem z dnia 19 listopada 2009 roku pozwana poinformowała powoda, że wyraża zgodę na restrukturyzację zadłużenia i obniżenie raty pożyczki do kwoty 570 zł miesięcznie. Spłata miała rozpocząć się od grudnia 2009 roku. Pozwana poinformowała, że obniżenie rat skutkować będzie zwiększeniem wysokości ostatniej raty, która w przybliżeniu wyniesie 13.880 zł. Koszt opłaty za restrukturyzację miał wynieść 10 zł.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: pismo z dnia 19.11.2009r. – k. 101)

Powód zaakceptował warunki restrukturyzacji zadłużenia i plan spłaty pożyczki nr 1 z dnia 24 listopada 2009 roku, zgodnie z którym na ten dzień saldo pożyczki wyniosło 28.743,42 zł, a naliczone odsetki 105,39 zł. Raty od 21-ej do 71-ej wyniosły po 570 zł każda, a ostatnia rata (tzw. balonowa) wyniosła 13.872,52 zł. Do spłaty pozostała łączna kwota 42.942,52 zł, z czego kwotę 14.159,10 zł stanowiły odsetki, a kwotę 28.743,42 zł kapitał.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: plan spłaty pożyczki z dnia 24.11.2009r. – k. 10-11, 102-103)

Do dnia restrukturyzacji zadłużenia powód na poczet spłaty pożyczki wpłacił łączną kwotę 14.837,33 zł. Z tej kwoty 7.216,60 zł zostało zaliczone na kapitał za okres od dnia 15 marca 2008 roku do dnia 15 listopada 2009 roku a 7.620,73 zł na odsetki od tego kapitału za tożsamy okres.

(dowód: wyciąg z rachunku – k. 25-47, zestawienie – k. 244-247, zestawienie – k. 248-249, wyciąg – k. 301-302, pisemna opinia biegłego sądowego R. G. – k. 326-330, wraz z pisemną opinią uzupełniającą – k. 395-396)

W okresie spłaty pożyczki występowało następujące oprocentowanie:

- od dnia 15 marca 2008 roku do dnia 05 kwietnia 2008 roku – 11,60 %,

- od dnia 06 kwietnia 2008 roku do dnia 09 listopada 2008 roku – 12,85 %,

- od dnia 10 listopada 2008 roku do dnia 24 lipca 2011 roku – 14,85 %,

- od dnia 25 lipca 2011 roku do dnia 28 października 2011 roku – 16,35 %.

(okoliczność bezsporna)

W okresie od dnia 30 grudnia 2009 roku do dnia 30 października 2011 roku powód dokonał na rachunek spłaty pożyczki za pomocą zlecenia stałego przelewów zatytułowanych „spłata pożyczki nr (...)” w kwotach po 585 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wyciąg z rachunku – k. 25-47)

Na konto IKS pozwanego w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 30 grudnia 2009 roku wpłynęła kwota w wysokości 315 zł. Na dzień 08 października 2011 roku na koncie IKS powoda znajdowały się środki pieniężne w kwocie 85,28 zł, z czego 75,06 zł zostało wypłacone powodowi, natomiast pozostała kwota, tj. 10,22 zł została, na polecenie powoda, zaliczona na poczet spłaty pożyczki.

(dowód: wyciąg z rachunku – k. 20-24, dyspozycje wypłat – k. 298-300, pisemna opinia biegłego sądowego R. G. – k. 326-330, wraz z pisemną opinią uzupełniającą – k. 395-396)

Zgodnie z planem spłaty zadłużenia z dnia 26 października 2011 roku saldo pożyczki na ten dzień wynosiło 22.800,30 zł, natomiast odsetki wynosiły 132,77 zł. Do całkowitej spłaty pozostała kwota 22.933,07 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: plan spłaty z dnia 26.10.2008r. – k. 18)

Dnia 27 października 2011 roku powód dokonał wpłaty w wysokości 22.933,07 zł na poczet spłaty pożyczki nr (...). Łącznie z tytułu spłaty pożyczki powód wpłacił pozwanej 51.222,30 zł.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: zestawienie – k. 244-247, zestawienie – k. 248-249, wyciąg – k. 301-302, pisemna opinia biegłego sądowego R. G. – k. 326-330)

Na dzień 28 października 2011 roku z tytułu przedmiotowej pożyczki po stronie powoda występowała niedopłata w wysokości 11,89 zł.

(dowód: pisemna opinia biegłego sądowego R. G. – k. 326-330, wraz z pisemną opinią uzupełniającą – k. 395-396)

Pismem z dnia 28 października 2011 roku powód wypowiedział członkostwo w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. z okresem wypowiedzenia, który upłynął dnia 31 stycznia 2012 roku.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o: wniosek z dnia 28.10.2011r. – k. 296, raport – k. 297)

Powód W. K. ma 73 lata. Jest wdowcem. Samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe. Wynajmuje pokój. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.574,60 zł miesięcznie. Powód posiada lokal mieszkalny o powierzchni 38,79 m ², w którym mieszkają jego córka z zięciem oraz dwójką małoletnich dzieci. Od dnia 01 lipca 2016 roku jest osobą trwale niezdolną do samodzielnej egzystencji. Cierpi na przewlekłą niewydolność serca z chorobą niedokrwienną serca 3-naczyniową z zajęciem pnia lewej tętnicy wieńcowej po przebytym zawale serca ściany dolnej w 2012 roku po angioplastyce naczyń wieńcowych z implantacją stentu w 2012 roku i pomostowaniu aortalno-wieńcowym i z blokiem A-V III stopnia. Cierpi również na nadciśnienie tętnicze (...) z niedodmą języczka płuca lewego z naczyniowym uszkodzeniem mózgu z zaburzeniami równowagi. Jego miesięczne wydatki wynoszą łącznie: 2.099 zł, na co składają się: opłaty czynszowo-eksploatacyjne (900 zł), spłata pożyczek (849 zł) oraz koszty leczenia (350 zł). W zakresie brakującej kwoty oraz w zakresie wyżywienia, powoda finansowo wspierają jego córka oraz syn.

(dowód: orzeczenie lekarza ZUS – k. 403, oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania – k. 404-406, wniosek z dnia 15.03.2008r. – k .96-97)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, dowodu z przesłuchania powoda W. K., świadka D. H. oraz dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia prawidłowości rozliczeń stron z tytułu umowy pożyczki nr (...) oraz członkostwa powoda w pozwanej Kasie, w tym ustalenia, czy po stronie powoda istnieje wierzytelność względem pozwanej z tytułu spłaty pożyczki lub składek na IKS.

W ocenie Sądu przedłożone przez strony dowody z dokumentów są wiarygodne, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, ani też żadna ze stron nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod tymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Co prawda powód zarzucał wadliwość działania systemu informatycznego powoda i wnosił o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego celem stwierdzenia ewentualnych nieprawidłowości, jednak wniosek ten należało oddalić, albowiem nie był przydatny dla rozstrzygnięcia sprawy. Sąd miał na uwadze, że prawidłowość naliczeń dla przedmiotowej pożyczki, jak również księgowania konkretnych kwot na konto spłaty pożyczki, jak również na konto IKS wynikała również z zestawienia operacji na rachunkach bankowych i korelowała z zestawieniami sporządzonymi przez pozwaną, co potwierdza również opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości.

W ocenie Sądu, brak było podstaw do kwestionowania zeznań powoda, które były szczere i logiczne. Natomiast sama ocena prawidłowości działań pozwanej, w szczególności w zakresie dokonanych rozliczeń, nie stanowiła podstawy do ustalenia stanu faktycznego, a jedynie wyrażała stanowisko procesowe powoda.

Brak było również podstaw do kwestionowania zeznań świadka D. H., które tak jak powoda były spójne, logiczne i wewnętrznie niesprzeczne. Co prawda świadek nie pamiętała wszystkich szczegółów rozliczeń, jednak należy mieć na uwadze, że jej zeznania przydatne były głównie do oceny dowodów w postaci rozliczeń i zestawień pozwanej, a podczas przesłuchania nie miała ona dostępu do systemu informatycznego pozwanej, w oparciu o który sporządzała dokumenty w ramach zatrudnienia u pozwanej, a od ich sporządzenia upłynęło już kilka lat. Oczywistym jest zatem, że świadek mogła pewnych szczegółów już nie pamiętać.

Ponadto, Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania pisemnej opinii z zakresu rachunkowości wydanej przez biegłego sądowego P. G.. Opinia ta została zdaniem Sądu sporządzona rzetelnie i fachowo, z uwzględnieniem całokształtu materiału dowodowego, a nadto została wyrażona w sposób jasny, zrozumiały i nie zawiera luk czy sprzeczności. Przedstawione przez biegłego wnioski, co do prawidłowości rozliczeń stron z tytułu umowy pożyczki nr (...) oraz członkostwa powoda w pozwanej Kasie, w tym ustalenia, czy po stronie powoda istnieje wierzytelność względem pozwanej z tytułu spłaty pożyczki lub składek na IKS są kategoryczne, dobrze uzasadnione, a także nie budzą wątpliwości Sądu w świetle zasad logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. Na zarzuty powoda do wydanej opinii biegły wyjaśnił sposób zaliczania wpłat powoda w czasie trwania pożyczki, a w szczególności sposób księgowania wpłat na rachunek IKS i rachunek spłaty pożyczki, a także sposób obliczenia ostatniej raty pożyczki, tzw. balonowej czy też wyrównawczej w wysokości 13.872,52 zł. Biegły wyjaśnił, że pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej. Słusznie zauważył biegły, że harmonogram spłaty zadłużenia należy traktować informacyjnie, skoro oprocentowanie pożyczki może ulec zmianie. Biegły szczegółowo wyjaśnił również sposób zaliczania wpłat na poczet pożyczki. Podał, że w dniu restrukturyzacji zadłużenia do spłaty pozostał jeszcze kapitał w wysokości 27.783,40 zł, tj. kwota 36.000 zł kapitału pomniejszona o dokonaną wpłatę w wysokości 7.216,60 zł, do czego dochodziły odsetki według wyższej stopy procentowej niż w dniu zawierania umowy pożyczki. Jak zauważył biegły, z harmonogramu po restrukturyzacji wynika, że zostałby spłacony kapitał w łącznej wysokości 15.067,15 zł. Tak więc kapitał ostatniej raty wyniósł 13.716,25 zł, co stanowi kwotę pozostałego kapitału w wysokości 27.783,40 zł pomniejszonego o kapitał, który zostałby spłacony, gdyby nie restrukturyzacja zadłużenia – 15.067,15 zł. Odnośnie składki członkowskiej na IKS, biegły wskazał, że powód dokonywał wpłaty w kwocie 585 zł na rachunek spłaty pożyczki, nie zaś na konto IKS. Zdaniem Sądu, wyjaśnienia biegłego złożone w uzupełniającej pisemnej opinii rozwiewają wszelkie wątpliwości stron i Sądu. Uznając zatem, iż złożona opinia jest jasna, logiczna i wewnętrznie niesprzeczna, stąd uczynił ją podstawowym materiałem dowodowym, na którym oparł rozstrzygnięcie w sprawie. W tym stanie rzeczy, Sąd uznał opinię biegłego P. G. za w pełni wiarygodny i przydatny dowód do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Natomiast zarzuty powoda co do stronniczości biegłego, w ocenie Sądu, stanowią jedynie wyraz niezadowolenia z wniosków końcowych opinii, co nie mogło stanowić podstawy do uznania opinii za błędną i posiłkowania się opinią innego biegłego, mając na uwadze powyższą ocenę złożonej opinii.

Powód domagał się od pozwanej zwrotu, w jego ocenie, bezpodstawnie pobranych środków, co wynikać miało z nieprawidłowego rozliczenia pożyczki, a także odmowy zwrotu składek wpłaconych na konto IKS powoda.

Podstawę prawną pozwu stanowił więc art. 405 k.c., który stanowi, że ten kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Jednym z rodzajów bezpodstawnego wzbogacenia jest świadczenie nienależne określone w art. 410 k.c., o którym można mówić wtedy, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Sąd zważył przy tym, że przez świadczenie w rozumieniu art. 410 k.c. należy rozumieć każde celowe i świadome przysporzenie na rzecz majątku innej osoby, które z punktu widzenia odbiorcy można przyporządkować jakiemuś zobowiązaniu, choćby w ogóle lub jeszcze nieistniejącemu albo nieważnemu. Przysporzenie rozumieć tu przy tym należy najszerzej, tj. jako każde zachowanie prowadzące do wzbogacenia innej osoby i powstaje między innymi wtedy, gdy czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Dla wszystkich wypadków kondykcji wspólne jest to, że wierzyciel musi najpierw wykazać, że dokonał jakiegoś przysporzenia, jak również wykazać, na czym polegała nienależność świadczenia, przy czym w przypadku condictio sine causa, trzeba wykazać że podstawa była nieważna.

Sąd ocenił roszczenie powoda na płaszczyźnie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, uznając przy tym, że w okolicznościach sprawy brak jest zarówno wzbogacenia po stronie pozwanej, jak również pozostającego z nim w związku zubożenia po stronie powoda, a co za tym idzie nie zostały spełnione dwie podstawowe przesłanki, które warunkują roszczenie zmierzające w swej istocie do przywrócenia równowagi majątkowej pomiędzy dwoma podmiotami. Niemniej jednak, dochodzona przez powoda kwota, może i powinna być definiowana jako świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 k.c. Zwięźle rzecz ujmując należy stwierdzić, że nienależne świadczenie jest szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia, o którym mowa w art. 405 k.c., w związku z czym stosuje się do niego przepisy art. 405-409 k.c. Nienależne świadczenie odróżnia się od pozostałych przypadków bezpodstawnego wzbogacenia źródłem powstania, bowiem do zaistnienia tego zobowiązania dochodzi w wyniku spełnienia świadczenia przez zubożonego, a nie poprzez jakiekolwiek inne przesunięcia majątkowe, niebędące świadczeniem (jak w pozostałych wypadkach bezpodstawnego wzbogacenia). Jednocześnie zachodzi brak podstawy prawnej do świadczenia.

Nienależne świadczenie jest tylko szczególnym przypadkiem niesłusznego wzbogacenia (art. 410 k.c.), co ma istotne znaczenie, bowiem przyczyną powstania roszczenia z tytułu nienależnego świadczenia pozostaje bezpodstawność ("bez podstawy prawnej") przesunięcia majątkowego, a zatem jego "niesłuszność" (por. wyrok Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 listopada 1966 r., II PR 512/66, LEX nr 6075).

Należy mieć na uwadze to, że do umowy pożyczki zawartej między stronami mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. 2016, poz. 1528).

W toku postępowania powód podnosił, że umowa zrestrukturyzowanej umowy pożyczki dnia 24 listopada 2009 roku z powodu wpisania niewłaściwych parametrów danych, które skutkowały niewłaściwym rozliczeniem (zawyżonym) przy całkowitej spłacie pożyczki, jest nieważna. Powód wskazał, że w dacie 15 grudnia 2009 roku w pozycji „saldo” istnieją dwa różne zapisy. W pierwszym z dnia 15 marca 2008 roku jest zapisana kwota 27.941,72 zł, natomiast w drugim z dnia 24 listopada 2009 roku jest zapis 28.564,73 zł, co miałoby oznaczać, że bezpodstawnie zawyżono kwotę zadłużenia o 623,01 zł. Nieważność umowy, zdaniem powoda, wynikać miała również z zawyżenia ostatniej raty pożyczki. Jak wskazał biegły sądowy z zakresu rachunkowości, harmonogram spłaty pożyczki w sytuacji zmiennej stopy oprocentowania ma charakter poglądowy. Należy wziąć pod uwagę, że do dnia 05 kwietnia 2008 roku oprocentowanie pożyczki wynosiło 11,60 %, natomiast po tym dniu aż do dnia 24 lipca 2011 roku wynosiło 14,85 %. Skoro zatem zwiększyła się stopa oprocentowania, zwiększeniu uległy również wymagalne odsetki. Mając na uwadze opinię biegłego sądowego z zakresu rachunkowości P. G., nie ma żadnych przesłanek do uznania, że powyższa umowa jest nieważna lub, że doszło jej nieprawidłowego rozliczenia przez pozwaną. Sąd podzielając opinię biegłego doszedł do przekonania, że powyższy zarzut powoda nie zasługiwał na uwzględnienie. Zdaniem Sądu biegły użył poprawnych danych do zastosowanych obliczeń.

Wskazać należy, że powód przed restrukturyzacją zadłużenia poinformowany został, że obniżenie wysokości raty spowoduje wzrost ostatniej raty. Pozwana wskazała, że rata ta miała wynieść około 13.880 zł, natomiast w harmonogramie spłaty z dnia 24 listopada 2011 roku według stopy oprocentowania z tego dnia wynikało, że wysokość ostatniej raty wynosiła 13.716,27 zł. Powód własnoręcznym podpisem zaakceptował zaproponowane warunki spłaty zadłużenia.

Restrukturyzacja zadłużenia ma na celu umożliwienie pożyczkobiorcy spłatę zadłużenia. Powód znalazł się w trudnej sytuacji majątkowej oraz rodzinnej. Pozwana przez obniżenie raty pożyczki do kwoty 570 zł umożliwiła powodowi spłatę zadłużenia, przy czym skutkowało to zwiększeniem ostatniej 72. raty.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy, Sąd uznał, że pozwana nie zawyżyła zadłużenia powoda. Natomiast co się tyczy klauzul abuzywnych, zgodnie z art. 385 1 § 1 k.c. nie można uznać za abuzywne tych postanowień umownych, które określają główne świadczenia stron, w tym cenę i wynagrodzenie. Zakwestionowane przez powoda postanowienia umowy, jak: wysokość pozostałego do spłaty kapitału czy odsetek kapitałowych dotyczą właśnie wynagrodzenia pozwanej i zostały wyłączone z kontroli abuzywności.

Sąd zbadał też, czy w przedmiotowej sprawie nie mamy do czynienia ze sprzecznością postanowień umownych z zasadami współżycia społecznego, o czym stanowi art. 58 § 2 i 3 k.c. Dysproporcja między wzajemnymi świadczeniami stron umowy może być także podstawą do uznania postanowień umownych za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Przed wprowadzeniem przepisów o odsetkach maksymalnych, za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego uważano zastrzeganie w umowie zbyt wysokich odsetek (por.: wyrok SN z dnia 27 maja 2010r., III CSK 230/09, LEX nr 603173; wyrok SA w Warszawie z dnia 27 października 2004r. VI ACa 146/04, LEX nr 150944; wyrok SA w Łodzi z dnia 1 lipca 2016r. I ACa 39/16, LEX nr 2087877). Obecnie za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego uważa się zastrzeganie nadmiernego wynagrodzenia albo ustanawianie nadzabezpieczenia (por.: wyrok SN z dnia 28 października 2010 r., II CSK 218/10, OSNC 2011/6/72; wyrok SN z dnia 12 października 2011 r., II CSK 690/10. OSNC-ZD 2012/4/83).

Reasumując, Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania kwoty zadłużenia wyliczonej przez powoda, w szczególności prawidłowości obliczenia należnych rat, w tym ostatniej raty wyrównawczej. Zdaniem Sądu powyższe naliczenia nie naruszało przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, a zatem nie można było uznać, iż pozostaje w sprzeczności z prawem czy zasadami współżycia społecznego, albo że naruszają interes powoda. Pozwana świadczy usługi polegające na udzielaniu pożyczek, a skoro powód zdecydował się na zaciągnięcie pożyczki zobowiązany był ją spłacić wraz z kosztami, gdyż postanowienia umowne zgodnie z zasadą pacta sunt servanda wiążą strony.

Natomiast odnośnie składek na konto IKS, które w ocenie powoda nie zostały mu zwrócone, Sąd zważył, że w okresie po 30 grudnia 2009 roku zostały one zaliczane na poczet spłaty pożyczki, zgodnie z dyspozycją przelewu. Innymi słowy, gdyby powód po 30 grudnia 2009 roku wpłacił na konto IKS powyższą kwotę, możliwe byłoby za zgodą powoda, przeksięgowanie tej kwoty na spłatę pożyczki, ewentualnie wypłata tej kwoty, przy czym spowodowałoby to niedopłatę do pożyczki dodatkowo o tę kwotę. Biegły w pisemnej opinii jednoznacznie wskazał na ilość środków zgromadzonych na koncie IKS powoda w całym okresie jego członkostwa w pozwanej Kasie, jak również na okoliczność, że konto IKS powoda zostało rozliczone, co wynika z dyspozycji przelewów złożonych przez niego (vide: k. 299-300).

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. a contrario w punkcie I. oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążania powoda kosztami procesu. Zważyć należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 02 października 2015 roku o sygn. I ACa 2058/14 (LEX nr 1820933) Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie o sygn. II PZ 1/11 (LEX nr 852550) trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Zdaniem Sądu koszty procesu, które musiałby ponieść powód winny zostać spożytkowane na utrzymanie jego gospodarstwa domowego i bieżące potrzeby, w tym głównie wynikające z jego stanu zdrowia, a więc jego leczenia oraz kosztów opieki. Sąd wziął pod uwagę, że powód jest osobą w podeszłym wieku, niezdolną do samodzielnej egzystencji. Sąd zważył, że powód nie jest w stanie samodzielnie utrzymać się. Jest to możliwe jedynie, dzięki wsparciu jego dzieci, które wspomagają go finansowo.

W tych okolicznościach – zdaniem Sądu – sytuacja osobista, zdrowotna i majątkowa powoda w pełni uzasadnia skorzystanie z dobrodziejstwa określonego w art. 102 k.p.c.

Natomiast koszty sądowe wyłożone przez Skarb Państwa Sąd Rejonowy w Gdyni w punkcie III. wyroku stosownie do art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005 nr 167 poz. 1398 ze zm.), którego treść stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może odstąpić od obciążania strony nieuiszczonymi kosztami sądowymi, przejęto na Skarb Państwa z tym samych powodów, z których odstąpiono od obciążania powoda kosztami procesu.