Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i (...)

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Stachurska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 28 lutego 2020 r. w W.

sprawy A. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania A. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)w W.

z dnia 10 maja 2019r., znak : (...)

z dnia 10 maja 2019r., znak: (...)

1.  oddala odwołanie.

2.  wniosek A. K. o przeliczenie emerytury w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. przekazać do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)w W..

SSO Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

W dniu 27 maja 2019r. A. K. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z dnia 10 maja 2019r., wskazując że przysługująca jej emerytura jest obliczona w zaniżonej wysokości. Odwołująca wniosła o wyliczenie emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. mimo upływu pięciu lat od doręczenia decyzji (odwołanie, k. 3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 czerwca 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Uzasadniając swe stanowisko organ rentowy wyjaśnił, że w dniu 11 kwietnia 2019r. A. K. złożyła wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalno-rentowego poprzez uwzględnienie składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia oraz doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych. Zakład ustalił, że w okresie od czerwca 2013r. do marca 2019r. odwołująca prowadziła działalność gospodarczą, z tytułu której zgłoszona była jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego. W związku z powyższym w dniu 10 maja 2019r. wydano dwie decyzje: 1) znak: ENP/10/045032729 - odmawiającą przeliczenia emerytury na podstawie art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz 2) znak: E/10/045032729 - odmawiającą przeliczenia świadczenia na podstawie omyłkowo wskazanego art. 6 ust. 2 ww. ustawy. Ponadto organ rentowy zwrócił uwagę, że wniosek odwołującej o przeliczenie emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. nie był przedmiotem wcześniejszego rozpoznania (odpowiedź na odwołanie, k. 4 a.s.).

W piśmie procesowym złożonym w dniu 29 stycznia 2020r. - odpowiadając na zobowiązanie Sądu - A. K. wyjaśniła, że złożyła odwołanie w dniu 27 maja 2019r. od decyzji odmownej z 10 maja 2019r. i w tym piśmie powołała się na wyrok TK z 6 marca 2019r. Wskazała również, że ZUS w ogóle nie wziął pod uwagę, że zwracała się o przeliczenie emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, a przeliczył jej emeryturę od 2013r. do 2019r., kiedy prowadziła działalność gospodarczą i płaciła tylko składki zdrowotne. ZUS odmówił jej również przeliczenia emerytury, ponieważ upłynęło 5 lat od osiągnięcia wieku emerytalnego, co jest krzywdzące (pismo procesowe odwołującej złożone w dniu 29 stycznia 2020r., k. 14 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. K., urodzona w dniu (...), ma przyznane prawo
do wcześniejszej emerytury od dnia 20 kwietnia 2008r. na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. z 15 kwietnia 2008r., znak: E (...) (decyzja ZUS z 15 kwietnia 2008r., k. 37 a.r. – tom (...) a.r.).

W dniu 21 maja 2013r. A. K. złożyła w ZUS (...)w W. wniosek o emeryturę w związku z osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy decyzją z dnia 20 czerwca 2013r., znak: (...), przyznał odwołującej prawo do emerytury w kwocie zaliczkowej od 20 czerwca 2013r.,
tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Wysokość emerytury, obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wyniosła 1.116,05 zł. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że emerytura powszechna jest niższa od dotychczas wypłacanej emerytury wcześniejszej, ustalonej
na podstawie art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w związku z czym nadal będzie wypłacane świadczenie dotychczasowe w kwocie 1.506,46 zł brutto (wniosek o emeryturę
z 21 maja 2013r., k. 1-3 a.r., decyzja ZUS z 20 czerwca 2013r., k. 7 a.r. – tom SER-2 a.r.).

Na wniosek odwołującej, decyzją z dnia 26 czerwca 2015r., znak: (...) ZUS (...) w W. przeliczył emeryturę powszechną i ustalił jej wysokość
od 5 marca 2015r. w kwocie 1.152,55 zł. Jednocześnie poinformował odwołującą o zawieszeniu emerytury, wskazując, że nadal jest świadczeniem mniej korzystnym
i że będzie wypłacane świadczenie o symbolu E (decyzja ZUS z 29 czerwca 2015r., k. 17 a.r. – tom SER-2 a.r.).

W okresie od 28 czerwca 2013r. do 31 marca 2019r. A. K. prowadziła działalność gospodarczą, ale z tego tytułu była zgłoszona jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego (korespondencja wewnętrzna ZUS – karty nieoznaczone, tom SER-2 a.r.).

W dniu 11 kwietnia 2019r. A. K. złożyła w ZUS (...)w W. wniosek o ponowne obliczenie emerytury z uwzględnieniem składek zapisanych na jej koncie po przyznaniu świadczenia oraz poprzez doliczenie okresów składkowych/nieskładkowych. Po przeprowadzeniu postępowania ZUS (...) w W. wydał w dniu 10 maja 2019r. dwie decyzje:

-

znak: (...), w której, powołując się na art. 108 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, odmówił A. K. prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia, gdyż po przyznaniu prawa do emerytury, tj. po 20 czerwca 2013r. nie kontynuowała zatrudnienia, lecz tylko prowadziła działalność gospodarczą, z tytułu której była zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego;

-

znak: (...) w której, powołując się na art. 6 ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS odmówił A. K. prawa do doliczenia okresów składkowych i nieskładkowych, gdyż w okresie od 28 czerwca 2013r. do 31 marca 2019r. prowadziła działalność gospodarczą, w związku z którą była zgłoszona tylko
do ubezpieczenia zdrowotnego, a okres ten nie jest wymieniony jako okres składkowy

(wniosek z 11 kwietnia 2019r., wniosek o potwierdzenie ubezpieczenia, decyzje ZUS z 10 maja 2019r.
– karty nieoznaczone, tom SER-2 a.r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dowodów
z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego. Zdaniem Sądu, powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były przy tym kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za nie będące przedmiotem sporu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie A. K. – jako bezzasadne – podlegało oddaleniu.

Rozpoznanie sprawy w rozpatrywanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz. U. z 2019r., poz. 1460 ze zm.), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a zatem nie zachodziła potrzeba przeprowadzania dowodów. Ponadto strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że nie było to konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

A. K. w odwołaniu wskazała, że zaskarża decyzję z dnia 10 maja 2019r., przy czym mimo wezwania, nie podała jednoznacznie, czy przedmiotem odwołania są obie decyzje wydane w ww. dacie, czy tylko jedna z nich. Sąd potraktował odwołanie A. K. jako dotyczące obu decyzji z dnia 10 maja 2019r.

Przypomnieć należy, że odwołująca domagała się przeliczenia przysługującej jej od 20 czerwca 2013r. emerytury powszechnej w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. Powołała się przy tym na niekorzystne obliczanie wysokości emerytury w przypadku kobiet z rocznika 1953.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który wskazała odwołująca, zapadł w sprawie o sygn. akt P 20/16. Trybunał w tymże wyroku orzekł o niezgodności z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako „ustawa emerytalna”), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w (...) roku kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy.

Sąd, mając na uwadze treść decyzji wydanych w dniu 10 maja 2019 roku, opisane żądanie odwołującej oraz stanowisko organu rentowego przedstawione w odpowiedzi na odwołanie, zobowiązał A. K. do wyjaśnienia, czy składała w ZUS wniosek o wznowienie postępowania w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku
z dnia 6 marca 2019r. W odpowiedzi na powyższe odwołująca w piśmie procesowym złożonym 29 stycznia 2020r. wyjaśniła, że zwracała się do ZUS o przeliczenie emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r., co jednak spotkało się
z odmową organu rentowego. Sąd zważył jednak, że okoliczności te nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w dokumentacji znajdującej się w aktach organu rentowego. W dokumentach, które zgromadził Zakład Ubezpieczeń Społecznych brak jest jakichkolwiek dowodów na okoliczność, że odwołująca formułowała opisane żądanie czy to poprzez złożenie stosownego pisma, czy też ustnie do protokołu. Po dacie wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku, tj. po dniu 6 marca 2019r., jedyne pismo złożone do organu rentowego przez A. K. to poprzedzający wydanie zaskarżonych decyzji wniosek z 11 kwietnia 2019r. o ponowne obliczenie świadczenia emerytalnego. We wniosku tym odwołująca sformułowała żądanie ponownego obliczenia emerytury powszechnej poprzez uwzględnienie składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia oraz poprzez doliczenie okresów składkowych i nieskładkowych. Wynika to wprost z treści przedmiotowego wniosku. W części formularza (...), dotyczącej określenia zakresu wniosku, A. K. postawiła znak (...) przy rubrykach „ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na moim koncie po przyznaniu świadczenia” oraz „doliczenie okresów składkowych/nieskładkowych”. W pozostałej części formularza nie zamieściła innych sformułowań pozwalających na uznanie, że wnosiła o wznowienie postępowania czy też o przeliczenie świadczenia w związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego.

W związku z powyższym organ rentowy przeprowadził postępowanie w ramach zakreślonych wnioskiem odwołującej, a konsekwencją było wydanie w dniu 10 maja 2019r. dwóch decyzji, w których odmówiono A. K. prawa do ponownego ustalenia wysokości świadczenia oraz doliczenia okresów składkowych i nieskładkowych. Kwestia przeliczenia emerytury w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019r. w sprawie P 20/19 nie była zaś przedmiotem rozpoznania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Tego nie dotyczy żadna z decyzji wydanych w dniu 10 maja 2019r., wbrew temu co wskazała odwołująca. Decyzje te odnoszą się do ponownego obliczenia emerytury poprzez uwzględnienie składek zapisanych na koncie po przyznaniu świadczenia oraz doliczenia okresów składkowych i nieskładkowych.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy nie miał możliwości rozpoznania zgłoszonego przez odwołującą żądania. Wymaga wyjaśnienia, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada, zgodnie z którą przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza treść decyzji administracyjnej organu rentowego, od której wniesiono odwołanie (art. 477 ⁹ i art. 477 ¹⁴ k.p.c.) i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Postępowanie sądowe zmierza do kontroli zasadności wydania zaskarżonej decyzji, a w związku z tym wykluczone jest rozstrzyganie przez sąd, niejako w zastępstwie organu rentowego, żądań zgłaszanych w toku postępowania odwoławczego, które nie były przedmiotem zaskarżonej decyzji (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 5 września 2019r., III AUa 172/19; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 14 sierpnia 2019r., III AUa 877/18). Innymi słowy, przedmiotem analizy sądu ubezpieczeń społecznych jest odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaskarżonej przez wnioskodawcę i to jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu. Przeniesienie sprawy na drogę sądową przez wniesienie odwołania od decyzji organu rentowego ogranicza się zatem tylko do okoliczności uwzględnionych w decyzji, a między stronami spornych; poza tymi okolicznościami spór sądowy nie może zaistnieć (por. wyroki Sądu Najwyższego:
z dnia 9 września 2010r., II UK 84/10; z dnia 13 maja 1999r., II UZ 52/99, z dnia 23 listopada 1999r., II UKN 204/99).

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie kwestia ewentualnego przeliczenia emerytury w związku z wydaniem przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 6 marca 2019r. w sprawie P 20/19 powinna być w pierwszej kolejności rozstrzygnięta przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w drodze decyzji administracyjnej. Dopiero wówczas
– w przypadku wydania przez organ rentowy decyzji dla odwołującej niekorzystnej – kwestia ta mogłaby być przedmiotem rozpoznania przez tutejszy Sąd jako sąd odwoławczy. Ponieważ jednak odwołująca nie złożyła w ZUS stosownego wniosku w powyższym zakresie, to przedmiotowe żądanie nie mogło być w niniejszej sprawie rozpoznane.

Odnosząc się do treści zaskarżonych decyzji z 10 maja 2019r., Sąd Okręgowy zważył, że przed ich wydaniem organ rentowy przeprowadził postępowanie w granicach zakreślonych opisanym wyżej wnioskiem odwołującej. W ramach tego postępowania poczyniono ustalenia, że odwołująca po dacie nabycia prawa do emerytury powszechnej, tj. po dniu 20 czerwca 2013r., prowadziła działalność gospodarczą i z tego tytułu była zgłoszona jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego. Nie była natomiast zgłoszona do ubezpieczeń społecznych i w odwołaniu tym okolicznościom nie przeczyła. Sąd nie znalazł więc podstaw do tego, aby te ustalenia kwestionować, tym bardziej, że informacje zawarte na koncie płatnika składek prowadzonym w formie elektronicznej, na których oparł się Zakład – zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2020r., poz. 266) - są środkiem dowodowym w postępowaniu administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 września 2018r., III AUa 65/18). Odwołująca nie przedstawiła przy tym żadnych twierdzeń ani dowodów, które pozwoliłyby na wzruszenie przedmiotowych ustaleń.

W związku z powyższym decyzje wydane w dniu 10 maja 2019 roku przez organ rentowy należało ocenić jako zgodne z prawem. Zgodnie z art. 108 ust. 1, 2 i 4 ustawy emerytalnej jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy emerytalnej okresami składkowymi są m.in. okresy ubezpieczenia oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro więc odwołująca w latach 2013 - 2019 nie była objęta ubezpieczeniem społecznym, to nie legitymowała się okresem składkowym, a w konsekwencji jej żądania sformułowane we wniosku z 11 kwietnia 2019r. nie mogły zostać uwzględnione.

W opisanych okolicznościach zaskarżone decyzje są prawidłowe i zgodne
z prawem. W konsekwencji Sąd Okręgowy, nie znajdując podstaw do ich zmiany, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie A. K., o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku. Jednocześnie, z przyczyn podanych powyżej, na podstawie art. 477 ⁹ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy przekazał wniosek A. K. o przeliczenie emerytury w związku
z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019r. do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) w W.. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy,
sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu. Taka też sytuacja miała miejsce w rozpatrywanej sprawie, co szczegółowo zostało już omówione.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i pouczeniem doręczyć odwołującej się.