Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2020r.

Sąd Okręgowy w Płocku, Wydział I Cywilny

w składzie :

Przewodniczący: sędzia Radosław Jeznach

Protokolant: sekr. sąd. Damian Gołębiewski

po rozpoznaniu w dniu 16 września 2020r. w Płocku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) BANK Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko J. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. K. na rzecz powoda (...) BANK Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwotę 180 315,34 zł (sto osiemdziesiąt tysięcy trzysta piętnaście złotych trzydzieści cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 stycznia 2019r. do dnia zapłaty oraz kwotę 16 576 zł (szesnaście tysięcy pięćset siedemdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  przyznaje wynagrodzenie na rzecz adw. M. P. za czynności kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejscu pobytu pozwanego w kwocie 2160zł (dwa tysiące sto sześćdziesiąt złotych), którą to kwotę wypłacić z zaliczki poz. (...).

sędzia Radosław Jeznach

Sygn. akt I C 425/19

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 28 stycznia 2019 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym powód (...) Bank S.A. z/s w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego J. K. kwoty 180 315,32 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 25 listopada 2016 r. strony zawarły umowę pożyczki nr (...); w związku z nienależytym wykonywaniem przez pozwanego zaciągniętego zobowiązania umownego (brak terminowego regulowania wpłat), skutkującym naruszeniem warunków w/w umowy, zadłużenie z dniem 08 stycznia 2019 r. zostało postawione w stan wymagalności. Pismem z dnia 10 stycznia 2019 r. pozwany został wezwany do spłaty wymagalnego zadłużenia pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Zadłużenie nie zostało przez pozwanego spłacone, stąd wystąpiła konieczność złożenia pozwu w sprawie o zapłatę. Powód wskazał, że w dniu 28 stycznia 2019 r. wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych banku nr (...). (...). W treści rzeczonego dokumenty wskazana została wysokość oraz struktura zadłużenia ciążącego na pozwanym z tytułu zawarcia umowy, jak również sprecyzowane i podane zostały szczegółowe wyliczenia należności odsetkowych, stanowiących element tego zadłużenia. Na kwotę objętą pozwem składa się niespłacony kapitał (174 170,40 zł), odsetki umowne (4 557,17 zł), odsetki umowne za opóźnienie (1 587,77 zł). Powód wskazał, że w dniu 04 listopada 2016 r. doszło do połączenia (...) Bank S.A. z wydzieloną częścią Banku (...) S.A., dokonanego w trybie art. 529 § 1 ksh, tj. przez przeniesienie na (...) Bank S.A. części majątku (...) S.A. w formie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Tym samym, z dniem 04 listopada 2016 r. (...) Bank S.A. wstąpił w prawa i obowiązku banku (...) S.A. określone w planie podziału.

Postanowieniem z dnia 08 lutego 2019 r. wydanym w sprawie VI Nc-e (...) Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Płocku, stwierdzając brak podstaw do wydania nakazu zapłaty.

Ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego J. K. kurator w odpowiedzi na pozew z dnia 28 maja 2020 r. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych, a w przypadku uwzględnienia powództwa o nieobciążanie pozwanego kosztami procesu na zasadzie art. 102 kpc. Uzasadniając swoje stanowisko kurator podniósł, że w treści pozwu pojawiają się rozbieżności w stosunku do przedstawionego przez powoda materiału dowodowego : w pozwie powód stwierdził, że między stronami została zawarta umowa pożyczki nr (...) z dnia 25 listopada 2016 r., podobnie w liście dowodów pod punktem pierwszym, nazywa stosunek zobowiązaniowy, z którego wywodzi skutki prawne „umową pożyczki” i deklaruje, że taki dokument posiada; jednocześnie w ramach załączników do pisma z dnia 26 marca 2019 r. powód przedstawia umowę kredytu łączącą strony. Instytucja kredytu i pożyczki według strony pozwanej są odrębnymi stosunkami zobowiązaniowymi, regulowanymi na podstawie innych przepisów; istotnym jest zatem, czy powód wywodzi swoje roszczenie z umowy pożyczki, której treści nie załączył do akt niniejszego postępowania, co stanowiło brak formalny, a tym samym nieudowodnienie podstawy swojego powództwa, czy zwyczajnie doszło do wielokrotnej omyłki pisarskiej. Podniesiono również, że powód nie dochował obowiązku jaki ciążył na nim w świetle zapisów umowy łączącej strony, a dokładnie § 8 ust. 1 i 2 umowy, zgodnie z którymi bank może wypowiedzieć umowę kredytu w razie naruszenia jej postanowień przez kredytobiorcę, z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, a nadto zawiadamia kredytobiorcę o wypowiedzeniu umowy w formie pisemnej, listem poleconym. Tymczasem w pozwie nie ma wzmianki o wypowiedzeniu umowy kredytu, ani również w załącznikach przesłanych w późniejszym terminie brak jest takiego oświadczenia o wypowiedzeniu kredytu. Jedynym dokumentem, na jaki powołuje się powód, jest przesądowe wezwanie do zapłaty z dnia 10 stycznia 2019 r., jednak z jego treści w najmniejszym stopniu nie wynika, aby było to oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu. Strona pozwana zakwestionowała również dopuszczalność wypowiedzenia umowy kredytu wskazując, że kwota kredytu nie przekracza 255 550,00 zł, została udzielona osobie fizycznej przez podmiot prowadzący działalność w przedmiocie usług finansowych działalność gospodarczą, a zatem należy przyjąć, że jest to kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim, więc pozwany powinien być postrzegany przez pryzmat wszelkich uprawnień przysługujących konsumentowi. W szczególności wypowiedzenie umowy kredytu niepoprzedzone wezwaniem do zapłaty zaległych rat kredytu w terminie nie krótszym niż 14 dni i brakiem pouczenia o możliwości restrukturyzacji, kredytu jest nieważne; ponadto pozostawanie w opóźnieniu ze spłatą zadłużenia nie zawsze będzie uzasadniało wypowiedzenie umowy i może tym samym stanowić naruszenie art. 5 kc. Według strony pozwanej powód nie przedstawił dokładnych wyliczeń i dowodów wskazujących, ile rat zapłacił pozwany, czy terminowo realizował spłatę rat, kiedy dokładnie powstały problemy z płatnością, w jakiej wysokości były zaległości, czy podjęto próbę ustalenia sytuacji finansowej pozwanego itp. – wskazano jedynie, że pozwany nie regulował należności względem banku, dlatego też zostało do niego skierowane wezwanie do zapłaty; wezwanie do zapłaty jednak obejmuje całą kwotę zaległego kredytu, a nie wskazuje, jaką zaległość w ratach, czy to kwotową czy miesięczne, posiadał pozwany względem powoda.

W replice odpowiedzi na pozew z dnia 23 czerwca 2020 r. powód podtrzymał swoje stanowisko w sprawie. Podniósł, że strona pozwana przed zawarciem przedmiotowej umowy kredytu otrzymała formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, który zawierał wiadomości dotyczące całkowitego kosztu kredytu z wymienieniem kwoty odsetek, jak również kwoty pobranej prowizji i opłat. Już w chwili udzielenia kredytu bank załączył do dokumentacji kredytowej prognozowany harmonogram spłat kredytu. Pozwany dokonując wpłat na rachunek dedykowany do spłaty przedmiotowej umowy potwierdził fakt istnienia umowy i wynikającego z niej zobowiązania, uznając tym samym zadłużenie. Powód wskazał, że w treści pozwu szczegółowo wykazano wysokość przedmiotowego roszczenia, w szczególności złożono wyciąg z ksiąg banku, który to dokument odzwierciedla rzeczywisty stan ksiąg rachunkowych powoda. Strona pozwana zawierając umowę z powodem została szczegółowo poinformowana o wysokości udzielonego kredytu, a także o sposobie naliczenia odsetek oraz opłat, kredytobiorca miał realny wpływ na kształt umowy. Pozwany indywidualnie uzgodnił z przedstawicielem banku zarówno kwotę kredytu, jak i okres kredytowania, a więc istotne elementy treści umowy. Pozwany złożył na umowie swój podpis, tym samym potwierdził okoliczność, ciążącego na nim obowiązku dowiedzenia, że kwota kosztów kredytowych została z pozwaną indywidualnie uzgodniona. Dodatkowo pozwany przed zawarciem umowy kredytu otrzymał formularz informacyjny dotyczący kredytu konsumenckiego, który zawierał wiadomości dotyczące całkowitego kosztu kredytu z wymienieniem kwoty odsetek, jak również kwoty pobranej prowizji. Zanim powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy łączącej go ze stroną pozwaną, wielokrotnie wzywał kredytobiorcę do uregulowania zaległości w spłacie zobowiązania. W ostatecznym wezwaniu do zapłaty strona pozwana została dodatkowo poinformowana, że brak spłaty zadłużenia będzie skutkował wypowiedzeniem umowy, pouczono także o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego. Według powoda umowa łącząca strony została skutecznie i poprawnie wypowiedziana - w treści pisma strona pozwana została poinformowana o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, skutkach nieskorzystania z tego uprawnienia oraz nieuregulowania zadłużenia, a także o możliwości uregulowania przeterminowanego zadłużenia i możliwości kontynuowania umowy na dotychczasowych warunkach. Pozwany nie dokonał spłaty zadłużenia, stąd pismem z dnia 10 stycznia 2019 r. został wezwany do spłaty wymagalnego zadłużenia pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. W związku z nienależytym wykonaniem przez stronę pozwaną zaciągniętego zobowiązania umownego (brak terminowego regulowania wpłat), skutkującym naruszeniem warunków w/w umowy, zadłużenie powstałe na tle jej realizacji, z dniem 08 stycznia 2019 r. zostało postawione w stan pełnej wymagalności. Bieg przedawnienia należy liczyć od daty skutecznego wypowiedzenia umowy, tj. od 28 października 2018 r. Bieg przedawnienia został przerwany w momencie wniesienia pozwu do sądu, tj. w dniu 21 stycznia 2019 r. W ocenie powoda strona pozwana nie wykazała, aby spełniła świadczenie zgodnie z postanowieniami umowy, jak również nie wykazała, aby niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Nadto według powoda strona pozwana naruszyła jedną z podstawowych zasad współżycia społecznego – lojalność kontaktową; bank w żaden sposób nie wywołał błędu strony pozwanej co do złożonego oświadczenia w związku z zawartą umową, ani tym bardziej nie skłaniał podstępem strony pozwanej do składania jakichkolwiek oświadczeń. Strona pozwana zapoznając się z treścią umowy miała świadomość, że występuje jako „kredytobiorca”; strona pozwana nie wskazała, żeby uniemożliwiono jej zapoznanie się z treścią umowy, nawet jakby tego zaniechała i podpisała dokumenty bez uprzedniego zapoznania się z nimi, to także nie stanowi to błędu. Powód wszelką korespondencję kierował na adres wskazany przez kredytobiorcę; pozwany zawierając umowę oświadczył, że zapoznał się i akceptuje treść regulaminu udzielania pożyczek/kredytów dla osób fizycznych, a tym samym zna i respektuje obowiązki w nim zawarte. Jednym z obowiązków kredytobiorcy jest obowiązek dotyczący informowania banku o każdej zmianie danych osobowych wynikający z § 9 ust. 1 umowy. W ocenie powoda strona pozwana nie wykazała okoliczności podważających zasadność roszczenia dochodzonego pozwem, w szczególności nie kwestionowała podpisu złożonego pod umową, nie złożyła żadnych wniosków dowodowych na potwierdzenie podnoszonych zarzutów, w szczególności na okoliczność, że umowa z bankiem nie obowiązuje strony pozwanej; zarzuty strony pozwanej oceniono jako nieprecyzyjne i gołosłowne.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 25 listopada 2016 r. J. K. zawarł z (...) Bank S.A. z/s w W. umowę kredytu gotówkowego przeznaczonego częściowo na spłatę innych kredytów nr (...) na okres do 25 listopada 2026 r., w łącznej wysokości 198.935,12 zł, na który składały się następujące kwoty :

- 168.019,53 zł, udostępniona na spłatę innych kredytów/pożyczek oraz na cele konsumpcyjne kredytobiorcy, stanowiąca całkowitą kwotę kredytu jaką pozwany mógł w sposób dowolny dysponować

- 30.915,59 zł na opłacenie prowizji.

Kredyt był oprocentowany według stałej stopy procentowej w stosunku rocznym, w dniu zawarcia umowy oprocentowanie wynosiło 5,9% w skali roku. Całkowita kwota do zapłaty wynosi 264.822,47 zł, na którą składa się kwota kredytu (168.019,53 zł), prowizja (30.915,59 zł), odsetki wyliczone od kwoty udzielonego i wypłaconego kredytu (65.887,35 zł). Kredytobiorca zobowiązany był dokonywać spłaty kredytu wraz odsetkami oraz należnymi opłatami i prowizjami w 120 miesięcznych ratach w wysokości 2.206,86 zł płatnych do 25 dnia każdego miesiąca, poczynają od 25 grudnia 2016 r. W umowie zastrzeżono, że w wypadku braku terminowej płatności, bank ma prawo do jej wypowiedzenia, a następnie wszczęcia postępowania sądowego i egzekucyjnego przeciwko kredytobiorcy; bank był uprawniony do wypowiedzenia umowy w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty zdolności kredytowej, a okres wypowiedzenia wynosić miał 30 dni; bank zobowiązany został do zawiadomienia o wypowiedzeniu umowy w formie pisemnej, listem poleconym; zgodnie z § 9 ust. 1 umowy kredytobiorca zobowiązał się niezwłocznie powiadomić bank o zmianie swoich danych : nazwiska, adresu zamieszkania, adresu do korespondencji, numeru i serii dowodu osobistego, adresu poczty elektronicznej i numerów telefonów oraz miejsca pracy (umowa k. 19 – 22). Do umowy załączono formularz informacyjny dotyczący obowiązujących uregulowań w zakresie zasad udzielania kredytu konsumenckiego (k. 86-88) oraz harmonogram spłat (k. 89-90).

Do czerwca 2018 r. z rachunku J. K. były automatycznie w ramach zlecenia stałego ściągane raty kredytu zgodnie z postanowieniami umownymi; ostatnią wpłatę zaksięgowano we wrześniu 2018 r. (historia rachunku bankowego k. 92-93, wydruk historii rachunku kredytowego k. 94-107). (...) BANK pismem z dnia 08 sierpnia 2018 r. poinformował kredytobiorcę o zaległości za miesiąc lipiec 2018 r., a następnie pismem z dnia 03 września 2018 r. wezwał do zapłaty powstałych zaległości, pouczając o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pismem z dnia 27 września 2018 r. zatytułowanym „ostateczne wezwanie do zapłaty” bank wezwał J. K. do zapłaty zaległej kwoty w terminie 7 dni od doręczenia pisma (pismo informujące o zaległości k. 108, wezwanie do zapłaty k. 109, ostateczne wezwanie do zapłaty k. 110 z potwierdzeniem nadania k. 111).

Pismem z dnia 30 października 2018 r. zatytułowanym „warunkowe wypowiedzenie umowy kredytowej nr (...) BANK wezwał J. K. do dokonania w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania pisma spłaty zaległości, poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a w przypadku nieskorzystania z przysługujących pozwanemu uprawnień wskazanych w art. 75c prawa bankowego oświadczył, że wypowiada umowę kredytową nr (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, rozpoczynającego się od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia pisma. W piśmie pouczono o konsekwencjach niedokonania spłaty oraz uchybienia temu obowiązkowi; pismo zostało przesłane na adres J. K. wskazany w umowie (pismo k. 113, potwierdzenie nadania k. 114). J. K. został wymeldowany z dotychczasowego miejsca zamieszkania z dniem 17 sierpnia 2018 r. (k. zaświadczenie (...)-SAD), od tego dnia nie realizuje obowiązku meldunkowego; nie wskazał kredytodawcy aktualnego miejsca zamieszkania.

W dniu 28 stycznia 2019 r. na kwotę wymagalnego zadłużenia J. K. z tytułu umowy kredytu nr (...) składały się następujące kwoty : niespłacony kapitał (174.170,4 zł), odsetki umowne w kwocie (4.557,17 zł), odsetki umowne za opóźnienie (1.587,77 zł) (wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. nr (...) k. 14).

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie znajdujących się w aktach sprawy a wskazanych wyżej dokumentów; dokumenty przedstawione przez powoda nie zostały skutecznie zakwestionowane przez pozwanego.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo (...) Bank S.A. z/s w W. przeciwko J. K. o zapłatę zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powództwo należało uwzględnić w całości, zasądzając od dłużnika na rzecz wierzyciela dochodzoną należność w związku z niespełnieniem przez dłużnika świadczenia wynikającego z zobowiązania z umowy kredytowej. Powód wykazał, że pozwany nie dotrzymał warunków umowy kredytu bankowego i zobowiązany był w związku z tym do spełnienia określonego świadczenia wzajemnego z tejże umowy przewidzianego na wypadek jej wypowiedzenia; naruszył dyspozycję art. 354 § 1 kc w zw. z art. 69 i n. Prawa bankowego (Dz. U. z 2019 r., poz. 2357).

W ocenie Sądu przytoczone przez powoda twierdzenia o okolicznościach faktycznych nie budzą wątpliwości – zostały poparte dokumentami, których autentyczność nie budzi wątpliwości Sądu. Odnosząc się do wartości dowodowej przedstawionych przez powoda dokumentów stwierdzić należy, iż są to dokumenty prywatne – a zatem zgodnie z art. 245 kpc stanowią dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Niezależnie od charakteru przedstawionych dokumentów dopuszczalne jest czynienie ustaleń na ich podstawie odnośnie istnienia i wysokości należności przysługującej wierzycielowi albowiem dokument prywatny stanowi pełnoprawny środek dowodowy, który sąd orzekający może uznać za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania; moc dowodowa dokumentu prywatnego jest jednak słabsza aniżeli moc dowodowa dokumentu urzędowego, ponieważ dokumenty prywatne nie korzystają z domniemania, iż ich treść jest zgodna ze stanem rzeczywistym. Nie przeszkadza to jednak w tym, aby sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów (art. 233 kpc) uznał treść dokumentu prywatnego za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy (tak K. K. w komentarzu do art. 245 kpc zamieszczonym w Systemie (...) Prawnej LEX). Powód przedstawił szczegółowe rozliczenia w zakresie należności wynikających z umowy kredytowej oraz zestawienia operacji – w tym związanych z dokonywaniem obciążania dłużnika kosztami i prowizjami : dokumenty te nie zostały w skonkretyzowany sposób podważone przez pozwanego; nie została podjęta jakakolwiek merytoryczna polemika z przedstawionymi wyliczeniami.

Całokształt okoliczności faktycznych potwierdza, iż treść przedstawionych przez powoda dokumentów prywatnych jest zgodna z rzeczywistością; pozwany nie kwestionował w dający się zweryfikować pod względem logicznym czy rachunkowym sposób wysokości zobowiązania szczegółowo wykazanej w pismach i dokumentach wystawionych przez powoda. Pozwany nie przedstawił dowodów, iż uregulował w większym zakresie należność, niż wynikałoby to z dokumentów bankowych (ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na nim, albowiem to strona pozwana z faktu uregulowania świadczenia wywodzi skutek prawny w postaci wygaśnięcia zobowiązania). Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania wysokości dochodzonego roszczenia – kwota należności głównej odpowiada kwocie wskazanej w wezwaniach do zapłaty i wyciągu z ksiąg bankowych; powód w sposób zgodny z postanowieniami umowy kredytowej ustalił wysokość należności odsetkowej.

Sąd nie stwierdził, aby umowa zawierała niedozwolone klauzule, zawierające postanowienia niezgodne z regulacjami zawartymi w Ustawie o kredycie konsumenckim. Treść umowy kredytu odpowiada regulacjom zawartym w Prawie bankowym (Dz. U. z 2019 r., poz. 2357) oraz Ustawie o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2019 r., poz. 1083); w sposób szczegółowy w umowie zawarto informacje o łącznej wysokości zobowiązania, z wyszczególnieniem pozycji składających się na koszt kredytu. Wskazać należy, że w umowie nie przewidziano odsetek w wysokości przekraczającej wysokość odsetek maksymalnych za opóźnienie, strona pozwana nie przedstawiła wyliczenia wskazującego na faktyczne zastosowanie przy wyliczeniu wymagalnej należności stóp procentowych niezgodnie z art. 481 § 2 ¹kc. Kwota niespłaconego kapitału wynika nie tylko z wyciągu z ksiąg bankowych, ale również przedstawionych zestawień wpłat, na podstawie których prześledzić można w jaki sposób bank dokonywał rozliczenia wpłacanych przez dłużnika kwot i jak naliczał odsetki. Bank nie dokonał naliczenia żadnych dodatkowych opłat – jak wynika z wyciągu z ksiąg bankowych, na dochodzoną należność składa się wyłącznie kapitał i odsetki. Rozważeniu podlegać mogła w istocie jedynie kwestia prowizji ustalonej w treści umowy. Zgodnie z art. 110 Prawa bankowego bank może w szczególności pobierać przewidziane w umowie prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych, zaś w art. 5 pkt 6) lit. a) Ustawy o kredycie konsumenckim wprost wskazano, że na całkowity koszt kredytu składają wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy. Jak podkreśla się w doktrynie, wysokość ustalanych przez banki opłat i prowizji powinna być dostosowana przede wszystkim do kosztów wykonywania poszczególnych czynności i usług powiększonych o określoną marżę, gwarantującą bankowi osiąganie dochodów, z których są finansowane koszty jego działalności oraz dalszy rozwój niezbędny do konkurowania z innymi podmiotami funkcjonującymi na tym rynku. Gdy bank decyduje się na pobieranie prowizji i opłat, powinien określić w odpowiedniej umowie bankowej ich wysokość; pozwala to na przyjęcie, że wysokość prowizji i opłat nie wchodzi w zakres postanowień określających główne świadczenia stron umowy bankowej, gdyż te ostatnie nie są fakultatywne dla stron. Prowizje i opłaty są wynagrodzeniem banku o odmiennym charakterze od odsetek cywilnoprawnych, są elementem zobowiązania i przedmiotem roszczenia banku względem dłużnika ( Prawo bankowe. Komentarz Z. O., LEX 2013). Zgodnie z art. 33a Ustawy o kredycie konsumenckim w przypadku gdy łączna wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu (…) oraz odsetek za opóźnienie naliczonych konsumentowi przekracza kwotę odpowiadającą kwocie odsetek maksymalnych za opóźnienie (…), obliczonych od kwoty zaległości w spłacie kredytu, należnych na dzień pobrania tych opłat lub odsetek, należy się tylko kwota opłat i odsetek odpowiadająca kwocie tych odsetek maksymalnych za opóźnienie – w sprawie niniejszej nie zachodzi sytuacja, aby żądana należność przekraczała sumę kapitału i obliczonych już w umowie odsetek. Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według ustalonego wzoru; pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu (art. 36a Ustawy). Strona pozwana w żaden sposób nie odniosła się do zasad ustalania pozaodsetkowych kosztów kredytu. W ocenie Sądu w sprawie niniejszej nie było podstaw do kwestionowania legalności postanowień łączącej strony umowy w odniesieniu do dyspozycji art. 385 ¹ i art. 385 ³kc.

Zgodnie z art. 75c Prawa bankowego jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych; w wezwaniu bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia – na wniosek kredytobiorcy bank powinien umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Zarzuty dotyczące niewymagalności roszczenia sformułowane w odpowiedzi na wniosek nie mogą się ostać w świetle twierdzeń zawartych w piśmie procesowym powoda z dnia 23 czerwca 2020 r. oraz załączonych do pisma dokumentów – powód przedstawił dokumenty jednoznacznie wskazujące na prawidłowe dokonanie wypowiedzenia umowy : z treści pisma wzywającego do zapłaty wynika wprost, że dłużnik został pouczona o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację; z kolei strona pozwana nie udowodniła, aby były podejmowane starania w kierunku zrestrukturyzowania jej zadłużania, przy czym zgodnie z przytoczoną regulacją, inicjatywa w tym zakresie pochodzić winna od dłużnika. Zdaniem Sądu powód dochował wszelkich wymogów formalnych pozwalających na stwierdzenie, że doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej łączącej strony. Czynność polegająca na wypowiedzeniu umowy kredytowej, będąca jednocześnie czynnością kształtującą prawo wymaga stabilnego uregulowania, dlatego też jednostronne oświadczenia woli wywierające z chwilą ich złożenia innej osobie wpływ na jej stosunki majątkowe z reguły nie powinny być dokonywane z zastrzeżeniem warunku, ochrona prawna bowiem interesów tej osoby wymaga, aby zakres skuteczności takich oświadczeń był od razu oznaczony. Dotyczy to zwłaszcza wypowiedzenia, prowadzącego do zakończenia stosunku zobowiązaniowego o charakterze trwałym, gdyż druga strona powinna mieć od razu pewność, co do swojej sytuacji prawnej. Ochrona prawna interesów drugiej strony umowy tej osoby wymaga bowiem, aby zakres skuteczności takiego oświadczenia był precyzyjnie oznaczony (vide: m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 maja 2015 r., sygn. akt I ACa 16/15, Lex nr 1733746, wyrok SA w Białymstoku z 19 lipca 2018 r., I ACa 285/18, LEX 2563240). Istnieje potrzeba dokonywania oceny skuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia w kontekście postanowień konkretnej umowy; zastosowaniu takiego sposobu rozwiązania umowy sprzeciwiać się może jej trwały charakter, dokonanie wypowiedzenia bez wypełnienia wymaganych czynności upominawczych, niejasna sytuacja w odniesieniu do czasu i zakresu skuteczności takiego oświadczenia, jak też dotkliwe pozbawienie ochrony interesów kredytobiorcy(vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., sygn. akt II CSK 750/15, Lex nr 2182659). Zdaniem Sądu dopuszczalne jest wszak wypowiedzenie umowy kredytowej od warunkiem niezapłacenia zadłużenia, co jednak wymaga wzięcia pod uwagę całokształtu okoliczności faktycznych, jak też i zbadania treści pisma stanowiącego wypowiedzenie umowy. Dopuszczalne jest, co do zasady, dokonanie czynności prawnej zawierającej zastrzeżenie, że jej skutek zależy od skorzystania z uprawnienia lub woli wykonującego zobowiązanie, a zdarzenie zależne od zachowania strony może polegać na spełnieniu lub niespełnieniu świadczenia. Zastrzeżenie to podlega ocenie na podstawie art. 353 ¹ kc, z uwzględnieniem normatywnej konstrukcji warunku określonej w art. 89 kc; nie została przy tym wyłączona dopuszczalność zastrzeżenia warunku także w jednostronnej czynności prawnej obejmującej wypowiedzenie umowy. W orzecznictwie zaakceptowane zostało stanowisko, że warunkiem może być także spełnienie świadczenia, ponieważ zapłata nie zawsze jest zdarzeniem całkowicie uzależnionym od dłużnika. W konsekwencji istnieje możliwość złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o kredyt pod warunkiem niezapłacenia zadłużenia. Możliwość taka wymaga każdorazowo rozważenia, czy powinna mieć zastosowanie w kontekście postanowień konkretnej umowy (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 września 2017 r., I ACa 329/17, LEX nr 2379789; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08 września 2016 r., II CSK 750/15, LEX nr 2182659). W niniejszej sprawie w ocenie Sądu takie wypowiedzenie było dopuszczalne; treść pisma z dnia 28 października 2018 r. w sposób precyzyjny i zrozumiały dla przeciętnego człowieka wskazuje, że wolą kredytodawcy jest wypowiedzenie umowy kredytu w związku z nienależytym wykonywaniem świadczenia wzajemnego przez kredytobiorcę; w treści pisma zawarto stanowcze oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, wskazując również okres, po którym umowa ulega rozwiązaniu – dając wszak szansę na ubeskutecznienie tego oświadczenia w wypadku uregulowania należności. Sam fakt zatytułowania pisma „warunkowe wypowiedzenie” nie może przesądzać o jego nieskuteczności i działać jednoznacznie na korzyść nielojalnego kredytobiorcy. W piśmie tym nie tylko dano szansę na dobrowolne uregulowanie należności, ale pouczono ponownie o możliwości ubiegania się o restrukturyzację zadłużenia; kredytobiorca nie skorzystał z możliwości restrukturyzacji zadłużenia, po wrześniu 2018 r. nie dokonał już żadnej wpłaty z tytułu spłaty rat. Potwierdzeniem woli kredytodawcy wypowiedzenia umowy było wniesienie pozwu. Być może kwestia skuteczności wypowiedzenia umowy mogłaby być ocenianą odmiennie w sytuacji, gdyby pozwany po skierowaniu do niego w/w pisma podejmował działania nakierowane na uregulowanie zobowiązania, czy ustalenie nowych reguł spłaty – powołując się na przykład na nieodczytanie intencji autora pisma; tymczasem bezspornie po wypowiedzeniu umowy ze strony kredytobiorcy nie wyszła żadna inicjatywa w kierunku utrzymania węzła obligacyjnego, nie były już dokonywane żadne wpłaty, stąd też przyjąć należało, że wypowiedzenie umowy dokonane pismem z dnia 28 października 2018 r. miało charakter stanowczy i ostateczny. Strona pozwana wskazała na możliwość nadużycia przez bank zasad współżycia społecznego – nie rozwinięto wszak tego zarzutu, stąd trudno się do niego merytorycznie odnieść; badając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie sposób przyjąć, aby realizacja uprawnienia do wypowiedzenia umowy w konkretnym stanie faktycznym stanowiła nadużycia prawa ze strony powoda, pozwany nie powołał się nawet na jakiekolwiek okoliczności, które uzasadniałyby uznanie, że bank dokonując wypowiedzenia umowy narusza skonkretyzowane zasady współżycia społecznego.

Na koniec wyjaśnić należy, iż wypowiedzenie umowy i korespondencja kierowana do kredytobiorcy adresowane były na adres wskazany w umowie; brak dowodów wskazujących na to, aby dłużnik poinformował bank o nowym miejscu zamieszkania, co więcej, od sierpnia 2018 r. pozwany nie ma meldunku. Zdaniem Sądu niedotrzymanie przez pozwanego obowiązku wynikającego z § 9 ust. 1 umowy nie może rodzić negatywnych konsekwencji dla powoda, który przez cały okres trwania stosunku obligacyjnego zachowywał się lojalnie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc. Na te koszty składały się opłata od pozwu (9.016,00 zł), koszty zastępstwa prawnego przez profesjonalnego pełnomocnika (5.400,00 zł) ustalone na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265) oraz zaliczka uiszczona przez powoda w związku z wnioskiem o ustanowienie kuratora (2.160,00 zł) ustalona na podstawie § 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 09 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. 2018.536) – w takiej też kwocie przyznano wynagrodzenie na rzecz kuratora (tj. 40% wynagrodzenia adwokata). W sprawie niniejszej nie zostały przytoczone żadne okoliczności uzasadniające odstąpienie od zasady orzekania o kosztach procesu zgodnie z jego wynikiem.

sędzia Radosław Jeznach